یادگیری درس اصول حسابداری ۱ معمولا اولین گام برای دانشجویان رشته حسابداری، علاقه‌مندان و کارآفرینانی است که قصد دارند با زبان مشترک تجارت یعنی حسابداری آشنا شوند. با یادگیری این زبان مشترک با مفاهیم مهمی مانند دارایی، بدهی، سرمایه، درآمد، هزینه، فرض‌ها و اصول بنیادین حسابداری آشنا می‌شوید. آشنایی با اصول حسابداری ۱ نه‌تنها برای ادامه تحصیل در حسابداری ضروری است، بلکه به افراد درک عمیق‌تری از امور مالی در کسب‌و‌کارها ارائه می‌دهد. در این مطلب از مجله فرادرس در ابتدا با مفاهیم و اصول حسابداری آشنا می‌شویم. در ادامه مفاهیمی مانند چرخه حسابداری و تراز آزمایشی را شرح می‌دهیم. سپس صورت‌های مالی در حسابداری و انواع آن را یاد می‌گیریم و در پایان بستن حساب‌ها را توضیح می‌دهیم.

اصول حسابداری ۱ چیست؟

در رشته‌های حسابداری، مدیریت، اقتصاد و برخی از رشته‌های مشابه، اصول حسابداری ۱ اولین درس پایه‌ای محسوب می‌شود که هدف آن آموزش مفاهیم ابتدایی حسابداری و درک نحوه ثبت و گزارش‌ رویداداهای مالی است. در این درس، دانشجو با اصول اولیه ثبت معاملات، ساختار حساب‌ها، معادله حسابداری و تهیه صورت‌‌های مالی آشنا می‌شود.

اصول حسابداری ۱ شامل چیست؟

در اصول حسابداری ۱ با موارد زیر آشنا می‌شوید.

• دارایی، بدهی، سرمایه
• معادله حسابداری
• دفتر روزنامه و دفتر کل
• ثبت معاملات روزانه
• تهیه تراز آزمایشی
• صورت‌های مالی پایه

هدف از یادگیری اصول حسابداری ۱ چیست؟

هدف از یادگیری اصول حسابداری ۱ را می‌توانیم در موارد زیر خلاصه کنیم.

• درک ساختار سیستم‌های مالی
• توانایی ثبت دقیق رویدادهای مالی
• آمادگی برای یادگیری مباحث پیشرفته‌تر مثل حسابداری مالی یا صنعتی
• استفاده از حسابداری در کسب‌وکارهای واقعی

چه کسانی باید اصول حسابداری ۱ را یاد بگیرند؟

افراد زیر می‌توانند اصول حسابداری ۱ را یاد بگیرند.

• دانشجویان رشته حسابداری و مدیریت
• کارآفرینان و صاحبان کسب‌و‌کارهای کوچک
• افرادی که قصد ورود به بازار کار مالی یا حسابداری دارند.
• افرادی که می‌خواهند کسب‌و‌کار خود را بهتر مدیریت کنند.

اهداف حسابداری چیست؟

هدف اصلی حسابداری تهیه اطلاعات مالی دقیق و قابل اعتماد برای کمک به تصمیم‌گیری اقتصادی بهتر است. این اطلاعات به افراد کمک می‌کند تا بدانند یک واحد اقتصادی چقدر سودآور است، چه منابعی دارد و از این منابع چگونه استفاده کرده است.

در ادامه اهداف اصلی از یادگیری اصول حسابداری را به‌طور خلاصه ذکر می‌کنیم.

• ثبت دقیق معاملات
• طبقه‌بندی اطلاعات مالی
• خلاصه‌سازی اطلاعات
• تفسیر اطلاعات مالی
• ارائه اطلاعات به ذی‌نفعان

یادگیری اصول حسابداری با فرادرس

یادگیری اصول حسابداری گامی ضروری برای درک ساختار مالی هر کسب‌و‌کار یا سازمان است. حسابداری به‌عنوان زبان تجارت شناخته می‌شود، زیرا از طریق آن می‌توان فعالیت‌های اقتصادی را ثبت، طبقه‌بندی و گزارش کرد. درک این اصول نه‌تنها برای دانشجویان رشته حسابداری مهم است، بلکه برای مدیران، کارآفرینان، سرمایه‌گذاران و حتی افراد عادی که می‌خواهند امور مالی شخصی خود را بهتر مدیریت کنند نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

با یادگیری اصول حسابداری فرد قادر خواهد بود تا جریان‌‌های مالی را به‌درستی پیگیری و اشتباهات مربوطه را شناسایی کند و در نهایت تصمیم‌های بهتری بگیرد. بنابراین یادگیری مباحث مربوط به اصول حسابداری مانند سرفصل‌‌های درس اصول حسابداری ۱ نقشی کلیدی در مسیر حرفه‌ای و شخصی هر فرد در دنیای تجارت ایفا می‌کند.

