تا قرن‌ها دانشمندان اطلاعات چندانی در رابطه با ماهیت رویا و خواب نداشتند. امروز می‌خواهیم شما را با ۴ دستاورد شگفت‌انگیز علمی در رابطه با رویا آشنا کنیم که دید شما را کاملا تغییر می‌دهند.

اگر نگاهی به عنوان‌های منتشر شده در زمینه اخبار علمی یا اخبار نجوم داشته باشید، متوجه می‌شوید که بشر توانسته در تمامی عرصه‌های مختلف پیشرفت‌های شگفت‌انگیزی داشته باشد. از درمان‌ بیماری‌های مختلف گرفته تا مهندسی ژنتیک و سفرهای فضایی همگی فوق‌العاده دگرگون شده‌اند. هرچند که وقتی نوبت به پیشرفت‌های علمی در رابطه با رویا دیدن در شب می‌رسد، داده‌های ما بسیار محدود هستند. با وجود این، امروز می‌خواهیم به چند دستاورد علمی هیجان‌انگیز در رابطه با رویا بپردازیم.

دستاورد های علمی جدید ماهیت رویا را تغییر می‌دهند

تا قرن‌ها دانشمندان اطلاعات بسیار کمی در رابطه با ماهیت رویاهای شبانه انسان داشتند. گرچه در سال‌های اخیر به‌لطف تکنولوژی‌های پیشرفته تغییرات جذابی در این بخش حاصل شده است. البته هنوز هم درک کاملی از رویا نداریم، اما حداقل بسیاری از باورهای اشتباه پیشین رد شده‌اند.

دستاورد علمی در کنترل رویا

در سال ۲۰۲۱ یک پژوهش بین‌المللی نشان داد که می‌توان بین فردی که در حال دیدن رویای شفاف است با پژوهشگری که در آزمایشگاه قرار دارد ارتباط دوطرفه برقرار کرد. در سال ۲۰۲۴ گروه دیگری از پژوهشگران از یافته‌های پیشین استفاده کردند تا یک آزمایش خارق‌العاده را انجام دهند. آنها طوری مشاهده کنندگان رویاهای شفاف را آموزش دادند که بتوانند در هنگام رویا دیدن یک خودرو مجازی را کنترل کنند.

افراد شرکت‌کننده در این پژوهش اندکی ماهیچه‌های خود را هنگام خواب تکان می‌دادند. این اتفاق نیز باعث می‌شود که سیگنالی به کامپیوتر ارسال شود تا خودرو مجازی جهت خود را تغییر دهد. در سمت مقابل نیز کامپیوتر سیگنال‌هایی را به مغز فرد می‌فرستاد تا او را از وجود موانع در مسیر مطلع کند. برخی افراد موفق می‌شدند ماشین را به‌خوبی کنترل کنند؛ اما برخی با وجود تلاش زیاد توانایی انجام اینکار را نداشتند.

دستاورد علمی جدید دانشمندان در رابطه با رویا واقعا حیرت‌انگیز است؛ اما هنوز مشخص نیست که چطور می‌توان از این تکنولوژی در زندگی روزمره استفاده کرد. برخی نیز از تعداد کم شرکت کنندگان در این مطالعه (۱۲ نفر) که به‌خاطر محدود بودن افراد حرفه‌ای در زمینه مشاهده رویاهای شفاف بود انتقاد می‌کنند. به‌باور این افراد به‌خاطر جامعه آماری پایین نمی‌توان مسئله را به همه انسان‌ها تعمیم داد.

با همه اینها، دستاورد علمی جدید دانشمندان در مورد رویا نشان می‌دهد که حداقل برخی افراد می‌توانند هنگام خواب در مورد مسائل مهم بیرونی تصمیم‌گیری کرده و آن را به بقیه نیز اطلاع دهند.

دلیل رویا دیدن انسان‌ها

مارک بلاگروف، پژوهشگر خواب و رویا بر این باور است که رویاها با هدف به‌اشتراک‌ گذاشته شدن با سایر انسان‌ها تکامل یافته‌اند. در واقع رویا توانسته در طول تاریخ هوش احساسی ما را تقویت کرده و احساس همدردی را تقویت کند.

از سال ۲۰۱۶ بلاگروف با همکاری یک هنرمند به‌نام جولیا لاکهارت گروهی را برای صحبت در رابطه با رویا ایجاد کرده است. در این گروه از شرکت‌کنندگان دعوت می‌شود که یکی از رویاهای اخیر خود را به‌اشتراک بگذارند. سپس بلاگروف به بحث در رابطه با رویا می‌پردازد و لاکهارت نیز تفسیری از رویا را در یکی از صفحات کتاب تعبیر رویا فروید نقاشی می‌کند.

در سال ۲۰۱۹ بلاگروف مقاله‌ای را منتشر کرد که نشان می‌داد اشتراک‌گذاری رویا حس همدردی را بین فرد و سایر گروه به‌شدت افزایش داده است. به‌باور وی اشتراک‌گذاری رویا می‌توانسته نقش مهمی در ایجاد ارتباط در جوامع اولیه و نجات‌ یافتن در برابر تهدیدهای گوناگون بازی کند. در واقع حتی رویا سبب شکل‌گیری ارتباطات اولیه بین جوامع کوچک انسانی شده است.

