سمیرا رضایی، مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: فعالیت اصلی شرکت در حوزه نشت‌یابی انتقال آب است. تاکنون فناوری‌های مرتبط با نشت‌یابی خطوط انتقال آب در کشور وجود نداشته و تنها تولیدکننده این محصول یک شرکت کانادایی بود که بعدها این شرکت توسط یک شرکت آمریکایی خریداری شد و فناوری توپ‌های نشت‌یابی آب تحت پوشش این شرکت آمریکایی توسعه یافت؛ از این رو بر اساس احصاء نیازهای صنعت آب، ما نسبت به توسعه فناوری توپ هوشمند بومی اقدام کردیم.
وی قابلیت مهم این توپ هوشمند را ورود به خط انتقال بدون قطع جریان و بدون ایجاد اختلال در زمان بهره‌برداری در زمان نشت‌یابی دانست و یادآور شد: این ابزار از نقاطی از طریق شیرهای هوا و معمولاً در فواصل منظمی روی خطوط، با استفاده از «لانچر» به داخل خط پرتاب می‌شود و سپس همراه جریان آب تا نقطه خروجی که یک شیر هواست، حرکت می‌کند.
مدیر عامل این شرکت دانش‌بنیان خاطر نشان کرد: توپ در زمان حرکت، سیگنال‌هایی را دریافت و ثبت می‌کند. پس از پایان عملیات، اطلاعات ذخیره شده در توپ، استخراج شده و داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار اختصاصی که مبتنی بر هوش مصنوعی است، آنالیز می‌شود. این تحلیل‌ها می‌تواند به طور دقیق محل نشتی‌ها را مشخص کند و حتی مشکلات هیدرولیکی احتمالی لوله را نیز نشان دهد.
وی با تأکید بر اینکه بانک داده‌های گسترده‌ای بر اساس آزمون این فناوری در انواع لوله‌ها ایجاد شده است، اظهار کرد: این توپ هوشمند بر اساس تغییرات سیگنال رفت و برگشتی، طیف‌های متفاوتی را تولید می‌کند و همین تفاوت سیگنال‌ها امکان تشخیص نقطه دقیق نشتی در خطوط انتقال را فراهم می‌کند.
رضایی در پاسخ به پرسشی درباره میزان دقت تشخیص نشتی این ابزار، توضیح داد: با توجه به اینکه برخی قطعات داخلی محصول کاربرد دوگانه دارند، تأمین این قطعات برای ما امکان‌پذیر نیست؛ با این حال دقت نشت‌یابی این ابزار حدود مثبت و منفی ۱۰ متر است. این محصول می‌تواند نشتی‌هایی با نرخ جریان تا ۲ لیتر بر دقیقه را شناسایی کند و این عدد، میزان قابل قبولی برای تشخیص نشتی است.
وی درباره فرآیند عملیاتی این محصول افزود: بسته به طول خط، عملیات در مراحل و فازهای مختلف لانچ و ریترو انجام می‌شود و در پایان، یک گزارش یکپارچه در اختیار کارفرما قرار می‌گیرد. تعداد دفعات لانچ و ریترو به پروفیل خط و شرایط اجرایی بستگی دارد و از پروژه‌ای به پروژه دیگر متفاوت است.
مدیر عامل این شرکت دانش‌بنیان ادامه داد: فعالیت فعلی شرکت صرفاً در حوزه آب است، اما این توپ قابلیت کار در هر نوع سیالی را دارد؛ هرچند تمرکز بخش تحقیق و توسعه اکنون بر آب قرار گرفته است. مدت زمان انجام فرآیند نیز به سرعت خط بستگی دارد؛ یعنی به دبی عبوری. در برخی نقاط نیاز است سرعت خط بالاتر باشد و در برخی بخش‌ها سرعت‌های نیم متر بر ثانیه یا یک متر مناسب است. سرعت حرکت توپ نیز متناسب با درصدی از سرعت سیال تنظیم می‌شود و همان‌طور که اشاره شد، این موارد در هر پروژه متفاوت است.
وی درباره مقایسه این محصول با نمونه خارجی، گفت: در حال حاضر مزیت اصلی محصول ما نسبت به نمونه خارجی، قیمت تمام‌شده خدمات است. شرکت خارجی ارائه‌دهنده این فناوری بسیار گران‌قیمت است و حتی در کشورهای حوزه خلیج فارس نیز خدمات ارائه می‌دهد، در حالی که محصول بومی ما با هزینه بسیار پایین‌تر همین خدمات را ارائه می‌کند.
مجری طرح درباره مزیت رقابتی این محصول، اظهار کرد: مزیت رقابتی ما می‌تواند قیمت پایین‌تر خدمات باشد. برای بهبود عملکرد توپ هوشمند، پوشش‌های نانویی روی سطح آن اعمال کرده‌ایم تا عملکرد دستگاه را ارتقاء دهد. این پوشش موجب شده است که توپ در فشارهای پایین دچار کلاپس و شکست نشود و حتی در فشارهای ۱۰ تا ۱۲ بار نیز عملکرد مناسبی داشته باشد. علاوه بر این، در فرآیند دریافت و ارسال سیگنال نیز عملکرد توپ پس از اعمال این پوشش بهبود یافته است.
