گلوبولین نام گروهی از پروتئین‌ها است که هم در گیاهان و هم در حیوانات پیدا می‌شوند. این پروتئین‌ها که سه نوع از آن‌ها در خون ما وجود دارد فعالیت‌های مختلفی از قبیل حمل ترکیبات مختلف تا دفاع از بدن را بر عهده دارند. گلوبولین‌ها در کنار آلبومین‌ها و فیبرینوژن به عنوان اصلی‌ترین پروتئین‌های خون شناخته می‌شوند؛ بنابراین شاهد نقش آن‌ها در ایجاد فشار انکوتیک و تنظیم ورود مواد مختلف به خون یا خروج از آن نیز هستیم.

در این مطلب از مجله فرادرس قصد شناخت کامل گلوبولین‌ها را داریم، بنابراین پس از ارائه معرفی اولیه به بررسی انواع مختلف گلوبولین‌ها مانند آلفا گلوبولین‌ها می‌پردازیم. در ادامه گلوبولین‌ها را با آلبومین‌های موجود در خون مقایسه می‌کنیم تا متوجه تفاوت‌های آن‌ها شویم و سپس بخش‌های خاصی را به معرفی تست گلوبولین، میزان طبیعی این پروتئين‌ها و بررسی تغییرات سطح آن‌ها اختصاص می‌دهیم.

گلوبولین چیست؟

«گلوبولین‌ها» (Globulins) خانواده‌ای از پروتئین‌های کروی هستند که وزن مولکولی بالاتری نسبت به آلبومین‌ها دارند و در آب خالص نامحلول هستند اما می‌توان آن‌ها را محلول نمکی رقیق حل کرد. بعضی از انواع گلوبولین‌ها در کبد تولید و بعضی دیگر توسط سیستم ایمنی ساخته می‌شوند.

انواع خاصی از پروتئین‌های موجود در خانواده گلوبولین‌ها را می‌توان در گیاهان نیز دید. در گونه‌های گیاهی از گلوبولین‌ها به عنوان منبع ذخیره آمینواسیدها استفاده می‌شوند زیرا این پروتئین‌ها طول بسیار بلندی دارند. در انسان گلوبولین‌ها می‌توانند به عنوان آنزیم، پروتئین ناقل یا ایمونوگلوبین‌ فعالیت کنند.

گلوبولین‌ها، آلبومین‌ها و فیبرینوژن اصلی‌ترین پروتئین‌های موجود در خون هستند. کار گلوبولین‌ها در خون کمک به تنظیم فعالیت سیستم گردش خون است، بنابراین باید غلظت این پروتئین‌ها در محدوده طبیعی حفظ شود. غلظت طبیعی گلوبولین خون در حدود ۲/۶ الی ۳/۵ گرم بر دسی‌لیتر است.

گلوبولین‌ها نقش‌های متفاوتی در فعالیت‌های مختلف بدن ایفا می‌کنند، در ادامه به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

1. پاسخ ایمنی
2. انعقاد خون
3. انتقال ترکیبات مختلف مانند هورمون‌ها و آنزیم‌ها

نکته‌ای که در هنگام بررسی فعالیت‌های گوناگون گلوبولین‌ها متوجه می‌شویم این است که انواع مختلف گلوبولین‌ها فعالیت‌های متفاوتی دارند. به طور کلی انواع مختلف گلوبولین‌ها را می‌توان در سه گروه دسته‌بندی کرد.

• «آلفا گلوبولین‌ها» (Alpha Globulins)
• «بتا گلوبولین‌ها» (Beta Globulins)
• «گاما گلوبولین‌ها» (Gamma Globulins)

این سه نوع گلوبولین از لحاظ وزن مولکولی با یکدیگر متفاوت هستند، بنابراین می‌توان آن‌ها را به کمک میزان تحرک آن‌ها در ژل الکتروفورز از یکدیگر جدا کرد. به طور کلی مولکول‌های مختلف در ژل الکتروفورز بر اساس بار الکتریکی و وزن و شکل مولکولی از یکدیگر تفکیک می‌شوند. آلفا گلوبولین‌ها در ژل الکتروفورز بیشترین میزان تحرک را دارند، به دنبال آن‌ها در ژل بتا گلوبولین‌ها دیده می‌شوند و گاما گلوبولین‌ها نیز کم‌ترین میزان جابه‌جا را دارند. 

