تابع DB در اکسل (Declining Balance | DB) یکی از توابع مالی برای محاسبه استهلاک دارایی به روش نزولی در یک دوره مشخص از طول عمر مفید آن است. در «روش نزولی» فرض بر این است که هزینه استهلاک دارایی در سال‌های ابتدای عمر دارایی بیشتر است و سپس در طول زمان به‌تدریج کمتر می‌شود. حسابداران، مدیران مالی، کارآفرینان و دانشجویان از این تابع در برنامه‌ریزی‌های مالی و بودجه‌بندی یا بررسی ارزش دفتر دارایی‌ها در طول زمان استفاده می‌کنند. برای آشنایی با نحوه کار با تابع DB و فرمول‌نویسی آن با اکسل، در این مطلب از مجله فرادرس ساختار کلی فرمول و کاربرد تابع را همراه دو مثال بررسی می‌کنیم.

فرمول کلی تابع DB در اکسل

در محاسبه استهلاک به روش نزولی با تابع DB هر سال درصد ثابتی از ارزش باقی‌مانده دارایی از هزینه اولیه برای خرید آن کسر می‌شود. این تابع برای محاسبه استهلاک دارایی‌هایی مناسب است که در ابتدا بهره‌وری بالایی دارند، اما بعد از آن سرعت فرسودگی در طول عمر مفید سریع‌تر است.

فرمول کلی تابع DB در اکسل از چهار آرگومان اصلی هزینه اولیه دارایی، ارزش اسقاط، تعداد دوره‌های استهلاک دارایی، طول عمر مفید و یک آرگومان اختیاری به شرح زیر تشکیل شده است.

=DB(cost, salvage, life, period, [month])

در این فرمول تعریف هر یک از آرگومان‌ها به شکل زیر است.

• cost (اجباری): هزینه اولیه خرید دارایی.
• salvage (اجباری): ارزش دارایی در پایان دوره استهلاک که به آن ارزش اسقاط هم می‌گویند.
• life (اجباری): طول عمر مفید دارایی یا تعداد دوره‌هایی که دارایی در طی آن مستهلک می‌شود.
• period (اجباری): دوره‌ای که استهلاک در آن محاسبه می‌شود.
• month (اختیاری): تعداد ماه مورد نظر برای محاسبه استهلاک دارایی در سال اول. اگر این آرگومان را در فرمول وارد نکنیم، اکسل به‌صورت خودکار عدد ۱۲ را در نظر می‌گیرد.

ویژگی مهم تابع DB این است که اگر واحد آرگومان life و period سالانه در نظر گرفته شوند، اما دارایی در ابتدای سال مالی خریداری نشده باشد، می‌توانیم تعداد ماه‌های مورد نظر خود را در آرگومان month وارد کنیم.

با کمی دقت در ورود اطلاعات، احتمال خطای محاسباتی در فرمول تابع DB بسیار کم است. اما یادگیری تفاوت‌‌های محاسبه استهلاک با این تابع و سایر توابع مالی اکسل، انتخاب بهترین تابع بر حسب نیاز را ساده می کند. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش کاربرد اکسل در حسابداری و مدیریت در فرادرس را با تمرکز بر درس ششم آن مشاهده کنید.

پیام‌های خطای رایج در فرمول‌نویسی با تابع DB در اکسل

در محاسبه استهلاک با تابع DB ورود مقادیر عددی درست بسیار اهمیت دارد. دو پیام خطای رایج هنگام فرمول‌نویسی با این تابع در موارد زیر اتفاق می‌افتد.

۱. اگر آرگومان‌های فرمول به شکل مقادیر غیر عددی وارد شوند، تابع خطای #VALUE! را برمی‌گرداند.

۲. خطای #NUM! زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از حالت‌های زیر برقرار شود:

• مقدار Cost یا Salvage کمتر از صفر باشند.
• آرگومان Life یا Period کمتر یا مساوی صفر باشند.
• عدد Period بزرگ‌تر از Life باشد و در این حالت مقداری برای آرگومان Month وارد نکرده باشیم.
• عدد Period بزرگ‌تر از Life + 1 باشد. به عنوان مثال عمر مفید دارایی ۵ سال است و در فرمول مقدار آرگومان Period را برابر ۶ سال و آرگومان Month را ۱۲ وارد کرده باشیم.

تکمیل مسیر یادگیری محاسبه استهلاک با سایر توابع مالی اکسل در فرادرس

به‌جز تابع DB، توابع دیگری مانند تابع SLN و تابع SYD نیز برای محاسبه استهلاک استفاده می‌شوند. همچنین توابع دیگری نیز برای تحلیل‌ و برنامه‌ریزی‌های مالی، محاسبه بازگشت سرمایه یا اقساط وام در اکسل وجود دارند. مدیران، کارشناسان و دانشجویان با توجه به نیاز خود و فرمول‌نویسی صحیح می‌توانند از هر تابع برای ساده‌سازی محاسبات خود در شرکت یا تحقیق دانشگاهی استفاده کنند. برای یادگیری این توابع، مجموعه فیلم‌های آموزشی تهیه شده در فرادرس به‌دلیل تنوع بالای توابع بررسی شده و یکپارچه بودن همه آن‌ها در یک قالب ساده‌ترین مسیر است.

