ماضی نقلی استمراری یا مستمر از ترکیب «می + صفت مفعولی + فعل کمکی از مصدر «استن»» ساخته می‌شود و وقوع فعلی در زمان گذشته را به‌صورت مداوم و با تأثیر ادامه‌دار، نشان می‌دهد. برای مثال، فعل «می‌خورده‌ایم» در جمله «ما ایرانیان در گذشته غذاهای متنوعی می‌خورده‌ایم.» انجام عمل «خوردن» در گذشته را به‌طور مستمر و با تأثیر ادامه‌دار، بیان می‌کند. در واقع فعل ماضی نقلی استمراری، هم در ساخت و هم در کاربرد، ترکیبی از فعل‌های ماضی استمراری و ماضی نقلی است. در این مطلب از مجله فرادرس یاد می‌گیریم ماضی نقلی استمراری در فارسی چیست و ساختار، صرف و کاربردهای آن را توضیح می‌دهیم. همچنین روش ساخت ماضی نقلی استمراری مجهول را نیز توضیح می‌دهیم. در انتهای مطلب نیز پرسش‌هایی چهارگزینه‌ای طرح کرده‌ایم که با استفاده از آن‌ها تمرین کنید.
ماضی نقلی استمراری
ماضی نقلی استمراری یا مستمر، فعلی است که با استفاده از ترکیب «می + صفت مفعولی + ام، ای، است، ایم، اید، اند» ساخته می‌شود و بر انجام مداوم عملی در زمان گذشته که تأثیر آن تا اکنون ادامه دارد، دلالت می‌کند. برای مثال، فعل «می‌خوانده‌اند» در جمله «آن‌ها همه مطالب مجله را می‌خوانده‌اند.» ماضی نقلی استمراری است. این فعل، انجام مداوم عمل «خواندن» در گذشته را به ما منتقل می‌کند. در ادامه مطلب مثال‌های بیشتری از این فعل را با هم بررسی می‌کنیم.
پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری این فعل، فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه نهم فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آوردهایم.
ساختار ماضی نقلی استمراری چیست؟
در کادر زیر، ساختار فعل ماضی نقلی استمراری را آوردهایم.
می + صفت مفعولی (بن ماضی + ه) + ام، ای، است، ایم، اید، اند
صرف فعل ماضی نقلی مستمر
در جدول زیر، فعل ماضی نقلی مستمر را در همه صیغه‌های فعل فارسی صرف کرده‌ایم.
| شخص و شمار | صرف فعل |
| اول شخص مفرد | می‌شنیده‌ام |
| دوم شخص مفرد | می‌شنیده‌ای |
| سوم شخص مفرد | می‌شنیده است |
| اول شخص جمع | می‌شنیده‌ایم |
| دوم شخص جمع | می‌شنیده‌اید |
| سوم شخص جمع | می‌شنیده‌اند |
ماضی نقلی استمراری منفی
روش ساخت حالت منفی فعل ماضی نقلی استمراری منفی را در کادر زیر آوردهایم.
نـ + می + صفت مفعولی + ام، ای، است، ایم، اید، اند
| مثال | تجزیه |
| نمی‌رفته‌اند | نـ + می + رفته + اند |
مثال ماضی نقلی استمراری
در جدول زیر، جمله‌های دارای فعل گذشته نقلی مستمر را آوردهایم تا با چنین جمله‌هایی بیشتر آشنا شوید.
| مثال | فعل |
| در گذشته، کاغذها را با درخت پاپیروس می‌ساخته‌اند. | می‌ساخته‌اند |
| تو همین پیام‌ها را برای من می‌فرستاده‌ای. | می‌فرستاده‌ای |
| ما چنین پیمان می‌بسته‌ایم. | می‌بسته‌ایم |
کاربرد ماضی نقلی استمراری
کاربرد فعل ماضی نقلی استمراری ترکیبی از افعال ماضی نقلی و گذشته استمراری است. این فعل در جایی به کار می‌رود که بخواهیم انجام استمراری کاری را بازگو کنیم که تأثیر آن تا زمان حال باقی است. پس برای یادگیری کاربردهای ماضی نقلی استمراری باید با کاربردهای افعال ماضی استمراری و ماضی نقلی آشنا شویم.
