به فعل «باید» و فعل‌های ساخته شده از مصدرهای «شدن» و «توانستن» که از آن‌ها به ترتیب برای بیان الزام و امکان وقوع افعال دیگر در جمله استفاده می‌کنیم، افعال وجهی می‌گوییم. برای مثال فعل وجهی «باید» در جمله «باید در خانه بمانیم» الزام گوینده درباره انجام فعل «ماندن» را نشان می‌دهد. در این مطلب از مجله فرادرس یاد می‌گیریم فعل وجهی چیست و افعال وجهی در فارسی چه افعالی هستند. همچنین با افعال دو وجهی در فارسی نیز آشنا می‌شویم تا تفاوت آن‌ها با فعل وجهی را درک کنیم. بررسی افعال وجهی در گذشته نیز یکی دیگر از مباحث این مطلب است. در انتهای مطلب نیز پرسش‌هایی چهارگزینه‌ای قرار داده‌ایم تا با استفاده از آن‌ها میزان یادگیری خود را بسنجید و آن را ارتقا دهید.

افعال وجهی در فارسی

هرگاه از افعالی از مصدرهای «بایستن، توانستن، شدن و خواستن» برای بیان الزام یا امکان انجام فعلی دیگر استفاد کنیم، به فعل‌های ساخته شده از این چهار مصدر، افعال وجهی می‌گوییم. برای مثال در جمله «می‌توانی آن کتاب را از طبقه بالای کتابخانه بدهی؟»، فعل «می‌توانی» یک فعل وجهی است که درباره امکان انجام فعل «بدهی» سخن می‌گوید. در واقع فعل وجهی نوعی فعل کمکی است اما فعل کمکی محسوب نمی‌شود. در ادامه مطلب، همه افعال وجهی در فارسی را با مثال و تمرین بررسی می‌کنیم.

پیش از آن می‌توانید با تماشای مجموعه فیلم‌های آموزش صرف فعل و انواع آن در فارسی در فراردس، با فعل وجهی و دیگر افعال فارسی آشنا شوید و قواعد آن را یاد بگیرید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.

مثال انواع افعال وجهی فارسی

افعال وجهی فارسی را از مصدرهای «بایستن»، «توانستن» و «شدن» می‌سازیم و در فهرست زیر، برای هرکدام از آن‌ها یک جمله مثال قرار داده‌ایم.

• از مصدر «بایستن»: او باید بازی کردن و همکاری با بچه‌های دیگر را یاد بگیرد.
• از مصدر «توانستن»: امسال نمی‌توانیم به شیراز سفر کنیم.
• از مصدر «شدن»: می‌شود درباره نمره‌های کارنامه تو صحبت کنیم.
• از مصدر «خواستن»: می‌خواستند از ما نشانی بپرسند.

انواع افعال وجهی در زبان فارسی

حال که یاد گرفتیم افعال وجهی در فارسی چه هستند، در این بخش، انواع آن‌ را به طور جداگانه و با مثال بررسی می‌کنیم.

• فعل وجهی از مصدر «بایستن»
• فعل وجهی از مصدر «شدن»
• فعل وجهی از مصدر «توانستن»
• فعل وجهی از مصدر «خواستن»

در ادامه همین بخش، هرکدام از موارد فهرست بالا را با مثال‌های متنوع معرفی می‌کنیم. برای آشنایی بیشتر با انواع فعل‌های فارسی می‌توانید فیلم آموزش رایگان فعل در فارسی به زبان ساده در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.

فعل وجهی از مصدر بایستن

از فعل‌های وجهی از مصدر «بایستن» معمولاُ برای نشان دادن الزام انجام یا وقوع فعلی دیگر استفاده می‌کنیم.

مثال

در کادر زیر از فعل وجهی «باید» برای نشان دادن الزام گوینده به انجام فعل «بخوانید» استفاده کرده‌ایم.

فعل وجهی از مصدر شدن

معمولاً از فعل‌های وجهی از مصدر «شدن» استفاده می‌کنیم تا درباره امکان وقوع یا انجام فعلی دیگر صحبت کنیم. به مثال‌های ادامه مطلب توجه کنید.