در صورتی که بخواهیم گلوبولین‌ها را با آلبومین خون مقایسه کنیم، باید بگوییم که میزان تحرک آلبومین بیش از گلوبولین‌ها است و در ژل الکتروفورز بیش از گلوبولین‌ها به سمت آند پیش می‌رود.

گلوبولین خون چیست؟

منظور از گلوبولین خون، انواع مختلف گلوبولین‌هایی هستند که در خون حضور دارند و با به انجام رساندن وظایف مختلف، به امکان‌پذیر بودن بسیاری از اعمال فیزیولوژیک بدن کمک می‌کنند. این پروتئین‌ها می‌توانند به عنوان پروتئين حامل و آنزیم فعالیت کنند و حتی گروهی از آن‌ها در پاسخ‌های زیستی بدن نقش دارند.

شناخت پروتئین ها و فرایندهای زیستی مهم با فرادرس

پروتئین‌ها یکی از انواع مولکول‌های زیستی بدن ما و دیگر موجودات زنده هستند که برای ساختار و عملکرد سلول‌ها، انجام فعالیت‌های مختلف بدن و حفظ سلامتی کلی ما بسیار مهم هستند، بنابراین شناخت بیوشیمی ساختار و متابولیسم آن‌ها از اهمیت بالایی برخودار است. یادگیری بیوشیمی یکی از چالش‌های افرادی است که در علوم زیستی یا پزشکی تحصیل می‌کنند و دلیل این دشواری نیز به نکات زیاد و پیچیده آن برمی‌گردد. یکی از بهترین راه‌ها برای حل این مسئله استفاده از فیلم‌های آموزشی است که تمام نکات را پوشش می‌دهند و با استفاده از تصاویر علمی، همه اطلاعاتی که باید بدانیم را منتقل می‌کنند.

در صورتی که به تازگی شروع به مطالعه بیوشیمی کرده‌اید و قصد دارید پس از کسب اطلاعات مقدماتی، به شناخت کاملی از پروتئين‌ها، هورمون‌ها و ویتامین‌ها برسید، پیشنهاد می‌دهیم مسیر یادگیری زیر را دنبال کنید.

در صورتی که قصد انجام کارهای تحقیقاتی و آزمایشگاهی در زمینه بیوشیمی مولکول‌های زیستی مختلف دارید، فیلم‌های آموزشی زیر می‌توانند منبعی کارآمد برای یادگیری روش‌های آزمایشگاهی بیوشیمی و بیوفیزیک باشند.

انواع گلوبولین

همه گلوبولین‌ها را می‌توان در سه دسته کلی گروه‌بندی کرد که با عناوین زیر شناخته می‌شوند.

1. آلفا گلوبولین‌ها
2. بتا گلوبولین‌ها
3. گاما گلوبولین‌ها

برای تشخیص گلوبولین‌های مختلف استخراج شده از سرم خون می‌توان از تکنیک الکتروفورز استفاده کرد. گلوبولین‌ها در حین حرکت در طول ژل الکتروفورز رفتار متفاوتی دارند و بر اساس همین شیوه حرکت گلوبولین‌ها در الکتروفورز آن‌ها به سه دسته فوق تقسیم کرده‌ایم.

علاوه بر سرعت حرکت در الکتروفورز، دسته‌های مختلف گلوبولین در محل تولید نیز با یکدیگر متفاوت هستند. آلفا گلوبولین و بتا گلوبولین بیشتر توسط کبد تولید می‌شوند اما گاما گلوبولین توسط لنفوسیت‌ها و سلول‌های پلاسما در بافت‌های لنفاوی ساخته می‌شود.

