1

تصور کنید در هوای مه‌آلود جنگل‌های آمازون نفس می‌کشید، یا آرامش حرکت یک گوندولا را در ونیز حس می‌کنید، در حالی که هنوز در خانه هستید. با توجه به اینکه میل به سفر و دغدغه تغییرات اقلیمی هر دو از نگرانی‌های بزرگ دنیای امروز هستند، تجربه‌های واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) حالا به یکی از محبوب‌ترین ایده‌های اقامت در خانه یا «استِی‌کِیشن» تبدیل شده‌اند. در شهرهایی مانند نیویورک، لندن و توکیو، این فضاهای چند حسی با ترکیب فناوری و ادراک واقعی، نوعی گردشگری پایدارتر را ارائه می‌کنند.

این تجربه‌ها در ابتدا به‌عنوان آزمایش‌های کوچک آغاز شدند اما حالا به یک روند جهانی تبدیل شده‌اند که شیوه نگاه ما به گردشگری را تغییر داده‌اند. دیگر نیازی به گذرنامه، پروازهای طولانی یا انتشار کربن نیست، فقط کشف و ماجراجویی ناب، هر بار با یک هدست.

فرار حسی در جنگل شهری

تجربه‌های گردشگری واقعیت مجازی در خط مقدم فناوری قرار دارند و حواس شما را درگیر می‌کنند تا احساس کنید واقعاً در جای دیگری هستید. در نیویورک، مکان‌هایی مانند Arcadia Earth و Flight Adventures VR از برترین نمونه‌ها هستند. در این فضاها، کاربران هدست‌های واقعیت مجازی به چشم می‌زنند و روی سکوهایی می‌ایستند که مانند هواپیما یا قطار لرزش دارند. رایحه‌هایی مانند گل‌های استوایی یا نسیم دریا در فضا پخش می‌شود، صداهایی از پرندگان یا بازارهای شلوغ شنیده می‌شود و حتی دمای اتاق تغییر می‌کند تا احساس حضور در پاتاگونیا یا مراکش را القا کند. رسانه‌هایی مانند The Guardian و National Geographic نیز درباره این محیط‌ها گزارش داده‌اند که با استفاده از پروجکشن‌های ۳۶۰ درجه، جهان‌های فوق واقعی از جنگل‌های بارانی تا افق شهرها را بازسازی می‌کنند.

در آن‌سوی اقیانوس، در لندن، مرکز Otherworld VR امکان شخصی‌سازی تجربه را فراهم کرده است. بازدیدکنندگان در اتاقک‌های راحت و عایق صدا می‌توانند میان سفر آرامی در آب‌دره‌های نروژ یا بازار شلوغ توکیو یکی را انتخاب کنند. در خود توکیو، مکان‌هایی چون The Infinite Journey و teamLab Planets هنر دیجیتال را به دروازه‌های داستانی تبدیل کرده‌اند؛ جایی که می‌توانید در میان طوفان شکوفه‌های گیلاس قدم بزنید یا در دنیایی زیر آب شنا کنید، در حالی که صدای شهر واقعی محو می‌شود. پاریس، مادرید و بارسلونا نیز با گالری‌های واقعیت افزوده در خیابان‌ها به این موج پیوسته‌اند.

اما این‌ها فقط بازی نیستند؛ بلکه ماشین‌هایی برای برانگیختن همدلی‌اند، طراحی‌شده تا شما واقعاً احساس کنید در جایی دوردست حضور دارید.

دسترسی‌پذیری و پایداری

برای برخی افراد، سفر سنتی ممکن نیست، چه به دلیل محدودیت‌های حرکتی یا ترس از پرواز. اینجاست که گردشگری واقعیت مجازی وارد می‌شود و شرایط را برابر می‌کند. یکی از کارشناسان می‌گوید: «این سفر بدون هزینه‌های جسمی و روحی است.» به‌عنوان نمونه، زوجی سالمند در بارسلونا می‌توانند با واقعیت افزوده در پارک محلی خود روی دیوار بزرگ چین قدم بزنند، یا فردی که از ویلچر استفاده می‌کند در مادرید از یک سافاری مجازی لذت ببرد.

