هر بند از چندین جمله تشکیل شده است که یکی از آن‌ها حاوی موضوع کلی بند است و به آن، جمله موضوع می‌گوییم. بقیه جمله های بند نیز که برای تکمیل جمله موضوع می‌آوریم، جمله های کامل کننده هستند. هر پاراگراف یا بند یک موضوع مشخص دارد که از موضوع بندهای دیگر در متن، مستقل است اما در عین حال، همه بندهای یک متن به هم مرتبط هستند. در این مطلب از مجله فرادرس بررسی می‌کنیم جمله موضوع و جمله کامل کننده چیست و چه تفاوتی دارند. همچنین روش تشخیص جمله موضوع و جمله های کامل کننده در پاراگراف های فارسی را توضیح دادیم. در انتهای مطلب نیز پرسش‌هایی چهارگزینه‌ای طرح کردیم تا با استفاده از آن‌ها میزان یادگیری خود از این مبحث را بسنجید.
آنچه در این مطلب می‌آموزید:
-
یاد می‌گیرید که جمله کامل کننده چه نوع جملهای است.
-
تفاوت جمله موضوع و جمله کامل کننده را یاد می‌گیرید.
-
یاد می‌گیرید چگونه با جمله موضوع و جمله های کامل کننده انشا بنویسد.
-
روش تشخیص جمله موضوع در هر بند را یاد خواهید گرفت.
-
شیوه شناسایی جمله های کامل کننده هر پاراگراف را یاد می‌گیرید.
جمله موضوع و جمله کامل کننده چیست؟
جمله موضوع آن جملهای است که معمولاً در ابتدای بند قرار دارد و محتوا و موضوع اصلی بند در آن بیان شده است اما جمله های کامل کننده، برای تکمیل جمله موضوع در هر بند، به کار می‌روند. در ادامه با مثال و در داخل بندها و توضیح جمله موضوع و جمله کامل کننده می‌پردازیم.
پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری جمله‌ها، فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه هفتم در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.
مثال جمله موضوع و جمله های کامل کننده
در این بخش، جمله موضوع و کامل کننده را در چند پاراگراف مشخص می‌کنیم تا این دو نوع جمله را بهتر بشناسید.
مثال ۱
در کادر زیر یک بند آورد‌ایم و پس از آن، جمله های موضوع و کامل کننده را در آن مشخص کرده‌ایم.
سخن گفتن در برابر جمع برای خیلی‌ها، با هیجان و هراس همراه است. ریشه این هیجان و هراس در دوران کودکی این افراد نهفته است. این هیجان و هراس با آن‌ها به دنیا نیامده است؛ این‌گونه یاد گرفته‌اند یا از دیگران به آن‌ها منتقل شده است. روانشناسان می‌گویند: «ریشه بیشتر مشکلات در بزرگسالی به دوران کودکی بر می‌گردد.» اگر این سخن روانشناسان درست باشد، پس هیجان و هراس هنگام سخن گفتن در برابر جمع هم، به تربیت و آموزش دوران کودکی ما بر می‌گردد.
در فهرست زیر، جمله‌های موضوع و کامل کننده پاراگراف بالا را مشخص کرده‌ایم.
- جمله موضوع: جمله اول یعنی «سخن گفتن در برابر جمع برای خیلی‌ها، با هیجان هراس همراه است.»
- جمله کامل کننده: همه جمله های بعدی، جمله های کامل کننده هستند زیرا برای بررسی دلایل موضوع اصلی جمله آمده‌اند که در جمله اول بند موجود است.
مثال ۲
در کادر زیر یک بند درباره کفش آورده‌ایم. در فهرست بعد از بند نیز جمله موضوع و جمله کامل کننده آن را مشخص کرده‌ایم.
کفش از مهم‌ترین پوشیدنی‌ها برای انسان‌ها است. اگر کفش مناسبی را برای انجام کارهای روزمره خود مانند پیاده‌روی و… انتخاب نکنیم، ممکن است در ناحیه کمر، پا، ستون فقرات و… مشکلاتی جدی پیدا کنیم. امروزه از پیشرفته‌ترین ابزارها برای قالب‌گیری و قالب‌سازی کفش‌ها استفاده می‌کنند تا برای هر فرد متناسب با ساختار بدن او، بهترین کفش یا کفی کفش را طراحی و تولید کنند. با انتخاب و خرید یک کفش مناسب، از سلامتی خود محافظت خواهیم کرد.
جمله موضوع و جمله های کامل کننده این بند را در فهرست زیر مشاهده کنید.
- جمله موضوع: «کفش از مهم‌ترین پوشیدنی‌ها برای انسان‌ها است.»
- جمله های کامل کننده: همه جمله‌ها جز جمله اول.
جمله موضوع چیست؟
تا اینجا دریافتیم که تفاوت جمله موضوع و جمله کامل کننده چیست و در این بخش جمله موضوع را به‌طور جداگانه معرفی می‌کنیم. جمله موضوع آن جمله در هر بند است که محتوای اصلی کل بند در همان جمله قرار دارد و بقیه جمله‌های بند، برای کامل کردن آن آمده‌اند. برای یادگیری درست جمله موضوع، به مثال‌هایی که در این بخش آورده‌ایم، توجه کنید. البته روش تشخیص جمله موضوع را نیز در همین بخش و با مثال توضیح داده‌ایم.
پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری جمله موضوع و جمله کامل کننده، فیلم آموزش رایگان نگارش فارسی پایه هفتم در فرادس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.
مثال برای جمله موضوع
در کادر زیر در یک بند، جمله موضوع و جمله های کامل کننده در مورد دندان آورده‌ایم. ما در جمله اول این بند، درباره اهمیت توجه به بهداشت دندان سخن گفته‌ایم و در همه جمله‌های بعدی، این اهمیت را از منظرهای گوناگون بررسی کرده‌ایم. بنابراین، جمله اول، جمله موضوع است.
بهداشت دندان مسئله‌ای است که باید از کودکی تا بزرگسالی به آن توجه کنیم. این مورد، تا حدی مهم است که در ارتباطات انسان نیز تأثیر مستقیم دارد. در صورت عدم رعایت بهداشت دندان، سلامت ما به خطر می‌افتد و عفونت دندان می‌تواند در مواردی موجب آسیب‌های جدی به انسان شود. یکی دیگر از اهمیت‌های این موضوع، تأثیر دندان بر زیبایی انسان است. هرچه در حفظ و بهداشت دندان‌های خود بهتر عمل کنیم، زیبایی و سلامت بدن ما در وضعیت بهتری خواهند بود.
روش تشخیص جمله موضوع
حالا که دانستیم جمله موضوع چیست، در این بخش و با مثال، روش تشخیص آن را یاد می‌گیریم. یک نشانه مهم برای شناسایی جمله موضوع این است که معمولاً اولین جمله در هر بند، جمله موضوع است اما نمی‌توانیم این را با قطعیت و همیشگی بدانیم. برای تشخیص جمله موضوع باید بررسی کنیم که با حذف جمله از بند، چه تغییری در بند پیش می‌آید. اگر بعد از حذف جمله، اختلال و کمبودی محسوس در معنای بند پیش آمد، آن جمله، جمله موضوع بوده است اما اگر معنای بند همچنان کامل بود و کمبود خاصی در آن پیش نیامد، جمله کامل کننده را حذف کرده‌ایم. این کار را به‌صورت عملی روی چند مثال انجام می‌دهیم تا آن را بهتر درک کنید.
مثال ۱
در کادر زیر یک پاراگراف راجع به داستان‌های حماسی آورده‌ایم و می‌خواهیم جمله اول را از این پاراگراف حذف کنیم تا مشخص شود که جمله موضوع است یا خیر.
داستان حماسی معمولاً در فضایی پر رمز و راز به شاعر الهام می‌شود. چنان‌که فردوسی در آغاز داستان بیژن و منیژه از شبی دیجور و ظلمانی سخن می‌گوید که در آن خواب به چشم شاعر نمی‌آید و سپس بت مهربانی از دفتر پهلوی داستان را برای او می‌خواند. یا در آغاز رمانس همای و همایون که لعبتی سبزپوش (که همان فرشته و الهه شعر باشد) داستان را در خواب به شاعر الهام می‌کند.
(شمیسا)
معنای این بند در صورت حذف جمله اول یعنی «داستان حماسی معمولاً در فضایی پر رمز و راز به شاعر الهام می‌شود.»، ناقص می‌شود زیرا جمله‌های بعدی، مثال و نمونه برای اثبات جمله اول هستند. پس این جمله را جمله موضوع این بند میدانیم.
مثال ۲
در کادر زیر یک بند را در مورد همراهی اعضای خانواده با یکدیگر آورده‌ایم. در این پاراگراف، جمله دوم یعنی «در یک خانواده امن و سالم… هستند.» نسبت به جمله اول، کلی‌تر است و بیشتر بر معنای اصلی و کلی بند یعنی «همراهی اعضا خانواده با یکدیگر» تأکید دارد. بنابراین این مثال، یکی از مواردی است که جمله اول بند، جمله موضوع نیست.
پسرم باید این را بدانی که ما هم همیشه همراه تو هستیم. در یک خانواده امن و سالم همه اعضای خانواده در آسانی و دشواری با یکدیگر همراه هستند. البته اگر محیط خانواده سالم نباشد، ممکن است همیشه یکی از اعضای خانواده مجبور به همراهی با باقی اعضا باشد. پدرها و مادرها نیز ممکن است اشتباهاتی داشته باشند اما معمولاً سعی می‌کنند به روشی که آن را یاد گرفته‌اند، از فرزندان خود حمایت کنند و در همه مراحل زندگی، همراه آن‌ها باشند. اگر روش آن‌ها برای فرزندان خوشایند نیست، بچه‌ها باید سعی کنند با پدر و مادر خود در این باره سخن بگویند.
جمله کامل کننده چیست؟
جمله های کامل کننده معمولاً بعد از جمله موضوع در بند قرار می‌گیرند و کاربرد آن‌ها نیز، توضیح جمله موضوع، روشن‌تر کردن آن، تأیید آن، گسترش آن و… است. در این بخش جمله های کامل کننده را در چند مثال مشاهده می‌کنیم و روش تشخیص آن‌ها را نیز یاد می‌گیریم.
پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری این مبحث و دیگر مباحث نگارشی، فیلم آموزش نگارش پایه هشتم در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.