مثال ۱

فعل وجهی «می‌شود» در جمله زیر، درباره امکان انجام فعل «بنوازی» پرسشی را مطرح می‌کند.

مثال ۲

همان فعل «می‌شود» در کادر زیر، وقوع «حاضر شدن شما پیش از بازیکنان حریف در زمین مسابقه» را ممکن می‌داند.

فعل وجهی از مصدر توانستن

از فعل‌های وجهی با مصدر «توانستن» نیز معمولاً برای بیان امکان انجام یا وقوع فعل دیگری استفاده می‌‌کنیم. به مثال‌های زیر توجه کنید.

مثال ۱

فعل «می‌توانید» در کادر زیر، درباره امکان انجام فعل «ماندن» سخن گفته است.

مثال ۲

در کادر زیر، فعل وجهی «می‌توانم» را برای سخن درباره امکان انجام فعل «عبور کنم» آورده‌ایم.

فعل وجهی از مصدر خواستن

از این نوع فعل وجهی برای بیان امکان و قصد گوینده یا فاعل فعل دیگری استفاده می‌کنیم. به مثال‌های زیر توجه کنید.

مثال ۱

در کادر زیر از فعل وجهی «نمی‌خواهم» برای نشان دادن خواست و اراده انجام فعل «برگردم» استفاده کرده‌ایم.

مثال ۲

فعل وجهی «نمی‌خواستند» در کادر زیر، ارداه فاعلان فعل «بمانند» در انجام این فعل را نشان می‌دهد.

نکته های مهم در تشخیص افعال وجهی در فارسی

یکی از مهم‌ترین نکات برای تشخیص فعل‌های وجهی این است که همه فعل‌های وجهی به جز فعل وجهی از مصدر «بایستن» جز فعل وجهی، کاربردهای دیگری نیز دارند. یعنی این فعل‌ها می‌توانند فعل کمکی یا فعل اصلی جمله باشند. بنابراین باید هنگام شناسایی فعل وجهی از اصلی یا کمکی نبودن فعل‌های وجهی در جمله مطمئن شویم.

پیش از آن می‌توانید با تماشای فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه دوازدهم در فرادرس، قواعد انواع فعل فارسی را یاد بگیرید. لینک این آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.

دیگر کاربردهای مصدرهای افعال وجهی

در فهرست زیر، دیگر کاربردهای فعل‌های وجهی را به صورت مجزا آورده‌ایم.

• مصدر «توانستن»: به‌عنوان فعل اصلی (ناگذر)، مانند «او می‌تواند.»
• مصدر «خواستن»: به‌عنوان فعل اصلی (گذرای به نقش مفعول)، مانند «ما همه چیز را می‌خواهیم.» / به‌عنوان فعل کمکی در ساختار افعال آینده، مانند «نامه را خواهم نوشت.»
• مصدر «شدن»: به‌عنوان فعل اصلی (فعل اسنادی)، مانند «هوا سرد می‌شود.» / به‌عنوان فعل کمکی در ساختار همه افعال مجهول، مانند «ساختمان شما همین‌جا ساخته می‌شود.»

افعال مختلف از مصدر «خواستن»

در فهرست زیر، نشانه‌های حالت‌های مختلف افعال ساخته شده از مصدر «خواستن» را قرار داده‌ایم.

• فعل اصلی گذرای به مفعول: می‌توانیم با گذاشتن پرسش «چه‌کسی / چه‌چیزی را» پیش از این فعل، مفعول آن را در جمله پیدا کنیم.
• فعل کمکی در ساختار افعال آینده: خواهم / خواهی / خواهد / خواهیم / خواهید / خواهند + بن ماضی
• فعل وجهی: فعل از مصدر «خواستن» + فعل اصلی دیگری در همان جمله

افعال مختلف از مصدر «شدن»

در فهرست زیر، نشانه‌های انواع مختلف کاربردهای افعال ساخته شده از مصدر «شدن» را آورده‌ایم.

