تکنولوژی فناوری اطلاعات یا همان آی تی، حوزه گستردهای است. این حوزه شامل وظایفی مانند ایجاد شبکههای ارتباطی بین کامپیوترها، محافظت از دادهها و اطلاعات و عیبیابی مشکلات مربوط به سیستمهای کامپیوتری است. عبارت «فناوری اطلاعات» (Information Technology) ابتدا در سال ۱۹۵۸ توسط آقایان «هارولد جی. لویت» (Harold J. Leavitt) و «توماس ال. ویسلر» (Thomas L. Whisler) به کار برده شد. این دانشمندان، آی تی را به عنوان روشهایی برای «پردازش سریع اطلاعات»، «استفاده از ریاضیات و آمار برای کمک به تصمیمگیری» و «شبیهسازی تفکرات پیشرفته با استفاده از برنامههای کامپیوتری» تعریف کردند. اما در حال حاضر این حوزه گستردگی زیادی پیدا کرده است. بنابراین برای درک اینکه آی تی چیست، لازم است به مسائل بیشتری توجه کنیم.
به همین دلیل در این مطلب از مجله فرادرس تلاش کردیم تا با کمک تعریفهای بهروزتری بیان کنیم آی تی چیست و شاخههای مختلف و حوزههای فعالیت آن را معرفی کنیم. در آخر مطلب هم بعضی از رایجترین شغلهای در دسترس برای متخصصان IT را معرفی کرده و مشهورترین گواهینامههای حوزه آی تی را نام بردهایم.
آی تی چیست؟
فناوری اطلاعات یا همان آی تی به استفاده از کامپیوترها، فضاهای ذخیره سازی، شبکههای ارتباطی و سایر دستگاههای سخت افزاری برای مدیریت دادهها گفته میشود. عملیات آی تی بر روی دادهها، شامل عملیاتی مانند موارد فهرست زیر است.
- ساخت
- پردازش
- ذخیرهسازی
- حفظ امنیت
- اشتراکگذاری دادهها با دیگران
. آی تی بیشتر از کاربردهای سرگرمی یا شخصی با هدف انجام فعالیتهای تجاری به کار برده میشود. مهمترین استفاده تجاری از آی تی، ترکیب تکنولوژیهای کامپیوتری با ارتباطات راه دور است.
در ابتدای کار، برای نشان دادن تفاوت بین ماشینهایی که تکوظیفهای بودند و ماشینهایی که توانایی انجام چندین کار مختلف را داشتند، از اصطلاح فناوری اطلاعات استفاده شد. از وقتی که صنعت آی تی در میانههای قرن بیستم شروع به توسعه کرد، تواناییهای محاسباتی کامپیوترها هم به میزان زیادی رشد کردهاند.
انواع آی تی
فناوری اطلاعات، طیف گستردهای از تکنولوژیها و سیستمهایی را دربرمیگیرد که برای ذخیرهسازی، فراخوانی، پردازش و انتقال داده با اهداف خاص به کار برده میشوند.
در بخش زیر، انواع رایج فناوری اطلاعات را معرفی کردهایم.
- فناوریهای اینترنت و وب: این حوزه شامل ابزارهای و پروتکلهایی است که برای دسترسی به اطلاعات روی اینترنت، جابهجایی بین آنها و تعامل با آنها به کار میروند. به عنوان مثال میتوان به مرورگرهای اینترنتی، وبسایتها، وب سرورها، «زبان نشانه گذاری اَبَرمتن» (Hypertext Markup Language | HTML)، «استایلشیتهای آبشاری» ( Cascading Style Sheets | CSS)، جاوا اسکریپت، HTTP و سایر تکنولوژیهای مرتبط با اینترنت اشاره کرد.
- «رایانش ابری» (Cloud Computing): این نوع فناوری اطلاعات به ارائه خدمات و منابع محاسباتی بر روی اینترنت میپردازد. خدمات رایانش ابری معمولا به ازای دریافت پول از کاربران برای آنها فعال شده و کار میکنند. این نوع از آی تی شامل خدماتی مانند «زیرساخت به عنوان سرویس» (Infrastructure as a Service | IaaS)، «پلتفرم به عنوان سرویس» (Platform as a Service | PaaS)، «نرمافزار به عنوان سرویس» (Software as a Service | SaaS) و «فضای ذخیرهسازی ابری» (Cloud Storage) است.
- پایگاههای داده: پایگاه داده شامل، سیستمها و نرمافزارهای آی تی است که برای ذخیرهسازی، سازماندهی و واکشی اطلاعات استفاده میشوند. به عنوان چند مثال از این تکنولوژیها میتوان به MySQL و NoSQL و سیستمهای مدیریت پایگاههای داده رابطهای و MongoDB اشاره کرد.
- هوش مصنوعی و یادگیری ماشین: «هوش مصنوعی» (Artificial Intelligence) و «یادگیری ماشین» (Machine Learning) طراحی شده بر پایه آی تی، از الگوریتمها و مدلهای آماری استفاده میکنند. این تکنولوژیها به کامپیوتر در اجرای وظایفی کمک میکنند که انجام آنها نیاز به هوش انسانی دارد. برای مثال میتوان به تکنولوژیهای «بازشناسی گفتار» (Speech Recognition)، «بازشناسی تصویر» (Image Recognition) و «پردازش زبان طبیعی» (Natural Language Processing) اشاره کرد.
- «امنیت سایبری» (Cybersecurity): این نوع از فناوری اطلاعات شامل تکنولوژیها و دستورالعملهایی است که برای محافظت از سیستمهای آی تی، شبکهها و دادهها طراحی شدهاند. این تکنولوژیها از سیستمهای نام برده شده در مقابل دسترسیهای غیرمجاز، حملات سایبری و سایر تهدیدات امنیتی محافظت میکنند. به عنوان چند مورد از تکنولوژیهای مورد استفاده در این حوزه آی تی میتوان به فایروالها، نرمافزارهای آنتی ویروس، رمزگذاریها، «سیستم تشخیص نفوذ» (Intrusion Detection System | IDS) و سیاستهای امنیتی اشاره کرد.
