یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های زندگی هر فرد، انتخاب شغلی مناسب است. حقیقت این است که شغل مناسب هر فرد صرفا ایده‌آل بودن آن از لحاظ درآمد و مزایا نیست، بلکه شغلی برای هر فرد مناسب است که با نقاط قوت منحصر به فرد، ارزش‌ها و اهداف او هم راستا باشد و فرصت پیشرفت را برای او مهیا کند. در این مطلب از مجله فرادرس یک راهنمای انتخاب شغل کامل و جامع را ارائه کرده و می‌آموزیم چگونه می‌توان شغل مناسبی را برای خود پیدا کنیم.

در ابتدای این مطلب اهمیت داشتن یک راهنمای انتخاب شغل و انتخاب صحیح مسیر شغلی را درک می‌کنیم. سپس مهم‌ترین قدم‌ها برای انتخاب شغل مانند خودشناسی، بررسی گزینه‌ها و اعتبارسنجی مسیر را توضیح می‌دهیم. در ادامه اهمیت نگهداری و پیشرفت شغلی را آموخته و با اشتباهات رایج در انتخاب شغل آشنا می‌شویم. در نهایت نیز برخی از ملاحظات ویژه برای مراحل مختلف زندگی را می‌آموزیم. با مطالعه این راهنمای انتخاب شغل تا انتها می‌توانید به خوبی مسیری برای انتخاب شغل پیدا کنید.

راهنمای انتخاب شغل

افراد ممکن است برای یافتن شغل ایده‌آل، طی زندگی خود چندین بار شغل خود را عوض کنند. به همین دلیل داشتن یک راهنمای انتخاب شغل کامل می‌تواند به درک افراد از مسیر پیشرفت شغلی و انتخاب حرفه‌ای متناسب با نقات قوت آن‌ها کمک شایانی کند.

بازار کار و مشاغل امروزه بسیار متحول شده است و صنایع مختلف با ظهور هوش مصنوعی ساختار‌های خود را تغییر داده‌اند. به همین دلیل، مسیرهای شغلی متفاوت و جدیدی به وجود آمده است و این موضوع انتخاب شغل مناسب را به کاری دشوار و پیچیده تبدیل کرده است. برای انتخاب صحیح یک مسیر شغلی مناسب باید در مورد ویژگی‌های شخصیتی فردی، گزینه‌های شغلی، دورنمای شغلی در آینده، اعتبارسنجی مسیر شغلی، روش ورود به کار و نگهداری مسیر شغلی و … تحقیق و بررسی کرده و برای خود یک راهنمای انتخاب شغل مناسب تنظیم کنید.

چرا انتخاب صحیح شغل اهمیت دارد؟

چشم انداز بازار کار در جوامع حاضر به شدت در حال تغییر است. تغییرات موقعیت‌های شغلی به دلیل ظهور هوش مصنوعی بسیار سریع اتفاق افتاده و در عین از بین رفتن تدریجی برخی از مشاغل، فرصت‌های شغلی جدیدی جایگزین آن‌ها شده است. این تغییر سریع بدین معنا است که اگر بر اساس وضعیت حال حاضر خود شغلی را انتخاب کنید، ممکن از در آینده نزدیک از رقابت عقب بمانید.

همچنین، امروزه افراد زمان و هزینه بسیاری را نسبت یه نسل‌های قبل برای تحصیل و آموزش می‌پردازند. انتخاب اشتباه شغل نه تنها باعث نارضایتی می‌شود بکله می‌تواند احساس هدر رفتن انرژی و هزینه تحصیل، از دست رفتن پتانسیل درآمد و افزایش فشار روحی را در افراد ایجاد کند. به همین دلیل، اطلاع از روش صحیح انتخاب مسیر شغلی با استفاده از یک راهنمای انتخاب شغل می‌تواند بسیاری از این مشکلات را محدود کند.

انتخاب شغل، یک فرآیند یک باره نیست بلکه نیاز به تفکر استراتژیک، تحقیق و بررسی مداوم دارد. در ادامه، مهم‌ترین قدم‌ها برای انتخاب شغل مناسب را توضیح می‌دهیم.

یادگیری اصول مصاحبه استخدامی با فرادرس

یکی از عوامل مهم در انتخاب شغل منلاسب، یادگیری اصول مصاحبه استخدامی و مواردی چون مصاحبه شغلی انگلیسی، آشنایی با مشاغل مختلف، معیارهای انتخاب شغل، تصمیم‌گیری چندمعیاره و … است. پیشهاد می‌کنیم برای آشنایی با این مسائل و مفاهیم، به مجموعه فیلم آموزش اصول مصاحبه استخدامی فرادرس مراجعه کنید که با زبانی ساده ولی کاربردی به توضیح این مفاهیم می‌پردازد.

همچنین، با مراجعه به فیلم‌های آموزش فرادرس که در ادامه آورده شده است می‌توانید به آموزش‌های بیشتری در زمینه انتخاب شغل مناسب دسترسی داشته باشید.

قدم اول: خودشناسی

خودشناسی مهم‌ترین و اولین قدم در انتخاب شغل مناسب است. کارجویان باید پیش از بررسی فرصت‌های شغلی، نکات شخصیتی، نقات ضعف و قوت، نیاز‌ها، انگیزه‌ها و … را در خود بررسی کنند. بسیاری از انتخاب‌های اشتباه شغلی به این دلیل پیش می‌آیند که افراد بدون در نظر گرفتن ویژگی‌های شخصیتی و نیازهای خود و بر اساس میزان حقوق و درآمد، پرستیژ کاری، انتظارات خانواده و … شغل خود را انتخاب می‌کنند.

داشتن یک راهنمای انتخاب شغل بر اساس خصوصیات شما و دنبال کردن مراحل خودشناسی، به شما کمک می‌کند نقاط قوت خود را شناسایی کنید. در این مسیر باید ارزش‌ها و انگیزه‌ها، مهارت‌ها و توانمندی‌ها و سبک زندگی خود را بررسی کنید.