مثال برای جمله کامل کننده
در این بخش، یک پاراگراف در مورد انتخاب بهار به‌عنوان بهترین فصل سال آورده‌ایم و جمله های کامل کننده را در آن مشخص کرده‌ایم تا با این نوع جمله بهتر آشنا شوید.
به نظر من بهار بهترین فصل سال است. اول از همه باید به تعطیلات بهاری اشاره کنم که همیشه فرصت مناسبی برای یک سفر به‌یاد ماندنی با خانوداه را فراهم می‌کند. میوه‌های بهاری دومین دلیل من برای این انتخاب است. البته باید بدانید که همه چیز هم به سفر و خوراکی مربوط نمی‌شود. من بهار را برای شکوفه‌های زیبای درختان، سرسبز شدن جهان، معتدل شدن هوا، باران‌های ناگهانی و بیشتر از همه، برای امید به رسیدن او بعد از هر زمستان، دوست دارم.
ما در جمله اول این پاراگراف، یک مفهوم کلی یعنی «بهترین فصل سال بودن بهار از نظر نویسنده» را آورده‌ایم و همه جمله‌های بعدی، دلایلی هستند که نویسنده این جملات، برای انتخاب بهار به‌عنوان بهترین فصل سال آورده است. بنابراین اولین جمله، جمله موضوع است و همه جمله‌های بعدی را جمله کامل کننده میدانیم.
روش تشخیص جمله کامل کننده
اگر درباره جمله موضوع یا جمله کامل کننده بودن یک جمله دچار شک شدیم، باید جمله مورد نظر را از بند حذف کنیم و معنا و مفهوم بند را بدون آن بررسی کنیم. اگر مشکل جدی در معنای پاراگراف پدید نیامد، آن جمله از نوع کامل کننده است اما اگر معنای پاراگراف دچار اختلالی جدی شد، با جمله موضوع مواجه هستیم. این موضوع را در همین‌جا و با دو مثال به‌صورت عملی نشان می‌دهیم.
مثال ۱
در کادر زیر، جمله اول یعنی «کودکی، دوره‌ای… ناشناخته‌ها است.»، یک مفهوم کلی و اصلی را بیان کرده است و همه جمله‌های بعدی، برای تکمیل و توضیح آن آمده‌اند. بنابراین همه جملات دیگر، قابل حذف یا جایگزینی هستند و به همین دلیل آن‌ها را جمله کامل کننده میدانیم.
کودکی، دوره‌ای پر از شادی، کنجکاوی و کشف دنیای ناشناخته‌ها است. طوری‌که هر لحظه از کودکی انسان، پر از ماجراجویی‌های کوچک و بزرگ است. کودکان با چشمانی پر از شگفتی، دنیا را تماشا می‌کنند. هرچیزی حتی اسباب‌بازی‌های خیلی ساده کودکانه می‌تواند کودکان را به دنیایی از تخیل ببرد. بسیاری از نظریه‌پردازان، زبان شعر و ادبیات را زبان کودکانه می‌دانند و ذهن شاعر و نویسنده را به ذهن کودک تشبیه می‌کنند زیرا در چنین جهان پر از خیالی می‌توان شاهکارهای ادبی را سرود یا نوشت.
مثال ۲
کل پاراگراف زیر درباره وضعیت سلامتی گربه‌ها است. این مفهوم در اولین جمله این بند یعنی «گربه‌ها… دارند.» بیان شده است. همه جمله‌های بعدی را آورده‌ایم تا توضیح دهیم ویژگی‌های زیستی خاص گربه‌ها چه هستند و برای محافظت از آن‌ها باید چه مراقبت‌های پزشکی را انجام دهیم. پس همه جمله‌های بعدی را می‌توانیم حذف یا عوض کنیم زیرا جمله کامل کننده هستند.
گربه‌ها موجوداتی با ویژگی‌های زیستی منحصربه‌فردی هستند که نیاز به مراقبت‌های پزشکی خاصی دارند. سیستم گوارشی آن‌ها طوری طراحی شده است که باید رژیم غذایی سرشار از پروتئین داشته باشند. به همین دلیل، تغذیه نامناسب می‌تواند گربه‌ها را دچار مشکلات گوارشی یا چاقی کند. گربه‌ها مستعد بیماری‌های دیگری مانند انواع عفونت‌های دستگاه ادراری، پوسیدگی دندان و بیماری‌های کلیوی هستند. هرچه سن یک گربه بالاتر باشد و نژاد ترکیبی‌تری داشته باشد، احتمال ابتلای او به این بیماری‌ها بیشتر خواهد شد. اما مراقبت‌های درست از این موجودات، از ایجاد بیماری در آن‌ها جلوگیری می‌کند. معاینات دوره‌ای منظم و واکسیناسیون منظم گربه‌ها از بهترین اقدامات پیشگیرانه برای حفظ سلامتی و افزایش طول عمر آن‌ها است.
یادگیری انواع جمله در فارسی هفتم
تا اینجا یاد گرفتیم جمله موضوع و جمله کامل کننده چیست و تفاوت آن‌ها با یکدیگر و نقش هرکدام در پاراگراف را دانستیم. مبحث جمله موضوع و جمله کامل مربوط به نگارش، انشا نویسی و… است اما برای نوشتن یک انشای خوب علاوه بر یادگیری اصول نگارشی باید به دستور زبان فارسی نیز مسلط باشیم. زیرا نوشتن متنی که از نظر نگارشی صحیح است اما قواعد دستوری را در آن رعایت نکرده‌ایم، ارزش چندانی ندارد. به همین دلیل در این بخش، برخی از فیلم‌های آموزشی فرادرس را آورده‌ایم که در یادگیری اصول نگارشی و دستوری، مفید و کاربردی هستند.