- اینترنت اشیاء: مفهوم اینترنت اشیاء شامل شبکهای از دستگاهها و سنسورها است که به صورت درونی با یکدیگر در ارتباط هستند. این ابزارها به شکل هماهنگ با هم به جمعآوری، تبادل و تحلیل دادهها میپردازند. تکنولوژیهای IoT به اشیاء فیزیکی کمک میکنند که با سیستمهای کامپیوتری تعامل کنند. این تکنولوژی به انجام کارهایی مانند خودکارسازی بیشتر فعالیتها، نظارت و اعمال کنترل در بسیاری از حوزهها کمک میکند.
- «حاکمیت آی تی» (IT Governance): این مسئله به معنای کمک گرفتن از فناوری اطلاعات برای تعریف سیاستها و قوانین تازهای برای سازمانها است. در نتیجه اجرای «حاکمیت آی تی»، عملیات سازمانها به شکل بهینهتر و کارآمدتری انجام میشود.
- تحلیل داده و هوش تجاری: «تحلیل داده» (Data Analytics) و «هوش تجاری» (Business Intelligence | BI) بر روی ابزارها و تکنیکهای مخصوص استخراج اطلاعات از حجم انبوهی از دادهها تمرکز کردهاند. تکنولوژیهای تحلیل داده و هوش تجاری برای پشتیبانی از فرایندهای تصمیمگیری و اجرای بهتر عملیات تجاری به کار برده میشوند. تکنیکهای به کار برده شده در این حوزه از آی تی، شامل «داده کاوی» (Data Mining)، «تحلیلهای آماری» (Statistical Analysis)، «مصورسازی داده» ( Data Visualization) و مدلهای پیشبینی کننده هستند.
مسئولیت های مهم بخش آی تی چیست؟
بخش آی تی در سازمانها وظیفه نظارت بر برقرار بودن ارتباطات شبکههای کامپیوتری، اپلیکیشنها، دادهها و اجرای صحیح عملکرد این سیستمها را دارد. تیم آی تی، سه وظیفه اصلی زیر را مدیریت میکنند.
- نصب، راهاندازی و نگهداری اپلیکیشنها، خدمات و زیرساختهای تجاری: برای مثال میتوان به سرورها، شبکهها و دستگاههای ذخیرهسازی اشاره کرد.
- نظارت، بهینهسازی و عیبیابی: آی تی این وظایف را در قبال اپلیکیشنها، خدمات و زیرساختهای سیستم مورد استفاده در سازمان انجام میدهد.
- نظارت بر امنیت و اعمال حاکمیت: این وظایف را هم باید بر روی اپلیکیشنها، خدمات و زیرساختهای سیستمی مورد استفاده در سازمان انجام داد.
تا به اینجای مطلب، به طور کامل توضیح دادهایم که آی تی چیست. از این بخش به بعد به بررسی کارهای مربوط به آی تی و توضیح مثالهای مختلفی درباره تخصصها و مشاغل فناوری اطلاعات پرداختهایم. اما به هر دلیل اگر نیاز به شناخت بیشتری درباره آی تی دارید، پیشنهاد میکنیم که فیلم آموزش رایگان آی تی IT یا فناوری اطلاعات چیست؟ همراه با تعریف و مفاهیم کاربردی را از فرادرس مشاهده کنید. به منظور کمک به مخاطبان مجله، لینک این فیلم را در پایین نیز قرار دادهایم.
بیشتر کارهای مربوط به آی تی و مسئولیتهای مختلف آن را میتوان بین اعضا تیم آی تی تقسیم کرد. در فهرست زیر بعضی از مهمترین مسئولیتهای موجود در تیم آی تی را معرفی کردهایم.
- اداره تیم
- پشتیبانی
- اپلیکیشنها
- اطاعت از قوانین
اداره تیم
مدیران تیم آی تی، کارهای روزانه مربوط به راه اندازی، اجرای کار و نظارت سیستمهای کامپیوتری، شبکهها و اپلیکیشنها را بر عهده دارند. به عنوان مثال، مدیران باید وظایفی مانند فهرست زیر را به شکل منظم و مرتب انجام دهند.
- ارتقای نرمافزارها
- آموزش کاربران
- مدیریت لایسنس نرمافزارها
- خرید تجهیزات
- امنیت
- مدیریت داده
- تضمین پیروی از قوانین تجاری و نظارت بر رعایت صحیح و کامل این قوانین
یکی دیگر از مهمترین وظایف مدیران آی تی، تفویض اختیار درست بین اعضا است. این کار برای اطمینان از عملکرد صحیح تیم بسیار مهم است.
پشتیبانی
کارمندان بخش پشتیبانی، متخصص پاسخ به سوالات، جمعآوری اطلاعات و کمک به عیبیابی سخت افزارهای کامپیوتر و مشکلات نرمافزاری هستند. در فهرست زیر، چند مورد دیگر از وظایف تیم پشتیبانی را بیان کردهایم.
- پشتیبانی آی تی شامل مدیریت داراییهای بخش آی تی شرکت نیز هست.
- اعضای این تیم، در خرید قطعات کامپیوتری و نرمافزارها به مدیران شرکت کمک میکنند.
- نگهداری از دادهها و مسئولیت بک آپگیری منظم از اپلیکیشنهای شرکت بر عهده آنهاست.
- تیم پشتیبانی، دادههای از دسترفته را بازیابی میکنند.
- وظیفه نظارت و تحلیل گزارشها و استفاده از سایر ابزارهای نظارتی به منظور افزایش بهرهوری کار هم بر عهده آنها است.
به طور کلی، اعضای این تیم، از مجموعه اصول و کارهای مورد نیاز برای پشتیبانی از شرکت پیروی میکنند. این کارها به صورت دستورالعمل مرتبی تدوین شدهاند.
اپلیکیشن ها
کسبوکارها برای به سرانجام رساندن وظایف خود از نرمافزار استفاده میکنند. بعضی از اپلیکیشنها مانند اپلیکیشنهای سرورهای ایمیل از شرکتهای دیگری خریداری شده و توسط آنها راهاندازی میشوند. اما تعداد زیادی از سازمانها، توسعهدهندگان تخصصی خود را دارند. توسعهدهندگانی که برای سازمان، اپلیکیشن و ابزارهای دیگری مانند API-ها را ایجاد میکنند.
