با گذشت سال‌ها از ماموریت آپولو 11 و حضور انسان روی سطح ماه، سوالات زیادی درباره دلایل عدم بازگشت انسان ها به کره ماه مطرح شده است.

از زمان پایان ماموریت آپولو 11 که با قدم گذاشتن نیل آرمسترانگ و باز آلدرین روی سطح ماه به پایان رسید، ناسا نتوانسته دیگر به موفقیتی در سطح شاهکار فضایی خود برسد و حتی برای سال‌ها دیگر برنامه مشابهی را در دستور کار قرار نداده است. این اوضاع اما با توجه به تلاش‌های اخیر چین می‌تواند تغییر کند و شاید مجددا شاهد دور جدید رقابت فضایی، اما این بار بین چین و آمریکا باشیم.

دلایل عدم بازگشت انسان ها به کره ماه چیست؟

نیل آرمسترانگ و باز آلدرین در 20 جولای 1969 روی سطح ماه راه رفتند و بعد از آن‌ها، ناسا ده مرد آمریکایی دیگر را نیز به ماه فرستاد. با وجود این و بعد از آخرین ماموریت در سال 1972، اوضاع دگرگون شد و عملا برنامه آپولو لغو شد تا از آن تاریخ تا امروز، هیچ فضانورد دیگری روی سطح ماه قدم نگذاشته باشد.

در واکاوی دلایل این موضوع، کارشناسان به مسائل مختلفی اشاره می‌کنند. پیش از هرچیز باید این نکته را در نظر داشته باشید که دستاورد شگفت‌آور ناسا در واقع محصول اوج‌گیری رقابت فضایی بین آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی، ابرقدرت کمونیستی آن زمان است که دو قطب عمده قدرت در جهان بلوک‌بندی شده جنگ سرد محسوب می‌شدند.

رقابت فضایی آمریکا و شوروی که با صرف هزینه‌هایی کلان در طول دوران جنگ سرد دنبال می‌شد، در سال 1966 با فرود موفقیت‌آمیز کاوشگر لونا 9 شوروی روی سطح ماه شکل و شمایلی دیگر گرفت. البته که هدف هر دو مدعی، پیاده کردن موفقیت‌آمیز انسان روی ماه بود و این چیزی بود که ناسا زودتر موفق به تحقق بخشیدن آن شد.

ناسا بعد از آپولو 11، در پنج ماموریت دیگر نیز فضانوردانی را به ماه اعزام کرد، اما این سلسله ماموریت‌ها با آپولو 17 در سال 1972 به پایان رسید. در این بین البته ماموریت آپولو 13 نیز ناموفق بود.

از زمان اولین حضور انسان روی سطح ماه تا همین اواخر، دیگر نه ناسا، نه روس‌ها و نه هیچ آژانس فضایی دیگری پروژه مشخصی برای بازگشت به ماه و پیاده‌کردن انسان روی سطح آن نداشته است. اما دلیل عدم بازگشت انسان ها به کره ماه در سالیان بعد از پروژه آپولو چیست؟

کاوشگر لونا 9 شوروی

مارتین الویس، اخترفیزیکدان ارشد موسسه اسمیتسونین در این باره می‌گوید که با فرود چندین باره انسان روی سطح ماه توسط ناسا، عملا آمریکا در مسابقه فضایی با شکوه تمام پیروز شده بود. از طرفی آمریکا به طور همزمان در جنگ پرهزینه ویتنام نیز درگیر بود و هزینه‌های کمرشکن این دو مسئله در کنار هم، به قول باز آلدرین یک «ویرانی باشکوه» را جلوه‌گر ساخته بود. با این وصف دیگر پیگیری ماموریت‌های ماه فایده‌ای برای کسی نداشت.

پیتر رید، استاد فیزیک دانشگاه آکسفورد نیز با اشاره به جنبه‌های سیاسی رقابت فضایی در دهه 1960، می‌گوید که اگر امروز شاهد برنامه‌های بازگشت به ماه هستیم دلایل زیادی از جمله استفاده از منابع ماه و یا تبدیل آن به پایگاهی برای سفر به مریخ در میان است.

با وجود این و به گفته رید، در زمان رقابت فضایی شوروی و آمریکا اساسا نه چنین امکانی وجود داشت و نه حتی انگیزه‌ای برای بهره‌برداری از ماه در میان بود. همچنین، موفقیت آمریکا در پیاده کردن انسان روی سطح ماه و بازگرداندن آن‌ها به زمین، تمایل شوروی برای ادامه رقابت را خنثی کرده بود.