• فعل اصلی اسنادی: با استفاده از آن، صفت و حالتی را با نهاد جمله نسبت داده‌ایم.
• فعل کمکی در ساختار افعال مجهول: انجام‌دهنده فعل جمله، مشخص نیست.
• فعل وجهی: فعل از مصدر «شدن» + فعل اصلی دیگری در همان جمله

با مطالعه مثال‌های زیر، تشخیص فعل‌های وجهی را بهتر یاد می‌گیرید.

مثال برای انواع فعل از مصدر «خواستن»

در هر سه جمله زیر، فعل از مصدر «خواستن» وجود دارد که می‌تواند فعل وجهی، فعل کمکی یا فعل اصلی باشد. در ادامه، نوع هرکدام را با ارائه روش، تشخیص داده‌ایم.

بررسی مثال اول

روش تشخیص نوع فعل «می‌خواهد» در جمله اول را در فهرست زیر طی کرده‌ایم.

• بررسی وجود افعال دیگر در جمله: در این جمله فعل «شرکت کند» نیز وجود دارد.
• بررسی وجود ارتباط معنایی میان دو فعل: بین این دو فعل ارتباط و وابستگی معنایی وجود دارد بنابراین فعل«می‌خواهد» فعل وجهی برای فعل «شرکت کند» است.

بررسی مثال دوم

مراحل تشخیص نوع فعل «می‌خواهد» در جمله دوم را نیز در فهرست زیر بررسی کرده‌ایم.

• بررسی وجود فعل دیگر در جمله: در این جمله، فعل دیگری وجود ندارد.
• بررسی مفعول پذیری فعل: «چه‌کسی / چه‌چیزی را می‌خواهد؟ لیست کلاس‌های رانندگی را می‌خواهد.» بنابراین این فعل، فعل اصلی جمله و از نوع گذرای به مفعول است.

بررسی مثال سوم

در فهرست زیر، مراحل تشخیص نوع فعل «خواهد» در جمله سوم را طی کرده‌ایم.

• بررسی وجود فعل دیگر در جمله: فعل «رفت» نیز در این جمله وجود دارد.
• بررسی ارتباط معنایی میان دو فعل: بین فعل «خواهد» و فعل «رفت» ارتباط معنایی وجود ندارد بلکه ارتباط آن‌ها با یکدیگر از نوع صرفی است. بنابرین فعل «خواهد» فعل کمکی آینده‌ساز است.

مثال برای انواع فعل از مصدر «شدن»

در کادر زیر سه جمله وجود دارد که در همه آن‌‌ها فعل «می‌شود» نیز است. در ادامه، نوع این فعل در هریک از این جمله‌ها را بررسی کرده‌ایم.

بررسی مثال اول

روش تشخیص نوع فعل «می‌شود» در جمله اول این کادر را در فهرست زیر طی کرده‌ایم.

• بررسی وجود فعل دیگر در جمله: در این جمله علاوه بر فعل «می‌شود» فعل «پخته» از مصدر پختن نیز وجود دارد بنابراین فعل «می‌شود» در این جمله فعل اصلی نیست.
• بررسی مشخص بودن یا نبودن نهاد جمله: فاعل این جمله مشخص نیست بنابراین فعل «می‌شود» فعل کمکی مجهول‌ساز برای فعل اصلی جمله از مصدر «پختن» است.

بررسی مثال دوم

برای تشخیص نوع فعل «می‌شود» در جمله دوم، مراحل زیر را طی می‌کنیم.

• بررسی وجود فعل دیگر در جمله: در این جمله جز فعل «می‌شود» فعل دیگری وجود ندارد.
• بررسی مشخص بودن یا نبودن نهاد جمله: این جمله درباره «هوای اینجا» است بنابراین نهاد آن مشخص است و فعل اسنادی است.

بررسی مثال سوم

برای تشخیص نوع فعل «می‌شود» در جمله سوم، باید مراحل زیر را طی کنیم.

• بررسی وجود فعل دیگر در جمله: در این جمله، فعل «موافقت کنید» نیز وجود دارد.
• بررسی مشخص بودن نهاد جمله: نهاد این جمله، دوم شخص جمع است.
• بررسی ارتباط معنایی میان فعل‌ها: بین فعل «می‌شود» و «موافقت کنید» ارتباط معنایی وجود دارد بنابراین فعل «می‌شود» فعل وجهی است.