ابزارهای تولید شده توسط این توسعهدهندگان برای انجام کارهای مهم شرکت به کار برده میشوند. چنین اپلیکیشنهایی را میتوان با کمک طیف وسیع و متنوعی از زبانهای برنامه نویسی نوشت. اپلیکیشنهای نوشته شده برای انجام روانتر کارهای شرکت به دیگر اپلیکیشنها متصل میشوند. استفاده از این اپلیکیشنها معمولا باعث به وجود آمدن ارتباطات تعاملی روان و بدون خطایی بین بخشهای مختلف سازمان میشود.
توسعهدهندگان سازمانی شاید وظایف دیگری مانند ساخت وبسایتهای تجاری، تعاملی و اپلیکیشنهای موبایل هم داشته باشند. با پیروی از روشهای توسعه نرم افزار چابک و پیوسته، اکنون توسعهدهندگان بیش از زمانهای قدیم، درگیر وظایف مربوط به حوزه آی تی شدهاند. برای مثال میتوان به وظایفی مانند نصب و راهاندازی و نظارت بر عملکرد اپلیکیشنها اشاره کرد.
اطاعت از قوانین
کسبوکارها ملزم به رعایت قوانین رگولاتوری دولتهای مختلف و دستورالعملهای درونی سازمانهای تابعه خود هستند. کارمندان بخش آی تی نقش مهمی را در محافظت و نظارت بر دسترسیهای مربوط به دادهها و اپلیکیشنهای تجاری دارند. در واقع، هدف بخش آی تی این است که از رعایت سیاستهای امنیتی شرکت و حرکت طبق قوانین دولت مورد نظر مطمئن شود. این بخشها و پرسنل آنها وظیفه انجام کارهای امنیتی را بر عهده دارند. آنها باید دائما با تیمهای حقوقی و تجاری در تعامل باشند. وظیفه آنها این است که هر مشکل امنیتی را به محض به وجود آمدن، شناسایی کرده و متوقف کنند. بعد از اجرای این عملیات هم باید مشکل مورد نظر را بررسی کرده و به مراجع تخصصیتر گزارش دهند.
یاد گرفتن مهارت های آی تی با کمک فرادرس
به طور قطع درک تاثیر عمیق و میزان نفوذ فناوری اطلاعات یا همان IT در زندگی روزانه انسانها چندان ساده نیست. برای آنکه متوجه شویم در زندگی مدرن، نتیجه استفاده از آی تی چیست باید به دوروبر خود با دقت نگاه کنیم. زمان زیادی از ساعات بیداری ما چه در محل کار و چه در اوقات فراغت با استفاده از کامپیوتر، گوشی هوشمند، تبلت و سایر ابزارهای فناوری میگذرد. با هدف استفاده صحیح و امن از ابزارهای زندگی مدرن و تکنولوژیهای مختلف لازم است که با قواعد فناوری اطلاعات آشنا شویم. فناوری اطلاعات به تخصصهای مربوط به راهاندازی، نگهداری و استفاده از نرمافزارهای کامپیوتری، سیستمها و شبکهها گفته میشود. اما چگونه میتوان در این حوزه از کامپیوتر متخصص شد؟
با توجه به رشد روزافزون ابزارهای هوشمند و مدرنسازی هرچه بیشتر فعالیتهای اداری، تقاضای بازار کار برای استخدام نیروهای مسلط به آی تی دائما در حال افزایش است. به همین دلیل افراد زیادی به دنبال یادگیری مهارتهای آی تی هستند. اگر بخواهیم بدانیم که پیشنهاد فرادرس برای آموزش آی تی چیست باید به مجموعه آموزشی توجه کنیم که با کیفیتترین فیلمهای آموزشی را در خود جمعآوری کرده است. در پایین چند مورد از فیلمهای آموزش بخشهای مختلف آی تی را معرفی کردهایم.
برای مشاهده فیلمهای بیشتر بر روی تصویر بالا کلیک کرده و به صفحه اصلی این مجموعه آموزشی هدایت شوید.
چرا فناوری اطلاعات مهم است؟
اگر بخواهیم بگوییم که مهمترین کار آی تی چیست شاید بتوان به نقش آن در جمعآوری و تحلیل دادهها اشاره کرد. لازم به توجه است که امروزه بیشتر صنایع بزرگ و کوچک بدون جمعآوری داده و تبدیل کردن آن به اطلاعات مفید، قدرت ماندن در صحنههای رقابت جهانی را ندارند. آی تی به ساخت، پردازش، مطالعه، اشتراکگذاری و محافظت از این دادههای ارزشمند کمک میکند.
پردازش داده در فعالیتهای مهم تجاری، نقش بسیار ویژهای را ایفا میکند. چند مورد از این فعالیتهای مهم را در فهرست زیر معرفی کردهایم.
- طراحی و توسعه محصول
- بازاریابی و تحقیقات مربوط به بازار
- فروش و تنظیم صورت حساب
- تحلیل داده و فرایند تصمیمگیری
- جذب مشتریان جدید و نگهداری مشتریهای قدیمی
- حسابداری کسبوکار و مالیات
- مدیریت منابع انسانی و پرداخت حقوق
- رعایت قوانین مربوط به رگولاتوری
فناوری اطلاعات در تجارت، نقش حیاتی بازی میکند. مهمترین نقشهای فناوری اطلاعات را در فهرست زیر معرفی کردهایم.
- راحتتر کردن ارتباطات بین اعضا و فرایند همکاری: وجود آی تی در شرکتها باعث شده که برقراری ارتباط و انجام وظایف اشتراکی به شکل سادهتری ممکن شود. این مسئله حتی با وجود فاصله فیزیکی زیاد و اختلاف زمانی بین اعضا نیز کار میکند. برای مثال، شرکتهای بزرگی که دفاتر و پرسنل مختلفی در سراسر جهان دارند، میتوانند با کمک ابزارهایی مانند تماسهای ویدئویی، پیغامهای فوری و ابزارهای اشتراکگذاری، بخشهای مختلف شرکت را در ارتباط با یکدیگر نگهدارند. در نتیجه این اتصال آنی، امکان همکاری بین بخشهای مختلف شرکت به سادگی میسر میشود.