همچنین برای یادگیری همه نکات نگارشی و دستوری زبان فارسی در دوره متوسطه می‌توانید از مجموعه آموزش‌های زیر استفاده کنید.
سؤالات پرتکرار
تا اینجا یاد گرفتیم جمله موضوع و جمله کامل کننده چیست و در این بخش، به سؤالات رایج در این زمینه پاسخ می‌دهیم تا ابهامی در ذهن شما باقی نماند. پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری جمله موضوع و جمله های کامل کننده، فیلم آموزش رایگان نگارش پایه هفتم در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.
به چه جمله ای جمله موضوع می گویند؟
به جمله ای در یک پاراگراف که محتوای اصلی آن پاراگراف در آن وجود دارد، جمله موضوع می گویند. همه جمله های دیگر پاراگراف برای کامل کردن جمله موضوع به کار می‌روند و به همین دلیل به آن‌ها جمله کامل کننده می‌گویند. از نظر جایگاه نیز جمله موضوع را معمولاً در ابتدای پاراگراف می‌آوریم.
انشا با جمله موضوع و جمله های کامل کننده را چگونه بنویسیم؟
برای نوشتن انشا با جمله موضوع و جمله های کامل کننده کافی است یک مفهوم کلی را در ذهن داشته باشید که در کل انشا قصد صحبت درباره آن را دارید. سپس برای نوشتن هر بند از انشا، مجدد یک مفهوم اصلی مرتبط به مفهوم قبلی را در نظر بگیرید و آن را در جمله ابتدایی بند خود بیاورید. بعد از آن، باید سعی کنید که در جمله‌های بعدی آن بند، جمله اول را به‌نحوی گسترش دهید. این کار را می‌توانید با توضیح دادن درباره مفهوم جمله اول، مثال آوردن برای آن، بررسی و بیان دلایل آن، تأیید کردن آن و… انجام دهید. در ادامه، انجام این کار را به‌صورت عملی نشان داده‌ایم.
مثال انشا با جمله موضوع و جمله های کامل کننده
در کادر زیر یک انشا با جمله موضوع و جمله های کامل کننده آورده‌ایم. مفهوم کلی این انشا درباره ناخن است و در هر بند از آن، جمله موضوع را به حالت برجسته مشخص کرده‌ایم تا از جمله های کامل کننده قابل تشخیص باشند.
ناخن‌ها بخش کوچکی از بدن انسان هستند اما نقش مهمی در زندگی روزمره و زیبایی همه ما دارند. جنس ناخن‌ها از کراتین است و برخلاف نظر عمده مردم، کاربردهای بسیار مهمی دارند. ما تقریبا برای انجام همه کارهای روزمره خود از ناخن‌ها استفاده می‌کنیم. برداشتن اجسام کوچک، خاراندن، جدا کردن ابزاری مثل چسب و بسیاری از کارها در صورت نداشتن ناخن بسیار سخت خواهند شد.
رشد ناخن‌ها می‌تواند نشانه‌ای از سلامت کلی بدن باشد. اگر رژیم غذایی مناسبی داشته باشیم و همه مواد مغذی یعنی پروتئین، کلسیم، بیوتین و… را به بدن خود برسانیم، ناخن‌های ما محکم و سالم خواهند بود. اما کمبود مواد غذایی و مخصوصاً ویتامین‌ها در بدن می‌تواند باعث تغییراتی در ناخن‌ها مانند لایه‌لایه شدن، شکننده شدن و تغییر رنگ آن‌ها شود.
مراقبت از ناخن‌ها نیز یک کار ساده اما مهم است. از کارهایی که می‌توانند به سلامت و زیبایی ناخن‌ها کمک کنند، می‌توانیم به کوتاهی منظم ناخن‌ها، تمیز کردن و پاکیزه نگه داشتن زیر ناخن‌ها، گرفتن پوست دور ناخن‌ها و استفاده از مرطوب‌کننده‌های مناسب برای خشک نشدن آن‌ها اشاره کنیم. علاوه بر این‌ها برای آراستن ناخن می‌توانیم از ابزارهای آرایشی استفاده کنیم اما باید از کیفیت آن‌ها اطمینان داشته باشیم تا به مرور زمان به ناخن‌ها آسیب نزنند.
در فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف، دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به ناخن وجود دارد. در برخی از فرهنگ‌ها داشتن ناخن بلند، نشانه آراستگی و زیبایی است و در بعضی از فرهنگ‌ها، ناخن‌های کوتاه، نشان‌دهنده آراسته بودن هستند.
ناخن‌ها برای همه افراد و در همه فرهنگ‌ها جزء مهمی از بدن ما هستند و بخشی از هویت ما را تشکیل می‌دهند. بنابراین باید در حفظ سلامت و بهداشت آن‌ها کوشا باشیم. با انجام این کار به سلامت جسم و روح خود کمک خواهیم کرد.
