بررسی احتمال جایگزین شدن جت جنگنده با پهپاد از جنبه‌های مختلف

برای اولین‌بار در جنگ جهانی اول بود که هواپیماهای نظامی وارد میدان نبرد شدند. اواخر جنگ جهانی دوم نیز آلمانی‌ها از Messerschmitt Me 262 به‌عنوان اولین جت جنگی جهان رونمایی کردند. از آن زمان تا به این لحظه صحنه نبردهای هوایی در اختیار جت های جنگنده بوده است. با وجود این، در سال‌های اخیر بسیاری از کشورها ایده استفاده گسترده از پهپاد را آزمایش کرده‌اند.

برخی کارشناسان نظامی بارها گفته‌اند که می‌توان پهپاد‌ را جایگزین جت های جنگنده کرد. کار به‌جایی رسیده که شخصی چون ایلان ماسک نیز توسعه و خرید مدل‌های مختلف جنگنده اف 35 را چیزی جز هدر دادن پول نمی‌داند. در ادامه توانایی‌ها و محدودیت‌های این دو گزینه را از جنبه‌های مختلف بررسی خواهیم کرد.

قیمت و تولید انبوه

یک فروند جت جنگنده اف 35 بین ۸۵ تا ۱۰۰ میلیون دلار قیمت دارد. در سمت مقابل قیمت پهپاد انتحاری Elbot SkyStriker هند از ۱۰۵ هزار دلار فراتر نمی‌رود. حتی پهپادهای پیشرفته‌ای مثل MQ-9B نیز بین ۱۵ تا ۳۰ میلیون دلار قرار دارد که بسیار کمتر از یک جنگنده است.

قیمت پایین سبب می‌شود تصمیم‌گیران بتوانند راحت‌تر و بیشتر در استفاده از پهپاد ریسک کنند. هرچند فراموش نکنید که اکثر پهپادها عملا یکبار مصرف هستند و به بازگشت آنها از خاک دشمن امیدی نیست. همین نیز سبب می‌شود که در بلندمدت چندان به‌صرفه نباشند.  پهپاد صرفا به‌خاطر قیمت پایین‌تر و تولید انبوه آسان توانایی تبدیل شدن به یک جایگزین مطمئن برای جت جنگنده را ندارد.

قیمت پایین پهپاد باعث شده که کشورها استفاده از آن را در کنار جنگنده منطقی بدانند. چراکه می‌توان با هزینه پایین آسیب زیادی به دشمن وارد کرد. حتی نابود کردن پهپاد با سامانه‌های پدافندی نیز هزینه بالایی دارد. همین نیز سبب شده در اخبار نظامی در رابطه با تلاش برای ساخت موشک‌های ارزان یا سامانه‌های لیزری برای نابودی پهپاد صحبت شود.

پهپاد یا جنگنده: محدودیت عملیاتی و آسیب‌پذیری

در سیستم‌های بدون سرنشین نگرانی بابت جان خلبان وجود ندارد و می‌توان خطرناک‌ترین عملیات‌ها را هم با خیال راحت انجام داد. گرچه پهپادها به‌شدت به کنترل از راه دور متکی هستند و احتمال خارج شدن کنترل آنها از دست اپراتور اصلی بالا است. برخی کشورها سراغ پهپادهای کاملا مستقل رفته‌اند؛ اما آنها نیز در سناریوهای جنگی پیچیده با محدودیت‌های جدی مواجه هستند.

وقتی از احتمال جایگزین شدن جت جنگنده با پهپاد صحبت می‌کنیم، باید محدودیت‌های پهپاد را هم در نظر بگیریم. بهترین جنگنده های جهان می‌توانند با سرعتی باورنکردنی به خاک دشمن رسیده و مقدار زیادی بمب و موشک را به سمت هدف روانه کنند. پس از آن نیز سریع آماده دور بعدی عملیات خواهند شد. در واقع جت های جنگنده قادر هستند با موج‌های پیاپی حمله یک کشور را عملا فلج کنند.

بر کسی پوشیده نیست که پهپادها از نظر سرعت، میزان تسلیحات قابل حمل و پنهان‌کاری در برابر سامانه‌های دفاعی پیشرفته نقاط ضعف بسیاری دارند.

توانایی‌های پیشرفته

شاید در آینده بتوان از جایگزین شدن جت جنگنده با پهپاد صحبت کرد، اما فعلا توانایی‌های این دو اصلا قابل مقایسه نیست. جنگنده اف 16 می‌تواند با سرعت ۲ ماخ (۲۴۵۰ کیلومتر بر ساعت) پرواز کرده و حدود ۷۷۰۰ کیلوگرم بمب را حمل کند. چنین جنگنده‌ای در صورت رسیدن به هدف ویرانی گسترده‌ای را به‌بار خواهد آورد. در صورتیکه سر جنگی پهپاد انتحاری Harop از اسرائیل تنها ۲۳ کیلوگرم است و سرعت آن نیز از ۴۱۷ کیلومتر بر ساعت فراتر نمی‌رود.

پهپاد اسرائیلی قدرت مانورپذیری نسبتا پایینی دارد و ممکن است توسط سیستم‌های پیشرفته هک شود. آنها چندان مناسب انجام عملیات‌های پیچیده نیستند. در صورتی که خلبان جت جنگنده می‌تواند با توجه به تغییرات لحظه‌ای در میدان نبرد تصمیم گرفته و اقدامات موثری را انجام دهد.

فراموش نکنید که بسیاری از عملیات‌های هوایی موفق جهان بر پایه فریب دشمن و فداکاری خلبان‌ها در لحظات حساس انجام شده‌اند. چیزی که فعلا در توان پهپاد نیست.

بیشتر بخوانید