با توجه به اهمیت این موضوع فیلم‌های آموزشی متنوعی در فرادرس تهیه شده است که برخی از آن‌ها را در فهرست زیر مشاهده می‌کنید.

برای مشاهده فیلم‌های آموزشی بیشتر در این حوزه می‌توانید از لینک زیر استفاده کنید.

مفاهیم و اصول بنیادین حسابداری

در آموزش اصول حسابداری ۱ پیش از ورود به ثبت معاملات و تهیه صورت‌های مالی، آشنایی با مفاهیم بنیادی حسابداری اهمیت زیادی دارد. این مفاهیم چهار‌چوبی را تشکیل می‌دهند که تمام عملیات حسابداری بر اساس آن‌ها انجام می‌شود. برخی از مهم‌ترین مفاهیم و اصول حسابداری را در فهرست زیر مشاهده می‌کنید.

• فرض شخصیت اقتصادی
• فرض واحد پولی
• فرض تداوم فعالیت در اصول حسابداری
• فرض دوره مالی
• اصل بهای تمام‌شده در اصول حسابداری
• اصل تحقق درآمد
• اصل تطابق در حسابداری
• اصل افشای کامل اطلاعات
• اصل اهمیت
• اصل محافظه‌کاری در حسابداری
• اصل ثبات رویه در حسابداری

فرض شخصیت اقتصادی

«فرض شخصیت اقتصادی» (Economic Entity Assumption) بیان می‌کند که فعالیت‌های مالی یک واحد اقتصادی باید به‌طور کامل از فعالیت‌های مالی شخصی مالکان تفکیک شود. در اصول حسابداری ۱ این فرض کمک می‌کند تا صورت‌های مالی فقط عملکرد کسب‌وکار را نشان دهند و اطلاعات شخصی افراد را منعکس نکنند. همچنین طبق این فرض گروهی از شرکت‌های مرتبط می‌توانند تحت عنوان یک شخصیت اقتصادی واحد، صورت‌های مالی تلفیقی تهیه کنند. این موضوع در شرکت‌های مادر و فرعی بسیار رایج است.

فرض واحد پولی

در حسابداری «فرض واحد پولی» (Monetary Unit Assumption) ایجاب می‌کند که تمام معاملات مالی بر حسب یک واحد پولی ثابت مثلا ریال یا دلار بیان شوند. در آموزش حسابداری ۱ این فرض به ما می‌گوید که قدرت خرید پول در طول زمان نادیده گرفته می‌شود. یعنی دارایی‌هایی که در زمان‌‌های مختلف خریداری شده‌اند، بدون تعدیل تورم، با هم جمع و در ترازنامه منعکس می‌گردند.

مثلا زمینی که در سال ۱۳۶۰ به قیمت ۱۰ میلیون تومان خریداری شده و زمینی مشابه که در سال ۱۴۰۳ به قیمت ۳ میلیارد خریداری می‌شود، در صورت‌های مالی با مجموع ۳/۰۱۰ میلیارد ثبت می‌شوند و در آن به تفاوت ارزش زمانی پول توجه نمی‌شود.

فرض تداوم فعالیت در اصول حسابداری چیست؟

«فرض تداوم فعالیت» (Going Concern Assumption) یکی از مفاهیم بنیادی است که در درس اصول حسابداری ۱ مطرح می‌شود و به این معناست که فرض می‌شود شرکت در آینده نزدیک به فعالیت خود ادامه می‌دهد. اگر این فرض وجود نداشته باشد، حسابدار باید صورت‌‌های مالی را بر مبنای ارزش فروش فوری دارایی‌ها تنظیم کند. وجود این فرض باعث می‌شود که دارایی‌ها و بدهی‌ها در حالت عادی و نه بر اساس شرایط بحرانی ارزیابی شوند.

بنابراین در فرآیند تهیه و ثبت اطلاعات مالی، در نظر گرفته می‌شود که شرکت در آینده‌ قابل‌ پیش‌بینی منحل نمی‌شود و مجبور به فروش فوری و ارزان دارایی‌ها نیست. در نتیجه بهای تمام‌شده دارایی‌ها حفظ می‌شود و نیاز به ارزیابی بر مبنای ارزش نقد فوری وجود ندارد.