در مطلب زیر از مجله فرادرس، نوشتن انشا به روش عینی را به‌طور کامل و با مثال توضیح داده‌ایم.
تمرین تشخیص جمله موضوع و جمله کامل کننده
تا اینجا به‌خوبی دانستیم فرق جمله موضوع و جمله کامل کننده چیست و در این بخش، با بررسی چند بند، تشخیص جمله موضوع و کامل کننده را بهتر یاد می‌گیریم. در هر سؤال ابتدا سعی کنید با بررسی دقیق، جواب مورد نظر را تشخیص دهید و پس از آن با کلیک بر گزینه «جواب»، پاسخ درست آن سؤال به شما نشان داده خواهد شد.
گل نرگس در ادبیات فارسی جایگاه ویژه‌ای دارد. این گل زیبا با گلبرگ‌های سفید و زرد خود، نماد زیبایی و عشق است. شاعران فارسی‌زبان مهمی مانند حافظ و سعدی در اشعار خود از این گل برای توصیف معشوق استفاده کرده‌اند. یکی از پربسامدترین آرایه‌های ادبی اشعار فارسی نیز، به کار بردن گل نرگس به استعاره از چشم معشوق است. شاعران زیادی به دلیل زیبایی گل نرگس و شباهت دوبخشی بودن این گل و گرد بودن مرکز این گل، چشم زیبای معشوق خود را به آن تشبیه کرده‌اند.
جمله اول این بند یعنی «گل نرگس در ادبیات فارسی جایگاه ویژه‌ای دارد.» جمله موضوع این بند است. همه جمله‌های بعدی نیز جمله‌های کامل‌کننده هستند که درباره این جایگاه ویژه توضیح می‌دهند.
۲. جمله دوم بند زیر، کدام است و جمله موضوع است یا جمله کامل کننده؟
در این بخش به ادبیات کلاسیک فارسی می‌پردازیم. ادبیات کلاسیک فارسی، تأثیر مهمی بر جریان‌های ادبی پس از خود در ایران و جهان گذاشته است. برای مثال شاهنامه فردوسی و گلستان و بوستان سعدی نقش مهمی در حفظ زبان فارسی داشتند. اندیشه‌ها و فلسفه غالب در اشعار و نثرهای کهن فارسی نیز در جهان‌بینی شاعران و نویسندگان ایرانی و غیرایرانی تأثیرات مهمی داشته است. یکی از نمونه‌های مهم این مبحث، تأثیرپذیری گوته، نویسنده مهم آلمانی، از حافظ است.
جمله دوم این بند، جمله «ادبیات کلاسیک فارسی تأثیر مهمی بر جریان‌های ادبی پس از خود در ایران و جهان گذاشته است.» است و جمله موضوع است زیرا همه جمله‌های بعدی در توضیح آن یا نمونه‌هایی برای آن هستند. جمله قبل از آن نیز نمی‌تواند جمله موضوع باشد زیرا دربرگیرنده محتوای اصلی این پاراگراف نیست بلکه یک جمله بسیار کلی است.
تنوع گونه‌های حشرات، از جالب‌ترین شگفتی‌های کره زمین است. تاکنون بیش از یک میلیون گونه منحصر‌به فرد از حشرات کشف شده است و احتمالاً گونه‌های بسیار زیادی نیز تاکنون کشف نشده‌اند. این تنوع زیاد، به دلیل توانایی حشره‌ها در سازگاری با انواع محیط‌های زیستی مانند اعماق اقیانوس‌ها تا قله‌های کوهستان‌ها و حتی بیابان‌ها و قطب‌ها است. همچنین حشرات سلاح‌های دفاعی مناسبی برای دفع خطرات و بقای خود دارند. توانایی‌های خارق‌العاده برخی از آن‌ها در استتار و مهجز بودن برخی از آن‌ها به سم‌های کشنده، از نمونه‌های سلاح‌های دفاعی آن‌ها است.
همه جمله‌های این پاراگرف به جز جمله اول آن، جمله‌های کامل کننده هستند. در واقع در این پاراگراف پنج جمله کامل کننده وجود دارد.
نمونه سؤال جمله‌های موضوع و کامل کننده
حالا که یاد گرفتیم جمله موضوع و جمله کامل کننده چیست و چه تفاوتی با یکدیگر دارند، می‌توانید در تمرین زیر شرکت کنید. این تمرین در واقع آزمونی است که از ده پرسش چهارگزینه‌ای تشکیل شده است. برای پاسخ دادن به این سؤال‌ها باید گزینه درست مورد نظر خود در هر پرسش را انتخاب و روی آن کلیک کنید. سپس با کلیک بر گزینه «مشاهده گزینه صحیح» پاسخ درست سؤال را مشاهده خواهید کرد. با هر یک انتخاب درست، یک امتیاز دریافت می‌کنید و امتیاز نهایی خود را در پایان آزمون یعنی پس از ثبت پاسخ همه پرسش‌ها و با کلیک بر گزینه «دریافت جواب آزمون»، مشاهده خواهید کرد.
۱. کدام گزینه درست است؟
جمله موضوع، جمله دارای فعل موضوعی و جمله کامل کننده، جمله دارای فعل گذرا یا متعدی است.
