عربی هفتم از جمله درس‌هایی است که در سال اول دوره اول متوسطه به دانش‌آموزان تدریس می‌شود. این کتاب شامل ده درس است و برخی از مهم‌ترین مباحث عربی را شامل می‌شود. انواع ضمایر عربی، اسم‌های اشاره عربی، حروف و اسم‌های استفهام، صرف فعل ماضی عربی و انواع جمع در زبان عربی، موضوعات اصلی کتاب عربی هفتم به شمار می‌آیند. یادگیری این مباحث برای یادگیری بهتر درس عربی در مقاطع بالاتر ضرورت دارد. در این مطلب از مجله فرادرس، قواعد عربی هفتم را بررسی کرده و آن‌ها را به صورت درس به درس آموزش می‌دهیم. در عین حال، تمرین‌هایی را نیز برای یادگیری بهتر این قواعد به دانش‌آموزان ارائه می‌کنیم.

قواعد عربی هفتم درس اول

اولین درس از کتاب عربی هفتم شامل ۳ بخش است. موضوعات اصلی هر کدام از بخش‌های این درس را در ادامه مشاهده می‌کنید.

برای آشنایی بیشتر با مباحث بالا توصیه می‌کنیم فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس را مشاهده کنید.

لینک این آموزش کاربردی را در کادر زیر ارائه کرده‌ایم.

در ادامه، مباحث اصلی این درس را به صورت جداگانه و با مثال‌های متنوع آموزش می‌دهیم.

اسم مذکر و مؤنث

تمامی اسم‌های عربی از نظر جنس به دو دسته «مذکر» و «مؤنث» تقسیم می‌شوند. اسم‌های مذکر بر انسان‌ها و حیوانات مذکر دلالت دارند، اما اسم‌های مؤنث بر انسان‌ها و حیوانات مؤنث دلالت می‌کنند.

تفاوت اسم‌های مذکر و مؤنث این است که در انتهای اسم مؤنث علامت تأنیث ( ة یا ‍ـة) قرار می‌گیرد، اما این علامت در انتهای اسم‌های مذکر نمی‌آید.

به‌طور مثال، «معلم» اسم مذکر است، چون نشانه تأنیث ندارد، اما «معلمة» مؤنث است، زیرا انتهای آن علامت «ـة» قرار دارد. در جدول زیر، مثال‌هایی از اسم‌های مذکر و مؤنث رایج در زبان عربی ارائه شده‌اند. علامت تأنیث اسم‌های مؤنث نیز به صورت پررنگ نشان داده شده‌ است.

حروف شمسی و قمری

همه حرف‌های زبان عربی را می‌توان به دو دسته «حروف شمسی» و «حروف قمری» تقسیم‌بندی کرد. حروف شمسی و قمری هر کدام شامل ۱۴ حرف هستند که انواع آن‌‌ها را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.

اگر قبل از کلمه‌ای که با حروف شمسی شروع شده است، حرف «اَل‍ـْ» را قرار بدهیم، حرف «ل‍ـ» تلفظ نمی‌شود، بلکه اولین حرف همان کلمه به صورت مشدّد خوانده می‌شود. به‌طور مثال، «ش» از حروف شمسی است که در کلمه «شمس» نیز به کار رفته است. اگر قبل از کلمه «شمس»، حرف «اَل‍ـْ» را قرار بدهیم، کلمه «الشمس» ساخته می‌شود.

هنگام تلفظ این کلمه، حرف «ل‍ـ» خوانده نمی‌شود، اما حرف «ش» با تشدید (اَلشَّمس) تلفظ می‌شود.

اگر حرف «اَل‍ـْ» بر سر کلمه‌ای که با حرف قمری شروع شده است، قرار بگیرد، حرف «ل‍ـ» تلفظ می‌شود، بدون اینکه حرف اول کلمه به صورت مشدّد خوانده شود. به‌طور مثال، حرف «ق» از حروف قمری است و اگر حرف تعریف «اّل‍ـْ» بر سر آن بیاید، به صورت «اَلْقَمَر» تلفظ می‌شود.

نکته: حروف «گ، ژ، چ، پ» در عربی نوشتاری به کار نمی‌روند، اما ممکن است در عربی گفتاری به کار بروند.

اسم اشاره عربی

در زبان عربی برای اشاره به افراد، حیوانات، اشیاء و پدیده‌ها از اسم‌های اشاره استفاده می‌شود. اسم‌های اشاره هم برای اشاره کردن به مکان نزدیک به کار می‌روند و هم برای اشاره کردن به مکان دور کاربرد دارند. از طرف دیگر، تمامی اسم‌ها دو حالت مذکر و مؤنث هم دارند. در عین حال، همه اسم‌های عربی به سه دسته اسم مفرد، اسم مثنی و اسم جمع تقسیم می‌شوند.