شناخت ارزش ها و انگیزه ها

ارزش‌های تعریف شده برای هر فرد می‌تواند یکی از قوی‌ترین معیارها برای رضایت شغلی او باشد. ارزش‌ها، معمولا برای هرفرد پایدار و غیرقابل تغییر هستند و مسیری برای تفکر، انتخاب و تصمیم‌گیری را رقم می‌زنند. به همین دلیل، بررسی ارزش‌های شخصی هر فرد باید یکی از اولین قدم‌های او در مسیر انتخاب شغل باشد.

برای مثال، برای برخی از افراد امنیت و پایداری و برای برخی دیگر خلاقیت و استقلال، ارزش‌هایی حیاتی و غیر قابل تغییر هستند. شناخت این ارزش‌ها و انتخاب شغلی که با آن‌ها هماهنگ و سازنده باشد یکی از اصلی‌ترین معیار‌های انتخاب شغل است.

برای درک بهتر ارزش‌ها، خواسته‌ها و انگیزه‌های خود می‌توانید سوالاتی مانند سوالات زیر را از خود بپرسید.

• هدف من از انتخاب شغل چیست؟
• ارزش‌های اصلی من چیست؟
• از چه فعالیت‌هایی در کار یا زمان آزاد خود لذت می‌برم؟
• علاقه‌مندی‌های من چیست؟
• نقات قوت و استعدادهای من کدام است؟
• آیا می‌خواهم در مهارت‌های فنی خاصی تخصص پیدا کنم یا به دنبال نقش‌های مدیریتی باشم؟

تفکیک ارزش و انگیزه و اولویت بندی

برای انتخاب یک مسیر شغلی مناسب و هماهنگ با ارزش‌ها باید به موارد جزئی مهمی توجه شود. برای اینکار بهتر است ابتدا لیستی از چند ارزش حیاتی مانند توازن کار و شغل، امنیت مالی، خلاقیت، چالش‌ها و … را برای خود تهیه کنید. سپس آن‌ها را بر اساس اولویت اهمیت آن‌ها مرتب کرده و در آینده به دنبال مشاغلی باشید که این ارزش‌ها همگام با اهداف آن‌ها است.

همچنین، شناخت تیپ شخصیتی و ترجیحات شخص نیز یکی دیگر از فاکتورهای مهم است که باید درنظر گرفته شود. برای مثال، افرادی نیاز به کار در محیط‌های پویا و شلوغ دارند و برخی دیگر محیط‌های آرام و کنترل‌شده را ترجیح می‌دهند. آشنایی با تیپ کاری طبیعی هر فرد می‌تواند به رضایت شغلی او کمک کرده و به پیشرفت او کمک کند.

شناخت مهارت ها و توانمندی ‌ها

ارزیابی و شناخت صادقانه مهارت‌ها می‌تواند یکی از عوامل مهم در انتخاب صحیح شغل باشد. ارزیابی صادقانه توانمندی‌ها نه تنها از بروز اعتماد بنفس کاذب جلوگیری می‌کند، بلکه از افکاری مانند سندروم خودویرانگری نیز جلوگیری می‌کند.

برای درک و دسته‌بندی بهتر مهارت‌ها، ابتدا مهارت‌های خود را به دو دسته سخت (قابل اندازه‌گیری و تخصصی) و مهارت‌های نرم (توانایی‌های ارتباطی، بین فردی، فکری) تقسیم کنید.

یکی از کلیدهای موفقیت در شناخت مهارت‌ها، دسته‌بندی جزئی و دقیق مهارت‌های سخت است. برای مثال بهتر است بجای «مهارت‌های کامپیوتری» آن‌ها را به شکل مدل‌سازی پیشرفته اکسل، مدیریت پایگاه داده sql و … بنویسید. برای مهارت‌های نرم نیز شاهد ارائه دهید و بجای نوشتن موردی مانند «روابط عمومی خوب» از موفقیت‌های مرتبط با این مهارت خود نام ببرید.

همچنین، ذکر مهارت‌های قابل انتقال مانند مدیریت پروژه، حل مسئله، آموزش و … می‌توانند پلی به یافتن مناسب‌ترین فرصت شغلی برای شما باشند.

برسی فاکتور سبک زندگی

انتخاب مسیر شغلی در واقع انتخاب سبک زندگی شما است. از آنجا که مشاغل پاره وقت و نیمه وقت، مدت زمان زیادی از ساعات روزانه شما را به خود اختصاص می‌دهند، نیاز است که سبک زندگی خود و مواردی که در حفظ یا تغییر این سبک زندگی در نظر دارید را نیز بررسی کنید.

برای درک و بررسی بهتر سبک زندگی بهتر ست نیازهای مالی خود را به شکل صادقانه‌ای بررسی کنید. مواردی مانند هزینه‌های فعلی، اهداف مالی آینده، بازنشستگی و … از مواردی هستند که باید بررسی شوند. همچنین باید از محدود شدن ایده سبک زندگی به درآمد اولیه دوری کرد و مواردی مانند پتانسیل درآمد در آینده و امنیت شغلی را نیز مد نظر قرار داد.

اهمیت توازن کار و زندگی

توازن کار و زندگی یکی از فاکتورهای مهم در بررسی فرصت‌های شغلی است که برای هر فرد می‌تواند معنی متفاوتی داشته باشد. برخی از افراد نیاز دارند مرز مشخصی بین کار و زندگی شخصی آن‌ها وجود داشته باشد برخی دیگر ترجیح می‌دهند زندگی یکپارچه‌ای داشته باشند که پروژه‌های موردعلاقه آن‌ها و کار تخصصی همگام و هم‌زمان پیش برود.

همچنین، باید ایده محل جغرافیایی و فضای کاری که فرد می‌خواهد در آن کار کند نیز بررسی گردد. برخی از مشاغل نیاز به وجود ساختمان و محل‌های جغرافیایی خاصی دارند درحالی که در برخی دیگر از مشاغل امکان دورکاری و کار در منزل وجود دارد. افراد باید خود را در هر دو مکان تصور کرده و بررسی کنند که آیا در محل کار مورد نظر یا خانه توانایی انجام بهینه کارهای خود را دارند یا خیر.