آلفا گلوبولین

آلفا گلوبولین‌ها به عنوان پروتئين حامل ترکیبات مختلفی فعالیت که در ادامه نام می‌بریم.

آلفا گلوبولین‌ها نقش آنزیمی نیز دارند، اما برای این که با تمام فعالیت‌های آن‌ها آشنا شویم اول باید انواع مختلف آلفا گلوبولین‌ها را بشناسیم. آلفا گلوبولین‌ها به دو نوع آلفا گلوبولین ۱ و آلفا گلوبولین ۲ تقسیم می‌شوند. این دو نوع فعالیت‌های مشابهی دارند اما ساختار آن‌ها با یکدیگر متفاوت است که همین موضوع به ما نشان می‌دهد اندازه آلفا گلوبولین ۱ با آلفا گلوبولین ۲ متفاوت است. به دلیل همین تفاوت اندازه می‌توان این دو نوع پروتئین را با استفاده از الکتروفروز به سادگی از هم جدا کرد. در گروه هر یک از این دو نوع آلفا گلوبین پروتئین‌های مختلفی قرار دارند که در ادامه تعدادی از آن‌ها را نام می‌بریم.

• آلفا گلوبولین ۱: آلفا-۱ آنتی‌تیریپسین
• آلفا گلوبولین ۲: هاپتوگلوبین، آلفا دو ماکروگلوبولین، سرولوپلاسمین، گلوبولین متصل‌شونده به تیروکسین

در ادامه با اختصاص دادن بخش‌هایی مجزا به هر یک از پروتئین‌های نام برده شده با ساختار و فعالیت آن‌ها آشنا می‌شویم.

آلفا-۱ آنتی‌تیریپسین

«آلفا-۱ آنتی‌تیریپسین» (Alpha 1-Antitrypsin) گلیکوپروتئینی است که به طور معمول با نام «مهارکننده تریپسین سرم» شناخته می‌شود اما نام صحیح این پروتئین «مهارکننده پروتئیناز آلفا-۱» (Alpha-1 Proteinase Inhibitor | A1PI) است زیرا این پروتئین مهارکننده سرین پروتئاز است و توانایی مهار فعالیت طیف وسیعی از پروتئاز‌ها را دارد. لازم به ذکر است که پروتئازها دسته‌ای از آنزیم‌ها هستند که وظیفه آن‌ها ایجاد برش بر روی پروتئین‌های مختلف و تجزیه آن‌ها است.

این پروتئین از بافت‌ها در برابر آنزیم‌های سلول‌های التهابی، به ویژه آنزیم الاستاز، محافظت می‌کند. به عنوان مثال این پروتئین می‌تواند آسیب ناشی از آزادسازی آنزیم‌های گرانولوسیت‌های نوتروفیل‌های فعال شده را کاهش دهد.

هاپتوگلوبین

«هاپتوگلوبین» (Haptoglobin) یکی از پروتئین‌های خون است که تمایل بالایی برای اتصال به هموگلوبین آزاد دارد. منظور از هموگلوبین آزاد، هموگلوبینی است که از گلبول قرمز جدا شده است و در پلاسمای خون شناور است؛ اتصال هاپتوگلوبین به این نوع پروتئین باعث کاهش فعالیت اکسیداتیو آن می‌شود. کمپلکس هاپتوگلوبین-هموگلوبین با رسیدن به طحال توسط سلول‌های فاگوسیت کننده شناسایی شده و از گردش خون حذف می‌شود.