- «رایانش فراگیر پیشرفته» (Advanced Pervasive Computing): اکنون میتوان گفت که کامپیوترها بخش مهمی از تمام حوزههای تجاری و زندگی شخصی انسانها هستند. به این مسئله رایانش فراگیر گفته میشود. خود این واقعیت، یکی از دلایل دیگر اهمیت آی تی است. الان دیگر فقط به دستگاههای کامپیوتر شخصی و سرورها، کامپیوتر گفته نمیشود. زیرا کسبوکارها و بیشتر مردم از وسايل بسیار زیادی مانند تلفنهای هوشمند، تبلتها، لپتاپها، کنسولهای بازی و حتی زنگ در هوشمند، دماسنج، جارو برقی و سایر ابزارهای هوشمند آشپزخانه استفاده میکنند.
- تقویت کاربری و بهرهوری: ابزارهای و سیستمهای IT فرایند انجام کارها را روانتر میکنند. این تکنولوژیها باعث خودکارسازی بسیاری از وظایف تکراری شده و به افراد برای دسترسی به دادههای بیدرنگ کمک میکنند. در نتیجه کارکرد و بهرهوری کلی سیستم ارتقا پیدا میکند. برای نمونه، شرکت خورده فروشی که با سیستم IT یکپارچه کار میکند، میتواند از ابزارهای مدیریت خودکار انبار استفاده کند. این ابزارها به صورت خودکار تعداد موجودی کالا را تحت نظر دارند و در صورت کمبود یا نیاز به موجودی بیشتر اقدام به ارسال سفارش کالای جدید میکنند.
- فعال کردن امکان دسترسی به اطلاعات: آی تی به کاربران خود امکان دسترسی به طیف بسیار وسیعی از اطلاعات و دانش را میدهد. زیرا اطلاعات مورد نظر در پایگاههای داده یا کتابخانههای آنلاین ذخیره شدهاند. این مسئله به مردم و کسبوکارها کمک میکند که تصمیمات بهتری گرفته و با کمک دادههای جدید بدست آمده، بهروز باقی بمانند.
- پشتیبانی از نوآوری و خلاقیت: IT از طریق فراهمکردن فضا برای خلاقیت، آزمایش و تقویت توانایی حل مسئله، به رشد ایدههای جدید کمک میکند. برای مثال، شرکت توسعه نرمافزاری را در نظر بگیرید که از پلتفرمهای آی تی برای نوآوری استفاده میکند. توسعهدهندگان این شرکت میتوانند در محیطهای مجازی با یکدیگر کار کنند. این افراد با استفاده از تکنولوژیها و تکنیکهای جدید کدنویسی به کسب تجربیات نو میپردازند. این توسعهدهندگان با آزمایشهای متوالی، بررسی بازخوردها و حل کردن مشکلات بهوجود آمده میتوانند نرمافزارهای جدیدی ایجاد کنند.
- پشتیبانی از عملیات بسیار حساس در صنایع: وجود آی تی برای اجرای روان کارهای تجاری در شرکتهای مدرن، حیاتی است. از مدیریت کار، جریان پول و بازاریابی گرفته تا عملیات مربوط به خدمات مشتری به پشتوانه آی تی به شکل روان و منظمی انجام میشوند. برای مثال، بیشتر تیمهای خدمات مشتری با هدف گفتوگوی آسان، حل کردن مشکلات و جمعآوری بازخوردهای مشتریان از سیستمهای آی تی استفاده میکنند. انجام چنین عملیاتی به آنها کمک میکند که از بوجود آمدن تجربه خوب برای مشتری مطمئن شوند.
- کمک به آموزش و تحقیق: امروزه آی تی در فرایندهای آموزشی، نقش حیاتی را ایفا میکند. آی تی دسترسی کاربران را به منابع تحصیلی فراهم کرده، آموزش از راه دور را سادهتر کرده و از فعالیتهای تحقیقاتی پشتیبانی میکند. تکنولوژیهای مربوط به آموزش از راه دور، امکان دسترسی به دورههای تحصیلی را از هرجای ممکنی فراهم کردهاند. IT موانع جغرافیایی را برای دسترسی به منابع علمی از میان برداشته است. درنتیجه فرصت یادگیری چیزهای جدید را فراهم میکند.
- فراهم کردن امکان صرفهجویی در هزینهها: استفاده از فناوری اطلاعات باعث کاهش هزینههای مربوط به اجرای کارهایی مانند فعالیتهای نیازمند به کاغذ، فعالیتهای بدنی و کارهای نیازمند به ساختمانهای بزرگ شده است. این مسئله به مقدار زیادی به مردم و شرکتها برای صرفهجویی در هزینهها کمک کرده است.
- فراهم کردن اتصال به اینترنت: تقریبا تمام دستگاههای حوزه آی تی – که بسیاری از آنها بخشی از تکنولوژی اینترنت اشیا هستند – به اینترنت متصل میشوند. این مسئله باعث اتصال میلیاردها وسیله مختلف در سراسر جهان به اینترنت شده است.
مثال هایی از کارکردهای فناوری اطلاعات یا آی تی
تا اینجای کار با آی تی آشنا شده و متوجه شدیم که آی تی چیست. اکنون در این بخش از مطلب میخواهیم بدانیم که در زندگی روزانه انسانها IT چه تاثیری داشته و چگونه کار میکند. در این بخش از مطلب، شش مورد از رایجترین مثالهای مربوط به کار آی تی و تیمهای انسانی را ارائه کردهایم.
- بهروزرسانی سرور
- نظارتهای امنیتی
- نرمافزارهای جدید
- ارتقای سطح کسبوکار
- پشتیبانی از کاربران
- سازماندهی محیطهای کاری دیجیتال
در ادامه، تمام مثالهای بالا را به ترتیب توضیح دادهایم و گفتهایم که در هر حوزهای تاثیر استفاده از آی تی چیست.
به روزرسانی سرور
فرض کنیم که یک یا چند سرور در دیتاسنتر به پایان عمر مفید خود نزدیک شدهاند و نیاز به تعمیر و نگهداری دارند. در این شرایط کارمند بخش IT باید خدمات زیر را اجرا کند.