شناخت تیپ شخصیتی

تیپ شخصیتی مجموعه‌ای از ویژگی‌های شخصیتی است که می‌توان آن‌ها را در گروه‌هایی مشخص دسته‌بندی کرد. روش‌های مختلفی برای کشف تیپ شخصیتی وجود دارد که اغلب بر پایه واکنش‌های فرد به موقعیت‌های مختلف طراحی شده‌اند. بسیاری از تست‌های شخصیت‌شناسی، شغل‌های رایج و مناسب برای هر تیپ شخصیتی را پیشنهاد می‌دهند.

ابزارهای شناسایی تیپ شخصیتی

ابزارهای مختلفی برای شناخت تیپ شخصیتی وجود دارند که می‌توانید آن‌ها را در وبسایت‌های معتبر یافته و استفاده کنید. در این تست‌های آنلاین شغل مناسب، با پاسخ به پرسش‌هایی، داده‌ها ارزیابی شده و تیپ شخصیتی شما مشخص می‌شود.

باید توجه داشته باشید که تیپ شخصیتی و پیشنهادات ارائه شده در این ابزارها نباید به عنوان معیاری برای انتخاب شغل شما قرار بگیرند بلکه این ابزارها راهی هستند تا بتوانید ابعاد عمیق‌تری از شخصیت خود را ارزیابی کرده و بشناسید و برای انتخاب شغل خود ایده بگیرید. در ادامه برخی از این ابزارها را معرفی می‌کنیم.

• شاخص نوع شخصیت مایرز – بریگز (MBTI): این شاخص نوعی پرسشنامه است که شامل سوالات درون نگرانه است و ترجیحات روانشناختی افراد را بررسی می‌کند.
• سنجشگر خلق‌وخو کرزی: این پرسشنامه بر رفتارها و خلق‌وخو‌ها تمرکز می‌کند.
• شاخص نظریه یونگ: این پرسشنامه بر اساس نظریه‌های روانشناسی کارل یونگ تنظیم شده و ترکیبی از ویژگی‌های روانشناسی و تیپ شخصیتی را ارائه می‌دهد.

قدم دوم: بررسی گزینه های شغلی

در قسمت قبل اموختیم خودشناسی یکی از مهم‌ترین عوامل در نقش راهنمای انتخاب شغل است. اما این فاکتور تنها قدم ابتدایی انتخاب شغل است و برای انتخاب شغل مناسب باید به خوبی بازار کار و مشاغل مرتبط با انگیزه‌ها و تخصص و تحصیل خود را تحلیل کنید. حتی باانگیزه‌ترین و خودشناس‌ترین افراد در دنیا نیز اگر شغلی را در صنعت رو به افول یا بازار اشباع شده انتخاب کند، در آینده دچار مشکل خواهد شد.

داشتن یک راهنمای انتخاب شغل مناسب می‌تواند به شما در درک و تحلیل بازار کار کمک کند. یک انتخاب شغل هوشمند نیازمند درک همزمان علایق، مهارت‌ها و ارزش‌های فردی و واقعیت‌های روند صنعت، تقاضای شغلی و فرصت‌های موجود در بازار کار است.

شناخت جامع بازار کار

برای انتخاب صحیح مسیر شغلی باید یک راهنمای انتخاب شغل مناسب را بررسی کرد که طی آن آموزش شناخت بازار را به شما ارائه کند. شناخت بازار شامل بررسی مواردی مانند امکان پیشرفت شغلی در حرفه مورد نظر، تحولات صنعتی و فناوری مشاغل، محدوده حقوقی و امکان افزایش درآمد، مزایای ارائه شده توسط شرکت‌ها و الزامات آموزشی و تخصصی است.

نکته مهمی که باید در بررسی بازار کار در نظر بگیرید این است که تنها میزان درآمد نباید فاکتور ارزیابی شما قرار بگیرد. میزان درآمد مشاغل مختلف می‌تواند بسته به موقعیت جغرافیایی، سوابق کاری و تحصیلی و نوع شرکت تغییر کند. همچنین، برخی از مشاغل در ابتدا درآمد مناسبی را ارائه می‌دهند اما حقوق آن‌ها ثابت است و طی گذر زمان تغییر بسزایی نمی‌کند.

روش تحلیل بازار کار

مشاغلی را انتخاب کنید که با علایق، ارزش‌ها و تخصص شما همگام هستند. سپس از بین فرصت‌های شغلی مختلف میزان درآمد و مزایا و امکان پیشرفت شغلی را در آن‌ها بررسی کرده و اولویت‌بندی کنید. یکی دیگر از نکات حائز اهمیت در بررسی بازار، تحلیل آینده مشاغل با توجه به پیشرفت فناوری و هوش مصنوعی است. در عصر فناوری حاضر برخی از مشاغل ممکن است زمینه پیشرفتی عالی در آینده داشته باشند و برخی دیگر ممکن است در معرض حذف از بازار و جایگزینی با هوش مصنوعی باشند.

برای تحلیل بازار می‌توانید از سایت‌های کاریابی ملی و بین‌المللی مانند لینکدین استفاده کنید. همچنین، پرسش و پاسخ از افرادی که در موقعیت‌های شغلی مورد بررسی شما کار می‌کنند نیز بسیار کارآمد است.

بررسی جزئیات مشاغل و الزامات آن ها

درک جزئیان مشاغل و وظایف جزئی آن‌ها یکی از مواردی است که از تصورات و اشتباهات در انتخاب شغل جلوگیری می‌کند. افراد باید بجای توجه به عنوان شغلی، شرح وظایف آن‌ها را مورد بررسی قرار دهند. برای مثال، شغل مدیر بازرگانی می‌تواند بسیاری از وظایف مختلف را از بررسی داده‌ها گرفته تا توسعه کمپین‌ها و برنامه ریزی رویداد‌ها در بر بگیرد. هریک از این جزئیات وضایف شغلی بسته به شرکت‌های مختلف و هدف تجاری آن‌ها متفاوت است.