آلفا دو ماکروگلوبولین

«آلفا دو ماکروگلوبین» (Alpha-2 Macroglobulin) پروتئین بزرگی است که توسط کبد تولید می‌شود و می‌توان آن را در پلاسما دید. این پروتئین قادر است طیف بسیار گسترده‌ای از پروتئینازها را غیرفعال کند، البته شاهد نقش آفرینی آلفا دو ماکروگلوبین به عنوان مهارکننده فرایند انعقاد خون نیز هستیم.

سرولوپلاسمین

«سرولوپلاسمین» (Ceruloplasmin) یک «آنزیم فرروکسیداز» (Ferroxidase Enzyme) است که به عنوان اصلی‌ترین پروتئین حامل مس در خون شناخته می‌شود ولی این پروتئین در متابولیسم آهن نیز نقش دارد.

گلوبولین متصل‌شونده به تیروکسین

«گلوبولین متصل شونده به تیروکسین» (Thyroxine-Binding Globulin | TBG) به هورمون‌های تیروئیدی متصل شده و آن‌ها را در خون حمل می‌کند اما وظیفه حمل هورمون‌های تیروئیدی تنها بر عهده این پروتئین نیست؛ در اصل دو پروتئین زیر نیز در این وظیفه با گلوبولین متصل شونده به تیروکسین همکاری می‌کنند.

• آلبومین
• «ترانس‌تیرتین» (Transthyretin)

در میان این سه پروتئین، گلوبولین متصل شونده به تیروکسین بیشترین تمایل را برای اتصال به T۴ و T۳  دارد، اما غلظت آن در خون از همه کمتر است. با وجود این غلظت پایین همچنان بخش عمده‌ای از T۴ توسط گلوبولین متصل شونده به تیروکسین موجود در خون جابه‌جا می‌شود.

برای درک بهتر میزان اهمیت روش جابه‌جایی هورمون‌های تیروئیدی در خون، باید با اهمیت فعالیت این هورمون‌ها آشنا شویم. در صورتی که تمایل به کسب اطلاعات بیشتر و کامل‌تر در مورد هورمون‌های تیروئیدی و دیگر هورمون‌های بدن دارید، پیشنهاد می‌دهیم مطلب «انواع هورمون ها در بدن و عملکرد آن ها – به زبان ساده» از مجله فرادرس را مطالعه کنید.

بتا گلوبولین

بتا گلوبولین‌ها که توسط کبد تولید می‌شوند مشابه با آلفا گلوبولین‌ها به عنوان آنزیم فعالیت می‌کنند و این یعنی بتا گلوبولین‌ها می‌توانند باعث افزایش سرعت بعضی واکنش‌های زیستی شوند. علاوه بر نقش آنزیمی، این پروتئین‌‌ها وظیفه حمل بعضی ترکیبات در خون را دارند، به بیان دقیق‌تر می‌توان گفت که وظیفه اصلی بتا گلوبولین حمل پروتئین‌های مختلف در خون است.

بتا گلوبولین‌ها در محلول‌های قلیایی یا دارای بار الکتریکی، تحرک الکتروفورزی بیشتری نسبت به گلوبولین‌های گاما دارند، اما تحرک آن‌ها کمتر از گلوبولین‌های آلفا است؛ بنابراین می‌توان به سادگی آن‌ها را از دو نوع دیگر گلوبولین‌ها جدا کرد.

بتا گلوبولین‌ها مانند آلفا گلوبولین‌ها انواع مختلفی دارند، در ادامه با اسامی انواع بتا گلوبولین‌ها آشنا می‌شویم.

1. «بتا-۲ میکروگلوبولین» (Beta-2 Microglobulin)
2. «پلاسمینوژن» (Plasminogen)
3. «آنژیواستاتین» (Angiostatins)
4. «پروپردین» (Properdin)
5. «گلوبولین متصل‌شونده به هورمون جنسی» (Sex Hormone-Binding Globulin)
6. «ترانسفرین» (Transferrin)

در ادامه با وظایف این پروتئین‌ها آشنا می‌شویم.

