1

پیش از وقوع جنگ جهانی دوم، درگیری عظیم سال‌های ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ را «جنگ بزرگ» می‌نامیدند. این جنگ یکی از مرگبارترین و ویرانگرترین رویدادهای تاریخ بشر بود و الهام‌بخش بسیاری از داستان‌ها و فیلم‌های سینمایی شد. از میان آن‌ها می‌توان به فیلم Paths of Glory به‌عنوان یکی از بهترین آثار ضدجنگ و فیلم Johnny Got His Gun به‌عنوان یکی از تلخ‌ترین و تکان‌دهنده‌ترین نمونه‌ها اشاره کرد. با این حال، بسیاری از این فیلم‌ها در قالب «حماسی» قرار نمی‌گیرند.

فیلم حماسی معمولاً دارای مدت زمان طولانی، مقیاسی بزرگ و روایتی گسترده است. همه‌ی فیلم‌های فهرست حاضر به طور کامل در تعریف کلاسیک «حماسه» نمی‌گنجند، اما همگی به نحوی با جنگ جهانی اول در ارتباط‌اند و بر اساس منابعی به‌عنوان فیلم‌های حماسی شناخته شده‌اند. برخی از این آثار مستقیماً به نبردها می‌پردازند و برخی دیگر تنها بخشی از داستان خود را در بستر جنگ روایت می‌کنند.

۱۰. فیلم All Quiet on the Western Front (2022)

تازه‌ترین اقتباس از رمان معروف اریش ماریا رمارک، یکی از تکان‌دهنده‌ترین و واقع‌گرایانه‌ترین آثار ضدجنگ قرن حاضر است. در این فیلم، گروهی از جوانان آلمانی که در آغاز با شور و هیجان به جنگ می‌پیوندند، به سرعت درمی‌یابند که جنگ هیچ شباهتی به ماجراجویی ندارد و تنها کابوس مرگ و وحشت در انتظارشان است. این نسخه برخلاف کتاب و فیلم کلاسیک ۱۹۳۰، دامنه وسیع‌تری دارد و علاوه بر روایت میدانی نبرد، به زمینه‌های سیاسی منتهی به آتش‌بس ۱۱ نوامبر ۱۹۱۸ نیز می‌پردازد.

۹. فیلم The Lighthorsemen (1987)

این فیلم استرالیایی کمتر در خارج از کشور سازنده‌اش شناخته شده است، اما به دلیل نمایش نبرد کمتر شناخته‌شده «بئرالسبع» و تمرکز بر سواره‌نظام استرالیا اهمیت ویژه‌ای دارد. فیلم The Lighthorsemen با بازسازی صحنه‌های نبرد با اسب‌ها، جلوه‌ای تماشایی و کم‌نظیر خلق کرده است. هرچند از نظر کارگردانی در بخش‌هایی ضعف دارد، اما به‌عنوان یک اثر حماسی و مستندگونه درباره بخشی کمتر روایت‌شده از جنگ جهانی اول، اثری قابل توجه محسوب می‌شود.

۸. فیلم Legends of the Fall (1994)

اگرچه این فیلم در میان آثار شاخص برد پیت یا سینمای دهه ۹۰ قرار نمی‌گیرد، اما همچنان روایتی گسترده و تأثیرگذار دارد. فیلم Legends of the Fall تنها بخشی از داستان خود را در دوران جنگ جهانی اول روایت می‌کند، اما پیامدهای جنگ در تمام طول فیلم احساس می‌شود.

۷. فیلم Wings (1927)

فیلم Wings یکی از قدیمی‌ترین و در عین حال واقع‌گرایانه‌ترین فیلم‌های مرتبط با جنگ جهانی اول است. صحنه‌های نبرد هوایی آن با خلبانان واقعی و هواپیماهای واقعی فیلم‌برداری شد و نتیجه کار شگفت‌انگیز بود. این فیلم که ترکیبی از حماسه جنگی، ملودرام و داستان عاشقانه است، نخستین برنده جایزه بهترین فیلم در تاریخ اسکار به شمار می‌رود و حتی پس از گذشت نزدیک به یک قرن، همچنان تماشایی و تأثیرگذار است.