| فعل‌ها | کاربردها | مثال |
| ماضی استمراری | انجام مداوم کاری در گذشته | به مدرسه می‌رفت. |
| انجام چندباره کاری در گذشته | گزارش‌های هفته را می‌نوشتم. | |
| انجام عادتی در گذشته | او سال‌ها درس می‌خواند. | |
| انجام کاری در گذشته همزمان با وقوع کاری دیگر | ما فیلم می‌دیدیم که او از راه رسید. | |
| ماضی نقلی | انجام کاری که در زمان گذشته شروع شده و هنوز ادامه دارد | همه اینجا نشسته‌اند. |
| انجام کاری که در زمان گذشته که تأثیر آن هنوز ادامه دارد | آن‌ها به مدرسه رفته‌اند. | |
| احتمال انجام فعلی که هنوز انجام نشده است | او هنوز به خانه نرسیده است. |
در ادامه، با بررسی دو نمونه از جمله‌های دارای فعل ماضی نقلی استمراری، کاربرد آن‌ها را توضیح می‌دهیم.
مثال ۱
فعل جمله زیر، انجام عمل «رساندن» را در گذشته، به‌طور مداوم و با تأثیر ادامه‌دار تا اکنون، نشان می‌دهد.
او بسته‌های پستی را به سفارش‌دهندگان می‌رسانده است.
مثال ۲
فعل جمله زیر نیز انجام مداوم عمل «تقسیم کردن» در گذشته را نشان می‌دهد که تأثیر آن تا اکنون نیز ادامه دارد.
در گذشته برخی اندیشمندان، علم را به دو دسته طبیعی و اجتماعی تقسیم می‌کرده‌اند.
یادگیری انواع فعل ماضی با فرادرس
تا اینجا با ماضی نقلی استمراری، شیوه ساخت و صرف آن و کاربردهای این فعل آشنا شدیم و همه را با مثال بررسی کردیم. این فعل، یکی از انواع فعل‌های ماضی فارسی است. فعل در زبان فارسی از نظر زمان به سه دسته کلی ماضی، مضارع و آینده تقسیم می‌شود. هرکدام از این سه زمان فعلی نیز دارای انواع متنوعی هستند که هرکدام، ساختار و کاربردهای خاصی دارند و در موقعیت‌های خاصی استفاده می‌شوند. بنابراین، برای یادگیری درست یک فعل و شناسایی آن در جمله، باید با دیگر انواع آن نیز آشنا باشیم. به همین دلیل در این بخش برخی از فیلم‌های آموزشی فرادرس را آوردهایم که در یادگیری قواعد فعل و انواع آن، کاربردی هستند.
همچنین برای شناخت کامل فعل‌های فارسی و یادگیری همه مباحث درس ادبیات در دوره متوسطه، می‌توانید از مجموعه آموزش‌های زیر استفاده کنید.
ماضی نقلی استمراری مجهول
اگر فاعل (انجام دهنده) یک فعل، از ساختار آن مشخص نباشد، آن فعل مجهول است. زیرا در حالت معمولی، فاعل هر فعل از روی شناسه آن قابل تشخیص است. اما افعال مجهول مانند فعل «نوشته شد» فاعل مشخصی ندارند. یعنی با بررسی این فعل نمی‌توانیم انجام‌دهنده آن را تشخیص دهیم. فعل ماضی نقلی استمراری مجهول از فرمول «صفت مفعولی + می + شده + ام، ای، است، ایم، اید، اند» ساخته می‌شود. برای درک بهتر این نوع فعل، به مثال‌هایی که در ادامه مطلب آوردهایم توجه کنید.
برای یادگیری فعل مجهول و روش ساخت انواع آن، فیلم آموزش رایگان چگونگی مجهول کردن فعل فارسی در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آوردهایم.
ساخت ماضی نقلی استمراری مجهول
برای ساخت حالت مجهول این فعل، کافی است مطابق کادر زیر عمل کنیم.
صفت مفعولی فعل اصلی + می + صفت مفعولی کمکی «شده» + ام، ای، است، ایم، اید، اند
مراحل انجام مجهول‌سازی در جمله را نیز با یک مثال در جدول پایین نشان داده‌ایم.
آن‌ها داخواست‌ها را روی کاغذ می‌نوشته‌اند.
| مراحل | در مثال |
| ۱. حذف فاعل و قرار دادن مفعول به جای آن (و حذف «را» مفعولی) | دادخواست‌ها روی کاغذ می‌نوشته‌اند. |
| ۲. جدا کردن صفت مفعولی موجود در ساختار فعل | «نوشته» |
| ۳. صفت مفعولی + می + شده + صرف فعل کمکی از مصدر «استن» + شناسه متناسب با مفعول جمله | نوشته می‌شده‌اند |
| ۴. مفعول + فعل ساخته‌شده در مرحله سوم | دادخواست‌ها روی کاغذ نوشته می‌شده‌اند. |
مثال ۱
در کادر زیر یک جمله با فعل گذشته نقلی مستمر معلوم را آوردهایم و در سطر بعدی، فعل و جمله را به حالت مجهول صرف کرده‌ایم.
