1

برای بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان‌های پیشرفته ریه یا پوست، خبرهای خوب بسیار اندک است. گزینه‌های درمانی محدود بوده و زمانی که سرطان گسترش می‌یابد، پیش‌آگهی معمولاً ناامیدکننده است. اما اکنون، پژوهش جدیدی دریافته که شاید یک اقدام ساده بتواند به این بیماران کمک کند تا مدت بیشتری زندگی کنند: تزریق واکسن کووید-۱۹.

یافته‌های کلیدی پژوهش: واکسن کووید و افزایش بقا در بیماران سرطانی

بر اساس نتایج این مطالعه، بیمارانی که واکسن mRNA کووید را ظرف ۱۰۰ روز پس از شروع درمان ایمنی‌درمانی (Immunotherapy) دریافت کرده‌اند، به‌طور قابل توجهی عمر طولانی‌تری نسبت به بیمارانی داشته‌اند که واکسن نزده‌اند.

این تحقیق با بررسی بیش از هزار پرونده پزشکی بیماران در یکی از مراکز برجسته سرطان انجام شد و نتایج آن چشمگیر بود:

• در بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته ریه، افرادی که واکسن کرونا را در حوالی زمان آغاز ایمنی‌درمانی دریافت کرده بودند، به‌طور میانگین ۳۷.۳ ماه زندگی کردند؛ تقریباً دو برابر کسانی که واکسن نزده بودند (۲۰.۶ ماه).
• در بیماران مبتلا به ملانومای متاستاتیک (سرطان پوست پیشرفته)، طول عمر از ۲۶.۷ ماه به حدود ۳۰ تا ۴۰ ماه افزایش یافت.

نکته جالب این‌جاست که این اثر مثبت فقط در واکسن‌های mRNA کووید دیده شد؛ واکسن‌های دیگر مانند آنفلوانزا یا ذات‌الریه تأثیری مشابه نداشتند. پژوهشگران معتقدند فناوری mRNA دلیل اصلی این تفاوت است.

چرا واکسن mRNA می‌تواند به مقابله با سرطان کمک کند؟

این ایده چندان هم غافلگیرکننده نیست. سال‌هاست دانشمندان در حال بررسی واکسن‌های mRNA برای تحریک سیستم ایمنی علیه سرطان هستند.

دکتر «الیاس سیور» (Elias Sayour)، متخصص انکولوژی کودکان در دانشگاه فلوریدا، حدود هشت سال روی نوعی واکسن سرطان مبتنی بر mRNA کار کرده که به‌طور خاص پروتئین تومور خاصی را هدف قرار نمی‌دهد.

در عوض، این واکسن نوعی «هشدار عمومی» برای سیستم ایمنی ارسال می‌کند؛ مانند روشن کردن یک مشعل تا سلول‌های ایمنی را برای حمله به تومور فعال کند.

در مطالعات قبلی روی موش‌ها، این واکسن در ترکیب با داروهای رایج ایمنی‌درمانی موسوم به مهارکننده‌های نقاط وارسی (checkpoint inhibitors) استفاده شد. نتیجه این بود که تومورهایی که معمولاً به درمان پاسخ نمی‌دادند، واکنش مثبتی نشان دادند.

از آن‌جا که واکسن کرونا نیز با فناوری مشابه کار می‌کند، پژوهشگران پرسیدند: آیا ممکن است همین اثر در بیماران انسانی هم دیده شود؟

نتایج واقعی در بیماران سرطانی

ایده انجام این پژوهش از دکتر «آدام گریپین» (Adam Grippin) آمده که در دانشگاه فلوریدا آموزش دیده و اکنون در مرکز سرطان MD Anderson در تگزاس فعالیت می‌کند.

تیم تحقیقاتی، پرونده‌های بیماران مبتلا به سرطان ریه غیرسلولی مرحله ۳ و ۴ و ملانومای متاستاتیک را بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ بررسی کرد.