جمله موضوع، جملهای است که فعل آن اسنادی است و جمله‌های کامل کننده، جمله‌هایی هستند که دارای فعل تام یا خاص هستند.
جمله موضوع، دربرگیرنده محتوای اصلی یک پاراگراف است و جمله‌های کامل کننده، حاوی توضیحاتی برای جمله موضوع هستند.
جمله موضوع معمولاً آخرین جمله در یک پاراگراف است که نتیجه‌گیری کلی آن پاراگراف در این جمله وجود دارد.
۲. کدام گزینه درباره بند زیر درست است؟
فیزیک، علمی است که به مطالعه طبیعت و رفتار آن می‌پردازد. این دانش به ما کمک می‌کند که بفهمیم اجسام چگونه حرکت می‌کنند و انرژی چگونه منتقل می‌شود. همچنین نحوه کار کردن نور و صدا نیز در علم فیزیک بررسی و مشخص می‌شود. از مسائل روزمره مانند افتادن سیب از درخت تا مسائل مهم مانند ساخت فناوری‌هایی مانند تلفن‌های همراه، وابسته به علم فیزیک هستند.
جمله آخر این بند یعنی «از مسائل روزمره… وابسته به علم فیزیک هستند.» جمله موضوع این بند است.
جمله «فیزیک علمی است که به مطالعه طبیعت و رفتار آن می‌پردازد.»، جمله موضوع این بند است زیرا محتوای اصلی کل بند در این جمله وجود دارد.
آخرین جمله این بند، جمله موضوع است زیرا حاوی یک نتیجه‌گیری کلی از همه محتوای موجود در این بند است.
همه جمله‌های موجود در این بند، به جز جمله دوم آن، جمله‌های کامل کننده هستند.
۳. کدام گزینه نادرست است؟
جمله موضوع در هر بند، حاوی محتوای اصلی همان بند است.
جمله کامل کننده در هر بند معمولاً بیش از یک جمله است اما جمله موضوع در هر بند، از یک جمله بیشتر نیست.
در هر پاراگراف هم جمله موضوع و هم جمله کامل کننده وجود دارد.
جمله‌های کامل کننده معمولاً پیش از جمله موضوع در پاراگراف قرار می‌گیرند تا بستر مناسب برای بیان جمله موضوع را فراهم کنند.
۴. در همه گزینه‌های زیر به جز کدام گزینه، جمله موضوع در ابتدای پاراگراف وجود دارد؟
چرخه رنگ اصطلاحی در هنر است. چرخه‌های رنگ ابزارهای کلیدی برای سازماندهی رنگ‌ها در هر نوع طراحی هستند. این چرخه معمولاً به‌صورت دایره رسم می‌شود و در آن، رنگ‌های اصلی (قرمز، زرد و آبی)، رنگ‌های ثانویه (سبز، بنفش و نارنجی) و رنگ‌های ثالث در کنار هم قرار دارند. هنرمندان با استفاده از چرخه رنگ می‌توانند بهترین ترکیب‌های رنگی را برای طراحی‌ها و نقاشی‌های خود به کار ببرند. البته کاربرد چرخه رنگ به نقاشی و گرافیک محدود نیست و در زمینه‌های مهم دیگری مانند طراحی داخلی ساختمان نیز کابرد دارد.
طنز نوعی سبک ادبی است که نویسنده یا شاعر در این سبک، به‌وسیله شوخی، مسائل اجتماعی، اخلاقی، فرهنگی و… را نقد می‌کند. این نوع ادبی علاوه بر سرگرم کردن مخاطب و خندان او باعث می‌شود که درباره مسائل مورد بحث، بیشتر تفکر کند. این کار نیز باعث بالا رفتن آگاهی اجتماعی افراد جامعه خواهد شد. این نوع ادبی در قالب‌های مختلفی مانند داستان، شعر، ادبیات نمایشی و… وجود دارد.
پوست یکی از مهم‌ترین اجزای بدن است که نقش زیادی در حفظ سلامت ما دارد. پوست نقش سدی را دارد که از بدن ما در برابر ورود عوامل خارجی مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها و… محافظت می‌کند. یکی دیگر از کارکردهای مهم پوست، تنظیم دمای بدن به‌وسیله تعریق و کنترل عروق خونی است. همچنین پوست با جلوگیری از تبخیر بیش از حد آب، تعادل مایعات بدن را حفظ می‌کند و در فرایندهای حسی مانند لمس نیز نقشی اساسی دارد.
شاهنامه فردوسی مهم‌ترین اثر ادبی حماسی فارسی و از مهم‌ترین حماسه‌های دنیا است. فردوسی این اثر را به‌مدت تقریبی سی سال می‌سرود. شاهنامه فردوسی شامل سه دوره اسطوره‌ای، پهلوانی و تاریخی است. اهمیت شاهنامه تنها در حفظ داستان‌های اساطیری ایرانی و حفظ باروهای باستانی ایرانیان نیست بلکه نقش بسیار زیاد این اثر در حفظ زبان فارسی نیز است. فردوسی این اثر را در زمانه‌ای سرود که زبان فارسی با وجود ورود بیگانگان به ایران، در خطر جدی قرار داشت و شاهنامه نقشی اساسی در حفظ این زبان ایفا کرد.