- سرورهای جایگزین را انتخاب کرده و خریداری میکند.
- سرورهای جدید تهیه شده را راهاندازی کرده و پیکربندی میکند.
- از روی تمام دادهها و اپلیکیشنهای مستقر بر روی سرورهای فعلی فایل بکآپ تهیه میکند.
- تماما دادهها و اپلیکیشنهای بکآپ گرفته شده را بر روی سرورهای جدید منتقل بکند.
- مطمئن شود که سرورهای جدید تهیه شده به خوبی و بدون اشکال کار میکنند.
- سرورهای قدیمی را در صورت امکان تعمیر کرده و تغییر کاربری بدهد یا از رده خارج کرده و دور بیاندازد.
نظارت های امنیتی
شرکتها اغلب از ابزارهای خاصی برای نظارت و ثبت فعالیتهای درون اپلیکیشنها، شبکهها و سیستمها استفاده میکنند. به عنوان مثال، یکی از مشکلات احتمالی این است که کاربری برای بازکردن فایلی تلاش میکند که جواز انجام آن را ندارد. در زمان رویدادن چنین اتفاقاتی کارمندان بخش آی تی، پیغام اخطار دریافت میکنند. آنها باید بدون فوت وقت، گزارشات و سایر ابزارها را بررسی کرده و علت اعلام پیغام خطا را کشف کنند. سپس با هدف برطرف کردن مشکل بوجود آمده، باید به سرعت اقدام مناسبی انجام دهند. در نتیجه، امنیت شرکت بسیار قویتر شده و مشکلات مشابه دیگر روی نمیدهند.
نظارتهای امنیتی بخش کوچکی از حوزه بزرگ امنیت سایبری هستند. این حوزه تقریبا زیر مجموعه آی تی است و موقعیتهای شغلی بسیار زیادی هم دارد. البته با پیشرفت تکنولوژی دائما نیاز به استفاده از تکنولوژیهای جدیدتری میشود. در صورت تمایل به آشنایی بیشتر با امنیت سایبری میتوانید به مطالعه مطلب مربوط به آن در مجله فرادرس بپردازید.
نرم افزارهای جدید
یکی از کارکردهای آی تی، کمک به توسعه و راهاندازی نرمافزارهای جدید است. سازمان، با توجه به نیاز خود، تصمیم میگیرد که از اپلیکیشن موبایل جدیدی استفاده کند. این اپلیکیشن به مشتریان برای ورود به حساب کاربری و بررسی اطلاعات آن کمک میکند. همچنین میتواند امکانات بیشتری را نیز برای آنها فراهم کند تا بر روی موبایل یا تبلت خود از آنها استفاده کنند.
توسعهدهندگان به منظور ساخت و توسعه اپلیکیشن مورد نظر، بر اساس طرح مشخص شده کار میکنند. تیمهای عملیاتی تمام نسخههای جدید تولید شده از اپلیکیشن را بارگذاری میکنند. بنابراین مردم میتوانند این نسخهها را دانلود کرده و بر روی دستگاههای خود نصب کنند. همزمان توسعهدهندگان نیز عناصر بکاند اپلیکیشن طراحی شده را بر روی سرورها و زیرساختهای عملیاتی شرکت راهاندازی میکنند.
ارتقای سطح کسب وکار
کسبوکارها به اپلیکیشنهای بسیار حرفهای نیازمند هستند تا به صورت دائم کار کنند. وجود این اپلیکیشنها برای سودآوری شرکت و اجرای مداوم کارهای آن ضروری است. بنابراین ممکن است که از کارمندان بخش آی تی خواسته شود معماری سیستم را به شکل ساختار خوشهای با دسترسی بالا تنظیم کنند. این نوع معماری سیستم در اجرای بهتر کارها و استحکام فرایندهای جاری به اپلیکیشن کمک میکند. در این حالت، حتی اگر بخشی از سیستم اجرای کارهای خود را متوقف کند، بازهم عملکرد کلی سیستم پابرجا خواهد بود. همچنین این سیستمها کیفیت فرایند ذخیرهسازی دادهها را ارتقا میدهند. این ارتقا با هدف محافظت و بازیابی دادهها در صورت نیاز، انجام میگیرد.
پشتیبانی از کاربران
توسعهدهندگان در حال ساخت بستهی بهروزرسانی بسیار مهمی برای یکی از اپلیکیشنهای حیاتی شرکت هستند. مدیران و توسعهدهندگان با هم برای نوشتن مستندات این بهروزرسانی همکاری میکنند. در این حالت، کارمندان بخش IT با هدف آزمایش پکیج بهروزرسانی تولید شده، نسخهی بتا آن را به صورت محدود به کاربران خود عرضه میکنند. این کار معمولا برای گروه انتخاب شدهای از کاربران انجام میشود تا نسخه جدید اپلیکیشن را نصب کرده و آزمایش کنند. در همین زمان، توسعهدهندگان در حال آمادهسازی مستندات جامع آموزشی هستند. این مستندات به تمام کاربران کمک میکند تا برای استفاده از نسخه جدید و کامل اپلکیشن، آماده شوند.
سازماندهی محیطهای کاری دیجیتال
برای دانستن اینکه یکی دیگر از کارکردهای آی تی چیست باید به تغییر و تحولی توجه کنیم که در ساختار ادارات قدیمی به وجود آورده است. زیرا کارکنان درون دفترهای اداری شلوغ، مدت زمان زیادی را برای جستوجو به دنبال اسناد کاغذی، فایلها و ابزار کار تلف میکنند.
بنابراین، دفتر شرکت تصمیم میگیرد که به منظور سازماندهی بیشتر کارها از سیستمهای دیجیتال استفاده کند. تمام اسناد اسکن میشوند. اسناد اسکن شده در کامپیوتر مشخصی ذخیره شده و به هر کدام از آنها کلمهای کلیدی اختصاص داده میشود. در نتیجه، در زمان نیاز میتوان با جستوجوی سادهای سند مورد نظر را پیدا کرد. ابزارهای اداری و مکان فیزیکی آنها هم با استفاده از سیستم پایگاه داده ثبت و ردیابی میشوند. اکنون کارمندان بهسادگی و با سرعت میتوانند از سیستمهای کامپیوتری خود برای پیدا کردن فایلها، اسناد و ابزارها استفاده کنند. سیستم، مکان دقیق هر چیزی را نشان میدهد. این مسئله باعث صرفهجویی زیادی در زمان شده و بهرهوری کارمندان را ارتقا میدهد.