توجه داشته باشید که اسم‌های اشاره در مذکر و مؤنث بودن، همچنین در مفرد، مثنی یا جمع بودن، همیشه باید با کلمه بعد از خود مطابقت داشته باشند. به‌طور مثال، در «هذا بشرٌ»، «بشرٌ» اسم مفرد مذکر است و برای اشاره به آن نیز از اسم اشاره مفرد مذکر «هذا» استفاده شده است.

در جدول زیر، تمامی اسم‌های اشاره عربی را مشاهده می‌کنید.

نکته: اگر اعراب اسم مثنی دارای علامت «ـَ انِ» باشد، برای اشاره به آن از «هٰذَان» و «هاتَانِ» استفاده می‌کنیم، اما اگر علامت آن «ـَ ینِ» باشد، اسم‌های اشاره «هٰذَیْنِ» و «هاتَیْنِ» را برای آن به کار می‌بریم. ‌برای روشن‌تر شدن این نکته به مثال‌های زیر توجه کنید. علامت‌های اسم‌های مثنی به صورت پررنگ نشان داده شده‌اند.

اسم مثنی در عربی

در زبان فارسی، اسم‌ها به صورت مفرد می‌آیند یا به صورت جمع به کار می‌روند، اما در زبان عربی، اسم‌ها علاوه‌بر اینکه می‌توانند مفرد یا جمع باشند، به صورت مثنی هم به کار می‌روند. اسم‌های مثنی بر دو شخص، دو حیوان یا دو شیء دلالت دارند.

نشانه مثنی در زبان عربی «ـَ انِ» و «ـَ ینِ» است. با اضافه کردن این نشانه‌ها به انتهای کلمه‌های مفرد مذکر و مؤنث، اسم‌‌های مثنی ساخته می‌شوند. به‌طور مثال، «الکِتاب» اسم مفرد مذکر است. اگر بخواهیم این کلمه را به صورت مثنی دربیاوریم بیاید به انتهای آن «ـَ انِ» و «ـَ ینِ» را اضافه کنیم. «الکِتابَانِ» و «الکِتابَینِ» اسم‌های مثنی و به معنای «دو کتاب» هستند.

برای مثنی کردن اسم‌های مفرد، هم از «ـَ انِ» و هم از «ـَ ینِ» استفاده می‌شود. ممکن است بپرسید این دو نشانه چه تفاوتی با هم دارد و هر کدام را در چه مواقعی باید استفاده کنیم. در پاسخ به این سؤال باید بگوییم هرگاه اسم مفرد دارای اعراب ضمّه (ـُ) باشد، برای مثنی کردن آن از علامت «ـَ انِ» استفاده می‌کنیم.

در صورتی که اسم دارای اعراب نصب (ـَ) یا جرّ (ـِ) باشد، برای مثنی کردن آن، علامت «ـَ ینِ» را به کار می‌بریم. برای یادگیری بهتر این نکته‌ها به مثال زیر دقت کنید.

توجه داشته باشد که هرگاه اسم مفرد مؤنث به صورت مثنی دربیاید، علامت تأنیث «ة» در این اسم به حرف «ت» تبدیل می‌شود.

در جدول زیر مثال‌های بیشتری را از اسم‌های مثنی در زبان عربی ارائه کرده‌ایم. برای مشاهده مثال‌های بیشتر در مورد این بخش از قواعد عربی هفتم پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش رایگان درس یازدهم عربی پایه هفتم فرادرس را مشاهده کنید.

نکته: همه حرکت‌ها و اعراب‌های زبان عربی عبارتند از: فتحه یا نصب (ـَ)، کسره یا جرّ (ـِ)، ضمّه (ـُ)، سکون یا جزم (ـْ)، انواع تنوین نصب (ـً)، تنوین جرّ (ـٍ) و تنوین ضمّه (ـٌ).

اسم جمع مذکر و مؤنث

در بخش‌های قبل به این نکته اشاره کردیم که اسم‌های عربی از نظر جنس به دو دسته مذکر و مؤنث تقسیم می‌شوند. از طرف دیگر، اسم‌های عربی را می‌توان به صورت مفرد، مثنی و جمع به کار برد. در این بخش، انواع اسم‌های جمع در عربی را بررسی می‌کنیم و نشان می‌دهیم که چگونه می‌توان اسم‌های مذکر و مؤنث مفرد را به صورت جمع درآورد.

اسم‌های جمع بر سه یا چند شخص، حیوان و شیء دلالت دارند. اسم‌های جمع عربی عبارتند از: جمع مذکر سالم، جمع مؤنث سالم و جمع مکسر. هر کدام از این موارد را در ادامه توضیح می‌دهیم.