اگر این فرض برقرار نباشد، صورت‌های مالی باید با رویکرد دیگری مانند فروش اجباری یا انحلال تنظیم شود. برای مثال اگر شرکتی دچار بحران شدید مالی شود و نتواند هزینه‌های جاری خود را تامین کند، ممکن است این فرض نقض شود. در این شرایط صورت‌های مالی باید به‌گونه‌ای تنظیم شوند که احتمال فروش سریع دارایی‌ها را در نظر بگیرند.

سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران بازارهای مالی برای اینکه بتوانند درک بهتری از وضعیت شرکت‌ها داشته باشند، می‌بایست اطلاعات مالی شرکت‌ها را در صورت‌های مالی آن‌ها بررسی کنند. در این میان نسبت‌های مالی این امکان را به سرمایه‌گذاران می‌دهند تا بتوانند بررسی بهتری از وضعیت شرکت‌ها داشته باشند. برای آشنایی با نسبت‌های مالی می‌توانید مطلب نسبت‌های مالی چیست از مجله فرادرس را مطالعه کنید.

فرض دوره مالی در اصول حسابداری ۱

«فرض دوره مالی» (Time Period Assumption) بیان می‌کند که عملیات کسب‌و‌کار می‌تواند در دوره‌های زمانی مساوی مثل ماهانه، سه‌ماهه یا سالانه گزارش شود. این فرض برای تهیه صورت‌های مالی دوره‌ای در آموزش اصول حسابداری ۱ ضروری است. چون امکان بررسی و مقایسه عملکرد شرکت در بازه‌‌های مختلف را فراهم می‌کند.

برای مثال شرکتی که فروش خود را در طول سال انجام می‌‌دهد، ممکن است هنوز بخشی از کالاهای فروخته‌شده را تحویل نداده یا هزینه‌های مرتبط را پرداخت نکرده باشد. با فرض دوره مالی، حسابدار موظف است تمام این وقایع را در همان سال مالی ثبت و گزارش کند، نه پس از تحویل کالا یا پرداخت وجه. بنابراین حسابدار باید رویدادهای مالی را به محض وقوع آن‌ها ثبت کند، نه زمانی که پول جابه‌جا می‌شود.

این روش باعث می‌شود تا درآمد و هزینه‌ها با دقت بیشتری در دوره مربوطه گزارش شوند و صورت‌های سود و زیان دقیق‌تر شوند. در نهایت رعایت این فرض در اصول حسابداری باعث می‌شود تا اطلاعات مالی واقعی‌تر و قابل‌مقایسه‌تری برای تصمیم‌گیری مدیران، سرمایه‌گذاران و ناظران ایجاد شود.

اصل بهای تمام شده در اصول حسابداری

در چارچوب اصول حسابداری ۱، «اصل بهای تمام شده» (Cost Principle) یا اصل بهای تاریخی ایجاب می‌کند که رویدادهای مالی در زمان وقوع، با مبلغ واقعی پرداخت‌شده یا دریافت‌شده ثبت شوند، نه با ارزش روز یا برآوردی آن‌ها. یعنی اگر شرکتی در سال ۱۴۰۰ یک ملک را به مبلغ ۵ میلیارد تومان خریداری کند، این ملک تا سال‌ها بعد نیز با همین رقم در دفاتر ثبت خواهد ماند، حتی اگر ارزش آن در بازار دو برابر شود.

بنابراین قیمت خرید ثبت‌شده به‌عنوان بهای تمام شده مبنای اصلی گزارش‌گیری است و افزایش یا کاهش ارزش دارایی در بازار مثلا به‌دلیل تورم نادیده گرفته می‌شود. از سویی دیگر دارایی‌های نامشهود مانند شهرت برند یا تیم تحقیقاتی ارزشمند در ترازنامه وارد نمی‌شوند. زیرا آن‌ها را نمی‌توان با پول اندازه‌گیری کرد.

برای درک بهتر اصل بهای تمام شده در اصول حسابداری ۱ فرض کنید شرکتی در سال ۱۴۰۲ دستگاهی را با قیمت ۳۰۰ میلیون تومان خریداری کرده است. حتی اگر ارزش بازار آن دستگاه در سال ۱۴۰۴ به ۵۰۰ میلیون تومان برسد، همچنان در صورت‌های مالی با همان عدد ۳۰۰ میلیون تومان ثبت خواهد شد. مگر اینکه تجدید ارزیابی انجام شود که این موضوع در اصول حسابداری پایه‌ای مطرح نمی‌شود.