۶. فیلم Reds (1981)

هرچند Reds مستقیماً یک فیلم جنگی نیست، اما بخشی از آن در خلال جنگ جهانی اول می‌گذرد و تأثیر آن دوره بر انقلاب اکتبر روسیه را بازتاب می‌دهد. فیلم روایتگر زندگی یک آمریکایی است که از انقلاب الهام می‌گیرد و ایده‌های سوسیالیستی را در کشور خود گسترش می‌دهد.

۵. فیلم All Quiet on the Western Front (1930)

نسخه کلاسیک این فیلم، هرچند امروز ممکن است از نظر فنی قدیمی به نظر برسد، اما هنوز یکی از قدرتمندترین آثار ضدجنگ تاریخ سینما است. روایت آن مشابه نسخه جدید است، اما با رویکردی ملایم‌تر در پایان‌بندی. با این حال، برای زمان خود اثری بسیار جاه‌طلبانه و تکان‌دهنده بود. صحنه‌های نبرد در این فیلم، با گذشت بیش از نود سال، همچنان اثرگذار و تماشایی‌اند.

۴. فیلم Doctor Zhivago (1965)

به کارگردانی دیوید لین، این فیلم رمانتیک و تاریخی هم‌زمان به جنگ جهانی اول و انقلاب روسیه می‌پردازد. شخصیت اصلی، پزشکی است که در جبهه خدمت می‌کند و پس از جنگ، شاهد آشفتگی اجتماعی و جنگ داخلی در روسیه است. فیلم Doctor Zhivago از لحاظ بصری چشم‌نواز، از نظر موسیقایی ماندگار و از نظر روایت، ترکیبی شاعرانه از عشق و ویرانی است. طولانی و تأمل‌برانگیز، اما بی‌تردید یکی از شاهکارهای کلاسیک سینما محسوب می‌شود.

۳. فیلم 1917 (2019)

فیلم 1917 اثری مدرن و خیره‌کننده است که به لطف روایت در قالب برداشت بلند خود، مخاطب را مستقیماً در میانه میدان نبرد قرار می‌دهد. داستان دو سرباز جوان را دنبال می‌کند که مأموریت دارند پیامی فوری را برای جلوگیری از حمله‌ای بی‌فایده برسانند. این فیلم نه‌تنها از نظر فنی شاهکاری تحسین‌برانگیز است، بلکه با ریتمی پرتنش و احساسی، یکی از بهترین بازنمایی‌های جنگ جهانی اول در دوران معاصر را ارائه می‌دهد.

۲. فیلم Gallipoli (1981)

اثری ماندگار از پیتر ویر که همانند All Quiet on the Western Front، جنگ را از زاویه دید انسانی و تراژیک روایت می‌کند. فیلم Gallipoli به نبرد بدفرجام گالیپولی و سربازان استرالیایی می‌پردازد که با رؤیای قهرمانی به جنگ می‌روند و در نهایت با مرگ و پوچی روبه‌رو می‌شوند. حتی اگر دقت تاریخی فیلم مورد بحث باشد، حس واقع‌گرایانه و تلخ آن از تجربه سربازان جوان چیزی کم ندارد.

۱. فیلم Lawrence of Arabia (1962)

فیلم Lawrence of Arabia فراتر از یک فیلم جنگی است؛ اثری حماسی درباره شخصیت تاریخی تی.ای. لارنس و نقش او در قیام عرب‌ها در جریان جنگ جهانی اول. این فیلم تقریباً چهار ساعته با کارگردانی دیوید لین، از نظر بصری خیره‌کننده، از لحاظ بازیگری درخشان و از نظر موسیقی، فیلم‌نامه و کارگردانی بی‌نقص است. فیلم Lawrence of Arabia نه‌تنها بهترین فیلم مرتبط با جنگ جهانی اول، بلکه یکی از بزرگ‌ترین آثار تاریخ سینما است؛ فیلمی که بیش از شش دهه است تحسین منتقدان و تماشاگران را برمی‌انگیزد.