1

اگر تا به حال به درختان علاقه‌ای نداشتید، شاید وقت آن رسیده که به این موضوع توجه بیشتری کنید. یک گزارش اخیر نشان داده است که بیش از یک سوم گونه‌های درختی جهان در معرض خطر انقراض قرار دارند.

ارزیابی جهانی درختان

بخشی از به‌روزرسانی فهرست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) در مورد گونه‌های تهدیدشده است. این گزارش همزمان با نشست COP16 سازمان ملل درباره تنوع زیستی منتشر شده است.

آمارها تصویری نگران‌کننده ارائه می‌دهند. از بین حدود 58,000 گونه درختی موجود در جهان، بیش از 16,000 گونه در خطر انقراض قرار دارند. به عبارت دیگر، بیش از یک سوم کل گونه‌های درختی در خطر نابودی هستند.

تهدید جهانی برای انقراض درختان

در اینجا صحبت از چند گونه خاص در نقاط دورافتاده جهان نیست. متخصصان بیش از 47,000 گونه درختی را بررسی کرده‌اند و این تهدید انقراض را جهانی دانسته‌اند.

شاید از خود بپرسید، چه چیزی باعث شده که دوستان سبز ما تا این اندازه در معرض خطر قرار بگیرند؟ خب، تا حد زیادی خود ما انسان‌ها مقصر هستیم.

در مطالعات پیشین، متخصصان تخمین زده‌اند که از زمان آغاز تمدن بشری، تعداد جهانی درختان حدود 46 درصد کاهش یافته است.

گزارش ارزیابی جهانی درختان اشاره می‌کند که درختان برای بهره‌برداری چوب و همچنین پاکسازی زمین برای کشاورزی و توسعه انسانی قطع می‌شوند. تغییرات اقلیمی، خشکسالی و آتش‌سوزی‌ها نیز نقش مخربی دارند.

اهمیت درختان

امیلی بیچ، یکی از متخصصانی که در این مطالعه شرکت داشته، می‌گوید: «انسان‌ها برای غذا، چوب، سوخت و دارو به گونه‌های درختی وابسته هستند.»

درختان همچنین اکسیژنی که تنفس می‌کنیم تولید کرده و دی‌اکسید کربن موجود در جو را که عامل گرمایش است جذب می‌کنند.

گریتل آگویلار، مدیر کل IUCN، می‌گوید: «درختان برای حمایت از زندگی در کره زمین از طریق نقش حیاتی‌شان در اکوسیستم‌ها ضروری هستند و میلیون‌ها نفر برای زندگی و معیشت خود به آن‌ها وابسته‌اند.»

درختانی با بیشترین خطر انقراض

حالا به سراغ گونه‌هایی برویم که در بیشترین خطر قرار دارند. از جمله این درختان می‌توان به شاه‌بلوط اسبی و جینکو اشاره کرد که هر دو به دلیل کاربردهای پزشکی معروف هستند.

چوب ماهوگانی بزرگ‌برگ که در ساخت مبلمان استفاده می‌شود و چندین گونه از درختان زبان گنجشک، مگنولیا و اکالیپتوس نیز به شدت تهدید شده‌اند.

بیش از 5,000 گونه از درختان موجود در فهرست قرمز IUCN برای چوب ساختمانی استفاده می‌شوند و بیش از 2,000 گونه در تهیه دارو، غذا و سوخت کاربرد دارند.

مناطق با نگرانی ویژه

این تهدید فراتر از مرزهای ملی است و هیچ‌کدام از 192 کشوری که گونه‌های درختی در آن‌ها در معرض انقراض قرار دارند در امان نیستند.

اما این جزایر هستند که به دلیل توسعه سریع شهری، گسترش کشاورزی و ورود گونه‌های مهاجم، آفات و بیماری‌ها بیشترین آسیب را دیده‌اند.

آمریکای جنوبی، قاره‌ای که بیشترین تنوع درختی جهان را داراست، با تهدیدات بسیار شدیدی مواجه است و از میان 13,668 گونه‌ای که در این قاره ارزیابی شده‌اند، 3,356 گونه در خطر قرار دارند.

نکته نگران‌کننده‌تر این است که بسیاری از گونه‌های این قاره، که زیستگاه جنگل آمازون است، احتمالاً هنوز کشف نشده‌اند.

آیا می‌توانیم درختان را از انقراض نجات دهیم؟

همه چیز از دست نرفته است. گزارش IUCN روش‌های متنوعی برای نجات درختان ارائه می‌دهد، از جمله کاشت درختان، حفظ گونه‌ها از طریق بانک‌های بذر و باغ‌های گیاه‌شناسی.

حفاظت از درختان به اقدام جمعی و تلاش فردی نیاز دارد. در اینجا چند روش مؤثر برای کمک به نجات درختان آورده شده است:

• محصولات پایدار را انتخاب کنید: کالاهایی مانند کاغذ، مبلمان و غذا را از شرکت‌هایی خریداری کنید که اصول پایداری را رعایت می‌کنند. به دنبال گواهی‌هایی مانند FSC (شورای نظارت بر جنگل‌ها) باشید تا مطمئن شوید محصولات از جنگل‌های به‌طور مسئولانه مدیریت شده تهیه شده‌اند.
• کاهش ضایعات کاغذ و چوب: از جایگزین‌های دیجیتالی استفاده کنید، محصولات کاغذی را بازیافت کنید و مبلمان چوبی بازیافتی بخرید. این انتخاب‌های کوچک تقاضا برای مواد درختی را کاهش می‌دهند و از قطع غیرضروری درختان جلوگیری می‌کنند.
• حمایت از قوانین حفاظت از درختان: از سیاست‌هایی که جنگل‌ها را محافظت کرده و صنایع مسئول قطع درختان را تنظیم می‌کنند، حمایت کنید. تماس با نمایندگان محلی و رأی دادن به رهبران دوستدار محیط زیست می‌تواند این ابتکارات را تقویت کند.
• درخت یا فضای سبز را به سرپرستی بگیرید: بسیاری از شهرها برنامه‌هایی برای پذیرش درختان یا فضاهای سبز محلی دارند. مراقبت از درخت یا فضای سبز نه‌تنها سلامت آن را تقویت می‌کند، بلکه آگاهی عمومی از اهمیت آن را نیز افزایش می‌دهد.
• از محصولاتی که به جنگل‌ها آسیب می‌زنند خودداری کنید: خرید محصولاتی که به جنگل‌ها آسیب می‌رسانند، مانند روغن پالم و سویای غیراصولی را به حداقل برسانید یا حذف کنید. انتخاب گزینه‌های دوستدار محیط زیست به کاهش شیوه‌های مخرب کشاورزی که به جنگل‌ها آسیب می‌رسانند کمک می‌کند.

چشم‌انداز جهانی خطر انقراض درختان

دکتر مالین ریورز، مدیر ارزیابی جهانی درختان در باغ‌های گیاه‌شناسی بین‌المللی می‌گوید: «این ارزیابی جامع اولین تصویر جهانی از وضعیت حفاظت از درختان را ارائه می‌دهد که به ما امکان می‌دهد تصمیمات حفاظت بهتر بگیریم و درختان را در جایی که به‌طور فوری نیاز است محافظت کنیم.»

وی افزود: «این کار یک تلاش جهانی است که بیش از 1,000 کارشناس درختی در آن مشارکت دارند. ما باید با همکاری یکدیگر، اقدامات حفاظتی محلی، ملی و بین‌المللی برای حمایت از مردم و سیاره را گسترش دهیم.»