بتا-۲ میکروگلوبولین

این پروتئین جزء مجموعه سازگاری بافتی اصلی کلاس یک است و روی سطح سلول‌های هسته‌دار مهره‌داران وجود دارد. البته این مولکول‌ها را روی پلاکت‌ها نیز می‌توان دید ولی روی سطح گلبول‌های قرمز خون وجود ندارند. وظیفه این پروتئین‌ها ارائه قطعاتی از پروتئین‌های درون‌سلولی به لنفوسیت T کشنده و تحریک سریع سیستم ایمنی است.

پلاسمینوژن

پلاسمینوژن فرم غیرفعال آنزیمی به نام «پلاسمین» (Plasmin) است که یکی از آنزیم‌های مهم موجود در خون است. پلاسمین بسیاری از پروتئین‌های پلاسما را تجزیه می‌کند، به عنوان مثال این پروتئین می‌تواند لخته‌های فیبرین تشکیل شده در طی فرایند انعقاد خون را تجزیه کند.

آنژیواستاتین

آنژیواستاتین مهارکننده رگ‌زایی است، یعنی رشد رگ‌های خونی جدید را مهار می‌کند.

پروپردین

پروپردین یکی از گلیکوپروتئین‌های پلاسما است که توانایی فعال‌سازی سیستم کمپلمان را دارد. این پروتئین به دیواره سلولی باکتری‌ها و سلول‌های در حال مرگ انسان متصل می‌شود و دو کمپلکس آنزیمی به نام‌های «C۳-کانورتاز» (C3-Convertase) و «C۵-کانورتاز» (C5-Convertase) را پایدار می‌سازد. سپس این پایداری باعث تشکیل کمپلکس حمله‌کننده می‌شود و در نهایت سلول هدف تخریب می‌شود.

گلوبولین متصل‌شونده به هورمون جنسی

این پروتئین نوعی گلیکوپروتئین است که به آندروژن‌ها و استروژن‌ها متصل می‌شود و آن‌ها را حمل می‌کند.

ترانسفرین

ترانسفرین‌ها گلیکوپروتئین‌هایی هستند که در مهره‌داران یافت می‌شوند و وظیفه آن‌ها اتصال به آهن سه طرفیتی و انتقال آن از طریق پلاسما است. این پروتئین‌ها به طور عمده در کبد تولید می‌شوند و دارای دو جایگاه برای اتصال یون‌های آهن سه ظرفیتی هستند.

گاما گلوبولین

گاما گلوبولین‌ها سومین دسته از خانواده پروتئین‌های کروی گلوبولین هستند که با آن‌ها آشنا می‌شویم. شناخته شده‌ترین انواع گاما گلوبولین‌ها «ایمونوگلوبولین‌ها» (Immunoglobulins) یا همان آنتی‌بادی‌ها هستند. البته نباید این نکته را فراموش کرد که همه ایمونوگلوبولین‌ها از نوع گاما گلوبولین نیستند و بعضی از گاما گلوبولین‌ها نیز در گروه ایمونوگلوبولین‌ها دسته‌بندی نمی‌شوند. در ادامه بخش به خصوص را به شناخت ایمونوگلوبولین‌ها و انواع آن‌ها اختصاص می‌دهیم.

شبه‌گلوبولین‌ها

«شبه‌گلوبولین‌ها» (Pseudoglobulins) نوعی از گلوبولین‌ها هستند که محلولیت بالاتری در آمونیوم سولفات نسبت به سایر گلوبولین‌ها دارند. همچنین، این دسته از پروتئین‌ها در آب محلول‌اند، در حالی که گلوبولین‌های معمولی در آب محلول نیستند.