اصل تحقق درآمد در اصول حسابداری ۱

بر اساس «اصل تحقق درآمد» (Revenue Recognition Principle) در اصول حسابداری ۱، شرکت باید درآمد را زمانی شناسایی و ثبت کند که واقعا کسب شده باشد، نه لزوما زمانی که وجه نقد دریافت می‌شود. به‌عبارت دیگر اگر شرکت کالا یا خدماتی را ارائه داده و مشتری متعهد به پرداخت شده است، حتی اگر پول ارائه کالا یا خدمات هنوز دریافت نشده باشد، درآمد مربوطه باید در همان دوره مالی شناسایی و گزارش شود. لازم به ذکر است که درآمد زمانی تحقق‌یافته تلقی می‌شود که شرایط زیر برقرار باشد.

• خدمت یا کالا تحویل داده شود.
• مبلغ آن مشخص و قابل‌اندازه‌گیری باشد.
• دریافت وجه آن به‌طور معقول قابل‌انتظار باشد.

برای آشنایی بیشتر با این اصل و سایر اصول حسابداری می‌توانید فیلم آموزش اصول حسابداری جامع و با مفاهیم کلیدی فرادرس را مشاهده کنید.

اهمیت اصل تحقیق درآمد در اصول حسابداری از دستکاری درآمدها جلوگیری می‌کند. مثلا از به‌تاخیر انداختن یا زودتر ثبت کردن درآمدها برای نمایش سود بیشتر یا کمتر جلوگیری می‌کند. این اصل تطابق بهتری میان درآمدها و هزینه‌ها ایجاد می‌کند و باعث ارائه تصویر دقیق‌تری از عملکرد مالی شرکت می‌شود.

اصل تطابق در حسابداری

در اصول حسابداری ۱ «اصل تطابق» (Matching Principle) بیان می‌کند که هزینه‌ها باید در همان دوره‌ای ثبت شوند که درآمد مربوط به آن‌ها تحقق یافته است، حتی اگر پرداخت آن‌ها در دوره‌ای دیگر انجام شود. هدف این اصل، نمایش دقیق سود یا زیان واقعی هر دوره مالی است.

زیرا سود واقعی تنها با مقایسه درآمد و هزینه‌های مربوط به آن درآمد قابل‌محاسبه است. اصل تطابق، هم‌زمانی بین ثبت درآمد و هزینه ایجاد می‌کند و مانع از آن می‌شود که هزینه‌های یک دوره به‌اشتباه در دوره‌ای دیگر گزارش شود. اصل تطابق مکمل اصل تحقق درآمد است. به عبارت دیگر درآمد در زمان کسب شناسایی می‌شود و هزینه‌ای که منجر به آن شده نیز باید در همان زمان ثبت شود.

این اصل کمک می‌کند تا صورت سود و زیان بازتاب دقیقی از عملکرد مالی واقعی شرکت در هر دوره باشد و مانع از آن می‌شود که شرکت‌ها با دستکاری زمان ثبت هزینه‌ها، سود را بیشتر یا کمتر از واقعیت نشان دهند. برای درک تفاوت سال مالی و دوره مالی می‌‌توانید مطلب سال مالی چیست از مجله فرادرس را مطالعه کنید.

اصل افشای کامل اطلاعات

«اصل افشای کامل اطلاعات» (Full Disclosure Principle) در اصول حسابداری ۱ بیان می‌کند شرکت‌ها باید تمام اطلاعات مهم مالی را به‌طور شفاف گزارش دهند. به‌طوری‌که سرمایه‌گذاران، مدیران و افرادی که از صورت‌های مالی استفاده می‌کنند، با توجه به آن‌ها بتوانند تصمیم‌های منطقی بگیرند. این اطلاعات تنها به خود اعداد در صورت‌های مالی محدود نمی‌شود، بلکه شامل یادداشت‌‌های توضیحی، سیاست‌های حسابداری، بدهی‌های احتمالی، دعاوی حقوقی و سایر اطلاعات مالی تاثیرگذار نیز می‌شود.

نکات کلیدی اصل افشای کامل اطلاعات

نکات مهم اصل افشای کامل اطلاعات که در اصول حسابداری ۱ مطرح می‌شوند را در ادامه شرح می‌دهیم.