 جمع مذکر سالم

برای جمع بستن اسم‌های مفرد مذکر عربی، از جمع مذکر سالم استفاده می‌شود. نشانه‌های جمع مذکر سالم در زبان عربی، «ـُ ونَ» و «ـِ ینَ» است. برای تبدیل کردن اسم‌های مفرد مذکر عربی به جمع مذکر سالم، لازم است این علامت‌ها را به انتهای کلمه‌های عربی اضافه کنید.

به‌طور مثال، چنانچه بخواهید کلمه مفرد مذکر «الطالِب» را به صورت جمع مذکر سالم دربیاورید، باید علامت‌های «ـُ ونَ» یا «ـِ ینَ» را به انتهای آن اضافه کنید. «الطالِبُونَ» و «الطالِبِینَ» جمع‌های مذکر سالم «الطالِب» هستند.

در مورد کاربرد نشانه‌های «ـُ ونَ» و «ـِ ینَ» به نکته‌های زیر توجه کنید.

• اگر اعراب اسم مفرد ضمه (ـُ) باشد، به آن علامت «ـُ ونَ» را اضافه می‌کنیم.
• اگر اعراب اسم مفرد فتحه (ـَ) یا کسره (ـِ) باشد، به آن علامت «ـِ ینَ» را اضافه می‌کنیم.
• توجه داشته باشید که علامت جمع «ـِ ینَ» است، اما علامت مثنی به صورت «ـَ ینِ» می‌آید.

در جدول زیر، مثال‌های بیشتری از اسم‌های جمع مذکر سالم را ارائه کرده‌ایم. به اعراب کلمه‌های مفرد و نشانه جمع آن‌ها که به صورت پررنگ آمده‌اند، توجه کنید.

نکته: به یاد داشته باشید که اسم‌های مؤنث را نمی‌توان به صورت جمع مذکر سالم درآورد.

جمع مؤنث سالم

برای جمع بستن اسم‌های مفرد مؤنث از جمع مؤنث سالم استفاده می‌شود. نشانه جمع مؤنث سالم در زبان عربی، «ات» است. برای تبدیل کردن اسم‌های مفرد مؤنث عربی به جمع مؤنث، لازم است علامت «ة» را از انتهای کلمه حذف کنید و به‌جای آن، علامت جمع «ات» را قرار بدهید.

به‌طور مثال، «الطالِبة» اسم مفرد مؤنث است. برای جمع بستن آن ابتدا باید علامت «ة» را حذف کنید و سپس علامت «ات» را به‌جای آن بگذارید. «الطالِبات» جمع مؤنث سالم «الطالِبة» است.

در جدول زیر، مثال‌های بیشتری از اسم‌های جمع مؤنث سالم را مشاهده می‌کنید.

نکته: از این روش تنها برای جمع بستن اسم‌های مؤنث استفاده می‌شود و نمی‌توان با استفاده از آن، اسم‌های مذکر را جمع بست.

جمع مکسر

کلمه «مُکَسَّر» در لغت، یعنی «شکسته». در جمع مکسر، صورت کلمه مفرد به‌طور کلی تغییر می‌کند و حالت جدیدی به خود می‌گیرد. در جمع مکسر، ممکن است حرف یا حرف‌هایی به کلمه مفرد اضافه یا برخی از حرف‌های آن حذف شود. همچنین ممکن است حرکت‌های کلمه (ـَ ، ـِ ، ـُ) نیز تغییر کنند.

بسیاری از جمع‌های مکسر وزن‌های خاصی دارند. در جدول زیر، برخی از اوزان رایج جمع مکسر عربی را همراه با مثال مشاهده می‌کنید.

البته اوزان جمع‌های مکسر بیشتر از این موارد هستند، اما در جدول بالا برخی از پرکاربردترین آن‌ها ارائه شده‌اند. انواع اسم‌های جمع عربی را می‌توانید به کمک فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس به‌آسانی یاد بگیرید.

تمرین درس اول

نوع هر کدام از اسم‌های جمع زیر را مشخص کنید.

اسم جمع در عربی

در بخش قبلی، به‌طور خلاصه توضیح دادیم که در زبان عربی از چه روش‌هایی برای جمع بستن اسم‌های مفرد استفاده می‌شود. با وجود این، چنانچه قصد دارید قواعد اسم جمع در عربی را به‌طور کامل یاد بگیرید و مثال‌های بیشتری را بیاموزید، توصیه می‌کنیم به فیلم‌های آموزشی زیر در فرادرس مراجعه کنید.

در صورتی که بخواهید سایر قواعد عربی و اصول صرف و نحو را نیز بیاموزید، تهیه و مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزشی زیر در فرادرس را پیشنهاد می‌کنیم.