ایمونوگلوبولین چیست؟

ایمونوگلوبولین، نوعی مولکول گلوبولین است که توسط سلول‌های سیستم ایمنی بدن تولید می‌شود و در دفاع از بدن در برابر آنتی‌ژن‌ها یا ترکیبات بیگانه و خارجی نقش دارد، یعنی ایمونوگلوبین‌‌ها می‌توانند آنتی‌ژن‌ها را شناسایی کرده و به آن‌ها متصل شوند. اهمیت فعالیت ایمونوگلوبولین‌ها در ایجاد پاسخ‌های ایمنی موثر را زمانی می‌توان به طور کامل درک کرد که شناخت خوبی نسبت به فعالیت‌های سیستم ایمنی بدن داشته باشیم، بنابراین در صورتی که تمایل به یادگیری ایمنی‌شناسی دارید، توصیه می‌کنیم از فیلم جامع آموزش ایمونولوژی فرادرس استفاده کنید که لینک آن را در کادر زیر درج کرده‌ایم.

در بررسی ساختاری ایمونوگلوبولین‌ها متوجه می‌شویم که این پروتئین‌ها از لحاظ ظاهری به شکل حرف «Y» انگلیسی هستند وو از دو زنجیره سنگین و دو زنجیره سبک تشکیل شده‌اند. هر یک از این زنجیره‌های سبک و سنگین دارای نواحی متغیر و نواحی ثابت هستند. در بخش بالایی نواحی متغیر، محلی وجود دارد که به آنتی‌ژن متصل می‌شود. ساختار ایمونوگلوبین‌ها را به نحو دیگری نیز می‌توان بررسی کرد، در اصل این پروتئین‌ها از سه ناحیه‌ مختلف ساخته شده‌اند که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

1. ناحیه Fab: این ناحیه‌ که نام کامل آن «ناحیه اتصال به آنتی‌ژن» (Fragment Antigen-Binding) است، بخشی است که به ایمونوگلوبین توانایی اتصال به آنتی‌ژن‌ها را می‌دهد.
2. ناحیه Fc: «ناحیه‌کریستالیزه شونده» (Fragment Crystallizable) شامل «دومین‌های» (Domains) باقی مانده از بخش ثابت زنجیره‌های سنگین، محل اتصال به سلول و بخش‌هایی برای اتصال به سیستم کمپلمان است.
3. ناحیه یا دومین گذرنده از غشا و دم سیتوپلاسمی: این بخش از ایمونوگلوبین‌ها برای اتصال این پروتئین‌ها به سطح سلول‌های پلاسما مورد استفاده قرار می‌گیرد.

انواع ایمونوگلوبین‌ها

با توجه به این که ایمونوگلوبین‌ها دسته‌ای از گلوبولین‌ها هستند، شناخت انواع مختلف آن‌ها که توسط سلول‌های ایمنی تولید می‌شوند، می‌تواند به ما در شناخت بهتر گلوبولین‌ها کمک کند. در «پستانداران جفت‌دار» ( Placental Mammals)، مانند انسان، ۵ گروه مختلف ایمونوگلوبولین وجود دارد که معیار دسته‌بندی آن‌ها فعالیت زیستی هر یک بوده است.

1. «ایمونوگلوبولین جی» (Immunoglobulin G | IgG): آنتی‌بادی‌های IgG که فراوان‌ترین آنتی‌بادی‌های موجود در خون هستند، می‌توانند مدت زمان زیادی از بدن در برابر عوامل عفونی محافظت کنند.
2. «ایمونوگلوبولین آ» (Immunoglobulin A | IgA): آنتی‌بادی‌های IgA در نواحی خاصی از بدن مانند غشا مخاطی، بزاق، اشک و شیر مادر وجود دارند و به عنوان اولین خط دفاعی بدن در برابر پاتوژن‌ها در نواحی عمل می‌کنند که پاتوژن‌ها می‌توانند از آن‌ جا وارد شوند.
3. «ایمونوگلوبولین ام» (Immunoglobulin M | IgM): آنتی‌بادی‌های IgM اولین آنتی‌بادی‌هایی هستند که در حین ایجاد یک پاسخ ایمنی تولید می‌شوند و به طور معمول می‌توان آن‌ها را در سطح سلول‌های B دید. این دسته از آنتی‌بادی‌ها نقش کلیدی در آغاز پاسخ ایمنی به عوامل مهاجم ایفا می‌کنند.
4. «ایمونوگلوبولین دی» (Immunoglobulin D | IgD): آنتی‌بادی‌های IgD به طور خاص روی سطح سلول‌های B وجود دارند و به فعال‌سازی این دسته از سلول‌های سیستم ایمنی کمک می‌کنند.
5. «ایمونوگلوبولین ئی» (Immunoglobulin E | IgE): آنتی‌بادی‌های IgE در واکنش‌های آلرژیک و مبارزه با عفونت‌های انگلی حضور دارند. میزان ایمونوگلوبین‌های ئی در خون کم است.