یادگیری افعال وجهی در فارسی با فرادرس

حال که یاد گرفتیم فعل وجهی چیست و با افعال وجهی در فارسی آشنا شدیم باید بدانیم که در زبان فارسی، فعل مهم‌ترین بخش در جمله‌های فارسی است و انواع زیادی دارد. برای مثال فعل‌های فارسی را از نظر ساختمان، معلوم یا مجهول، اسنادی یا خاص، اصلی یا کمکی، ماضی یا مضارع و… به انواع زیادی تقسیم می‌کنیم. هرکدام از انواع فعل که در این تقسیم‌بندی‌ها جای می‌گیرند، علاوه بر اینکه خود، قواعد مخصوص به خود را دارند، در جمله و حتی تعیین نقش‌های دستوری سایر اجزای جمله نیز تأثیر دارند. بنابراین باید بتوانیم انواع فعل را در جمله‌های مختلف تشخیص دهیم. به همین دلیل در این بخش از مطلب، برخی از فیلم‌های آموزشی فرادرس را آورده‌ایم که برای یادگیری انواع فعل مفید هستند.

همچنین برای یادگیری جامع‌تر درباره فعل فارسی و دیگر مباحث ادبیات فارسی می‌توانید از مجموعه آموزش‌های زیر استفاده کنید.

افعال دو وجهی در فارسی

منظور از افعال دو وجهی در فارسی، فعل‌هایی هستند که بدون ایجاد تغییر، می‌توانیم آن‌ها را هم به‌عنوان فعل ناگذر و هم به‌عنوان فعل گذرا به مفعول استفاده کنیم. به افعال دو وجهی، افعال ذو وجهین نیز می‌گویند و وجه در اینجا هیچ ارتباطی با وجه در افعال وجهی ندارد. وجه در افعال وجهی به مبحث وجه فعل مربوط است اما وجه در افعال دو وجهی به معنای دوگانه بودن در گذرا بودن و ناگذر بودن یک فعل است.

برای درک درست افعال دو وجهی به مثال‌های زیر دقت کنید. پیش از آن نیز می‌توانید با تماشای فیلم آموزش رایگان صرف کردن انواع فعل فارسی در فرادرس، با این افعال آشنا شوید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.

مثال

فعل جمله زیر، «شکست» است و ناگذر محسوب می‌شود زیرا هیچ مفعولی در این جمله وجود ندارد و نیازی به وجود مفعول نیز نیست. «گلدان چینی» فاعل و «شکست» فعل این جمله است.

فعل جمله زیر نیز دقیقاً مانند جمله کادر بالا، فعل «شکست» است اما این فعل در این جمله، گذرا به مفعول است. «سارا» فاعل این جمله، «گلدان چینی» مفعول آن و «شکست» نیز فعل گذرا به مفعول این جمله است.

در مطلب زیر از مجله فرادرس، فعل‌های دو وجهی را به طور کامل و با مثال‌های بسیار زیادی بررسی کرده‌‌ایم.

مقایسه وجه افعال با افعال وجهی در فارسی

منظور از وجه افعال این است که گوینده، انجام فعل را چگونه بیان می‌کند. در زبان فارسی سه وجه فعل اصلی وجود دارد که وجه اخباری، التزامی و امری هستند و هر سه آن‌ها را در فهرست زیر توضیح داده‌ایم. همچنین وجه فعل‌های مختلف را نیز در همین فهرست مشخص کرده‌ایم.

• وجه اخباری: قطعیت در انجام یا وقوع فعل / ماضی ساده، ماضی استمراری، ماضی نقلی، ماضی بعید، ماضی ابعد، ماضی نقلی مستمر، ماضی مستمر نقلی، مضارع اخباری، مضارع استمراری، آینده
• وجه التزامی: شک و تردید در انجام یا وقوع فعل / ماضی التزامی، ماضی ساده و مضارع التزامی
• وجه امری: دستور یا توصیه یا خواهش به انجام یا وقوع فعل / فعل امر

در ادامه برای هرکدام از این وجوه فعل، یک مثال آورده‌ایم. برای یادگیری بهتر انواع وجه فعل فارسی می‌توانید فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه نهم در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.