قواعد عربی هفتم درس دوم

در زبان عربی برای اینکه جمله خبری را به صورت سؤالی دربیاورند از کلمه‌های استفهام یا کلمه‌های پرسشی استفاده می‌کنند. درس دوم عربی هفتم به انواع کلمه‌های پرسشی در زبان عربی و کاربرد آن‌ها اختصاص پیدا کرده است.

در این درس که ۵ بخش دارد، کلمه‌های استفهام «هل»، «أ»، «من»، «ما» یا «ماذا»، «أین» و «کم» آموزش داده شده‌اند. در ادامه، هر کدام از این کلمه‌ها را به‌طور جداگانه و همراه با مثال توضیح می‌دهیم.

البته برای اینکه کلمه‌های استفهام و کاربرد آن‌ها را به‌طور کامل یاد بگیرید، می‌توانید به فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس نیز مراجعه کنید. لینک این فیلم آموزشی را در ادامه ارائه کرده‌ایم.

کلمه های پرسشی «هل» و «أ»

«هَلْ» و «أَ» از رایج‌ترین حروف استفهام در زبان عربی هستند که اگر بر سر جمله خبری قرار بگیرند، آن را به صورت پرسشی درمی‌آورند. این کلمه‌ها در زبان فارسی به صورت «آیا» ترجمه می‌شوند.

مثلاً «جاء زیدٌ» یک جمله خبری است به معنی «زید آمد.». اگر بخواهیم این جمله را به صورت سؤالی دربیاوریم، باید «هَلْ» یا «أَ» را در ابتدای جمله قرار بدهیم. حالت پرسشی این جمله به صورت «هَلْ جاء زیدٌ» یا «أَجاء زیدٌ» است. هر دوی این جمله‌ها به صورت «آیا زید آمد؟» ترجمه می‌شوند.

توجه داشته باشید که «هَلْ» از کلمه بعد از خود فاصله دارد اما «أَ» به کلمه بعد از خود می‌چسبد و بدون فاصله نوشته می‌شود.

نکته دیگر اینکه «هَلْ» همیشه در جمله‌های مثبت و با فعل مثبت می‌آید، اما «أَ» هم در جمله‌های مثبت و هم در جمله‌های منفی به کار می‌رود. به‌عنوان مثال در جمله منفی «أَلم تفهم» (آیا نفهمیدی؟) از حرف استفهام «أَ» استفاده شده است.

معمولاً در جواب «هَلْ» و «أَ» از دو کلمه «نَعَم» و «لا» استفاده می‌شود. «نعم» به معنی «بله» است و برای جواب مثبت به کار می‌رود. «لا» به معنی «نه» است و در پاسخ‌های منفی کاربرد دارد.

به‌طور مثال، در پاسخ به جمله‌های پرسشی بالا می‌توان جمله‌ مثبت «نَعَم، جاء زیدٌ» (بله، زید آمد) یا جمله منفی «لا، ما جاء زیدٌ» (نه، زید نیامد.) را به کار برد.

کلمه پرسشی «من»

یکی دیگر از کلمه‌های پرسشی رایج در زبان عربی، «مَنْ» است. برای سؤال پرسیدن در مورد افراد از این کلمه پرسشی استفاده می‌شود. «مَنْ» در لغت به معنای «چه کسی»، «چه کسانی» یا «کیست» است و معمولاً در ابتدای جمله قرار می‌گیرد.

به‌طور مثال در جمله پرسشی «مَنْ هُوَ» از اسم استفهام «مَنْ» استفاده شده است. این جمله به صورت «او چه کسی است؟» ترجمه می‌شود.

برای سؤال پرسیدن در مورد مالکیت نیز از «لِمَن» استفاده می‌شود. همان‌طور که در مثال زیر نیز نشان داده شده است.

کلمه پرسشی «ما»

برای سؤال کردن از اشیاء و پدیده‌ها در زبان عربی، از اسم استفهام «ما» استفاده می‌شود. «ما» یا «ماذا» در لغت به معنای «چه» یا «چه چیزی» است. این کلمه هم مانند سایر کلمه‌های پرسشی معمولاً در ابتدای جمله قرار می‌گیرد. مثالی از کاربرد این کلمه را در کادر زیر مشاهده می‌کنید.

کلمه پرسشی «أین»

در زبان عربی، برای سؤال کردن در مورد مکان افراد یا اشیاء از اسم پرسشی «أَینَ» استفاده می‌شود. این کلمه به صورت «کجاست؟» ترجمه می‌شود. کاربرد این اسم استفهام را در مثال‌ زیر مشاهده می‌کنید.