در بخش‌های قبل یاد گرفتیم که برای افتراق انواع مختلف گلوبولین‌ها از الکتروفورز استفاده می‌شود. با توجه به این که ایمونوگلوبین‌‌ها نیز دسته‌ای از گاما گلوبولین‌ها هستند، می‌توان انواع مختلف آن‌ها را نیز به کمک میزان حرکت در ژل الکتروفورز و ساختار هر ایمونوگلوبولین از یکدیگر جدا کرد.

تفاوت  آلبومین با گلوبولین

اصلی‌ترین تفاوت آلبومین با گلوبولین این است که آلبومین کلیدی‌ترین پروتئین موجود در خون و تنظیم‌کننده فشار اسمزی خون است اما گلوبولین از لحاظ فراوانی در رتبه دوم قرار دارد و در مواردی مانند سلامت کبد، انعقاد خون و مبارزه با عوامل بیماری‌زا اهمیت زیادی دارد. تفاوت‌های دیگری که بین این دو دسته پروتئین وجود دارد را به کمک یک جدول بررسی می‌کنیم.

مقدار نرمال گلوبولین

مقدار نرمال گلوبولین خون بین ۲ الی ۳/۵ گرم در دسی‌لیتر است. با توجه به این که آزمایشگاه‌ها ممکن است از روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری میزان گلوبولین خون استفاده کنند، نتایج  ارائه شده می‌توانند از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت باشند. به همین دلیل، پزشکان  به طور معمول ترجیح می‌دهند برای پایش مقادیر گلوبولین، همیشه از یک آزمایشگاه ثابت استفاده شود.

گلوبولین ها در ایجاد فشار انکوتیک نقش دارند، بنابراین کمبود آن‌ها تبعاتی در پی دارد که در ادامه به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

1. از دست رفتن فعالیت گلوبولین‌های حامل و عدم انتقال درست مولکول‌ها و ترکیبات وابسته به این دسته از گلوبولین‌ها
2. خیز یا ادم در نتیجه کاهش فشار انکوتیک
3. آسیب‌پذیری در برابر عوامل عفونی مختلف به دلیل کاهش گاما گلوبولین‌ها یا همان ایمونوگلوبولین‌ها

در ادامه پس از معرفی تست گلوبولین خون و کاربردهای آن به دلایل افزایش و کاهش سطح گلوبولین خون خواهیم پرداخت.

تست گلوبولین خون

پزشکان به چند دلیل مختلف درخواست تست گلوبولین خون را می‌کنند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

1. غربالگری: به عنوان یکی از مرحله معاینه بالینی، پزشکان از تست گلوبولین خون استفاده می‌کنند زیرا به کمک این آزمایش می‌توانند به مشکلاتی مانند بیماری‌های کبدی پی ببرند.
2. تشخیص: بررسی سطح گلوبولین خون برای تشخیص بیماری‌های کبدی یا کلیوی می‌تواند سودمند باشد.
3. بررسی مداوم: نتیجه آزمایش گلوبولین خون می‌تواند نشان دهنده بهبود شرایط یک بیمار یا وخیم‌تر شدن بیماری او باشد.