البته دستاورد علمی دانشمندان در رابطه با دلیل رویا دیدن انسان فقط به این نظریه ختم نمی‌شود. در سال ۲۰۲۴ نظریه‌های جالبی در رابطه با این مسئله در کنفرانس سالیانه مطالعات بین‌المللی رویا مطرح شد. یکی از این نظریه‌ها تاکید می‌کند که رویا ذهن را برای اعمالی که ممکن است در حالت بیداری با آنها مواجه شود آماده می‌کند. البته این نظریه هنوز به‌صورت علمی اثبات نشده است؛ اما نشان می‌دهد که دانشمندان به سمت دستاورد های علمی جذاب در زمینه رویا حرکت می‌کنند.

الگوی ادامه‌دار در رویاهای انسان

مایکل شردل، پژوهشگر دانشگاه مانهایم آلمان به‌عنوان یکی از پرکارترین افراد در زمینه رویا شناخته می‌شود. او تاکنون صدها مقاله و کتاب را در رابطه با رویا منتشر کرده است. همچنین او از دهه ۱۹۸۰ جزئیات مربوط به خواب‌های خود را یادداشت می‌کند. شردل در کنفرانس سالیانه مطالعات بین‌المللی رویا نیز نتایج تحلیل بیش از ۱۲ هزار رویا خود را ارائه کرد.

الگوها به‌خوبی نشان می‌دادند که رویاهای انسان به‌شدت تحت تاثیر اتفاقات روزمره و نگرانی‌های ذهنی ما قرار دارند. شردل حتی الگویی از وضعیت آب‌و‌هوا در خواب‌های خود را منتشر کرد. او متوجه شده که در طول سال‌های اخیر همیشه حضور یخ، برف و بوران در خواب‌های او کم‌تر شده است. جالب اینجاست که داده‌های هواشناسی نیز از روند کاهشی تعداد روزهای یخبندان آلمان در چند دهه اخیر حکایت دارد.

البته دستاورد علمی شردل در رابطه با رویا پیش‌بینی الگوهای گرمایش زمین نیست، بلکه مسئله به‌ تاثیرگذاری شدید دغدغه‌های ذهنی بر رویا مربوط می‌شود. مسئله جالب دیگر در رابطه با الگوی پول در رویاهای شردل است. تا سال ۲۰۰۲ شردل در خواب‌های خود مارک آلمان را به‌عنوان پول مشاهده می‌کرد. هرچند که پس از جایگزین شدن آن با یورو وضعیت خواب‌ها نیز تغییر کرده‌اند.

بسیار کم پیش می‌آید که یک پژوهشگر الگوهای خواب را برای مدت طولانی بررسی کند. دستاورد علمی شردل نشان می‌دهد که رویا بیش از آنکه فکر می‌کنیم به مسائل عادی و روزمره وابسته است.

یادآوری رویا

چهارمین دستاورد علمی در رابطه با رویا به یادآوری آن مربوط می‌شود. برخی افراد می‌توانند رویاهای خود را با جزئیات بالا به‌یاد آورند. هرچند که برخی دیگر صرفا تصویری مبهم را از آنچه در خواب دیده‌اند به‌خاطر دارند. برای سال‌ها دانشمندان تلاش کرده‌اند دلیل این تفاوت را کشف کنند. آنها عوامل مختلفی از جمله شخصیت، رویکرد فرد نسبت به رویا، توانایی حافظه فرد و سیگنال‌های فیزیولوژیک کوچک در مراحل مختلف خواب را بررسی کرده‌اند.

تاکنون مشخص شده یکی از مهمترین عوامل در به‌یاد آوردن رویا رویکرد مثبت فرد در رابطه با خواب دیدن است. اگر شما فکر کنید که رویا مهم است، ذهنتان نیز تلاش بیشتری خواهد کرد تا جزئیات مربوط به آنها را به‌خاطر بسپارد. در سال ۲۰۲۲ گروهی از پژوهشگران فرانسوی تلاش کردند نقش توجه را در به‌یاد آوردن رویا بررسی کنند.

آزمایش‌های اولیه نشان داد که وضعیت حافظه فرد هیچ تاثیر خاصی در به‌یاد آوردن رویا ندارد. گرچه بررسی‌های بیشتر به یک دستاورد علمی جالب در رابطه با رویا منجر شد. پژوهشگران دو ملودی مختلف را در گوش راست شرکت‌کنندگان پخش کردند و از آنها خواستند که تفاوت‌های آنها را بیان کنند. در طول آزمایش نیز یک ملودی به‌عنوان عامل آزاردهنده در گوش دیگر پخش می‌شد.

گروهی از افراد می‌توانستند به‌‌راحتی ملودی آزاردهنده را در ذهن خود فیلتر کنند و تفاوت را تشخیص دهند. این افراد در به‌ یاد آوردن رویاهای خود ضعیف بودند. در واقع مغز این افراد رویا را نیز به‌عنوان یک عامل اضافی و بی‌فایده تلقی می‌کند و تلاشی برای به‌خاطر سپردن جزئیات مربوط به آن انجام نمی‌دهد. هرچند در سمت مقابل افرادی که در تمرکز کردن مشکل دارند، رویا را با جزئیات بالا به یاد می‌آورند.

این دستاورد علمی می‌تواند برخی از باورهای رایج اشتباه در رابطه با دلیل فراموشی رویا را از بین ببرد.

بیشتر بخوانید: دانشمندان MIT به دنبال عملی کردن ایده دستکاری رویاها در فیلم اینسپشن هستند مغز انسان آینده را در خواب پیش بینی می‌کند دستاوردی عجیب و ترسناک؛ مغز انسان بعد از مرگ هم كار می‌كند!