بررسی امکان رشد در مشاغل

رشد در موقعیت شغلی چه از نظر مالی و چه از نظر سمت و وظایف محول شده، یکی از عوامل موثر در رضایت شغلی است. برای انتخاب شغل مناسب، امکان پیشرفت شغلی نیز باید در نظر گرفته شود. برای اینکار باید به موارد زیر توجه کنید.

• بررسی الگو‌های مهارت‌های مورد نیاز، وظایف روزانه و مسیر پیشرفت در فرصت شغلی
• بررسی برنامه‌ها و آموزش‌ها در مسیر رشد از رتبه کارمند تازه‌کار تا پست‌های ارشد
• بررسی نوع شرکت (سلسله مراتبی و …)

مسیرهای پیشرفت شغلی در صنایع و سازمان‌های مختلف تفاوت زیادی دارند. برخی حوزه‌ها مسیرهای سلسله مراتبی مشخصی با مراحل و زمان‌بندی‌های تعریف‌شده ارائه می‌دهند. در مقابل، برخی دیگر نیازمند حرکت‌های افقی، توسعه مهارت‌ها یا حتی تغییر صنعت برای پیشرفت هستند. درک این الگوها به شما کمک می‌کند که فراتر از شغل اول خود برنامه‌ریزی کنید.

قدم سوم: تدوین نقشه ۵ تا ۱۰ ساله

قدم سوم در راهنمای انتخاب شغل، بررسی آینده فرد در موقعیت شغلی برای مدت زمان طولانی ۵ تا ۱۰ ساله است. طی این بررسی می‌توانید دریابید که آینده شغلی و مالی شغل مورد بررسی شما ایمن است یا خیر. برای مثال، امروزه ارزیابی تاثیر هوش مصنوعی در هر تصمیم شغلی ضروری است. برخی از مشاغل ممکن است با تاثیر هوش مصنوعی کمرنگ شوند، برخی تغییر کنند و برخی دیگر تقویت شوند.

شغل‌هایی که به خلاقیت، حل مسائل پیچیده، هوش هیجانی و تعامل انسانی نیاز دارند، همچنان موقعیت خود را حفظ خواهند کرد. در مقابل، مشاغل تکراری و پیش‌بینی‌پذیر بیشتر در معرض تغییر هستند.

بررسی مشاغل پایدار و پردرآمد

نکته مهم این است که هنگام انتخاب شغل، با نگاه ۱۰ ساله تصمیم بگیرید. این حوزه در ده سال آینده چه جایگاهی خواهد داشت؟ مشاغلی بهترین آینده را دارند که مشکلات بزرگ را حل کنند یا در بازارهای در حال گسترش فعالیت داشته باشند. برای مثال، مشاغلی مانند مشاغل حوزه سلامت، تلکونوژی سبز و مشاغل مربوط به تکنولوژی مشاغلی پایدار و روزه رشد و با پتانسیل درآمد بالا هستند.

به‌جای تمرکز بر حذف مشاغل، باید بررسی کرد که هوش مصنوعی چگونه نقش‌ها را دگرگون می‌کند. به‌عنوان مثال، حسابداران ممکن است کمتر درگیر وارد کردن داده‌ها باشند و زمان بیشتری را صرف تحلیل‌های استراتژیک کنند. معلمان نیز می‌توانند به‌جای انجام کارهای اداری، وقت بیشتری را برای آموزش شخصی‌سازی‌شده اختصاص دهند.

قدم چهارم: آزمون و اعتبار سنجی مسیر

بزرگ‌ترین اشتباهات در انتخاب شغل مربوط به انتخاب و تصمیم گیری از روی ایده و تصوری اشتباه و بدون کسب تجربه کافی است. هرچند تحقیق و بررسی در مورد مشاغل می‌تواند به شما کمک کند ایده‌ای کلی از مسیر شغلی مورد نظر خود را درک کنید. اما هیچ تحقیق و بررسی نمی‌تواند به اندازه کسب تجربه به درک دقیق موقعیت شغلی کمک کند.

در ادامه این راهنمای انتخاب شغل، روش‌هایی برای کسب تجربه پیش از ورود به بازار کار را توضیح می‌دهیم.

استراتژی اکتشاف کم ریسک

کشف تجربه واقعی از مسیر شغلی مورد نظر یکی از مهم‌ترین مواردی است که افراد پیش از انتخاب شغل باید به آن توجه کنند. برای جلوگیری از انتخاب شغل اشتباه، ریسک و ضرر فسخ قرارداد کاری و سردرگمی، می‌توان روش‌هایی را برای درک و کشف حیطه کار انجام داد. این روش‌ها مواردی مانند پرسش از افراد حرفه‌ای، بازدید از محیط کار و شرکت در رویدادهای مختلف است. در ادامه این موارد را توضیح می‌دهیم.

مصاحبه با افراد حرفه ای

مصاحبه با افراد شاغل و حرفه‌ای در شغل مورد نظر، دیدگاه‌های واقعی به شما ارئه می‌دهد که هیچ تحقیق آنلاینی قادر به انجام آن نیست. با افراد حرفه‌ای در مراحل مختلف سابقه شغلی در شغل مورد نظر خود ارتباط برقرار کنید. از آن‌ها در مورد وظایف و سبک زندگی کاری روزمره‌شان بپرسید. چالش‌های بزرگ و اطلاعاتی که کاش در شروع کار می‌دانستند، و مهارت‌های کلیدی برای موفقیت بپرسید.

بیشتر افراد حرفه‌ای به‌طور شگفت‌انگیزی تمایل دارند تجربه‌های خود را به اشتراک بگذارند، به‌ویژه اگر محترمانه و با پرسش‌های مشخص به آن‌ها نزدیک شوید. برای این کار می‌توانید از طریق لینکدین، شبکه فارغ‌التحصیلان و … استفاده کنید.

بازدید از محیط کار

برخی از شرکت‌ها فرصت‌هایی برای بازدید دانشجویان و علاقه‌مندان از محیط کاری خود را ارائه می‌دهند. همچنین، شرکت‌هایی نیز وجود دارند که ممکن است برای چند ساعت تجربه کار در مشاغل مختلف را ارائه دهند. تجربه چند ساعت از کار در یک محیط واقعی می‌تواند دیدی عمیق در مورد آینده آن شغل را در اختیار شما بگذارد.

