یک انجمن صنفی ژاپنی که نمایندگی ناشران و استودیوهای بزرگ از جمله استودیو جیبلی (Studio Ghibli) را بر عهده دارد، از شرکت OpenAI خواسته است تا استفاده از آثار دارای حق‌کپی (کپی‌رایت) این شرکت‌ها را برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی بدون کسب اجازه‌ی رسمی متوقف کند. این درخواست در قالب نامه‌ای رسمی از سوی انجمن توزیع محتوای برون‌مرزی ژاپن (CODA) هفته‌ی گذشته ارسال شده است.

نگرانی جیبلی و دیگر ناشران

استودیو جیبلی، که با فیلم‌های مشهوری چون Spirited Away (شهر اشباح) و My Neighbor Totoro (همسایه‌ی من تاتورو) شناخته می‌شود، در ماه‌های اخیر به‌شدت از گسترش تصاویر و ویدیوهای تولیدشده با هوش مصنوعی که سبک هنری خاص این استودیو را تقلید می‌کنند، آسیب دیده است.

پس از عرضه‌ی ابزار تولید تصویر OpenAI در ماه مارس، بسیاری از کاربران شروع به ساخت تصاویر و نسخه‌های «جیبلی‌گونه» از خود، حیوانات خانگی و عکس‌های مختلف کردند. حتی سم آلتمن (Sam Altman)، مدیرعامل OpenAI، تصویر پروفایل خود در شبکه‌ی X را به نسخه‌ای با سبک جیبلی تغییر داد.

اکنون با گسترش دسترسی به ابزار تولید ویدیو Sora، انجمن CODA از OpenAI خواسته است که بدون دریافت مجوز رسمی، از آثار خلاقانه‌ی اعضای این انجمن برای آموزش مدل‌های خود استفاده نکند. این گزارش نخستین بار توسط TechCrunch منتشر شد.

استناد حقوقی CODA

در نامه‌ی ارسالی CODA آمده است:

«در مواردی مانند ابزار Sora 2، که آثار دارای حق‌کپی مشخص بازتولید یا به‌صورت مشابه تولید می‌شوند، انجمن CODA بر این باور است که عمل بازتولید در فرآیند یادگیری ماشینی می‌تواند مصداق نقض حق‌کپی باشد. طبق قوانین کپی‌رایت ژاپن، برای استفاده از آثار محافظت‌شده باید پیش از استفاده، مجوز رسمی اخذ شود و هیچ نظامی وجود ندارد که بتواند مسئولیت نقض کپی‌رایت را پس از وقوع از بین ببرد.»

وضعیت حقوقی در ایالات متحده

در حالی که موضع قانونی ژاپن در این زمینه روشن است، قوانین ایالات متحده هنوز در مورد استفاده از آثار دارای حق‌کپی در آموزش هوش مصنوعی شفاف نیست. در یکی از پرونده‌های اخیر، دادگاهی حکم داد که شرکت Anthropic با آموزش مدل‌های خود بر پایه‌ی کتاب‌های محافظت‌شده، قانون کپی‌رایت را نقض نکرده است — هرچند به دلیل دریافت غیرمجاز نسخه‌های این کتاب‌ها جریمه شد.

درخواست اخیر استودیو جیبلی و سایر ناشران ژاپنی بخشی از موج گسترده‌ی جهانی برای تعیین حدود اخلاقی و قانونی استفاده از داده‌های خلاقانه در آموزش هوش مصنوعی است. در حالی که شرکت‌هایی مانند OpenAI، Google و Anthropic در حال گسترش مدل‌های مولد خود هستند، صنعت نشر و تولید محتوا به دنبال حفظ مالکیت فکری و حق هنرمندان در برابر الگوریتم‌هایی است که از آثار آنان برای یادگیری استفاده می‌کنند.