مثال وجه اخباری

فعل جمله زیر، «داشتیم می‌رفتیم» و ماضی مستمر است و مصدر آن یعنی عمل «رفتن» نیز مطابق با معنای این فعل، در گذشته به طور قطعی انجام شده است، بنابراین وجه این فعل، اخباری است.

مثال وجه التزامی

در کادر زیر دو فعل وجود دارد. اولین فعل یعنی «بخوری» مضارع التزامی است و مطابق با معنای آن، عمل «خوردن» در این فعل، هنوز انجام نشده است بنابراین باید این فعل را دارای وجه التزامی بدانیم. وجود واژه «اگر» که معنای تردیدی دارد نیز نشانه دیگری بر وجه التزامی این فعل است. فعل دو این مثال یعنی فعل آینده «خواهیم رفت» دارای وجه اخباری است زیرا انجام آن قطعی خواهد بود. یعنی عمل «رفتن» در آینده به صورت قطعی انجام خواهد شد و اهمیتی ندارد که در حال حاضر انجام نشده است.

مثال وجه امری

فعل «خارج شوید» در جمله زیر، فعل امر است که در آن گوینده به صیغه دوم شخص جمع، دستور می‌دهد که عمل «خارج شدن» را انجام دهند بنابراین وجه این فعل نیز، امری است.

تفاوت فعل کمکی و فعل وجهی چیست؟

در زبان فارسی نوعی فعل به نام افعال کمکی وجود دارد که از آن‌ها برای صرف فعل در زمان‌ها و حالت‌های مختلف استفاده می‌کنیم. برای مثال فعل «بودند» در جمله «آن‌ها به مدرسه رفته بودند.» فعلی کمکی برای صرف فعل از مصدر «رفتن» در زمان ماضی بعید است. برخی از دستورشناسان به فعل‌های وجهی نیز فعل شبه کمکی می‌گویند. در ادامه با همه فعل‌های کمکی فارسی آشنا می‌شویم اما پیش از آن، باید تفاوت فعل کمکی و فعل وجهی را به طور کامل درک کنیم.

انواع فعل کمکی در فارسی

در فهرست زیر، همه فعل‌های کمکی در زبان فارسی را همراه با مثال معرفی کرده‌ایم.

• از مصدر «استیدن» در ساختار ماضی نقلی: ساعت هشت شب غذا خورده‌ام.
• از مصدر «استیدن» در ساختار ماضی نقلی مستمر: در این عکس گلدان‌های سفالی می‌ساخته‌ایم.
• از مصدر «بودن» در ساختار ماضی بعید: ظرف‌های ناهار را شسته بودم.
• از مصدرهای «استیدن» و «بودن» در ساختار ماضی ابعد: این لباس را از همین مغازه خریده بوده‌ام.
• از مصدر «باشیدن» در ساختار ساختار ماضی التزمی: شاید این منظره را قبلاً هم دیده باشی.
• از مصدر «داشتن» در ساختار ماضی مستمر: داشتم تکالیفم را می‌نوشتم.
• از مصدر «داشتن» در ساختار مضارع مستمر: دارم می‌آیم خانه.
• از مصدر «خواستن» در ساختار فعل آینده: فردا بازرس‌ها به مدرسه خواهند آمد.
• از مصدر «شدن» برای مجهول کردن فعل‌ها در همه زمان‌ها: این ماهی‌ها شسته شدند.

روش تشخیص افعال وجهی در فارسی از فعل کمکی

هر فعل کمکی و هم فعل وجهی همیشه همراه با فعل دیگری کاربرد دارند که فعل اصلی محسوب می‌شود اما فعل‌های کمکی حتی در صورت فاصله داشتن از فعل اصلی در ساختار فعل اصلی محسوب می‌شوند اما فعل‌های وجهی چنین نیستند.