معمولاً در جواب «أَینَ» از کلمه‌های زیر استفاده می‌شود:

فَوْقَ (بالا)، تَحْتَ (زیر)، أَمامَ (روبه‌رو)، خَلْفَ (پشت)، وَرَاءَ (پشت)، جَنْبَ (کنار)، عِنْدَ (نزد)، حَوْلَ (اطراف)، بَیْنَ (بین، میان)، في (در)، عَلی (بر)، عَلَی الْیَمینِ (سمت راست)، عَلَی الْیَسارِ (سمت چپ)، هُنا (اینجا)، هُناکَ (آنجا).

به‌طور مثال، برای پاسخ داده به پرسش بالا، می‌توان از جمله زیر استفاده کرد:

نکته: هرگاه بخواهید از کسی پرسید که اهل کجاست، باید از عبارت «مِنْ أَینَ» استفاده کنید. برای یادگیری بهتر این نکته، به مثال زیر توجه کنید.

«أیْنَ» و سایر کلمه‌های پرسشی در فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس به‌طور کامل تدریس شده‌اند.

کلمه پرسشی «کم»

در زبان عربی، برای سؤال کردن در مورد تعداد افراد یا اشیاء از اسم پرسشی «کَمْ» استفاده می‌شود. این کلمه به معنی «چند» است و معمولاً در ابتدای جمله قرار می‌گیرد. مثالی از کاربرد این کلمه را در جمله زیر مشاهده می‌کنید.

در پاسخ به این کلمه پرسشی از اعداد استفاده می‌شود. برای یادگیری اعداد عربی به جدول زیر دقت کنید. در این جدول، اعداد عربی از ۱ تا ۲۰ و معنای آن‌ها نشان داده شده‌اند.

برای آشنایی بیشتر با اعداد عربی به نکته‌های زیر توجه کنید.

• «أَحَدَ عَشَرَ» برای مذکر و «إِحدي عَشرة» برای مؤنث به کار می‌رود.
• «إِثْنا عَشَر» برای مذکر کاربرد دارد، «إِثْنتا عَشرة» برای مؤنث به کار می‌رود.

تمرین درس دوم

کلمه‌های پرسشی را در جمله‌های زیر مشخص کنید.

قواعد عربی هفتم درس سوم

در همه زبان‌ها، از جمله زبان عربی، از ضمیرهای مختلفی استفاده می‌شود. ضمیرها کلمه‌هایی هستند که جانشین اسم‌ها و گروه‌های اسمی می‌شوند و از تکرار آن‌ها جلوگیری می‌کنند.

ضمیرها و انواع آن‌ها یکی از موضوعات اصلی فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس هستند. از طریق لینک زیر می‌توانید به این فیلم آموزشی دسترسی داشته باشید.

به اسم یا اسم‌هایی که به‌جای آن‌ها، ضمیر می‌آید، مرجع ضمیر گفته می‌شود. ضمایر عربی در جنس (مذکر و مؤنث)، در شخص (غائب، مخاطب و متکلم) و در شمار (مفرد، مثنی و جمع) با مرجع ضمیر خود مطابقت دارند.

از سوی دیگر، ضمیرهای عربی به سه دسته مرفوعی و منصوبی یا مجروری تقسیم می‌شوند. ضمیرهای مرفوعی جایگزین فاعل جمع می‌‌شوند اما ضمیرهای منصوبی به‌جای مفعول جمله می‌آیند. ضمیرهای مجروری نیز بعد از اسم یا حرف جرّ قرار می‌گیرند. در عین حال، هر کدام از ضمیرهای مرفوعی، منصوبی و مجروری به دو دسته «ضمیر منفصل» و «ضمیر متصل» تقسیم می‌شوند.

در این بخش، ضمیرهای متصل و منفصل مرفوعی، همچنین ضمیرهای متصل منصوبی و مجروری را در زبان عربی آموزش می‌دهیم.

ضمایر منفصل مرفوعی

به ضمایری که جانشین فاعل جمله می‌شوند و به‌ صورت جداگانه به کار می‌روند، ضمیر منفصل مرفوعی گفته می‌شود. در جدول زیر، انواع ضمایر منفصل مرفوعی را با معنای آن‌ها ارائه کرده‌ایم.

برای یادگیری بهتر ضمایر منفصل مرفوعی به نکته‌های زیر توجه کنید.

• ضمایر منفصل مرفوعی هم با فعل‌های ماضی و هم با فعل‌های مضارع به کار می‌روند.
• ضمیر «هُما» هم برای صیغه مثنی مذکر غائب و هم برای مثنی مؤنث غائب به کار می‌رود.
• ضمیر «أَنتْما» هم برای مثنی مذکر مخاطب و هم برای مثنی مؤنث مخاطب به کار می‌رود.
• ضمایر متکلم بین مذکر و مؤنث مشترک هستند.

