شایانیوز– در روزهای ۳۱ اوت و ۱ سپتامبر ۲۰۲۵، شهر تیانجین چین میزبان بیست و پنجمین نشست سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) بود؛ نشستی که فراتر از ظاهر دیپلماتیک خود، بار دیگر نمایانگر روند تحول نظم جهانی و بلوک‌بندی‌های نوین قدرت است. این اجلاس با حضور بیش از ۲۰ رهبر کشورهای عضو و شرکای سازمان، از جمله رئیس جمهور چین، شی جین‌پینگ، رئیس جمهور روسیه ولادیمیر پوتین و نخست وزیر هند نارندرا مودی، برگزار شد و محورهای امنیتی، اقتصادی و سیاسی در دستور کار قرار گرفتند. اعضا به رغم تفاوت‌های تاریخی و اقتصادی، بر ضرورت تقویت همکاری چند جانبه تأکید کردند و در عمل تلاش داشتند تا یک بدیل قوی برای نهادهای بین‌المللی تحت رهبری غرب طراحی کنند.
محورهای اقتصادی و مالی: بانک توسعه و کریدور انرژی
یکی از برجسته‌ترین تصمیمات این نشست، تأسیس بانک توسعه تحت نظارت سازمان همکاری شانگهای بود؛ بانکی که هدف آن تأمین منابع مالی برای پروژه‌های زیربنایی و توسعه‌ای کشورهای عضو، به ویژه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و حمل و نقل، تعیین شد. چین مبلغ ۲ میلیارد یوان (معادل ۲۸۰ میلیون دلار) را به عنوان کمک اولیه اختصاص داد که نشان دهنده اراده قاطع پکن برای تثبیت جایگاه اقتصادی خود در آسیا و جهان است. در کنار این، ایده «کریدور انرژی سبز» با هدف انتقال برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر به کشورهای عضو و حتی جنوب شرقی آسیا مطرح شد؛ ابتکاری که ضمن تقویت امنیت انرژی، بخشی از رقابت چین با غرب در زمینه انرژی پاک را بازتاب می‌دهد. این اقدامات نشان می‌دهد که سازمان همکاری شانگهای نه تنها یک نهاد سیاسی، بلکه یک بازیگر اقتصادی فعال و هوشمند در حال شکل‌گیری است.
امنیت و همکاری منطقه‌ای: مقابله با تهدیدها و چالش‌ها
در حوزه امنیت، رهبران بر تعهد خود به مبارزه با تروریسم، افراط‌گرایی و تجزیه‌طلبی تأکید کردند. آن‌ها استانداردهای دوگانه غرب در مقابله با تروریسم را نقد و بر ضرورت هماهنگی اطلاعاتی میان اعضا تأکید نمودند. تحلیل کارشناسان نشان می‌دهد که این بخش از نشست، تلاش صریح روسیه و چین برای ایجاد یک بلوک امنیتی مستقل از نهادهای غربی، به ویژه ناتو و شورای امنیت، را بازتاب می‌دهد. علاوه بر این، تاکید بر تبادل اطلاعات و هماهنگی امنیتی نشان دهنده استراتژی بلند مدت برای مقابله با هرگونه تهدید منطقه‌ای و بین‌المللی، به ویژه در آسیای مرکزی و خاورمیانه است.
روابط هند و چین: کاهش تنش‌ها و بازتعریف همگرایی
دیدار نخست وزیر هند با رئیس جمهور چین از نکات مهم اجلاس بود. این دیدار پس از اعمال تعرفه‌های سنگین امریکا بر واردات هند از چین انجام شد و نشان دهنده تمایل هند به کاهش وابستگی اقتصادی به فشارهای غرب و تقویت روابط با چین و روسیه است. دعوت از ولادیمیر پوتین برای سفر به هند نیز به منزله تلاش هند برای ایجاد یک توازن استراتژیک در منطقه و مشارکت فعال در معادلات ژئوپلیتیک اسیای مرکزی و جنوبی ارزیابی می‌شود.
پیام جهانی و واکنش‌ها: پیام به غرب
کشورهای غربی نگرانی خود را از گسترش نفوذ سازمان همکاری شانگهای اعلام کردند و این روند را نشانه‌ای از تغییرات بنیادین در ساختار قدرت جهانی دانستند. تحلیلگران سیاسی معتقدند که با تحکیم همکاری‌های چند جانبه، چین و روسیه در حال شکل‌دهی به یک نظم جایگزین برای نهادهای غربی هستند و این اجلاس به مثابه اعلام موجودیت عملی و قدرتمند این بلوک محسوب می‌شود.
