14 شهریور 1404 ساعت 19:31
تاکسی‌های برقی شرکت دات وان که متعلق به بابک زنجانی است، چه سرنوشتی در انتظار دارد و آیا در رقابت با سایر پلتفرم‌ها موفق خواهد بود؟
پروژه تاکسی‌های برقی دات وان، که نام بابک زنجانی را با خود یدک می‌کشد، از همان ابتدا با ابهامات و پرسش‌های فراوانی همراه بوده است. اکنون با انتشار جزئیات جدید، پیچیدگی‌های مالی این طرح بیش از پیش نمایان شده است. طبق آخرین اخبار داخلی و بر اساس برآوردهای اولیه قیمت هر دستگاه از این تاکسی‌های برقی، در حدود 1 میلیارد و 500 میلیون تومان تخمین زده می‌شود. این رقم در مقایسه با متوسط قیمت خودروهای موجود در ناوگان تاکسیرانی کنونی و توان مالی رانندگان بسیار قابل توجه است.
نکته دیگر تحلیلی است که از سوی برخی پلتفرم‌های تاکسی آنلاین نظیر اسنپ، ارائه شده است. طبق این تحلیل‌ها با فرض مدل‌های درآمدی موجود و هزینه‌های عملیاتی، شرکت بابک زنجانی احتمالاً پس از گذشت حدود شش سال می‌تواند هزینه اولیه خرید هر دستگاه از این تاکسی‌های برقی را به طور کامل جبران کند.
معادله تاکسی‌های دات وان به خودی خود پیچیده است، اما اظهارات اخیر رئیس شورای شهر تهران ابهامات جدیدی را به اصل ماجرا افزوده است. این صحبت‌ها لایه‌های جدیدی از عدم قطعیت را به این پرونده اضافه می‌کند. همچنین گذشته از قیمت و مسائل مالی، پرسش اصلی اینجاست که دات وان دقیقاً چیست و آیا قرار است یک پلتفرم جامع حمل‌ونقل هوشمند داخل کشور راه‌اندازی کند؟
کلاف سردرگم تاکسی‌های برقی دات وان
همزمان با ورود تویوتا bZ3x به ناوگان تاکسی‌های الکتریکی دات وان، اعلام شد که این خودروها قرار است نقش پررنگی در آینده تاکسیرانی پایتخت ایفا کنند. اما در این میان پرسش‌های متعددی در ذهن بسیاری مطرح شده است. در تیرماه امسال، شرکت دات وان خبر از ورود تنها 50 دستگاه تویوتا bZ3X به کشور داده بود. اما برخلاف انتظار در روز شنبه 25 تیرماه شاهد رژه سوال‌برانگیز 300 دستگاه تویوتا bZ3X در خیابان‌های پایتخت بودیم. این تفاوت فاحش میان آمار اعلام‌شده و تعداد واقعی خودروهای واردشده، نخستین جرقه ابهام را در این پروژه زد.
تویوتا bZ3X در بازار اصلی خود یعنی چین، با قیمت بین 15 تا 22 هزار دلار محسوب می‌شود. یکی از نکات کلیدی و البته سوال‌برانگیز در مورد این خودروها در ایران، موضوع تعرفه واردات آنهاست. به دلیل برقی بودن، این خودروها مشمول تعرفه تنها 4 درصدی گمرکی شده‌اند. این تعرفه بسیار پایین، این انتظار را ایجاد می‌کند که قیمت نهایی این خودروها در ایران با فاصله اندکی نسبت به قیمت‌های جهانی معامله شود. با احتساب هزینه‌های گمرکی و سایر عوارض، ارزش هر دستگاه تویوتا bZ3X برای شرکت دات وان می‌تواند تا حدود 1 میلیارد و 600 میلیون تومان افزایش یابد.
در این میان، بابک زنجانی به عنوان مالک تاکسی‌های برقی دات وان ادعای جالبی را مطرح کرده و عنوان داشت که کرایه تاکسی‌های شرکت او، از رقبای حاضر در بازار بیشتر نخواهد بود. استدلال اصلی او برای این وعده، دریافت نشدن کمیسیون از راننده است که این موضع با پلتفرم‌های تاکسی آنلاین فعلی که درصدی از درآمد راننده را به عنوان کمیسیون دریافت می‌کنند، متفاوت است.