ضمایر متصل مرفوعی

ضمایر متصل مرفوعی جانشین فاعل جمله می‌شوند، اما هرگز به صورت مستقل و جداگانه به کار نمی‌روند. این ضمیرها معمولاً به انتهای انواع فعل‌ها متصل می‌شوند. در جدول زیر انواع ضمیرهای متصل مرفوعی در فعل‌های ماضی و مضارع از مصدر فعل «ذَهَبَ»، به صورت پررنگ نشان داده شده‌اند.

برای اینکه کاربرد ضمیرهای متصل مرفوعی را بهتر بیاموزید، به نکته‌های زیر دقت کنید.

• ضمایر متصل مرفوعی هم با فعل‌های ماضی و هم با فعل‌های مضارع عربی به کار می‌روند.
• این صیغه‌ها ضمیر متصل مرفوعی ندارند: ماضی مفرد مذکر مخاطب، ماضی مفرد مؤنث مخاطب، مضارع مفرد مذکر غائب، مضارع مفرد مؤنث غائب، مضارع جمع مؤنث غائب، مضارع مفرد مذکر مخاطب، مضارع متکلم وحده، مضارع متکلم مع الغیر.
• «ا» در صیغه ماضی جمع مذکر غائب، ضمیر نیست، بلکه نشانه زینت است.

ضمایر متصل منصوبی و مجروری

ضمایر متصل منصوبی ضمیرهایی هستند که جانشین مفعول جمله می‌شوند. این ضمیرها هرگز به صورت جداگانه به کار نمی‌رود و همیشه به انتهای فعل‌ها متصل می‌شوند. ضمایر متصل مجروری نیز بعد از اسم‌ها و حروف جرّ می‌آیند و در ظاهر کاملاً به ضمیرهای متصل منصوبی شبیه‌اند.

در جدول زیر، انواع ضمایر متصل منصوبی و مجروری به صورت پررنگ نشان داده شده‌اند.

توجه داشته باشید که در «إلیَّ»، «ي» ضمیر متصل مجروری با حرف «ي» در انتهای «إلی» ادغام شده و به صورت مشدّد درآمده است.

تمرین درس سوم

نوع ضمیرهای زیر را مشخص کنید. (ضمیرها به صورت پررنگ نشان داده شده‌اند.)

قواعد عربی هفتم درس چهارم

در زبان عربی، فعل‌ها از نظر مقوله زمان به سه دسته ماضی، مضارع و فعل آینده (مُستَقبَل) تقسیم می‌شوند. فعل‌های ماضی بر رویدادهای زمان گذشته دلالت دارند، فعل‌های مضارع به رخدادهای زمان حال مربوط می‌شوند و فعل‌های آینده نیز به اتفاقات زمان آینده اشاره می‌کنند.

فعل‌های عربی و روش صرف آن‌ها را می‌توانید به کمک فیلم آموزش صرف ۱ فرادرس به‌خوبی یاد بگیرید. لینک این فیلم آموزشی را در ادامه مشاهده می‌کنید.

در میان انواع فعل‌های عربی، فعل‌های ماضی کاربرد و اهمیت بسیاری دارند. این فعل‌ها در ۱۴ صیغه صرف می‌شوند. به‌طور مثال، صرف فعل «جَلَسَ» را به صورت ماضی در جدول زیر مشاهده می‌کنید.

به خاطر اهمیت بالای فعل‌های ماضی، درس‌های چهارم تا دهم کتاب عربی هفتم به صرف این فعل‌ها و ساختار آن‌ها اختصاص پیدا کرده است. در هر کدام از این درس‌ها، تنها بخشی از صیغه‌های فعل ماضی بررسی شده‌اند.

در درس چهارم، به صیغه‌ متکلم وحده و صیغه‌های مفرد غائب اشاره شده است. در جدول زیر، ساختار این فعل‌ها را مشاهده می‌کنید.

برای یادگیری بهتر این فعل‌ها به نکته‌های زیر توجه کنید.

• در صیغه ماضی متکلم وحده از ضمیر متصل مرفوعی «تُ» استفاده می‌‌شود.
• در صیغه مفرد مذکر مخاطب از ضمیر مرفوعی «تَ» استفاده می‌شود، اما در صیغه مفرد مؤنث مخاطب، ضمیر مرفوعی «تِ» می‌آید.

در بخش‌های بعدی این مطلب، سایر صیغه‌های فعل ماضی عربی و بخش‌های دیگر قواعد عربی هفتم را آموزش می‌دهیم.

تمرین درس چهارم

مصدر «کَتَبَ» را مطابق با صیغه‌های زیر صرف کنید.