شرکت در رویدادها

رویدادهای صنعتی و کنفرانس‌های حرفه‌ای، فرصت ارتباط متمرکز با متخصصان حوزه را فراهم می‌کنند. این رویدادها کمک می‌کنند فرهنگ صنعت، چالش‌های فعلی و روندهای نوظهور را بهتر بشناسید. به این دقت کنید که چه تیپ افرادی در آن زمینه موفق هستند و آیا خودتان را در آن فضا تصور می‌کنید یا خیر.

گزینه تجربه عملی

یکی دیگر از روش‌های کسب تجربه در مورد مسیر شغلی، شرکت در کارآموزی، کار داوطلبانه وانجام پروژه‌های فریلنسی است. با وجود اینکه این برنامه‌ها ممکن است درآمد کافی یا هیچ درآمد مالی برای شما نداشته باشند، تجربه خوبی را در درک نیاز‌ها و شرایط شغل مورد نظرتان در اختیار شما قرار می‌دهند.

کارآموزی و برنامه ‌های کوتاه مدت

کارآموزی‌ها و برنامه‌های کوتاه‌مدت (Externships) همچنان بهترین روش برای کشف مسیرهای شغلی هستند. حتی اگر دانشجو نباشید، بسیاری از سازمان‌ها فرصت‌های کارآموزی برای افرادی که قصد تغییر شغل دارند ارائه می‌دهند. برخی شرکت‌ها برنامه‌های ویژه‌ای برای حرفه‌ای‌هایی که می‌خواهند حوزه جدیدی را تجربه کنند، دارند.

کار داوطلبانه

کار داوطلبانه می‌تواند دیدگاه‌های ارشمندی را در مورد مسیر شغلی به شما بدهد و راهنمای خوبی برای انتخاب شغل باشد. برخی از شرکت‌ها و سازمان‌ها اغلب به داوطلبانی ماهر در زمینه مدیریت پروژه، بازاریابی، مدیریت مالی و … دارند.

پروژه‌ های فریلنسی و پاره وقت

پروژه‌های فریلنسی و پاره‌وقت این امکان را به شما می‌دهند که بدون اینکه قرارداد تمام وقت ببندید یا قرارداد فعلی خود را فسخ کنید، به کسب تجربه‌های جدیدی در حوزه‌های شغلی مختلف بپردازید. پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با مفهوم فریلنسری و روش‌های موفقیت در آن، فیلم آموزش فریلنسری فرادرس که لینک آن در ادامه آورده شده است را مشاهده کنید.

فرآیند اعتبارسنجی

پس از کسب اطلاعات شخصی و کسب تجربه در مورد مسیر شغلی، باید اطلاعات به دست آمده را اعتبارسنجی کنید. اعتبارسنجی تجریبات و اطلاعات به دست آمده با تعیین معیار، دریافت بازخورد و ثبت و بررسی داده‌ها و نتایج به دست می‌آید. انجام فرآیند اعتبارسنجی به شما کمک می‌کند دید بهتری به جایگاه خود در موقعیت شغلی مورد نظر داشته باشید و نکاتی را درک کنید که بدون انجام این فرآیند قادر به تشخیص آن‌ها نیستید.

تعیین معیار برای ارزیابی تجربه

پیش از انجام کارهای مختلف برای کسب تجربه در مورد یک شغل، معیارهای خود را برای انجام این کار درنظر بگیرید و مشخص کنید. برای مثال، به این فکر کنید که می‌خواهید بررسی کنید که از این شغل لذت می‌برید یا می‌خواهید مهارت‌های خود را در این شغل بسنجید.

دریافت بازخورد

بهتر است از سرپرستان، همکاران و افراد حرفه‌ای که در حین کسب تجربه همراه شما بوده‌اند، بازخورد دریافت کنید. بررسی نگاه دیگران به شما کمک می‌کند بهتر درک کنید که با شغل مورد نظر تناسب دارید یا خیر. همچنین، این بازخوردها می‌توانند نقاط قوت و ضعف شما را به شکلی صادقانه‌تر نمایان کنند.

ثبت و بررسی داده ‌ها

یک دفترچه یا فایل برای یادداشت تجربه‌هایتان داشته باشید. بنویسید چه چیزهایی به شما انگیزه داده، چه مواردی چالش‌برانگیز بوده و چه چیزهایی شما را شگفت‌زده کرده است. این الگوها می‌توانند مسیر انتخاب شغلی نهایی شما را روشن کنند.

هر موقعیت شغلی، چالش‌های مربوط به خود را دارد و تجربیات جدید ممکن است به دلیل تازه بودن آن‌ها هیجان‌انگیز بنظر برسند. به همین دلیل نیاز است که روی چالش‌های موجود و روش برخورد با آن‌ها تمرکز کنید بجای اینکه به دنبال شغل رویایی باشید که وجود ندارد.

قدم پنجم: تصمیم نهایی و انتخاب مسیر

پس از انجام تمامی مراحل شخصیت شناسی، تحلیل بازار و کسب تجربه، زمانی فرا می‌رسد که باید از میان گزینه‌های موجود یک مسیر شغلی را برای خود انتخاب کنید. در نهایت باید بجای تمرکز بر انتخاب بهترین شغل،‌ وقع‌بینانه عمل کرده و با تحلیلی صحیح از بازار کار و شناخت قابلیت‌های خود تصمیم نهایی را بگیرید.

برای یک انتخاب صحیح باید به خوبی شرایط و معیارهای خود را تحلیل کرده، مزایا و معایب گزینه‌ها را بررسی کنید و به مواردی که ممکن است قبلا به آن‌ها توجهی نداشته‌اید دقت دوباره کنید.

