شرکت گوگل به‌تازگی از طرحی پژوهشی با نام Project Suncatcher رونمایی کرده است — ابتکاری جاه‌طلبانه که به دنبال ایجاد مراکز داده‌ی هوش مصنوعی با انرژی خورشیدی در مدار زمین است.

در این پروژه، گوگل قصد دارد صورت‌های فلکی کوچکی از ماهواره‌ها را در مدار مستقر کند؛ ماهواره‌هایی که به واحدهای پردازش تنسور (TPU) اختصاصی گوگل مجهز بوده و انرژی خود را به‌صورت مداوم از خورشید دریافت می‌کنند. ارتباط میان این ماهواره‌ها از طریق پیوندهای نوری پرسرعت (Optical Links) برقرار می‌شود.

هدف پروژه

گوگل در مقاله‌ای پژوهشی با عنوان «Towards a Future Space-Based, Highly Scalable AI Infrastructure System Design» جزئیات اولیه‌ی این طرح را تشریح کرده است. در این پژوهش آمده است که استقرار زیرساخت‌های پردازشی هوش مصنوعی در مدار می‌تواند پتانسیل عظیمی از انرژی تجدیدپذیر را آزاد کند و در عین حال وابستگی مراکز داده زمینی به منابع محدود زمین را کاهش دهد.

براساس تحلیل‌ها، پنل‌های خورشیدی مداری می‌توانند تقریباً به‌صورت ۲۴ ساعته فعال باشند و تا هشت برابر انرژی بیشتری نسبت به نمونه‌های زمینی تولید کنند؛ به همین دلیل نیاز به باتری‌های پشتیبان بزرگ تقریباً از بین می‌رود.

چالش‌های فنی و پیشرفت‌های اولیه

برای عملی شدن این ایده، مهندسان گوگل در حال بررسی چند چالش اساسی هستند، از جمله:

• حفظ آرایش دقیق ماهواره‌ها در مدار

• انتقال داده با پهنای باند بالا و تأخیر بسیار پایین، مشابه مراکز داده‌ی زمینی

در آزمایش‌های اولیه‌ی آزمایشگاهی، گوگل موفق به دستیابی به سرعت انتقال داده‌ی ۱.۶ ترابیت بر ثانیه از طریق لینک‌های نوری بین‌ماهواره‌ای شده است — سرعتی چشمگیر که قابلیت پردازش داده‌های هوش مصنوعی در فضا را واقع‌بینانه‌تر می‌کند.

یکی دیگر از چالش‌ها، مقاومت در برابر تابش‌های فضایی است. آزمایش‌ها نشان داده‌اند که تراشه‌های Trillium Cloud TPU گوگل مقاومت قابل‌توجهی در برابر پرتوهای کیهانی دارند و می‌توانند تا سه برابر بیشتر از سطح تابش پیش‌بینی‌شده برای مدار پایین زمین (LEO) را تحمل کنند.

جنبه‌ی اقتصادی پروژه

از نظر اقتصادی، کاهش هزینه‌های پرتاب فضاپیماها می‌تواند این ایده را تا میانه‌ی دهه‌ی ۲۰۳۰ میلادی به واقعیت نزدیک‌تر کند. تحلیل گوگل نشان می‌دهد در صورتی که هزینه‌ی پرتاب به زیر ۲۰۰ دلار به‌ازای هر کیلوگرم برسد، هزینه‌ی بهره‌برداری از مراکز داده‌ی مداری می‌تواند با هزینه‌ی انرژی مراکز داده‌ی زمینی برابری کند.

گام بعدی؛ آزمایش واقعی در مدار

گوگل قصد دارد در همکاری با شرکت Planet Labs تا سال ۲۰۲۷ میلادی دو ماهواره‌ی آزمایشی به مدار ارسال کند. در صورت موفقیت این مرحله، پروژه‌ی Suncatcher می‌تواند نخستین گام واقعی در مسیر ایجاد زیرساخت هوش مصنوعی پایدار و مقیاس‌پذیر فضایی باشد — زیرساختی که به معنای واقعی کلمه، با انرژی خورشید کار می‌کند.

پروژه‌ی Suncatcher نشان می‌دهد گوگل در حال نگاه به آینده‌ای است که در آن هوش مصنوعی نه‌تنها بر زمین، بلکه در فضا نیز فعال و خودکفا خواهد بود. اگرچه این طرح هنوز در مراحل تحقیقاتی اولیه است، اما می‌تواند نقطه‌ی عطفی در تاریخ فناوری و انرژی محسوب شود.