قواعد عربی هفتم درس پنجم

در درس پنجم کتاب عربی هفتم، صیغه‌های ماضی مفرد غائب تدریس شده‌اند.

ساختمان این فعل‌ها را همراه با مثال در جدول زیر ارائه کرده‌ایم. در این جدول، صرف فعل «کَتَبَ» را مشاهده می‌کنید.

برای اینکه ساختار این فعل‌ها را بهتر یاد بگیرید، به نکته‌های زیر توجه کنید.

• در فعل‌های ماضی مفرد مذکر غائب و مفرد مؤنث غائب از ضمیر متصل مرفوعی استفاده نمی‌شود.
• «تْ» در فعل مفرد مؤنث غائب، نشانه تأنیث است.

قواعد عربی هفتم درس ششم

در درس ششم از کتاب عربی هفتم، نحوه صرف فعل ماضی در صیغه متکلم مع الغیر آموزش داده شده است. ساختار این فعل و معنای آن را در کادر زیر مشاهده می‌کنید.

توجه داشته باشید که برای صرف این فعل از ضمیر متصل مرفوعی «نا» استفاده می‌شود. این فعل برای مثنی و جمع، همچنین برای مذکر و مؤنث به صورت یکسان به کار می‌‌رود.

فعل ماضی منفی

همه فعل‌های ماضی، از جمله فعل متکلم وحده را می‌توان با استفاده از حرف نفی «ما» به صورت منفی درآورد. به این منظور، فقط لازم است حرف «ما» را در ابتدای فعل مورد نظر قرار دهید. در این حالت، فعل ماضی به هیچ تغییر دیگری نیاز ندارد. مثالی از فعل ماضی منفی را در ادامه نشان داده‌ایم.

در جدول زیر، مثالی از صرف فعل ماضی منفی را با استفاده از حرف نفی «ما» ارائه کرده‌ایم. صرف فعل «ذَهَبَ» را به صورت مثبت و منفی در جدول زیر مشاهده می‌کنید.

انواع فعل‌های ماضی منفی و ساختار آن‌ها را می‌توانید با مطالعه مطلب زیر در مجله فرادرس به‌خوبی یاد بگیرید.

قواعد عربی هفتم درس هفتم

در هفتمین درس از کتاب عربی هفتم، صیغه‌های مثنی و جمع ماضی آموزش داده شده‌اند. در صورتی که بخواهید این مباحث را به‌طور کامل یاد بگیرید، مشاهده فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس برایتان مفید خواهد بود. لینک این فیلم آموزشی را در ادامه ارائه کرده‌ایم.

ساختار این فعل‌ها را با مثال در جدول زیر ارائه کرده‌ایم. ضمیر متصل مرفوعی هر کدام از صیغه‌ها را در فعل «نَظَرَ» به صورت پررنگ نشان داده‌ایم.

صیغه‌های مثنی مذکر مخاطب و مثنی مؤنث مخاطب کاملاً شبیه به یکدیگرند. برای تشخیص آن‌ها باید به بافت جمله دقت کنید.

قواعد عربی هفتم درس هشتم

صیغه‌های ماضی مثنی و جمع غائب، موضوع اصلی درس هشتم کتاب عربی هفتم هستند. در جدول زیر، به‌عنوان مثال، صرف فعل «سَمِعَ» را نشان داده‌ایم.

در مورد صرف این فعل‌ها به نکته‌های زیر توجه کنید.

• هم در فعل ماضی مثنی مذکر غائب و هم در ماضی مثنی مؤنث غائب از ضمیر متصل مرفوعی «ا» استفاده می‌شود.
• در صیغه جمع مذکر غايب، «و» ضمیر مرفوعی است، اما «ا» برای زینت این فعل آمده است.

قواعد عربی هفتم درس نهم

در درس نهم کتاب عربی هفتم، قواعد مربوط به کلمه‌های پرسشی مرور شده‌اند.

در جدول زیر، چکیده‌ای از انواع کلمه‌های پرسشی و معنای آن‌ها را با مثال مشاهده می‌کنید.

در نهمین درس از کتاب عربی هفتم، انواع اسم‌های مفرد، مثنی و جمع مذکر و مؤنث سالم هم بررسی شده‌اند. همچنین به جمع‌های مکسر عربی نیز اشاره شده است. در جدول زیر، خلاصه‌ای از انواع اسم‌های عربی را به لحاظ جنس (مذکر و مؤنث) و شمار (مفرد، مثنی و مذکر) مشاهده می‌کنید.