در گزینه اول این سؤال، جمله دوم یعنی جمله «چرخه‌های رنگ ابزارهای کلیدی برای سازماندهی رنگ‌ها در هر نوع طراحی هستند.»، جمله موضوع است. زیرا جمله اول این بند یعنی جمله «چرخه رنگ، اصطلاحی در هنر است.» حاوی محتوای خاصی نیست که آن را جمله موضوع کل بند محسوب کنیم.
۵. چگونه می‌توانیم انشا با جمله موضوع و جمله های کامل کننده بنویسیم؟
کافی است برای هر بند از انشای خود یک محتوا و موضوع خاص و متفاوت را در نظر بگیریم و جمله ابتدایی آن بند را طوری بنویسم که حاوی مهم‌ترین موضوع آن بند باشد.
برای نوشتن انشا با جمله‌های موضوع و کامل کننده باید در یک یا دو پاراگراف ابتدایی مطلب، جمله‌های موضوع را قرار بدهید و در پاراگراف‌های بعدی، جمله‌های کامل کننده را بگذارید. یعنی محتوای اصلی انشا باید در پاراگراف‌های ابتدایی وجود داشته باشد.
اگر قصد نوشتن انشا با جمله موضوع و جمله کامل کننده را دارید باید در ابتدای هرکدام از بندهای انشای خود، جمله‌هایی کوتاه بنویسید که در واقع جمله موضوع هستند و جمله‌های بعدی هر بند را طولانی بنویسید تا جمله کامل کننده باشند.
باید یک موضوع کلی و اصلی برای کل انشا و یک موضوع فرعی برای هر بند از انشای خود در نظر بگیریم و جمله ابتدایی هر بند را به‌گونه‌ای بنویسیم که دربردارنده محتوای اصلی همان بند باشد.
۶. درباره بند زیر، کدام گزینه نادرست است؟
حافظ شاعر عشق و عرفان است. او در اشعار خود و به‌خصوص در غزلیات خود، عشق زمینی و فرازمینی را به هم پیوند زده است. او در انجام این کار چنان استادانه عمل کرده است، که حتی حافظ‌شناسان بزرگ نیز گاهی در تفسیر اشعار او عاجز شده‌اند و از تشخیص عاشقانه یا عارفانه بودن برخی ابیات و غزلیات او درمانده‌اند. به همین دلیل او را شاعر عشق و عرفان میدانیم.
جمله «حافظ شاعر عشق و عرفان است.»، جمله موضوع این بند است.
جمله موضوع این پاراگراف، جمله «به همین دلیل او را شاعر عشق و عرفان میدانیم.» است.
جمله «او در اشعار خود و به‌خصوص در غزلیات خود، عشق زمینی و فرازمینی را به هم پیوند زده است.» یکی از جمله‌های کامل کننده در این بند است.
همه جمله‌های موجود در این بند، جز جمله اول، جمله‌های کامل کننده هستند که آن‌ها را برای ارائه توضیح درباره جمله اول آورده‌ایم.
۷. کدام گزینه درست نیست؟
جمله‌های کامل کننده می‌توانند شامل مواردی چون توضیح درباره جمله موضوع، بیان مثال برای جمله موضوع و تشریح دلیل برای جمله موضوع باشند.
در هر پاراگراف از یک متن، موضوع جداگانه‌ای وجود دارد اما کل متن نیز دارای یک موضوع واحد است که موضوعات هر پاراگراف و جمله‌های درون آن‌ها متناسب با آن موضوع واحد انتخاب می‌شوند.
الزامی وجود ندارد که بین جمله اول پاراگراف و جمله‌های بعدی، ارتباط معنایی برقرار باشد. در واقع وجود ارتباط معنایی میان جمله موضوع و جمله‌های کامل کننده، الزامی نیست.
اگر در جمله اول یک بند، یکی از قوانین فیزیک را بیاوریم و در جمله‌های بعدی درباره کاشف آن قانون و چگونگی کاربرد آن صحبت کنیم، جمله اول ما جمله موضوع و جمله‌های بعدی، جمله‌های کامل کننده هستند.
۸. بند موجود در کدام گزینه از جمله‌های موضوع و کامل کننده ساخته نشده است؟
ورزش در جوانی، سرمایه‌گذاری بدن برای زمان پیری است. هرچه در زمان جوانی بیشتر و اصولی‌تر ورزش کنیم، بدن ما در سنین بالا در شرایط بهتری قرار دارد و حس سززنده بودن را بیشتر تجربه می‌کنیم. البته نباید بعد از بالا رفتن سن، ورزش را رها کنیم و در آن زمان نیز باید انجام ورزش‌های مناسب برای خود را در برنامه روزانه خود قرار بدهیم.
آثار صادق هدایت مناسب‌ترین آثار ادبی فارسی برای بررسی‌های روانشناختی هستند. هدایت که با آموزه‌ها و نظریات راوانکاوانه آشنا بود، شخصیت‌های داستان‌های خود را به‌گونه‌ای آفریده است که پیچیدگی‌های روحی و روانی بسیار زیادی دارند. در طول سال‌های اخیر نیز منتقدین زیادی، آثار مختلف او را با نگاه به نظریه‌های روانشناسانه مختلف، بررسی و تحلیل کرده‌اند.