تفاوت بین نرم افزار و سخت افزار در آی تی چیست؟
در سیستمهای آی تی هر دو بخش نرمافزار و سختافزار به صورت اجزای یکپارچه و مرتبط بهم کار میکنند. در این بخش نشان دادهایم که مهمترین تفاوتهای بین نرمافزار و سختافزار در حوزه آی تی چیست.
نرم افزار
نرمافزار به مجموعهای از دستورالعملها گفته میشود که روش انجام کارهای مختلف را به سختافزار دیکته میکنند. این دستورالعملها شامل، نرمافزارهای سیستمی، نرمافزارهای کاربردی یا اپلیکیشنها و سایر برنامههایی است که بر روی کامپیوتر اجرا میشوند.
نرمافزارها در دو دستهبندی کلی قرار میگیرند.
- نرمافزارهای سیستمی
- اپلیکیشنها
نرم افزارهای سیستمی
نرمافزارهای سیستمی به تمام برنامههایی گفته میشود که وظیفه مدیریت عملکردهای محاسباتی پایه را برعهده دارند. در فهرست زیر، چند نمونه از نرمافزارهای سیستمی را معرفی کردهایم.
اپلیکیشن
اپلیکیشن به نرمافزار کاربردی گفته میشود که کاربری شخصی یا تجاری دارد. این اپلیکیشنها از دستورالعملهای برنامهریزیشدهای برای مدیریت، ترکیب، اشتراکگذاری و کار با دادهها به منظور رسیدن به اهداف تجاری استفاده میکنند.
اپلیکیشن موبایل، به نرمافزاری گفته میشود که بر روی تلفنهای هوشمند، تبلتها و دیگر وسایل قابل حمل اجرا میشود. این نوع اپلیکیشن به طور معمول از طریق اینترنت به فضای ابری یا سایر اپلیکیشنهای مربوط به دیتاسنترها متصل میشود. اپلیکیشنهای موبایل محدوده انجام پردازشها را گسترش داده و دستهبندی جدیدی از نرمافزارها را ایجاد کردهاند.
سخت افزار
توانایی تهیه، راهاندازی، استفاده و رفع عیبهای سختافزاری یکی دیگر از مهارتهای ضروری در حوزه آی تی است. سختافزار کامپیوتر به قطعات و دستگاههای فیزیکی کامپیوتر اشاره دارد. این قطعات در شکلهای مختلفی طراحی و تولید شده و استفادههای متفاوتی هم دارند. برای مثال میتوان به مانیتور، سرورها، واحد پردازش مرکزی، کیبورد و ماوس اشاره کرد.
سرورهای کامپیوتری اپلیکیشنهای تجاری را اجرا میکنند. در مدل کلاینت-سرور، سرورها با دستگاههای مشتریان تعامل دارند. همچنین میتوانند با دیگر سرورهای فعال بر روی شبکه نیز تعامل کرده و به نقل و انتقال داده بپردازند. البته تمام این سرورها به طور معمول باید به اینترنت متصل باشند.
دستگاههای ذخیرهسازی نوع دیگری از سختافزارهای کامپیوتر هستند. به تکنولوژیهای که برای ذخیرهسازی اطلاعات به صورت واحدهای داده به کار برده میشوند، ابزارهای ذخیرهسازی گفته میشود. سیستمهای ذخیرهسازی هم میتوانند محلی باشند – یعنی فقط بر روی سرور خاصی قرار گرفته باشند – و هم از نوع سرورهای توزیع شده. سیستمهای ذخیرهسازی توزیع شده بر روی چندین سرور مختلف و جدا از هم قرار گرفته اما به صورت یکپارچه کار میکنند.
سیستمهای ذخیرهسازی را هم میتوان به شکل درونسازمانی «On-Premises» استفاده کرده و هم با دسترسی از طریق خدمات ابری. دادههای ذخیره شده توسط دستگاههای ذخیرهسازی میتوانند در هر شکلی باشند، برای مثال میتوان به فایلهای معمولی، فایلهای چندرسانهای، شماره تلفن، صفحات وب و دادههای جمعآوری شده توسط سنسورها اشاره کرد.
سختافزارهای ذخیرهسازی شامل ساختارهای ناپایداری مانند RAM-ها و انواع پایداری مانند «درایو دیسک سخت» (Hard Disk Drives | HDD) و «درایو حالت جامد» (Solid-State Drive | SSD) هستند.
تجهیزات مخابراتی مانند کارتهای شبکه، کابلها، دستگاههای ارتباط بیسیم و سوئیچها، عناصر سختافزاری را به یکدیگر و به محیط بیرون از شبکه متصل میکنند.
روشهای IT برای مجازی سازی سخت افزار و نرم افزار
ایجاد ساختارهای انتزاعی باعث سادهتر شدن عملیات تهیه، مدیریت و مقیاسپذیری منابع میشود. انتزاعیسازی به تخصیص بهتر منابع هم کمک میکند. این کار با کمک مخفی کردن جزئیات پیچیده از دید سختافزار انجام میشود. در نتیجه متخصصان IT مطمئن میشوند که دستگاههای استفاده شده در سیستم به بهترین روش ممکن کار میکنند.
معماریهای مختلف IT برای دربرگرفتن تکنولوژیهای «مجازی سازی» (Virtualization) و «رایانش ابری» (Cloud Computing) تکامل پیدا کردهاند. در این سیستمها منابع سختافزاری به صورت انتزاعی ایجاد شده و با هم ترکیب میشوند. بنابراین انتزاعیسازی با استفاده از پیکربندیهای متفاوت، نیازهای مختلف اپلیکیشنها را پاسخ میدهد. ابرها میتوانند در موقعیتهای فیزیکی جداگانهای به صورت توزیع شده وجود داشته باشند. کاربران مختلف IT میتوانند از این ابرها به صورت اشتراکی استفاده کنند. کاربران IT درون دیتاسنترهای اشتراکی با یکدیگر کار میکنند.