یادگیری صرف فعل عربی

در زبان عربی فعل‌های متنوعی وجود دارند که می‌توان آن‌ها را به چهار دسته ماضی، مضارع، آینده و فعل امر تقسیم‌بندی کرد. از سوی دیگر، اگر ساختمان فعل‌ها را ملاک قرار بدهیم، می‌توانیم آن‌ها را به دو دسته فعل‌های صحیح و فعل‌های معتل تقسیم‌بندی کنیم. هر کدام از فعل‌های صحیح و معتل خود به چند دسته دیگر تقسیم می‌شوند.

به‌طور کلی، مبحث صرف فعل‌های عربی یکی از پیچیده‌ترین، پرکاربردترین و البته مهم‌ترین موضوعات عربی دوره متوسطه است. در صورتی که بخواهید با انواع فعل‌های عربی و روش صرف آن‌ها آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنیم از فیلم‌های آموزشی زیر در فرادرس کمک بگیرید.

مجموعه فیلم‌های آموزشی زیر در فرادرس شامل ده‌ها نکته کاربردی در زمینه صرف و نحو عربی هستند. به دانش‌آموزانی که می‌خواهند قواعد عربی هفتم و سایر نکته‌های عربی را بیاموزند، توصیه می‌کنیم از فیلم‌های آموزشی نیز بهره ببرند.

قواعد عربی هفتم درس دهم

در درس دهم کتاب عربی هفتم، مجدداً به اعداد عربی اشاره شده است. این مبحث را در سومین بخش از این مطلب (قواعد عربی هفتم درس دوم) به‌طور کامل بررسی کرده‌ایم. این اعداد و کاربرد آن‌ها در فیلم آموزش عربی پایه هفتم فرادرس آموزش داده شده‌اند. لینک این فیلم آموزشی را در کادر زیر ارائه کرده‌ایم.

در این درس، همچنین انواع ضمایر اشاره و ضمایر منفصل و متصل عربی بررسی شده‌اند. در جدول زیر، انواع ضمایر منفصل و متصل مرفوعی را نشان داده‌ایم.

ضمایر متصل منصوبی و مجروری نیز یه‌طور خلاصه در جدول زیر نشان داده شده‌اند.

سؤالات متداول

در بخش‌های قبلی، قواعد عربی هفتم را به‌طور کامل و با مثال‌های متنوع توضیح دادیم. در این بخش، به نکته‌های تکمیلی اشاره می‌‌کنیم و به پرسش‌های متداول این مبحث پاسخ می‌دهیم.

آیا حرف «ن» در فعل‌های مثنی و جمع مذکر مضارع، ضمیر متصل مرفوعی است؟

خیر، این حرف نشان‌دهنده اعراب است و به‌جای حرکت ضمه (ـُ) در برخی از فعل‌های مضارع به کار می‌رود.

آیا همه فعل‌های عربی دارای جنس مذکر و مؤنث هستند؟

خیر، فعل‌های متکلم وحده و متکلم مع الغیر، جنسیت ندارد و برای مذکر و مؤنث به صورت یکسان به کار می‌روند.

کدام کلمه‌های استفهام از جنس حروف هستند؟

«هَلْ» و «أَ» حرف‌هایی هستند که به‌عنوان کلمه استفهام به کار می‌روند.

کدام کلمه‌های استفهام از جنس اسم هستند؟

«مَنْ»، «ما»، «أَیْنَ»، «ماذا» و «کَمْ»، اسم‌هایی هستند که به‌عنوان کلمه پرسشی استفاده می‌شوند.

تمرین قواعد عربی هفتم

در بخش‌های قبلی این مطلب، قواعد عربی هفتم را بررسی کردیم و نکته‌های دستوری مربوط به هر کدام از درس‌های این کتاب را توضیح دادیم. در این بخش، تمرین‌هایی را برای یادگیری بهتر این نکته‌ها ارائه کرده‌ایم. با پاسخگویی به تمرین‌های این بخش می‌توانید دانسته‌های خود را در مورد قواعد این کتاب ارزیابی کنید.

در این بخش، ۱۵ سؤال چهارگزینه‌ای ارائه شده است. برای پاسخگویی به آن‌ها ابتدا صورت هر سؤال را بادقت مطالعه کنید و سپس گزینه درست را علامت بزنید. در زیر هر کدام از سؤال‌ها، گزینه «مشاهده جواب» قرار گرفته است. با کلیک روی آن می‌توانید پاسخ درست هر سؤال را مشاهده کنید.

همچنین در کنار هر سؤال، گزینه «شرح پاسخ» قرار دارد. بعد از کلیک روی این گزینه، پاسخ تشریحی هر کدام از سؤال‌ها نشان داده می‌شود. بعد از اینکه به هم سؤال‌ها جواب دادید، گزینه «دریافت نتیجه آزمون» نشان داده می‌شود. با کلیک روی آن می‌توانید تعداد امتیازهایی را که در این آزمون کسب کرده‌اید، مشاهده کنید.