ابهامات اقتصادی در پروژه بابک زنجانی
به نظر می‌رسد تاکسی‌های تحت مدیریت بابک زنجانی، متعلق به خود شرکت خواهند بود و بحث استخدام راننده مطرح است. این یعنی رانندگان به جای مالکیت خودرو و پرداخت کمیسیون حقوق ثابت دریافت می‌کنند. در پی این موضوع گزارش رسمی پلتفرم اسنپ نشان می‌دهد که در سال گذشته، رانندگان تمام‌وقت این شرکت به طور متوسط ماهانه 41 میلیون و 579 هزار تومان درآمد داشته‌اند.
حال، با فرض اینکه هر کدام از تاکسی‌های برقی دات وان بابک زنجانی نیز همین میزان درآمد ماهانه را داشته باشند، و با در نظر گرفتن تنها 5 میلیون تومان به عنوان سهم استهلاک و سایر پارامترهای عملیاتی، باید به حقوق راننده نیز بپردازیم. اگر شرکت حداقل حقوق قانونی وزارت کار، یعنی 13 میلیون و 900 هزار تومان را به رانندگان بپردازد، عایدی نهایی برای شرکت به ازای هر تاکسی به حول و حوش 20 تا 23 میلیون تومان در ماه می‌رسد.
با این اوصاف، هزینه تقریبی 1 میلیارد و 600 میلیون تومانی که برای خرید هر خودرو صرف شده است، تازه بعد از حدود 75 ماه، یعنی بیش از 6 سال و 3 ماه به جیب بابک زنجانی برمی‌گردد. این بازه زمانی طولانی برای بازگشت سرمایه، آن هم با فرض خوشبینانه درآمد ماهانه بالا و هزینه‌های عملیاتی بسیار پایین، در مورد توجیه اقتصادی این پروژه ابهامات بسیاری ایجاد کرده است.
آیا تاکسی‌های ۱.۶ میلیاردی، سرمایه‌گذاری بی‌بازده‌اند؟
مهدی چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران در اظهارنظری صریح، بیان داشت: «تاکسی‌های برقی که به شرکت بابک زنجانی تعلق دارد، اساساً برای تهران نیست.» رئیس شورای شهر در ادامه تأکید کرد که تاکسی‌های بابک زنجانی می‌توانند در شهری مانند کرج فعالیت داشته باشند. وی ادامه داد: «پلاک‌های این تاکسی‌ها نیز از تهران به کرج تغییر پیدا کرده است.»
همانطور که پیش‌تر نیز اشاره شد، حتی روی کاغذ نیز تاکسی‌های بابک زنجانی از نظر اقتصادی نمی‌توانند گزینه‌ای قابل قبول و توجیه‌پذیر باشند. با هزینه‌ی تقریبی 1.5 میلیارد تومان برای خرید هر دستگاه تویوتا bZ3X، نرخ بازگشت سرمایه بسیار طولانی و پرریسک به نظر می‌رسد.
یکی از جالب‌ترین واکنش‌ها به پروژه تاکسی‌های برقی دات وان، متعلق به محمدجواد آذری جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات است. او در کانال تلگرامی خود با اشاره به سرمایه‌گذاری 1.5 میلیاردی روی هر خودرو، آن را با سود حاصل از سپرده‌گذاری بانکی مقایسه کرده است. به عقیده وی، سپرده‌گذاری 1.5 میلیارد تومان در بانک‌ها می‌تواند ماهانه سودی معادل 29 میلیون تومان به همراه داشته باشد.
با در نظر گرفتن این رقم و مقایسه آن با عایدی بسیار کمتر که پیش‌بینی می‌شود هر تاکسی برقی کسب کند، آذری جهرمی عنوان داشت: «چرا یک آدم باهوش و عاقل باید سرمایه 1.5 میلیارد تومانی خود را به جای سپرده‌گذاری پربازده در بانک، به تاکسی برقی تبدیل کند؟»
source