آنا لنا کیونیکسن، استاد مهندسی کالج دانشگاه اوستفولد در نروژ نیز به هزینه‌های مالی بالا به عنوان دلایل بی‌انگیزگی برای تداوم این ماموریت‌ها اشاره می‌کند. او می‌گوید پروژه آپولو در زمان خود حدود 355 میلیون دلار (معادل 3 میلیارد دلار امروزی) خرج برداشت که رقم سنگینی بود.

از طرفی در حال حاضر انجام یک ماموریت سرنشین‌دار به ماه می‌تواند تا 28 میلیارد دلار هزینه داشته باشد و در صورتی که هدف و فایده مشخصی برای چنین ماموریتی وجود نداشته باشد، صرف چنین بودجه‌ای توجیه‌ناپذیر به نظر می‌رسد.

بر این موارد بیفزاییم این را که امروزه و به لطف فناوری، بسیاری از اقداماتی که ممکن بود نیاز باشد بشر در ماه به طور دستی انجام دهد، با یک کاوشگر متحرک قابل انجام است. از جمله می‌توان به ماموریت‌های تجسسی، تصویربرداری یا حتی نمونه‌برداری از ماه اشاره کرد که بدون دخالت انسان قابل پیگیری هستند.

بازگشت به ماه با آرتمیس

گرچه در بخش قبل، دلایلی برای عدم بازگشت انسان ها به کره ماه برشمردیم، همان‌طور که اشاره شد امروزه انگیزه‌های خاصی برای بازگشت انسان به ماه وجود دارد و از جمله می‌توان به امکان بهره‌برداری از منابع ماه یا تبدیل آن به یک پایگاه فضایی برای سفر به مریخ اشاره کرد.

در همین راستا، ناسا در جریان پروژه‌ای به نام آرتمیس (که نام یکی از الهه‌های یونانی است)، قصد دارد انسان را به ماه بازگرداند. در حال حاضر فاز نخست این پروژه که شامل پرتاب یک فضاپیمای بدون سرنشین به دور ماه و بازگشت آن به زمین بود در سال 2022 انجام گرفته و قرار است آرتمیس 2 نیز در همان مسیر، این بار با سرنشین انجام شود. فرود انسان روی سطح ماه نیز در سطوح بعدی این ماموریت پیش‌بینی شده است.

با وجود این ناسا اعلام کرده که تا سال 2026 نباید انتظار پیاده شدن انسان‌ها روی سطح ماه را داشته باشیم. از سویی برخی از ناظران و کارشناسان معتقدند که آرتمیس 3 قطعا باز به تعویق می‌افتد.

البته در آرتمیس برخلاف آپولو، کار بشر با فرود روی سطح ماه پایان نمی‌یابد، بلکه تازه شروع می‌شود. چراکه هدف ناسا در آرتمیس، ساخت پایگاه‌ها و توسعه زیرساخت‌هایی برای حضور دائمی و مستمر انسان در ماه است.

در همین خصوص، توماس هرزیگ، مدیرعامل شرکت معماری فضایی Pneumocell می‌گوید که کشورهایی مانند چین با رقابت‌طلبی خود در ماموریت‌های فضایی می‌توانند محرک آغاز مسابقه فضایی جدید باشند.

با وجود این به گفته او مسابقه فضایی جدید تفاوتی اساسی با مسابقه پیشین دارد و آن اینکه این بار هدف از اعزام انسان به ماه، توسعه تمدن انسانی در ماه برای تبدیل این سیاره به یک محل قابل سکونت برای انسان است.

هرزیگ می‌افزاید، گرچه بودجه ناسا از زمان لغو ماموریت آپولو در سال 1972 کاهش چشمگیری داشته و علاقه سیاسی خاصی برای پروژه‌های اینچنینی وجود نداشته، اما ورود قدرتمندانه چین به عرضه رقابت فضایی می‌تواند این وضعیت را تغییر دهد و توجه آمریکا را به رقابت فضایی جلب کند.

حتما بخوانید: کشف یک غار بزرگ با عمق ۱۰۰ متر در کره ماه؛ سکونتگاهی مناسب برای بشر در رقابت شدید برای سفر به مریخ کدام پیروز می‌شود: اسپیس ایکس، ناسا یا سازمان فضایی چین؟ این فضاپیما، سریع‌ترین ساخته بشر است ناسا می‌خواهد با این راکت فوق‌العاده سفر به مریخ را کاملا متحول کند اسپیس ایکس در سکوت کامل برنامه های عجیب و باورنکردنی ایلان ماسک برای مریخ را پیش می‌برد