عوامل مختلفی می‌توانند باعث افزایش یا کاهش گلوبولین خون شوند، در تصویر زیر می‌توانید با تعدادی از این عوامل آشنا شوید اما در ادامه به آن‌ها بیشتر می‌پردازیم.

گلوبولین پایین نشانه چیست؟

گلوبولین پایین می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های کبدی، بیماری کلیوی یا سوء تغذیه باشد. کمبود گلوبولین ممکن است به دلیل بروز مشکلاتی در تولید پروتئین‌های بدن نیز باشد، چنین مشکلاتی می‌تواند دلایل مختلفی از قبیل موارد زیر داشته باشد.

• اختلالات ژنتیکی: اختلالات ژنتیکی می‌توانند بر تولید آنتی‌بادی‌ها اثر بگذارند.
• بیماری‌های کلیوی: بیماری‌هایی مثل سندرم نفروتیک باعث دفع پروتئین توسط ادرار می‌شوند و به این ترتیب سطح گلوبولین‌ها کاهش می‌یابد.
• آسیب‌های کبدی: آسیب‌هایی مانند سیروز کبدی می‌توانند باعث شوند که تولید پروتئين با اختلالات جدی مواجه شود.

پیامد اصلی کمبود گلوبولین برای بدن این است که خطر ابتلا به عفونت‌ها به دلیل تضعیف پاسخ ایمنی بدن افزایش می‌یابد، بنابراین باید به سطوح گلوبولین خون توجه نشان داد.

گلوبولین بالا نشانه چیست؟

بالا بودن سطح پروتئین خون یا «هایپرپروتئینمی» (Hyperproteinemia) می‌تواند نشان دهنده مشکلات مختلفی باشد که برای تشخیص دقیق‌تر آن‌ها نیاز به آزمایش‌های تکمیلی داریم. این مشکلات شامل موارد زیر هستند.

• بیماری‌های خودایمنی
• سرطان‌هایی مانند «مولتیپل میلوما» (Multiple Myeloma) یا «ماکروگلوبولینمی والدنشتروم» (Waldenstrom Macroglobulinemia)
• عفونت‌ها و التهاب‌

کم‌آبی بر میزان گلوبولین اثر دارد؟

بله، کم آبی بدن یا دهیدراتاسیون باعث می‌شود که سطح گلوبولین خون بالا باشد.

بارداری بر سطح گلوبولین اثر دارد؟

بله، سطح گلوبولین در حین بارداری افزایش می‌‌یابد. به طور کلی می‌توان گفت که در طول بارداری سطح کل پروتئين‌ها بالا می‌رود و پس از به دنیا آمدن بچه میزان همه پروتئین‌ها به حالت عادی باز می‌گردد.

گلوبولین های گیاهی

در ابتدای این مطلب گفتیم که گلوبولین‌ها را می‌توان در گیاهان نیز دید. پروتئین‌های «ویسیلین» (Vicilin) و «لگومین» (Legumin) از جمله گلوبولین‌های گیاهی هستند که به عنوان پروتئین‌های ذخیره‌ای در نخودفرنگی و سایر حبوبات وجود دارند. نکته‌ای که در مورد این گلوبولین‌های گیاهی وجود دارد این است که در صورت اتصال آن‌ها به آنتی‌بادی‌های IgE انسانی، ممکن است واکنش‌های آلرژیک در بدن به راه بیفتند.

جمع‌بندی

در این مطلب از مجله فرادرس با خانواده پروتئینی گلبولین‌ها آشنا شدیم که بعد از آلبومین‌ها، فراوان‌ترین پروتئین‌های موجود در خون هستند. این پروتئین‌های کروی به سه دسته تقسیم می‌شوند که در هر دسته نیز پروتئین‌های مختلفی حضور دارند. در ادامه به کمک یک جدول این پروتئین‌ها و دسته‌بندی‌ها را جمع‌بندی می‌کنیم.