معلوم: او کتاب‌های داستانی را می‌خوانده است.
مجهول: کتاب‌های داستانی خوانده می‌شده‌اند.
مثال۲
جمله‌ای دیگر با فعل گذشته نقلی استمراری را در کادر زیر آوردهایم. با مشاهده کادر زیر می‌توانید حالت معلوم و مجهول این جمله و فعل را با هم مقایسه کنید.
معلوم: ما پارچه‌ها را در اندازه‌های خاصی می‌بریده‌ایم.
مجهول: پارچه‌ها در اندازه‌های خاصی بریده می‌شده‌اند.
در مطلب زیر از مجله فرادرس، درباره روش ساخت حالت مجهول انواع فعل، توضیح داده‌ایم و همه آن‌ها را با مثال بررسی کرده‌ایم.
حذف فعل کمکی از ساختار ماضی نقلی مستمر
در ساختار فعل ماضی نقلی استمراری علاوه بر بخش اصلی فعل (صفت مفعولی)، بخش دیگری نیز وجود دارد که همان صرف فعل از مصدر کمکی فعل «استن» است. می‌توانیم این بخش از این فعل را با یا بدون قرینه از جمله‌ها حذف کنیم بنابراین باید دقت کنیم که این فعل را با افعال دیگر اشتباه نگیریم. برای مثال در عبارت «آن‌ها به خانه نرسیده و غذای خود را نخورده‌اند.» فعل اول (نرسیده) در واقع «نرسیده‌اند» است اما چون این فعل کمکی در فعل جمله بعدی نیز وجود داشته، آن را به قرینه موجود در جمله اول حذف کرده‌ایم. برای درک بیتشر این موضوع، مثال‌های زیر را مشاهده کنید.
برای یادگیری حذف فعل، فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه دهم فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آوردهایم.
مثال ۱
در کادر زیر، نمونه‌ای از حذف فعل کمکی از ساختار فعل ماضی نقلی استمراری را آوردهایم. این حذف، با قرینه انجام شده است.
زندانیان این مدت را در همین محل زندگی می‌کرده و روزگار خود را به سختی میگذراندهاند.
| افعال جمله‌ها | کامل یا با حذفیات |
| زندگی می‌کرده | حذف به قرینه (زندگی می‌کرده‌اند) |
| میگذراندهاند | بدون حذف |
مثال ۲
نمونه‌ای دیگر از حذف فعل کمکی نقلی استمراری را در کادر زیر آوردهایم. البته در این مثال، قرینه‌ای برای حذف وجود ندارد اما حتی بدون وجود قرینه هم متوجه می‌شویم که این فعل، ماضی نقلی استمراری بوده است.
بعدها دانستیم که او چه کارهایی می‌کرده.
| فعل | بدون حذف |
| می‌کرده | می‌کرده است |
نکته: دلیل اینکه بدون وجود قرینه نیز توانستیم شکل کامل فعل این جمله را تشخیص دهیم، این است که فعلی با ساختار «می + صفت مفعولی» در زبان فارسی وجود ندارد و هر واژه این‌چنینی، بخشی از فعل ماضی نقلی مستمر است و به جزء دیگری (ام، ای، است، ایم، اید، اند) برای کامل شدن خود نیاز دارد.
فرق ماضی نقلی مستمر با ماضی مستمر نقلی
حالا که یاد گرفتیم ماضی نقلی استمراری چیست و چه ساختار و نکاتی دارد، در این بخش، تفاوت آن با نوعی فعل دیگر را بیان می‌کنیم که از نظر اسم، شبیه هستند اما از نظر ساختار و کاربرد کاملاً تفاوت دارند. فعل مستمر نقلی، حالت نقلی فعل ماضی مستمر است. یعنی آن را با ترکیب «صفت مفعولی کمکی «داشته» + ام، ای و… + می + صفت مفعولی + ام، ای و…» می‌سازیم و انجام کاری در زمان گذشته را به‌صورت مداوم و ادامه‌دار نشان می‌دهد.
پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری انواع فعل فارسی و قواعد آن‌ها، فیلم آموزش رایگان فعل فارسی در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آوردهایم.