سیال بودن در منابع مجازی به معنای آن است که این سیستمها میتوانند در زمان نیاز، گستردهتر شده یا برعکس در اوقات بیکاری کوچک شوند. منابع ابری یا محلی میتوانند در زمان نیاز، چیزهایی مانند سرور، سیستم عامل و اپلیکیشن ایجاد کنند. بعد از اینکه کار مورد نظر به پایان رسید هم این منابع را آزاد میشوند.
تفاوت علوم کامپیوتر با آی تی چیست؟
رشته علوم کامپیوتر و آی تی ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. اما با هم فرق میکنند. هر دوی این حوزهها به منظور آماده کردن دانشجویان برای اشتغال در موقعیتهای مربوط به خود، نیازمند درسها و منابع مطالعاتی مختلفی هستند.
رشته آی تی
به طور کلی میتوان رشته آی تی را به صورت کاربرد تکنولوژی به منظور حل مشکلات صنایع مختلف معرفی کرد. افرادی که در شغلهای مربوط به IT کار میکنند، بر روی کار با تکنولوژیهای مختلفی مانند سیستمهای سختافزاری، سیستمهای عامل و نرمافزارها تمرکز دارند. برای متخصص شدن در آی تی لازم است که به خوبی عناصر سختافزاری و نرمافزاری را بشناسیم. بخصوص سختافزارها و نرمافزارهایی را که برای انجام وظیفه مشخصی باید هماهنگ با هم کار کنند. متخصصان آی تی با انواع مختلفی از تکلنولوژیها مانند سرورهای سیستم عامل، دستگاهها و نرمافزارهای ارتباطی و اپلیکیشنها کار میکنند. به عنوان مثالهایی از موقعیتهای شغلی متخصصان IT میتوان به مدیر پایگاه داده، متخصص امنیت سایبری و مدیر شبکه اشاره کرد.
برای رسیدن به شغلهای رشته IT باید در زمینه سیستمهای نرمافزاری و سختافزاری دورههای پایه را بگذرانیم. مدرک لیسانس دانشگاه در رشته IT و سایر برنامهها به احتمال زیاد شامل درسهای زیر است.
توجه: دروس نام برده شده در فهرست بالا در بیشتر چارتهای تحصیلی آی تی وجود دارند. اما بسته به دانشگاه و کشور شاید نامهای دیگری داشته یا مطالب درسی متفاوتی در آنها تدریس شوند.
رشته علوم کامپیوتر
متخصصان آی تی برای پیادهسازی سیستمهای سازمان خود از نرمافزارهای خاصی استفاده میکنند. علوم کامپیوتر بر روی منطق و طراحی موارد زیربنایی این نرمافزارها تمرکز میکند. برای رفتن به سراغ شغلهای مربوط به علوم کامپیوتر لازم است که حتما پسزمینه ریاضی خوبی داشته باشیم. بیشتر کارهای مربوط به علوم کامپیوتر شامل توسعه الگوریتمها، منطق و نوشتن کدهای سطح پایین است. کدهای سطح پایین به سیستمهای کامپیوتری برای حل کردن مشکلات تجاری کمک میکنند.
شاید دانشمندان علوم کامپیوتر برای تهیه محصول نهایی خود بر روی هر دو بخش طراحیهای نرمافزاری و سختافزاری تمرکز کنند. همچنین ممکن است که تکنولوژیهای پیشرفتهتری مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشین را نیز بررسی کنند. چند مورد از مشهورترین شغلهای موجود در علوم کامپیوتر شامل مواردی مانند فهرست زیر هستند.
- توسعهدهنده نرمافزار
- تحلیلگر سیستمهای کامپیوتری
- برنامه نویسی کامپیوتر
- دانشمند تحقیقات مربوط به کامپیوتر
برای تحصیل در رشتههای مربوط به علوم کامپیوتر لازم است که دانش زیربنایی درباره مفاهیم کامپیوتری و ریاضیات حرفهای داشته باشیم. در فهرست زیر چند مورد از زیررشتههای تحصیلی مربوط به این حوزه را معرفی کردهایم.
مهارت ها و گواهینامه های IT
اداره آمار کار آمریکا براورد کرده است که استخدام نیروهای کاری مربوط به حوزههای کامپیوتر و فناوری اطلاعات از سال ۲۰۲۳ به بعد ۱۵٪ افزایش داشتهاند. برای بدست آوردن موفقیت آمیز شغل در حوزه IT باید مهارتهای تکنیکی زیادی را یاد بگیریم.
در فهرست زیر ۱۰ مورد از شغلهایی را معرفی کردهایم که بیشترین تقاضا را در بازار کار IT دارند.
- امنیت سایبری
- رایانش ابری
- «رایانش لبهای» (Edge computing) و اینترنت اشیاء
- خودکارسازی فناوری اطلاعات
- توسعه نرمافزار
- مدیریت کلان دادهها و تحلیل داده
- مهندس DevOps
- هوش مصنوعی
- یادگیری ماشین
- توسعه اپلیکیشنهای موبایل
برای موفق شدن در حوزههای آی تی و راحتتر رسیدن به مقعیت شغلی مورد نظر، خوب است که گواهینامههای مربوط به دورههای معتبر را دریافت کنیم. این گواهینامهها تایید کننده توانایی فرد در تکنولوژی و مهارتهای خاص هستند. در فهرست زیر چند مورد از معتبرترین گواهینامههای حوزه فناوری اطلاعات را نام بردهایم. گواهینامههای زیر، توسط شرکتهای بزرگ در این حوزه طراحی و تایید شدهاند.
