ماه‌گرفتگی؛ همکاری سه جرم آسمانی

پدیده ماه‌گرفتگی زمانی اتفاق می‌افتد که زمین بین خورشید و ماه قرار گیرد و سایه آن بر ماه بیفتد. این رخداد فقط در زمان ماه کامل ممکن است و از هماهنگی دقیق سه جرم آسمانی، یعنی خورشید، زمین و ماه به وجود می‌آید.

مناطق قابل مشاهده خسوف

در تصویر زیر دیده می‌شود که مناطق با رنگ قرمز، بخشی از زمین هستند که ساکنانش ماه‌گرفتگی امشب را به طور کامل خواهند دید.

چگونگی پنهان شدن ماه در سایه زمین

زمانی که هماهنگی خورشید، زمین و ماه به شکلی باشد که ماه وارد سایه زمین شود، نور خورشید قطع می‌شود و ماه به تدریج تاریک خواهد شد. پدیده‌ای که همراه با تغییراتی ظاهری و جذاب در ماه رخ می‌دهد.

رخداد ماه‌گرفتگی در ایران

کاظم کوکرم، سخنگوی کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران، درباره این پدیده می‌گوید: «در شامگاه روز یکشنبه 16 شهریورماه، پس از غروب خورشید، ماه‌گرفتگی در ایران و مناطق گسترده‌ای از آسیا، اقیانوسیه، آفریقا و شرق اروپا قابل مشاهده خواهد بود. همگان در تمامی نقاط ایران قادر خواهند بود این رخداد را مشاهده کنند.»

پدیده‌ای تماشایی؛ اوج ماه‌گرفتگی

اوج زیبایی ماه‌گرفتگی کامل لحظه‌ای است که ماه به طور کامل در مرکز سایه زمین قرار می‌گیرد و بیشترین تاریکی را تجربه می‌کند. در این زمان، ماه به رنگی قرمز یا نارنجی تیره درمی‌آید که عموماً با نام “ماه خونین” شناخته می‌شود. این لحظه جذاب‌ترین بخش خسوف محسوب می‌شود و تا بیش از یک ساعت چشم‌اندازی به یادماندنی خلق خواهد کرد.

جزئیاتی جذاب درباره خسوف

کوکرم با توضیح فرآیند این رخداد گفت: «در طول ماه‌گرفتگی، ماه از دل سایه زمین عبور می‌کند. ابتدا وارد نیم‌سایه می‌شود و سپس وارد سایه اصلی. اوج این پدیده زمانی است که زمین، ماه و خورشید در یک صفحه قرار گرفته باشند.»

مراحل ماه‌گرفتگی؛ آغاز تا پایان

ماه‌گرفتگی کامل در چند مرحله رخ می‌دهد؛ ابتدا ورود ماه به نیم‌سایه زمین و سپس گرفتگی جزئی، تا جایی که ماه به طور کامل در سایه زمین فرو رود. پس از اوج گرفتگی، ماه به تدریج از سایه زمین خارج می‌شود و روشنایی خود را بازمی‌یابد.

زمان‌بندی خسوف در ایران

کوکرم در توضیح زمان‌بندی این رخداد می‌گوید: «در ایران، شروع ماه‌گرفتگی نیم‌سایه‌ای از ساعت 18:56 آغاز می‌شود، اما اولین تغییرات قابل مشاهده در ساعت 19:57 اتفاق می‌افتد. این اتفاق با ورود ماه به سایه زمین رخ می‌دهد.»

به گفته وی، از ساعت 20 به بعد، قرص ماه به تدریج تیره شده و این تیرگی به خاطر گردی سایه زمین است که بر سطح ماه افتاده است.

خسوف کامل؛ ماه خونین

کوکرم اضافه کرد: «از ساعت 21 و 41 دقیقه اوج ماه‌گرفتگی کلی اتفاق می‌افتد که طی آن ماه کاملاً وارد سایه زمین شده و رنگی نارنجی یا آجری به خود می‌گیرد. این مرحله حدود یک ساعت طول می‌کشد و در ساعت 22 و 23 دقیقه ماه از سایه زمین شروع به خروج خواهد کرد.»

پایان زیبای خسوف

با خارج شدن ماه از سایه زمین، بازگشت تدریجی روشنایی طبیعی آن رخ خواهد داد. کوکرم توضیح می‌دهد که در ساعت 23:27، ماه کاملاً از سایه زمین بیرون خواهد آمد و روشن خواهد شد.

ادعاهای مرتبط با ماه‌گرفتگی

بعضی رسانه‌ها اعلام کرده‌اند که این رخداد در ایران بی‌سابقه است. کوکرم با تکذیب این ادعا افزود: «آخرین ماه‌گرفتگی کلی در ایران در مردادماه 1397 بوده و در آینده نیز چنین ماه‌گرفتگی‌هایی رخ خواهد داد.»