رضایی با اشاره به محدودیت‌های موجود در دسترسی به خدمات شرکت خارجی، توضیح داد: شرکت خارجی ارائه دهنده این فناوری، خدمات مربوط را در اختیار ما قرار نمی‌دهد و این یکی از چالش‌های اصلی است. از سوی دیگر، فناوری‌های موجود عمدتاً در شبکه‌های توزیع کاربرد دارند؛ مانند ژئوفون و ابزارهای مشابه. اما فناوری‌ای که بتواند نشت‌های نامرئی در خطوط انتقال را تشخیص دهد، در دسترس نبوده است.
وی با بیان ضرورت توسعه این فناوری در کشور افزود: با توجه به اینکه آمارهای رسمی میزان هدررفت آب را بین ۳۵ تا ۴۰ درصد اعلام می‌کنند، نیاز جدی به ابزارهایی وجود دارد که بتوانند این هدررفت را کاهش دهند. این توپ هوشمند قابلیت تشخیص هر دو نوع نشتی، یعنی نشتی‌های مرئی و نامرئی را دارد. در مطالعات مربوط به کاهش هدررفت در خطوط انتقال، کارایی اصلی این ابزار خود را نشان می‌دهد. به‌ویژه آنکه فناوری جایگزین دیگری برای آن وجود ندارد و این محصول می‌تواند همین خدمات را با قیمت تمام‌شده کمتر ارائه کند.
وی درباره مزیت اقتصادی این محصول توضیح داد: اختلاف قیمت میان محصول بومی و نمونه خارجی منجر به صرفه‌جویی ارزی قابل توجهی می‌شود. برآوردها نشان می‌دهد این صرفه‌جویی حدود ۱۰ میلیون دلار در سال خواهد بود. اگر در نظر بگیریم که کشور دارای حدود ۱۰۰ هزار کیلومتر خطوط انتقال است و این خطوط باید هر ۱۰ سال یک‌بار نوسازی یا ارزیابی شوند، سالانه حدود ۱۰ هزار کیلومتر باید تحت پایش قرار گیرد. محاسبه اختلاف ارزی برای این ۱۰ هزار کیلومتر منجر به عددی در حدود ۱۰ میلیون دلار صرفه‌جویی می‌شود.
مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان فعال در حوزه پایش خطوط انتقال آب، با اشاره به پروژه‌های اجراشده، گفت: ما برای شرکت آب و فاضلاب استان قم پایش انجام دادیم و تاییدیه عملکرد را دریافت کردیم. علاوه بر آن برای یک شرکت نیز این خدمات را انجام داده‌ایم و در حال حاضر نیز برای شرکت آب و فاضلاب استان تهران در دست اجرا داریم.
وی افزود: استقبال از این خدمت داخلی خوب بوده و نیاز در کشور وجود دارد؛ شرکت‌های مختلف و نهادهای صنعتی مرتب به ما مراجعه می‌کنند تا خطوط آنها را پایش کنیم. این استقبال نشان می‌دهد این نیاز هم در جامعه و هم در صنعت واقعی است.
رضایی درباره وضعیت نیروی انسانی این شرکت، اظهار کرد: در حال حاضر تیم عملیاتی ما حدود ۱۱ تا ۱۲ نفر است و این نیروی انسانی اصلی خوبی است، اما با توجه به افزایش حجم کارها، تعداد افراد درگیر پروژه‌ها بیشتر خواهد شد. برخی از فعالیت‌ها به‌صورت برون‌سپاری انجام می‌شود و برخی افراد در فرایند تحقیق و توسعه حضور داشته‌اند؛ با اتمام فازهای اولیه قراردادها، انتظار داریم نیروهای بیشتری وارد پروژه‌ها شوند.
وی در ادامه به چالش‌های پیش‌روی توسعه این فناوری اشاره کرد و گفت: یکی از چالش‌ها، تحریم‌ها و نوسانات قیمت دلار است؛ ما ناچاریم بخشی از قطعات را از خارج تهیه کنیم و تغییرات قیمت، هزینه‌ها را متاثر می‌کند. چالش دیگر نیاز به آزمون‌های متعدد برای ارتقای سطح بلوغ فناوری (TRL) است که هزینه‌بر است و برای انجام این آزمون‌ها نیازمند حمایت مالی و تسهیل‌گری از سوی نهادهای مرتبط هستیم.
رضایی تاکید کرد: برای تکمیل و رسیدن محصول به سطح عملکرد صددرصدی، انتظار داریم نهادهایی مانند وزارت نیرو و معاونت‌های مرتبط، حمایت مالی و تسهیلات لازم را فراهم کنند تا این فناوری بتواند بخشی از بار تأمین و مدیریت منابع آب کشور را از دوش نهادهای متولی بردارد.
انتهای پیام