جدول مقایسه ماضی نقلی مستمر با ماضی مستمر نقلی
برای درک تفاوت این دو نوع فعل، جدول زیر را مطالعه کنید.
| ماضی نقلی مستمر | ماضی مستمر نقلی |
| می + صفت مفعولی + صرف فعل از مصدر «استن» | داشته + صرف فعل از مصدر «استن» + می + صفت مفعولی + صرف فعل از مصدر «استن» |
| ترکیب ماضی استمراری و ماضی نقلی | ترکیب ماضی مستمر و ماضی نقلی |
| می‌دیده‌ام | داشته‌ام می‌دیده‌ام |
مثال ۱
در کادر زیر جمله‌ای با فعل ماضی مستمر نقلی را مشاهده می‌کنید.
او داشته از خانه می‌رفته که برادرش را دیده است.
مثال ۲
نمونه‌ای دیگر از فعل ماضی مستر نقلی را نیز در کادر زیر آوردهایم.
در این عکس داشته‌ایم آواز می‌خوانده‌ایم.
نمونه سؤال ماضی نقلی مستمر
حالا که با روش‌های ساخت و صرف فعل ماضی نقلی استمراری آشنا شدیم، می‌توانید در آزمون زیر شرکت کنید. برای انجام این تمرین، کافی است گزینه درست مورد نظر خود در هر سؤال را انتخاب کرده و روی آن کلیک کنید. سپس گزینه «مشاهده جواب» را بزنید تا پاسخ درست را مشاهده کنید. برای دسترسی به برخی از پاسخ‌های تشریحی سؤال‌ها نیز، انجام همین مراحل کافی است. با انتخاب هر پاسخ درست و ثبت آن، یک امتیاز دریافت می‌کنید و امتیاز نهایی خود را در پایان آزمون یعنی بعد از ثبت جواب همه پرسش‌ها و با کلیک بر گزینه «دریافت جواب آزمون»، مشاهده خواهید کرد.
۱. در کدام گزینه فعلی با ساختمان ماضی نقلی استمراری وجود دارد؟
او همیشه برای خوردن ناهار به این رستوران می‌آمد.
ما درس جرم‌شناسی خود را در سال گذشته پاس کرده بوده‌ایم.
او هم به همین دانشگاهی که تو می‌روی، می‌رفته است.
آن‌ها همه تکالیف خود را نوشته‌اند.
فعل «می‌رفته است» در گزینه سوم، ماضی نقلی استمراری است.
۲. فعل کدام یک از گزینه‌های زیر، به‌درستی صرف نشده است؟
دانشجویان سال قبل نیز، این واحدهای درسی را میگذراندهاند.
قدیمیان علت‌های خرافی و غیرمنطقی را دلیل بیماری‌ها می‌دانسته‌اند.
حتماً آن زمان این حرف‌ها را می‌گفته‌ام.
ما در آن زمان شما را می‌شناخته‌اید؟
فعل کمکی موجود در ساختار فعل این جمله، مطابق با شخص و شمار فاعل این جمله نیست. حالت صحیح این جمله، چنین است: «ما در آن زمان شما را می‌شناخته‌ایم؟»
۳. کدام گزینه درست است؟
از فعل ماضی نقلی استمراری در جایی استفاده می‌کنیم که بخواهیم که معنای فعل ماضی استمراری و ماضی نقلی را با هم بیان کنیم.
فعل ماضی نقلی مستمر یا استمراری، ترکیبی از فعل ماضی مستمر و نقلی است.
از فعل ماضی نقلی استمراری برای بیان انجام کاری در گذشته دور استفاده می‌کنیم.
اگر «می» را از ابتدای هر فعل ماضی نقلی استمراری برداریم، تبدیل به فعل ماضی مستمر خواهد شد.
۴. ساختار افعال گذشته نقلی استمراری در کدام گزینه درست آمده است؟
صفت مفعولی + می + فعل کمکی از مصدر «استن»
می + صفت مفعولی + ام، ای، است، ایم، اید، اند
می + شده + صفت مفعولی + صرف فعل از مصدر «استن»
می + بن ماضی + ام، ای، است، ایم، اید، اند
۵. در عبارت زیر چند فعل وجود دارد؟ آیا فعلی از نوع گذشته نقلی استمراری نیز در آن وجود دارد؟
همه ما با هم به مدرسه می‌رفتیم. در مدرسه درس‌های زیادی مانند ریاضی و ادبیات را می‌خوانده‌ایم و بسیاری از آن‌ها را نیز دوست داشتیم.