از منظر راهبردی، این نشست نشان داد که SCO (سازمان همکاری شانگهای) دیگر صرفاً یک نهاد منطقه‌ای محدود به مسائل امنیتی نیست، بلکه بازیگری چند وجهی است که در سیاست، اقتصاد و انرژی نقش تعیین کننده دارد. بانک توسعه و پروژه‌های انرژی سبز، پیام واضحی به سرمایه‌گذاران و رقبای جهانی مبنی بر امکان شکل‌دهی یک بلوک مستقل اقتصادی و انرژی ارائه می‌کنند. از سوی دیگر، بخش امنیتی اجلاس، با تأکید بر هماهنگی اطلاعاتی و مقابله با تروریسم، پاسخی عملی به چالش‌های ژئوپلیتیکی و رقابت با نفوذ غرب است.
در نهایت، این اجلاس، علاوه بر برجسته کردن قدرت جمعی کشورهای عضو، نشان‌دهنده تغییر تمرکز از روابط دوجانبه به همکاری چندجانبه است؛ روندی که می‌تواند در دهه‌های آینده منجر به ایجاد یک نظم جهانی چندقطبی و کاهش سلطه مطلق غرب بر نهادهای بین‌المللی شود.
ایران و چین: تحکیم روابط و پیام‌های راهبردی
نشست اخیر، صحنه‌ای مهم برای تقویت روابط ایران و چین نیز بود؛ روابطی که طی سال‌های اخیر به ویژه در حوزه اقتصادی و سیاسی، با تمام نشیب و فرازها، روند رو به رشدی داشته و در جریان تحریم‌های غرب، به یک ستون مهم استراتژیک برای تهران تبدیل شده است. در این اجلاس، ایران و چین بر اهمیت همکاری‌های دو جانبه و منطقه‌ای تأکید کردند و توافق‌های اولیه‌ای برای توسعه همکاری‌های انرژی، زیرساخت و حمل و نقل امضا شد، موضوعاتی که می‌تواند ظرفیت‌های اقتصادی ایران را افزایش دهد و به کاهش اثر تحریم‌ها کمک کند.
یکی از نکات برجسته این نشست، حضور فعال ایران در مذاکرات پیرامون پروژه‌های اقتصادی منطقه‌ای بود که چین آن‌ها را به عنوان بخشی از طرح بزرگ «کمربند و جاده» پیگیری می‌کند. کارشناسان معتقدند که حضور ایران در این پروژه‌ها نه تنها وجهه بین‌المللی تهران را تقویت می‌کند، بلکه امکان دسترسی به سرمایه‌گذاری‌های کلان و فناوری‌های نوین را نیز برای کشور فراهم می‌آورد. این تعاملات، در کنار پیام‌های امنیتی مشترک، نشان دهنده یک بلوک راهبردی در حال شکل‌گیری میان تهران و پکن است که می‌تواند جایگزینی برای روابط تیره اقتصادی ایران با اروپا و امریکا باشد.
تحلیلگران غربی این نشست را به عنوان نشانه‌ای از «ایجاد تعادل ژئوپلیتیک» و کاهش انزوای ایران تفسیر کرده‌اند؛ اتفاقی که می‌تواند سیاست فشار حداکثری امریکا و غرب را تضعیف کند و تهران را به گزینه‌های متنوع دیپلماتیک و اقتصادی مجهز سازد. اما فعلاً تماما اینها بر روی کاغذ است. باید منتظر بود و دید در عمل این حمایت‌ها و همکاری‌ها تا چه حد قابل اتکاست.
در مجموع، اجلاس شانگهای برای ایران و چین به معنای تحکیم روابط راهبردی، توسعه ظرفیت‌های اقتصادی و ارسال پیام سیاسی هماهنگ به جهان بود و نشان داد که تهران و پکن در حال ایجاد یک چارچوب همکاری بلند مدت هستند که می‌تواند هم جریان‌های اقتصادی منطقه‌ای را بازتعریف کند و هم جایگاه ایران در معادلات بین‌المللی را تقویت نماید.
source