از جنبه پایداری نیز مزایای چشمگیری وجود دارد. کاهش پروازها و ازدحام گردشگران به طور مستقیم به کاهش انتشار کربن منجر می‌شود. کارشناسان معتقدند این فناوری می‌تواند با پدیده «گردشگری بیش از حد» مقابله کند، کانال‌های ونیز را آرام‌تر و سنگ‌های ماچوپیچو را از آسیب حفظ کند. این نوع سفر، راهی سبزتر برای دیدن جهان است.

احساسات، هنر و آگاهی

فراتر از مسائل فنی، این تجربه‌ها به جنبه‌ای عمیق‌تر از انسانیت متصل می‌شوند: اشتیاق به گریز و کشف. افرادی که از Arcadia Earth خارج می‌شوند، از «سفری از نور، صدا و احساس ناب» یاد می‌کنند، نوعی رهایی از فشار زندگی شهری. این فقط یک نمایش نیست؛ بلکه نوعی درمان است که حس شگفتی و امید را زنده می‌کند.

در کنار آن، جنبه‌های آموزشی و هنری نیز وجود دارد. یکی از بازدیدکنندگان می‌گوید: «ترکیبی شگفت‌انگیز از هنر و آموزش که واکنشی انسانی در برابر وضعیت سیاره‌مان برمی‌انگیزد.» این مقاصد فقط مناظر دیدنی نیستند، بلکه به کلاس‌های درس تعاملی تبدیل می‌شوند. شاید بخواهید به جنوبگان سفر کنید.

البته هیچ نوآوری بدون چالش نیست. ساخت و نگهداری این دنیاهای دیجیتال به منابع سخت‌افزاری و مالی قابل‌توجهی نیاز دارد که ممکن است دسترسی گروه‌های کوچک‌تر را دشوار کند. از سوی دیگر، محدودیت‌های فنی همچنان باقی است. هرچند گردشگری واقعیت مجازی بسیار فراگیر است، کارشناسان می‌گویند هنوز «در بازآفرینی حواس، مانند چشایی یا لمس واقعی» محدود است. یک اسپرسوی مجازی در رم ممکن است واقعی به نظر برسد، اما طعمش هنوز غایب است.

اما شاید مسئله عمیق‌تر، فلسفی باشد: آیا تصاویر دیجیتال می‌توانند جایگزین لحظات شگفت‌انگیز سفر واقعی شوند؟ گفت‌وگوی ناگهانی با یک بومی یا لمس سنگ‌های خشن یک مسیر طبیعی؟ منتقدان نگران‌اند که این تجربه‌ها سطحی باشند و نتوانند معنای فرهنگی مکان‌ها را منتقل کنند. در مقابل، حامیان می‌گویند هدف جایگزینی نیست، بلکه الهام‌بخشی است، راهی برای برانگیختن علاقه به سفر واقعی.

با پیشرفت واقعیت مجازی و هوش مصنوعی، این تجربه‌ها هر روز واقعی‌تر می‌شوند و شاید به‌زودی سفر چند حسی از طریق تجهیزات خانگی یا فضاهای عمومی متصل ممکن شود. این تحول فقط سرگرمی نیست، بلکه تغییری در نوع تفکر ماست؛ زیرا مرز میان واقعیت و مجاز هر روز کم‌رنگ‌تر می‌شود. در عصر دیجیتال، «سفر» دیگر به فاصله فیزیکی محدود نیست، بلکه درباره بی‌نهایت امکان است. چه چمدان‌هایمان را کنار بگذاریم یا سفر را بهتر از پیش تجربه کنیم، یک چیز قطعی است: سفر درونی ما می‌تواند شکل سفر بیرونی‌مان را تغییر دهد.