تحلیل معیاری

برای مقایسه گزینه‌های مختلف شغلی، یک سیستم امتیازدهی طراحی کنید. معیارهای اصلی خود را فهرست کنید. (برای مثال درآمد بالقوه، تعادل کار و زندگی، چشم‌انداز رشد، میزان علاقه، الزامات مکانی) و بر اساس اولویت‌هایتان به هر معیار یک امتیاز اختصاص دهید. سپس هر گزینه شغلی را بر اساس این معیارها امتیازدهی کنید.

این روش، از تصمیم‌گیری‌های احساسی جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود همه عوامل مهم را در نظر بگیرید.

بررسی مزایا و معایب

در بررسی مزایا و معایب گزینه‌های خود باید به این نکته دقت داشته باشید که تمامی مزایا و معایب ارزش یکسانی ندارند. برای مثال، یک عیب کوچک نمی‌تواند هم ارزش با یک مزیت بسیار بزرگ باشد. باید در این بررسی به این نکته دقت کنید که کدام عوامل در رضایت و پیشرفت بلند مدت شما نقش دارند.

برای بررسی بهتر مزایا و معایب هر شغل بهتر است جدولی تنظیم کنید. جدول زیر یک نممونه برای بررسی مزایا و معایب فرصت شغلی است.

درس از تصمیمات اشتباه

باید دقت داشته باشید که گاهی تصمیم منطقی که بر اساس تحلیل داده‌ها می‌گیریم با حس درونی ما تفاوت دارد. با ارزیابی این احساسات ممکن است بتوانید ارزش‌ها و ویژگی‌های شخصیتی را بیابید که قبلا به آن‌ها توجهی نداشته‌اید.

قدم ششم: ورود به بازار کار

پس از انجام تصمیم گیری و انتخاب مسیر شغلی مورد نظر، باید خود را برای بهبود مهارت‌های مورد نیاز، برنامه‌ریزی زمانی برای ورود به بازار کار، تهیه رزومه و سایر موارد مورد نیاز و شبکه‌سازی گسترده برای موفق شدن در مصاحبه کاری آماده کنید.

شناخت مهارت ‌های مورد نیاز

شناخت و تحلیل مهارت‌های مورد نیاز و کاستی‌های مهارتی مشخص می‌کند که پیش از ورود به مسیر شغلی جدید، باید چه مهارت‌هایی را توسعه دهید. توانمندی‌های فعلی‌تان را با نیازهای شغل هدف مقایسه کنید. مهم‌ترین کاستی‌ها را اولویت‌بندی کرده و برای رفع هر یک، برنامه‌های مشخص طراحی کنید.

یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی که در موفقیت در تمامی مراحل انتخاب شغل و آمادگی برای ورود به بازار کار نیاز است، مهارت ارتباط موثر با دیگران است. پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری و آشنایی بیشتر با این مهارت، مطلب تقویت مهارت‌های ارتباطی با ۵۰ روش عملی مجله فرادرس را مطالعه کنید.

برنامه ریزی زمانی

برای انتخاب شغل جدید یا تغییر مسیر شغلی باید یک برنامه زمانی مشخص داشته باشید. این برنامه‌ریزی باید شامل زمان‌بندی یادگیری مهارت‌ها، گسترش ارتباطات حرفه‌ای و تغییر تدریجی شغل باشد. برخی افراد می‌توانند بلافاصله شغل خود را انخاب یا تغییر دهند، اما دیگران به ماه‌ها یا حتی سال‌ها آماده‌سازی نیاز دارند.

تدوین رزومه، نامه انگیزشی، پروفایل لینکدین

پس از اتمام بررسی بازار کار و تصمیم‌گیری باید مدارکی مانند رزومه‌ کاری، نامه انگیزشی و پروفایل لینکدین خود را آماده کنید. در این موارد باید مهارت‌ها، سابقه کاری و تحصیلی، گواهینامه‌ها و دستاوردها و … را به گونه‌ای تنظیم کنید که با نیازها و شرح وظایف شغل مورد نظر هماهنگی داشته باشد.

باید دقت داشته باشید که اطلاعات را به درستی و بدون اغراق و اشتباه وارد کرده و از شرح جزئیات نامرتبط خودداری کنید. در نامه انگیزشی خود صادق باشید و در مورد ویژگی‌های منحصر به فرد خود که شما را برای آن موقعیت شغلی مناسب می‌سازد صحبت کنید. با حفظ اعتماد بنفس و انگیزه، خلاقانه صحبت کنید و در مورد مهارت‌ها و تجربیات خود توضیح دهید.

ارسال رزومه و درخواست مصاحبه شغلی

پیش از ارسال درخواست، بدون تردید شرکت را در شبکه‌های اجتماعی حرفه‌ای مانند LinkedIn یا Foundit بررسی کنید تا دید بهتری نسبت به فرهنگ سازمانی، کارکنان فعلی، و وضعیت شرکت به‌دست آورید. درخواست‌های خود را از طریق وبسایت‌های معتبر یا راه‌های ارتباطی با شرکت مورد نظر ارسال کنید.

این فرآیند ممکن است شامل فرم‌های آنلاین، ایمیل یا پورتال‌های داخلی شرکت باشند. همچنین ممکن است ارسال مدارک تکمیلی مانند انگیزه‌نامه، نمونه کار یا معرفی‌نامه ضروری باشند. همچنین می‌توانید از سایت‌های پیدا کردن شغل مناسب استفاده کنید.

فعالیت در شبکه سازی

گسترش شبکه ارتباطی باید قبل از نیاز واقعی به فرصت‌ها آغاز شود. در حالی که هنوز در حال بررسی مسیر شغلی جدید هستید، با متخصصان آن حوزه ارتباط بگیرید. این روابط می‌توانند اطلاعات مفید، سرنخ‌های شغلی و حتی حامیانی برای ورود شما به حوزه جدید فراهم کنند.

نگهداری و پیشرفت شغلی

انتخاب شغل یک تصمیم یک باره و در موقعیت‌های خاص نیست بلکه فرآیندی پیوسته برای سازگاری و پیشرفت در میر شغل است. موفق ترین افراد در حرفه‌های مختلف افرادی هستند که به طور مرتب اهداف،‌ مهارت‌ها و فرصت‌های موجود در مسیر شغلی خود را ارزیابی می‌کنند.