در مجموع، ۱۸۰ بیمار ریه واکسن کووید را در فاصله ۱۰۰ روز از آغاز درمان دریافت کردند و ۷۰۴ نفر واکسن نزده بودند. در گروه سرطان پوست، ۴۳ نفر واکسن زده و ۱۶۷ نفر واکسن نزده بودند. در همه موارد، بیماران واکسینه‌شده طول عمر بیشتری داشتند.

شگفت‌انگیزتر اینکه حتی در بیمارانی که بر اساس ویژگی‌های ژنتیکی تومورشان انتظار پاسخ ضعیفی به درمان می‌رفت، واکسن توانسته بود بهبود قابل توجهی ایجاد کند.

نتایج اولیه اما امیدبخش

البته این یافته‌ها حاصل آزمایش بالینی کنترل‌شده نیستند، بنابراین نمی‌توان با قطعیت گفت واکسن دلیل مستقیم این بهبود بوده است. با این حال، داده‌ها به اندازه‌ای قوی هستند که انجام آزمایش‌های بیشتر را توجیه می‌کنند.

«اگرچه هنوز رابطه علّی آن ثابت نشده، اما این نوع از بهبود بالینی همان چیزی است که ما در درمان‌های نوآورانه به‌دنبالش هستیم و به‌ندرت شاهد آنیم.» – دکتر دواین میچل، رئیس مؤسسه پژوهش‌های بالینی دانشگاه فلوریدا

این تیم قصد دارد آزمایش بالینی گسترده‌تری را از طریق شبکه تحقیقاتی OneFlorida+ که در شش ایالت فعالیت دارد، اجرا کند تا مشخص شود آیا واکسن mRNA کووید یا نمونه‌های مشابه آن می‌تواند به‌طور پایدار در بیماران سرطانی نتایج مشابهی ایجاد کند یا خیر.

چشم‌انداز آینده درمان سرطان

برای اغلب مردم، واکسن کرونا فقط ابزاری برای پیشگیری از بیماری شدید ناشی از ویروس بود. اما این واکسن بخشی از داستانی بزرگ‌تر است.

فناوری واکسن‌های mRNA که زمانی ایده‌ای آزمایشی بود، اکنون به واقعیتی اثبات‌شده تبدیل شده است. موفقیت آن در دوران همه‌گیری، درهای تازه‌ای را به روی علم پزشکی گشوده است.

«نتایج این مطالعه نشان می‌دهد داروهای مبتنی بر mRNA تا چه اندازه قدرتمند هستند و چگونه در حال متحول‌کردن درمان سرطان می‌باشند.» – دکتر جف کولر، پژوهشگر برجسته mRNA در دانشگاه جانز هاپکینز

اگر آزمایش‌های آینده این یافته‌ها را تأیید کنند، پزشکان ممکن است در آینده بتوانند نوعی واکسن mRNA جهانی ارائه دهند که برای انواع مختلف سرطان مؤثر باشد و به سیستم ایمنی در مبارزه با تومورها کمک کند.

برای بیماران مبتلا به سرطان‌های پیشرفته، این می‌تواند به معنای ماه‌ها یا حتی سال‌های بیشتر زندگی باشد.

«اگر این روش بتواند حتی ۵ تا ۱۰ درصد بهبود ایجاد کند، برای بیماران بسیار ارزشمند خواهد بود — به‌ویژه اگر بتوان از آن در درمان انواع مختلف سرطان استفاده کرد.» – دکتر سیور

جمع‌بندی

به نظر می‌رسد واکسن کرونا فراتر از نقش اولیه‌اش در کنترل بیماری، تأثیر مثبتی در بهبود پاسخ سیستم ایمنی بیماران سرطانی دارد. اگر این نتایج در آینده تأیید شوند، شاید شاهد بازنویسی بخشی از تاریخ درمان سرطان باشیم.

اگر این یافته برایتان جالب بود، مقاله‌های ما درباره پیشرفت‌های اخیر در درمان سرطان را هم مطالعه کنید و دیدگاه خود را در بخش نظرات بنویسید.