• اطلاعات مادی مهم باید افشا شوند. این اطلاعات اگر منتشر نشوند احتمال تصمیم‌گیری‌های نادرست را افزایش می‌دهد.
• این اطلاعات معمولا در بخش یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی ذکر می‌شوند.
• افشای اطلاعات باید قابل‌فهم، شفاف و کامل باشد.

اصل اهمیت در اصول حسابداری ۱

در درس اصول حسابداری ۱، «اصل اهمیت» (Materiality Principle) به این نکته اشاره می‌کند که اگر یک رویداد مالی آن‌قدر کوچک یا بی‌تاثیر باشد که نتواند بر تصمیمات استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی تاثیر بگذارد، لزومی به ثبت دقیق یا گزارش کامل آن نیست. بنابراین طبق این اصل، حسابداران باید زمان و انرژی خود را صرف گزارش‌ رویدادهایی کنند که برای تصمیم‌گیری مالی اهمیت دارند.

البته توجه به این نکته ضروری است که مفهوم اهمیت، نسبی است. بنابراین موردی که برای یک شرکت کوچک اهمیت دارد، ممکن است برای یک شرکت بزرگ بی‌اهمیت تلقی شود. اصل اهیمت به حسابداران اجازه می‌دهد در ثبت و گزارش رویدادهای مالی، انعطاف‌پذیری معقولی داشته باشند. اگر ثبت مورد بی‌اهمیتی باعث پیچیدگی یا اتلاف وقت شود، با توجه به اصل اهمیت ممکن است از آن صرف‌نظر شود.

اصل محافظه‌کاری در حسابداری

«اصل محافظه‌کاری» (Conservatism Principle) حکم می‌کند که در شرایط عدم قطعیت، حسابدار باید کمترین سود ممکن و بیشترین هزینه یا زیان احتمالی را شناسایی کند. به عبارت دیگر طبق این اصل اگر بین دو گزینه شک داریم، گزینه‌ای را انتخاب کنیم که شرایط مالی را کمتر خوش‌بینانه نشان دهد.

نکات کلیدی اصل محافظه‌کاری

در ادامه توجه به نکات زیر در ارتباط با اصل محافظه‌کاری در حسابداری ضروری است.

• هزینه‌ها و زیان‌های احتمالی باید بلافاصله شناسایی شوند.
• درآمدها و سودها تنها زمانی ثبت می‌شوند که قطعیت کافی درباره تحقق آن‌ها وجود داشته باشد.
• اصل محافظه‌کاری، نه پنهان‌کاری است و نه بدبینی مفرط، بلکه احتیاط حرفه‌ای است.

اهمیت اصل محافظه‌کاری

اهمیت اصل محافظه‌کاری را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد.

• مانع از بزرگ‌نمایی سود و دارایی‌ها می‌شود.
• باعث اطمینان بیشتر سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران می‌شود.
• در کنار اصل تحقق درآمد و تطابق، پایه‌ای برای صورت‌های مالی قابل‌اعتماد ایجاد می‌کند.

اصل ثبات رویه در حسابداری

اصل دیگری که در درس اصول حسابداری ۱ مطرح می‌‌شود، «اصل ثبات رویه» (Consistency Principle) است. این اصل بیان می‌کند که شرکت باید روش‌های حسابداری خود را در دوره‌های مالی مختلف به‌صورت یکنواخت حفظ کند. این اصل تضمین می‌کند که صورت‌های مالی در طول زمان نسبت بهم قابل مقایسه هستند. از سویی دیگر اگر تغییری در روش‌های حسابداری ایجاد شود، شرکت باید دلایل آن را توضیح داده و تاثیر تغییرات مربوطه را گزارش کند.

اهمیت اصل ثبات رویه

اهمیت اصل ثبات رویه را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد.

• ایجاد قابلیت مقایسه بین دوره‌های مالی مختلف
• افزایش اعتماد استفاده‌کنندگان از اطلاعات مالی
• کاهش ابهام در تحلیل عملکرد شرکت در طول زمان

معادله حسابداری

در اصول حسابداری ۱ نخستین مفهومی که به‌عنوان پایه تمام ثبت‌های مالی باید یاد بگیریم، معادله حسابداری است که آن را در زیر مشاهده می‌کنید.

$$text{A} = text{L} + text{E}$$

• A: دارایی‌ها
• L: بدهی‌ها
• E: حقوق صاحبان سرمایه

این معادله اساس حسابداری دوطرفه است و همیشه باید در توازن بماند. به عبارت دیگر، هر دارایی که شرکت دارد یا از محل بدهی‌ها مانند وام‌ها و تعهدات تامین شده یا از محل سرمایه صاحبان کسب‌و‌کار به‌دست آمده است.