آینده‌ کار با سرعت زیادی در حال تغییر است. فناوری‌های جدید ظهور می‌کنند، صنایع دگرگون می‌شوند و مسیرهای شغلی تازه‌ای شکل می‌گیرند. افرادی در این فضا موفق خواهند بود که کنجکاوی، انعطاف‌پذیری و تفکر راهبردی خود را در توسعه شغلی حفظ کنند. مهم‌ترین تصمیم شغلی شما این است که مسئولیت رشد حرفه‌ای خود را بپذیرید و متعهد به یادگیری و تطبیق مداوم با شرایط جدید بمانید.

اشتباهات رایج در انتخاب شغل

حتی افرادی که به خوبی از تصمیم و انتخاب صحیح مسیر شغلی خود اطمینان دارند نیز دچار اشتباهات قابل بیش‌بینی می‌شوند. شناخت این اشتباهات و تلاش برای دوری از آ‌ن‌ها می‌تواند یک راهنمای انتخاب شغل خوب باشد.

این اشتباهات مواردی مانند توجه به پرستیژ کاری، توجه زیاد به درآمد به تنهایی، مشکل در تحلیل صحیح و استدلال اشتباه بازار کار پرطرفدار هستند.

توجه زیاد به پرستیژ شغلی

توجه زیاد به پستیژ کاری اشتباهی است که افراد تنها با در نظر گرفتن و اهمیت دادن به انتظارات خانواده و دوستان خود درگیر آن می‌شوند. فشار خانواده، انتظارات اجتماعی و ارزش‌های فرهنگی می‌توانند افراد را به سمت شغل‌هایی سوق دهند که به نظر شیک و تاثیر‌گذار می‌آیند اما برای آن‌ها مناسب نیستن یا آینده خوبی را تضمین نمی‌کنند.

این اشتباه اشتباهی مهم و خطرناک در انتخاب شغل است. زیرا تایید و تحسین اولیه دیگران، ناهماهنگی‌های فرد با شغل را پنهان می‌کند. انتخاب شغل تنها بر اساس جایگاه اجتماعی معمولا عوامل مهمی مانند ارزش‌های شخصی و سبک زندگی افراد را نادیده می‌گیرد. موفقیت برای هر فرد معنای متفاوتی دارد که خود افراد باید آن معنا را پیدا کنند.

توجه زیاد به درآمد

حقوق و درآمد یکی از نکات مهمی است که باید در انتخاب شغل به آن دقت کرد اما تنها فاکتور مهم نیست. درآمد زیاد نمی‌تواند با موانعی مانند در نظر گرفته نشدن ارزش‌ها و سبک زندگی افراد مقابله کند و در نهایت می‌تواند احساس خوشبختی فرد را از بین برده و نارضایتی شغلی ایجاد کند. برای بررسی درآمد افراد باید ارزش‌ها و شخصیت خود را نیز در نظر گرفته و همچنین پتانسیل درآمد شغل را در طولانی مدت بررسی کنند.

برخی از مشاغل ممکن است در ابتدا حقوق‌های سخاوتمندانه‌ای را ارائه کنند اما در طولانی مدت پتانسیل درآمدی زیادی نداشته باشند. همچنین، عکس این موضوع نیز در برخی از شرکت‌ها وجود دارد. عواملی مانند امنیت شغلی، مزایا، تعادل بین کار و زندگی و فرصت‌های پیشرفت شغلی را در نظر بگیرید. یک شغل پایدار با مزایای خوب ممکن است ارزشمندتر از موقعیتی با حقوق بالاتر اما بدون امنیت شغلی باشد.

مشکل در تحلیل صحیح

مشکل در تحلیل صحیح یا به اصطلاحی «فلج تحلیلی» (Analysis Paralysis) ممکن است برای هر فردی افتاق بیافتد. این اتفاق زمانی می‌افتد که برای تحلیل مشاغل از مسیر‌های متفاوت و منابع بسیاری استفاده کند مسیر مشخصی برای ارزیابی داده‌ها و اطلاعات نداشته باشید.

اطلاعات کامل هرگز وجود ندارد و منتظر ماندن برای آن فقط باعث می‌شود هیچ‌وقت شروع نکنید. هر تصمیم شغلی با مقداری عدم قطعیت همراه است و ممکن است سردرگمی در انتخاب شغل برای هر فردی پیش بیاید. هدف این است که با بهترین اطلاعات موجود، تصمیم‌های آگاهانه بگیرید، نه اینکه به دنبال قطعیت باشید. به خودتان زمان کافی برای تحقیق و بررسی بدهید، همواره تفکر تحلیلی داشته باشید اما نقطه‌ای را مشخص کنید که در آن تصمیم گرفته و اقدام کنید.

دنبال کردن مشاغل پرطرفدار

دنبال کردن رشته‌های شغلی پرطرفدار بدون در نظر گرفتن تناسب شخصی، اغلب به ناامیدی منجر می‌شود. تنها این دلیل که یک شغل بازار داغی دارد و پرطرفدار است بدین معنی نیست که می‌تواند آینده شغلی شما را تامین کند. برای مثال امروزه هوش مصنوعی و امنیت سایبری مشاغلی بسیار پرطرفدار هستند اما این مشاغل نیازمند مهارت‌های خاص و علاقه و شناخت بسیاری هستند که هر فردی نمی‌تواند آن‌ها را به دست بیاورد.

همچنین، اشباع شدن بازار کار در این مشاغل پرطرفدار بسیار محتمل‌تر است و می‌تواند سریع‌تر اتفاق بیافتد. زمانی که تعداد زیادی از افراد، فرصت شغلی مشابهی را انتخاب می‌کنند، رقابت در این زمینه سنگین‌تر شده و فرصت‌ها با سرعت بیشتر کاهش می‌یابند.