۲: می‌رفتیم / می‌خوانده‌ایم (ماضی نقلی استمراری)
۲: می‌رفتیم / دوست داشتیم (ماضی نقلی استمراری)
۳: می‌رفتیم / می‌خوانده‌ایم (ماضی نقلی مستمر) / دوست داشته‌ایم
۳: می‌رفتیم (ماضی نقلی استمراری) / می خوانده‌ایم / دوست داشتیم
۶. فعل کدام گزینه را به‌درستی به حالت مجهول صرف کرده‌ایم؟
آن‌ها نهاد را به دو نوع مسندالیه و فاعل تقسیم می‌کرده‌اند. / نهاد به دو نوع مسندالیه و فاعل تقسیم می‌شده‌اند.
ما فیلم‌های سینمایی خوبی را می‌دیده‌ایم / فیلم‌های خوبی دیده نشده‌اند.
او حتما حرف‌های شما را می‌شنیده است. / حرف‌های شما شنیده می‌شده‌اند.
شما چنین چیزهایی می‌گفته‌اید؟ / چنین چیزهایی گفته شده‌اند؟
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
۷. کدام گزینه درباره ماضی مستمر نقلی درست است؟
ماضی مستمر نقلی همان فعل ماضی نقلی استمراری یا مستمر است.
ماضی مستمر نقلی، از ترکیب «می + صفت مفعولی + ام، ای، است، ایم، اید، اند» ساخته می‌شود.
ماضی مستمر نقلی، در واقع ترکیب فعل ماضی مستمر و فعل ماضی نقلی است.
ساختار این فعل با ماضی نقلی استمراری، مشابه است اما از نظر کاربرد با هم تفاوت دارند.
۸. در کدام گزینه فعل گذشته نقلی استمراری وجود دارد؟
کتاب‌های فلسفی و اجتماعی را با هم می‌خوانده‌ایم.
این استاد، مقاله‌های علمی زیادی را نوشته بوده است.
اگر می‌توانید باید به سمت در خروج بروید.
بچه‌ها داشته‌اند از همین غذای مسموم می‌خورده‌اند؟
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
۹. چند فعل گذشته نقلی استمراری در عبارت زیر وجود دارند؟
ما صحبت‌های آن‌ها را می‌شنیده و بر اساس آن‌ها نتیجه می‌گرفته‌ایم.
۱: می‌گرفته‌ایم
در این عبارت هیچ فعل ماضی نقلی استمراری وجود ندارد و دو فعل مستمر نقلی وجود دارد.
۲: می‌شنیده‌ایم / می‌گرفته‌ایم
۱۰. در کدام گزینه، افعال گذشته نقلی استمراری بیشتری وجود دارد؟
او هم همین درس‌ها را می‌خوانده و همینطور زندگی می‌کرده است.
در روزگار گذشته، برخی از مردم به سختی زندگی می‌کرده‌اند.
با تنه‌های درخت، خانه‌های جالب و زیبایی را می‌ساخته‌اند.
شاید او هم می‌خواسته است که همین کار را انجام بدهد.
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
جدول خلاصه نکات ماضی نقلی استمراری در فارسی
در این مطلب از مجله فرادرس یاد گرفتیم فعل ماضی نقلی استمراری چیست و در فارسی چگونه آن را می‌سازیم. همچنین کاربردهای این فعل و صرف آن را توضیح دادیم. سپس به بررسی نحوه ساخت ماضی نقلی استمراری مجهول پرداختیم و آن را توضیح دادیم. در انتهای مطلب نیز سؤال‌هایی چهارگزینه‌ای قرار دادیم که با استفاده از آن‌ها، میزان یادگیری خود را بسنجید و تمرین کنید. خلاصه‌ای از مهم‌ترین نکات بیان شده در این مطلب را در جدول زیر آوردهایم اما برای یادگیری کامل و درست این فعل، حتماً کل مطلب را مطالعه کنید.
| ۱. ساختار فعل ماضی نقلی استمراری چیست؟ | می + صفت مفعولی + ام، ای، است، ایم، اید، اند |
| ۲. کاربرد این فعل | جمع کاربرد ماضی نقلی و ماضی استمراری |
| ۳. ماضی نقلی مستمر مجهول | صفت مفعولی + می + شده + ام، ای، است، ایم، اید، اند |
| ۴. حذف فعل کمکی از ساختمان این فعل | حذف با قرینه یا بدون قرینه بخش «ام، ای، است، ایم، اید، اند» از این فعل |
| ۵. تفاوت با ماضی مستمر نقلی | ماضی مستمر نقلی: داشته + ام، ای، و… + می + صفت مفعولی + ام، ای و… |
دانلود PDF مقاله
source