برای تشخیص کمکی یا وجهی بودن یک فعل می‌توانیم از این روش استفاده کنیم که در صورت وجود فعل وجهی در جمله، فعل پیرو آن از نظر معنایی، یا نهاد یا مفعول آن فعل وجهی محسوب می‌شود. برای مثال در جمله «سهراب نباید با رستم بجنگد.»، مفهوم جمله پیرو یعنی «جنگیدن با رستم» نهاد فعل وجهی است: «جنگیدن با رستم (نهاد) + الزامی نیست (گزاره)» برای درک بیشتر این موضوع به مثال‌های زیر توجه کنید.

مثال ۱

می‌توانیم جمله کادر زیر را به صورت «آمدن من به مهمانی لازم نبود.» بنویسیم. در این صورت، فعل پیرو یعنی «می‌آمدم» نهاد این جمله است بنابراین فعل «نباید» نیز فعل وجهی است نه فعل کمکی.

مثال ۲

جمله زیر را نمی‌توانیم به صورت دیگری بنویسیم که فعل «می‌گذشتم» نهاد یا مفعولی برای فعل «داشتم» باشد بنابراین باید فعل «داشتم» را فعل کمکی برای فعل اصلی «می‌گذشتم» بدانیم.

مثال ۳

می‌توانیم جمله اول کادر زیر را به صورت «رفتن به مغازه را خواستم.» بنویسیم که در این صورت، فعل «بروم» مفعول فعل «خواستم» می‌شود و به همین دلیل باید فعل «خواستم» را در این جمله، فعل وجهی محسوب کنیم.

مثال ۴

فعل «خواهیم» در کادر زیر، فعل کمکی برای فعل «نوشت» است که برای صرف مصدر «نوشتن» در زمان آینده از آن استفاده کرده‌ایم. زیرا نمی‌توانیم این جمله را به صورت دیگری بنویسیم که در آن، فعل «نوشت» نهاد یا مفعولی برای فعل «خواهیم» باشد.

تفاوت فعل وجهی و فعل ناگذر یک شخصه چیست؟

افعال ناگذر یک‌شخصه، فعل‌هایی هستند که شناسه ندارند و فاعل آن‌ها را از ضمایر متصل یا منفصل پیش از آن‌ها شناسایی می‌کنیم. یعنی فعل‌های لازم یک‌شخصه همیشه در صیغه سوم شخص مفرد صرف می‌شوند. برای مثال، فعل «دردم گرفت» فعل ناگذر یک‌شخصه است که صیغه فعل آن یعنی «گرفت»، سوم شخص مفرد است اما فاعل آن در ضمیر متصل «-َم» در واژه «دردم» مشخص شده است. در واقع فاعل این فعل، اول شخص مفرد است. البته فعل یک‌شخصه یک ساختار دیگر نیز دارد که شکل قدیمی آن است و امروزه کاربرد ندارد. مانند فعل «آن‌ها را غصه گرفت» که فاعل این فعل، با ضمیر جدا مشخص شده است.

مقایسه فعل وجهی و ناگذر یک شخصه

فعل‌های وجهی از مصدرهای «بایستن» و «شدن» را نیز همیشه در صیغه سوم شخص مفرد صرف و استفاده می‌کنیم اما با فعل‌های ناگذر یک‌شخصه تفات دارند زیرا برخلاف فعل‌های لازم یک‌شخصه، ضمیری قبل از فعل‌های وجهی وجود ندارد که فاعل آن‌ها را مشخص کند. به مثال‌های زیر توجه کنید. همچنین فعل ناگذر یک‌شخصه، فعل اصلی جمله محسوب می‌شود اما فعل وجهی فعل اصلی نیست و همیشه باید با فعل اصلی یا پیرو همراه باشد.

مثال ۱

فعل جمله زیر، «خوش می‌آید» است که فاعل آن اول شخص جمع است اما خود فعل را در صیغه سوم شخص مفرد صرف کرده‌ایم. صیغه اصلی فعل را از ضمیر متصل «مان» در واژه «خوشمان» مشخص کرده‌ایم. بنابراین این فعل، یک فعل ناگذر یک‌شخصه است.