یادگیری رزومه نویسی با فرادرس

یکی از مراحل مهم در راهنمای انتخاب شغل مناسب، نوشتن یک رزومه اصولی و حرفه‌ای است. برای نوشتن رزومه کاری خوب باید با مهارت‌ها و مفاهیمی چون ساخت رزومه در لینکدین، رزومه ساز‌های آنلاین، تفاوت رزومه و CV، انواع رزومه کاری و … آشنا شویم. پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی با این مفاهیم و مسائل به مجموعه فیلم آموزش رزومه نویسی فرادرس مراجعه کنید که با زبانی ساده ولی کاربردی به توضیح این مفاهیم و مسائل می‌پردازد.

همچنین با مراجعه به فیلم‌های آموزش فرادرس که در ادامه‌ آورده شده است می‌توانید به آموزش‌های بیشتری در زمینه رزومه نویسی دسترسی داشته باشید.

ملاحظات ویژه برای مراحل مختلف زندگی

مسیرهای انتخاب شغلی مختلف و برنامه‌ریزی برای آن باید با زندگی شما،‌ مرحله‌ای از زندگی که در آن هستید و شرایط مختلف هماهنگ باشد. مسیری که برای انتخاب شغل یک فارغ‌التحصیل دبیرستان یا دانشگاه وجود داردبا مسیر یک فردی که در نیمه یا انتهای مسیر شغلی خود و نزدیک به بازنشستگی است، تفاوت دارد.

در ادامه،‌ ملاحظات ویژه برای مراحل مختلف زندگی را در راهنمای انتخاب شغل بررسی می‌کنیم.

فارغ التحصیلان تازه کار

فارغ‌التحصیلان تازه‌کار باید میان فرصت‌های فوری و پتانسیل رشد بلندمدت تعادل برقرار کنند. اولین شغل لازم نیست شغل رویایی شما باشد، اما باید امکان یادگیری و کسب مهارت‌هایی را فراهم کند که شما را به اهداف نهایی‌تان نزدیک‌تر می‌کند. روی ساختن مهارت‌های پایه‌ای و قابل انتقال بین نقش‌ها و صنایع مختلف تمرکز کنید.

توانایی ارتباط موثر، حل مسئله و یادگیری مداوم، صرف‌نظر از تغییر شغل، در تمام مسیر حرفه‌ای به کار می‌آیند. همچنین، باید بیش از توجه به حقوق دریافتی، به پیشرفت‌های موجود در مسیر انتخاب شده توجه داشته باشید.

افراد حرفه‌ای با سابقه طولانی

افرادی که برای مدتی در یک مسیر شغلی اعتبار و تجربه به دست آورده‌اند و در شغل خود حرفه‌ای شده‌اند، در کنار مزیت‌هایی که در بازار کار دارند، با چالش‌هایی مانند تعهد مالی و مسئولیت‌های خانوادگی مواجهند. در این شرایط معمولا تغییر مسیر شغلی دشوار خواهد بود.

به همین دلیل این افراد باید از تجربیات خود بهره گرفته و به دنبال موقعیت‌هایی باشند که بر پایه پیشینه آن‌ها بنا شده است. این افراد بهتر است به جای شروع از صفر،‌ مهارت‌های خود را انتقال دهند و به تغییر تدریجی حین حفظ درآمد فکر کنند.

تغییر دهندگان شغل

افرادی که در مسیر تغییر شغل خود هستند باید روی مهارت‌های قابل انتقال و با ارزش خود تمرکز کنند. این افراد تصور می‌کنند که سابقه کاری غیرمرتبط آن‌ها، یک عیب برای پیشرفت در شغل جدید آن‌ها به شمار می‌آید. در حالی که تجربیات حرفه‌ای قبلی می‌تواند یک میزت در متمایز کردن آن‌ها با دیگر کارجویان باشد.

این افراد برای جبران کردن کاستی‌ها در تجربیات شغلی، باید روی تحصیلات، کارهای داوطلبانه و کارهای پروژه‌ای در حوزه شغلی جدید تمرکز کنند.

سال ‌های پایانی مسیر شغلی

افرادی که در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ سال زندگی خود هستند معمولا با چالش‌هایی مانند تبعیض سنی و تغییرات تکنولوژی روبه‌رو هستند. با این وجود این افراد از مزیت‌هایی مانند تجربه زیاد، قدرت تصمیم‌گیری و داشتن شبکه‌های حرفه‌ای برخوردارند. این مزیت‌ها می‌تواند این افراد را در مشاغلی که به این مسائل اهمیت می‌دهند، بسیار موفق سازد.

این افراد می‌توانند شغل‌هایی ترکیبی از مشاوره، کار پاره وقت و پروژه‌های مورد علاقه شان داشته باشند. این روش به آن‌ها کمک می‌کند که در حین حفظ انعطاف‌پذیری،‌ فعال بمانند و درآمد داشته باشند.

جمع‌بندی

در این مطلب از مجله فرادرس، قدم‌های اصلی در انتخاب شغل مناسب را بررسی کردیم و راهنمای انتخاب شغل کاملی را ارائه دادیم. انتخاب شغل مناسب یک فرآیند استراتژیک و شامل عناصر خودشناسی، بررسی بازار کار و آزمون عملی و کسب تجربه است. این مسیر با خودشناسی شروع می‌شود و شامل شناخت ارزش‌ها، انگیزه‌ها، مهارت‌ها، سبک زندگی و تیپ شخصیتی است. سپس باید بازار کار را بررسی و فرصت‌ها را تحلیل کنید. در این مسیر شغل‌هایی را شناسایی می‌کنید که با ویژگی‌ها و هدف‌های شما هم‌راستا هستند.

در مرحله بعد باید مسیرهای احتمالی با استفاده از کارآموزی، پروژه‌های کوتاه‌مدت یا گفتگو با افراد حرفه‌ای آزمایش شود. تصمیم آگاهانه در این مسیر نیاز به ثبت داده‌ها و جمع‌آوری بازخورد دارد. در نهایت، برای ورود به بازار کار باید مهارت‌های لازم را تقویت کرد، رزومه و پروفایل حرفه‌ای ساخت و با دوری از اشتباهات رایج شغلی را انتخاب کرد که در حین هماهنگی با ارزش‌ها و علاقه‌ها، آینده‌ای تضمین شده داشته باشد.