گونه‌های جانوری زیادی از ابتدای حیات کره زمین تا به امروز در آن زندگی کرده‌اند. نظریات زیادی راجع به این موجودات و چگونگی تحول و تغییرات آن‌ها وجود دارد. یکی از مهم‌ترین این نظریات، نظریه تکامل داروین است که در طول تاریخ مورد پسند و قبول گروه‌های زیادی از مردم به ویژه گروه‌های مذهبی نبوده است زیرا آن‌ها باورهای متفاوتی نسبت به چگونگی آفرینش و تغییرات انسان و سایر گونه‌های جانوری دارند.
ستاره از در حیاط وارد شد و گفت: «ما آمدیم مامان جون!». بعد مریم و مینا هم آمدند تو. رفتم توی بالکن تا خوب ببینمشان. چشم‌های خسته و پیرم را با عینک پوشاندم و کم‌کم صورت‌های ماه هر سه نوه عزیزم را می‌دیدم. از در خانه که گذشتند، عصایم را برداشتم و پله‌ها را یکی یکی پایین رفتم. صدای پایشان را می‌شنیدم که دارند می‌آیند روی پله‌ها. همیشه با هم مسابقه می‌گذاشتند که کدامشان زودتر به من می‌رسد و کدام را زودتر در آغوش می‌گیرم و می‌بوسم.
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
۹. کدام‌یک از گزینه‌های زیر، یک بند با جمله‌های موضوع و کامل کننده درباره لزوم محبت مادر به فرزند خود است؟
همه مادران و پدران، فرزندان خود را دوست دارند. مشکل این است که برخی از آن‌ها راه ابراز این دوست داشتن را نمی‌دانند. برای مثال گاهی به علت علاقه زیاد به فرزندان، دچار نگرانی می‌شوند و عملاً اختیار زندگی فرزندان خود را حتی تا سنین بزرگسالی در دست می‌گیرند. آن‌ها با انجام این کار از ایجاد مهارت‌های زیادی مانند استقلال در فرزند خود جلوگیری می‌کنند.
زمین مادر ما است و همیشه با ما سخاوتمندانه رفتار کرده است. ما نیز باید با آن و با خودمان مهربان‌تر باشیم. زیرا هرچه زمین سالم‌تر و پاک‌تری داشته باشیم، زندگی خود ما نیز از کیفیت بهتری برخوردار خواهد بود. افسوس که بخش بزرگی از ما همیشه نسبت به زمین ناسپاس و نامهربان هستیم.
مادری از بهترین احساسات در دنیا است و بیشترین دلیل آن نیز در مهر مادر نسبت به کودک خود است. این مهر و علاقه تا حدی است که مادران حاضرند از سلامتی خود، مادیات و… بگذرند تا فرزند آن‌ها سلامت و شاداب باشد. البته محبت مادر به فرزند بسیار حیاتی و مهم است و وجود یا عدم وجود آن، تأثیرات روانی زیادی بر کودک می‌گذارد اما اگر مادران در این مسیر خود را کاملاً وقف کودک کنند نیز نتایج مثبتی به بار نخواهد آمد.
نحوه و میزان محبت مادر به فرزند در هر فرهنگ با دیگر فرهنگ‌ها متفاوت است. برای مثال در برخی از فرهنگ‌ها این ابراز محبت به‌صورت کلامی انجام نمی‌شود بلکه مادر با انجام کارهای مورد علاقه فرزند خود، محبت خود را به او نشان می‌دهد. درصورتی‌که در بعضی دیگر از فرهنگ‌ها، نه‌تنها محبت کلامی رایج است بلکه از اصول لازم تربیتی محسوب می‌شود.
۱۰. جمله موضوع بند زیر را در کدام گزینه درست انتخاب کرده‌ایم؟
نیما یوشیج پایه‌گذار شعر نو در ایران است. البته پیش از او افرادی چون ملک‌الشعرا بهار، عارف قزوینی، میرزاده عشقی و… تحولاتی را در فرم و محتوای شعر فارسی ایجاد کرده بودند اما نیما یک وجه تمایز مهم داشت. نیما علاوه بر سرودن شعر متفاوت با قالب‌های شعری کهن، مانیفستی نیز برای شعر نو ارائه کرد. پس اولین کسی که با اصول مشخص و مدون، شعری متفاوت سرود، نیما یوشیج بود. بعد از نیما نیز شعر فارسی و شعر نو دچار تحولاتی شد و انواع جدیدی پیدا کرد.
نیما یوشیج پایه‌گذار شعر نو در ایران است.
بعد از نیما نیز شعر فارسی و شعر نو دچار تحولاتی شد و انواع جدیدی پیدا کرد.
جمله دوم یعنی جمله «البته پیش از او… یک وجه تمایز مهم داشت.»
پس اولین کسی که با اصول مشخص و مدون، شعر متفاوت سرود، نیما یوشیج بود.
جمع بندی
در این مطلب از مجله فرادرس یاد گرفتیم جمله موضوع و جمله کامل کننده چیست و آن‌ها را با مثال معرفی کردیم. همچنین جمله موضوع و جمله های کامل کننده را به‌طور جداگانه بررسی کردیم و روش تشخیص هریک را در بندهای فارسی توضیح دادیم. در انتهای مطلب نیز سؤال‌هایی چهارگزینه‌ای قرار دادیم تا با استفاده از آن‌ها میزان یادگیری خود را ارزیابی کنید.
source