بحرانی به نام توزیع ناعادلانه یخ

تابستان فصلی است که یخ‌فروش‌ها بیشترین درآمد خود را کسب می‌کنند، چرا که گرمای طاقت‌فرسا باعث افزایش تقاضای یخ در میان مردم می‌شود. این تقاضای بالا موجب شده است که برخی از یخ‌فروشان با انواع ترفندها، از بازار یخ برای خود به سودجویی بپردازند. همان طور که اشاره شد، طبق آمار تقریبی تهران حدود ۵۰ کارخانه یخ دارد که هر روز به طور متوسط ۲۵۰ هزار قالب یخ تولید می‌کنند. حال سوال اینجاست که چرا با این تولید انبوه، هنوز هم یخ کمیاب است؟

گشت و گذاری در سطح شهر؛ از انقلاب تا شریعتی

برای بررسی وضعیت توزیع یخ، سری به مناطق مختلف شهر زدیم. در مناطقی شمالی‌تر از محور خیابان شاهرضا (انقلاب فعلی) تقریباً هیچ دکه یخ‌فروشی دیده نمی‌شد. در خیابان‌هایی همچون کریمخان، تخت طاووس (شهید مطهری فعلی)، و حتی جاده قدیم شمیران (شریعتی فعلی)، یافتن یخ‌فروشی تبدیل به یک آرزو شده بود. حتی در مناطقی که روی آن‌ها نوشته شده بود «توزیع یخ»، اغلب به جای یخ، سیگار و آدامس فروخته می‌شد.

اما وضع در مناطق جنوبی‌تر تغییر می‌کرد. از خیابان‌های شاهرضا به پایین، دکه‌های یخ‌فروشی فراوان بودند. محورهای اصلی مثل سعدی، سپه، شوش، شاهپور (وحدت اسلامی)، خیام، شهباز و شهناز (۱۷ شهریور) بیشترین تعداد یخ‌فروشان را در خود جای داده بودند. البته همین یخ‌فروشان نیز از توزیع ناکافی یخ از سوی کارخانه‌ها شکایت داشتند.

سودجویی کارخانه‌داران

یکی از یخ‌فروش‌های خیابان تاج (ستارخان فعلی) توضیح داد: «امسال کارخانه‌داران به بهانه‌های مختلف قیمت یخ را افزایش داده‌اند. این در حالی است که مشکل جدی مانند کمبود آب، برق، کارگر یا آمونیاک وجود ندارد. برخی از این کارخانه‌داران حتی از کارگران کم‌سواد به جای مهندس برای سرهم‌کردن دستگاه‌های خود استفاده می‌کنند و در نهایت با افزایش قیمت، مردم را وادار به پرداخت هزینه‌های بیشتر می‌کنند.»

این یخ‌فروش ادامه داد: «کارخانه‌داران اخیراً صنفی تشکیل داده و با اتاق اصناف تصمیم گرفتند قیمت یخ را از قالبی ۲۱ ریال به ۳۵ ریال افزایش دهند. کسی هم اعتراض نکرد و ما هم مجبوریم با این قیمت یخ بفروشیم.»

مشکل اصلی کجاست؟

حسن رضایی، یکی از یخ‌فروشان خیابان فردوسی، درباره وضعیت فعلی گفته است: «مشکل اصلی ما توزیع‌کنندگان هستند. در گرمای تابستان، توزیع‌کنندگان یخ را به طور مستقیم به رستوران‌ها، هتل‌ها و مکان‌هایی که بیشتر سود می‌کنند می‌فروشند و ما دکه‌داران را از یخ محروم می‌کنند. این در حالی است که در فصول سرد سهمیه ما بیشتر می‌شود، زمانی که تقاضا بسیار کم است.»

مقصودی، یخ‌فروش خیابان ژاله (۱۷ شهریور فعلی)، نیز پیشنهاد می‌دهد که کارخانه‌داران خود مسئولیت توزیع یخ را بر عهده بگیرند تا بی‌نظمی‌های فعلی کاهش یابد. اما او معتقد است که کارخانه‌داران تمایلی به انجام این کار ندارند. او گفت: «این کارخانه‌داران در تابستان یخ را حتی از تهران به مناطقی مثل شمال کشور می‌فرستند تا پول بیشتری به جیب بزنند. توزیع عادلانه اصلاً برای آن‌ها اهمیتی ندارد.»