- «AWS Certified Solutions Architect»
- «+CompTIA A»
- گواهینامه مدیر امنیت اطلاعات
- «هکر اخلاقی تایید شده» (Certified Ethical Hacker | CEH)
- «Cisco Certified Network Associate» یا «CCNA»
- گواهینامه کارشناس معمار فضای ابری گوگل
- گواهینامههای تخصصی «Microsoft» مانند «MCSA» و «MCSE» و «MCSD»
- گواهی نامه حرفهای «VMware»
پیشنهاد فرادرس برای یاد گرفتن تخصص های آی تی چیست؟
گواهینامههای آی تی که در بخش قبل معرفی کردیم، بعد از قبولی در امتحانهای مرتبط به هر کدام داده میشوند. اما برای قبولی در این امتحانات لازم است که از قبل با تخصصهای تعریف شده در آنها آشنا شده و مهارت لازم را کسب کرده باشیم. وبسایت آموزشی فرادرس به همین منظور فیلمهای بسیار خوبی را تهیه کرده است. این فیلمها با کیفیت بالایی در موضوع و روش تدریس تهیه شدهاند. در پایین چند مورد از این فیلمها را معرفی کردهایم.
البته موارد بالا به صورت تصادفی انتخاب شدهاند. با کلیک بر روی تصویر زیر و مراجعه به صفحه اصلی این مجموعه آموزش میتوانید فیلمهای بسیار بیشتر درباره تخصصهای متنوعتری را مشاهده کنید.
شغل های در دسترس برای متخصصان آی تی چیست؟
تیمی از مدیران و سایر کارمندان متخصص، زیرساختها و داراییهای آی تی شرکتها را راهاندازی کرده و مدیریت میکنند. تیمهای آی تی به مهارتهای تخصصی و دانش لازم برای پشتیبانی از تجهیزات، اپلیکیشنها و اجرای وظایف نیاز دارند. البته این تیمهای از پیمانکاران بخشهای فناوری شرکت و پرسنل پشتیبانی شرکتهای فروشنده فناوری اطلاعات نیز کمک میگیرند.
تخصص فناوری اطلاعات تنوع بسیار زیادی دارد. فعالان حوزه آی تی میتوانند در رشتههای مختلفی مانند توسعه نرمافزار، مدیریت اپلیکیشنها، عناصر سختافزاری، سرور، ذخیرهسازی یا مدیریت شبکه و معماری شبکه متخصص شوند. کسبوکارهای زیادی به دنبال افراد حرفهای و با مجموعهای از تواناییهای مختلف در زمینه آی تی میگردند.
دامنه بسیار وسیعی از شغلهای مختلف در پیشروی متخصصان آی تی وجود دارند. هر کدام از این شغلها احتیاجات مدیریتی و تکنیکی مختلفی دارند. در فهرست زیر چند مورد از رایجترین شغلهای در دسترس برای متخصصان آی تی را معرفی کردهایم.
- کارشناس ارشد اطلاعات: «کارشناس ارشد اطلاعات» (Chief Information Officer | CIO) مسئول آی تی و سیستمهای کامپیوتری است که برای رسیدن به اهداف تجاری سازمان مورد استفاده قرار میگیرند.
- کارشناس ارشد تکنولوژی: «کارشناس ارشد تکنولوژی» (Chief Technology Officer | CTO) مسئول تعریف اهداف و سیاستهای تکنولوژیکی درون سازمان است.
- مدیر IT: مدیر IT مسئول عملکرد ابزارهای فناوارانه و فرایندهای سازمان است. به این شغل نامهایی مانند کارگردان IT یا رهبر IT نیز داده شده است.
- مدیر سیستم: «مدیر سیستم» (System Administrator) وظیفه پیکربندی، مدیریت و عیبیابی محیطهای پردازشی چندکاربره را بر عهده دارد. در هر سازمانی میتوان این شغل را به بخشهای مختلفی تقسیم کرد. شاید لازم شود که تیم یا شخصی مسئولیت مدیریت سرور را بر عهده داشته باشد و اشخاص و تیمهای دیگری نیز وظایف مدیریت دسکتاپ، مدیریت شبکه، مجازیسازی یا سایر تکنولوژیها را برعهده بگیرند.
- مدیر اپلیکیشن: مدیر اپلیکیشن، مسئول راهاندازی و مدیریت اپلیکیشنهای تجاری است که کاربرد بسیار زیادی دارند. برای مثال میتوان به Microsoft Exchange اشاره کرد.
- توسعهدهنده یا مهندس نرمافزار: مهندسان نرمافزار، مسئول بهروزرسانی و آزمایش کدهای برنامههای کامپیوتری هستند. هدف این اشخاص کمک به رفع نیازهای سازمان یا مشتریان است.
- کارشناس معماری IT: معمار IT روند کاری سیستمهای IT شرکت را زیر نظر دارد. این شخص برای کمک به بیشتر شدن بهرهوری سازمان در صورت نیاز روش کار سیستم IT را تغییر میدهد.
- تحلیلگر امنیت اطلاعات: تحلیلگر امنیت اطلاعات از سازمانها در مقابل تهدیدات سایبری و نقض داده محافظت میکند.
- مهندس فضای ابری: مهندسهای فضای ابری مسئول مدیریت و طراحی سیستمهایی در سازمان هستند که در فضای ابری کار میکنند.
جمعبندی
در این مطلب از مجله فرادرس توضیح دادهایم که آی تی چیست و چه کاربردهایی دارد. به طور خلاصه، فناوری اطلاعات یا آی تی به تخصصهایی گفته میشود که بر مبنای استفاده از کامپیوتر و تکنولوژیهای وابسته به آن برای مدیریت دادههای سازمانی و شخصی، استفاده میشوند. وظیفه اصلی آی تی شامل ساخت، پردازش، ذخیرهسازی، حفظ امنیت و اشتراکگذاری دادهها در فضاهای سازمانی است. بیشترین کاربرد این حوزه در صنعت و تجارت بوده و برای روانتر و امنترسازی فعالیتهای سازمانی به کار برده میشود.
آی تی یکی از فعالترین حوزهها در بازار کار است. به دلیل رشد روزافزون صنایع و وابستگی هرچه بیشتر آنها به کامپیوترها روزبهروز تقاضا برای استخدام متخصصان آی تی نیز افزایش مییابد. شاید در اوایل قرن حاضر کمتر کسی میدانست که آی تی چیست اما اکنون به یکی از مشهورترین تخصصها بخصوص در دانشگاههای فنی و مهندسی تبدیل شده است.
source