در گام اول برای تکمیل فرایند یادگیری فیلم‌های آموزشی منتخب زیر پیشنهاد می‌شوند.

برای مرحله بعد نیز علاقه‌مندان می‌توانند آموزش مورد نظر خود را بر حسب نیاز در دو مجموعه زیر انتخاب کنند.

چند مثال برای محاسبه استهلاک با تابع DB در اکسل

برای درک بهتر فرمول‌نویسی با تابع DB در اکسل، دو مثال مختلف برای محاسبه استهلاک را بررسی می‌کنیم.

مثال اول: محاسبه استهلاک بدون آرگومان اختیاری Month

فرض می‌کنیم هزینه اولیه خرید یکی از ماشین‌آلات صنعتی کارخانه‌ای ۸۰۰ میلیون تومان است. اگر عمر مفید این دستگاه ۵ سال و ارزش اسقاط دارایی بعد از پایان عمر مفید آن ۸۰ میلیون تومان باشد، استهلاک آن را در سال اول کارکرد به صورت زیر محاسبه می‌کنیم.

حال اگر بخواهیم استهلاک را در هر سال به صورت جداگانه محاسبه‌ کنیم، نتیجه به شکل زیر خواهد بود. در این حالت فقط کافی است آرگومان period را در هر سال تغییر دهیم. به این ترتیب که در سال دوم مقدار آن برابر عدد ۲، سال سوم برابر عدد ۳ و به همین ترتیب برای سال‌های بعد اعداد مشابه را می‌نویسیم.

مثال دوم: محاسبه استهلاک با در نظر گرفتن آرگومان Month

فرض می‌کنیم یک دستگاه صنعتی را با هزینه اولیه ۴ میلیارد تومان خریداری کرده‌ایم. عمر مفید این دستگاه ۵ سال و ارزش اسقاط آن در پایان عمر مفید ۵۰۰ میلیون تومان است. اگر این دستگاه شش ماه بعد از شروع سال اول مالی به بهره برداری رسیده باشد، می‌خواهیم مقدار استهلاک در طول عمر مفید آن محاسبه کنیم. در این حالت مقدار آرگومان month در فرمول برابر عدد ۶ است و بقیه موارد طبق فرمول‌نویسی تابع DB خواهد بود. بر این اساس نتیجه محاسبه به شکل زیر است.

در مطلب زیر از مجله فرادرس مثال‌های دیگری را برای محاسبه استهلاک با سایر توابع مالی اکسل آورده‌ایم.

کاربرد تابع DB

کسب و کارها و دانشجویان رشته‌های مختلف می‌توانند از تابع DB در اکسل به‌عنوان یکی از توابع مالی محاسبه استهلاک برای برنامه‌ریزی‌های مالی و فعالیت‌های پژوهشی استفاده کنند.

۱. کسب و کارها

تهیه گزارش‌های مالی دقیق، مدیریت دارایی‌ها و تحلیل‌های حسابداری مهم‌ترین کاربرد تابع DB در شرکت‌ها است. رایج‌ترین کاربرد این تابع برای مدیران و کارشناسان به شرح زیر است.

• تخصیص هزینه دارایی در طول عمر آن
• پیش‌بینی کاهش ارزش دارایی و برنامه‌ریزی مالی
• تعیین ارزش دفتری باقی‌مانده دارایی‌ها

۲. فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی

دانشجویان رشته‌های حسابداری و مالی، مدیریت کسب و کار و رشته‌های مهندسی می‌توانند با استفاده از تابع DB در اکسل پروژه‌های تحقیقاتی خود را انجام دهند. مهم‌ترین کاربرد این تابع در فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی به شرح زیر است.

• برنامه‌ریزی و مدیریت دارایی سازمانی
• محاسبه استهلاک ماشین‌آلات در پروژه‌های طراحی کارخانجات
• تحلیل عمر مفید تجهیزات و هزینه نگهداری آن‌ها در نوشتن طرح کسب و کار
• شبیه‌سازی مالی پروژه‌ها
• شبیه‌سازی کاهش ارزش دارایی در طول زمان

جمع‌بندی پایانی

تابع DB در اکسل یکی از ابزارهای محاسبه استهلاک دارایی‌های ثابت با روش نزولی است. این تابع برای تحلیل‌های مالی و بودجه‌بندی دارایی‌های ثابت در شرکت‌ها و انجام پروژه‌های دانشجویان حسابداری، مدیریت، مالی و مهندسی کاربرد دارد. در این مطلب از مجله فرادرس فرمول‌نویسی با این تابع را همراه دو مثال مختلف یاد گرفتیم. لازم است توجه داشته باشیم که این تابع فقط یکی از توابع محاسباتی استهلاک در اکسل است و برای یادگیری فرمول‌نویسی با سایر توابع علاقه‌مندان می‌توانند مسیر تکمیلی را در مجموعه فیلم آموزش استفاده از توابع و فرمول اکسل در فرادرس ادامه دهند.