اما فعل وجهی «باید» در جمله زیر، فعل وجهی است زیرا ساختاری مطابق فعل ناگذر یک‌شخصه ندارد که فاعل آن را از ضمیر متصل به واژه پیش از آن کشف کنیم و همچنین فعل اصلی جمله نیست بلکه فعلی شبه‌کمکی برای فعل پیرو «بیرون برویم» است.

مثال ۲

فعل جمله زیر یعنی «ماتم برده بود» نیز ناگذر یک‌شخصه است که شناسه ندارد و صیغه آن، سوم شخص مفرد است اما فاعل آن یعنی اول شخص مفرد را از روی ضمیر «-َم» در واژه «ماتم» شناسایی می‌کنیم.

اما فعل «می‌شود» در جمله زیر، فعل وجهی است زیر واژه‌ای دارای ضمیر متصل یا منفصل نشان‌دهنده صیغه فاعل آن وجود ندارد و فعل اصلی جمله نیز نیست. با استفاده از این فعل، درباره امکان وقوع فعل «برگردیم»، سخن گفته‌ایم.

سؤالات متداول افعال وجهی در فارسی

حال که یاد گرفتیم افعال وجهی در فارسی چه هستند و چگونه آن‌ها را تشخیص دهیم، در این بخش به پرتکرارترین سؤالات موجود در مبحث فعل وجهی می‌پردازیم تا ابهامی در این زمینه برای شما باقی نماند.

فعل وجهی چیست؟

فعل وجهی فعلی از یکی از مصدرهای «توانستن، شدن، خواستن و بایستن» است که همیشه پیش از فعل دیگری می‌آیند و درباره امکان، الزام یا اراده به انجام آن فعل، سخن می‌گویند. برای مثال فعل «نتوانستند» در جمله «درنهایت نیز نتوانستند او را اخراج کنند.» فعلی وجهی برای فعل «اخراج کنند» است.

افعال وجهی در گذشته نیز استفاده می‌شدند؟

بله، افعال وجهی در گذشته نیز مورد استفاده بوده‌اند. چنانچه در اشعار و متون ادبی کهن فارسی، نمونه‌های زیادی از کاربرد افعال وجهی را مشاهده می‌کنیم.

تمرین افعال وجهی در فارسی

حال که یاد گرفتیم فعل وجهی چیست و چه انواعی دارد، در این بخش با چند سوال تشریحی تمرین می‌کنیم که این فعل را درست تشخیص دهیم. برای هر سؤال ابتدا سعی کنید با دانش خود به پاسخ خواسته شده برسید سپس روی گزینه «جواب» کلیک کنید تا پاسخ درست را مشاهده کنید.

نمونه سوال افعال وجهی در فارسی

حال که دانستیم افعال وجهی در فارسی چه هستند و چه کاربردی دارند، می‌توانید در تمرین زیر شرکت کنید. این تمرین شامل ده پرسش چهارگزینه‌ای است که برای پاسخ به هر سؤال، کافی است گزینه درست مورد نظر خود را انتخاب و روی آن کلیک کنید. سپس گزینه «مشاهده گزینه صحیح» را بزنید تا پاسخ درست نمایش داده شود. برای دسترسی به پاسخ‌های تشریحی نیز انجام همین مراحل کافی است. با ثبت هر یک پاسخ درست، یک امتیاز دریافت می‌کنید و امتیاز نهایی خود را در پایان آزمون یعنی بعد از ثبت پاسخ همه پرسش‌ها و با کلیک بر گزینه «دریافت جواب آزمون» مشاهده خواهید کرد.

جمع بندی افعال وجهی در فارسی

در این مطلب از مجله فرادرس با افعال وجهی در فارسی آشنا شدیم و یاد گرفتیم فعل وجهی چیست. همچنین انواع افعال وجهی فارسی را شناختیم و افعال وجهی در گذشته را نیز معرفی کردیم. علاوه بر این‌ها، وجه افعال و انواع آن در زبان فارسی را توضیح دادیم و ضمن معرفی افعال دو وجهی، تفاوت آن‌ها با افعال وجهی را نیز بررسی کردیم.