عناصر تشکیل دهنده معادله حسابداری چیست؟

در ادامه اجزای تشکیل‌دهنده معادله حسابداری را ذکر می‌کنیم.

• دارایی‌ها: هر چیزی که شرکت مالک آن است و ارزش اقتصادی دارد را شامل می‌شود. برای مثال می‌توان به پول نقد، تجهیزات، زمین، حساب‌های دریافتنی و غیره اشاره کرد.
• بدهی‌ها: تعهدات شرکت نسبت به اشخاص یا نهادهای دیگر مانند وام‌ها، حساب‌های پرداختنی، مالیات معوق را شامل می‌‌شود.
• حقوق صاحبان سرمایه: سهم مالکان از دارایی‌های شرکت پس از کسر بدهی‌‌ها است. این بخش می‌تواند شامل سرمایه اولیه و سود انباشته باشد.

اهمیت معادله حسابداری

دلیل اهمیت معادله حسابداری را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد.

• تضمین می‌کند که تمام ثبت‌ها دارای یک سمت بدهکار و یک سمت بستانکار هستند.
• اساس تهیه «ترازنامه» (Balance Sheet) است.
• کمک می‌کند تا منابع مالی و بدهی‌های شرکت با شفافیت مشخص شود.
• پایه تحلیل‌های مالی و حسابرسی است.

آشنایی با حساب‌ها در اصول حسابداری ۱

«حساب» (Account) در حسابداری به ابزاری گفته می‌شود که برای ثبت، طبقه‌بندی و خلاصه‌‌سازی رویدادهای مالی استفاده می‌شود. هر حساب نشان‌دهنده یک نوع دارایی، بدهی، سرمایه، درآمد یا هزینه است. هر رویداد مالی بر یک یا چند حساب تاثیر می‌گذارد و از این طریق در سیستم حسابداری ثبت و تحلیل می‌شود.

دسته‌بندی اصلی حساب‌ها

با توجه به درس اصول حسابداری ۱، حساب‌ها به پنج گروه اصلی تقسیم می‌شوند.

• دارایی‌ها
• بدهی‌ها
• سرمایه
• درآمدها
• هزینه‌ها

در تمام ثبت‌های حسابداری، باید تاثیر هر رویداد را بر حداقل دو حساب مشخص کنیم. تمام این حساب‌ها در نهایت در قالب معادله اساسی حسابداری قرار می‌گیرند. اهمیت یادگیری دسته‌بندی اصلی حساب‌ها در درس اصول حسابداری ۱ را می‌توانیم در موارد زیر خلاصه کنیم.

• پایه‌ای برای تمام ثبت‌های مالی و تهیه صورت‌های مالی است.
• بدون شناخت درست از انواع حساب‌ها، درک ماهیت معاملات مالی ممکن نیست.
• آشنایی با دسته‌بندی حساب‌ها زمینه‌ساز درک ساختار دفتر کل، تراز آزمایشی و صورت‌های مالی است.

چرخه حسابداری چیست؟

چرخه حسابداری به فرآیند گام‌به‌گام ثبت، طبقه‌بندی، خلاصه‌سازی و گزارش‌دهی اطلاعات مالی گفته می‌شود. این چرخه از شناسایی و ثبت معاملات شروع می‌شود و تا بستن حساب‌ها و تهیه صورت‌‌های مالی ادامه دارد.

مراحل چرخه حسابداری

چرخه حسابداری معمولا ۸ مرحله دارد که باید در هر دوره مالی به‌ترتیب اجرا شود.

• تحلیل معاملات مالی: شناسایی و بررسی رویدادهای مالی
• ثبت در دفتر روزنامه: ثبت اولیه معاملات در قالب بدهکار و بستانکار
• انتقال به دفتر کل: انتقال اطلاعات از دفتر روزنامه به حساب‌های دفتر کل
• تهیه تراز آزمایشی اولیه: بررسی تعادل بین جمع بدهکار و بستانکار
• انجام اصلاحات پایان دوره: ثبت تعدیلات برای تطبیق با واقعیت مالی
• تهیه تراز آزمایشی اصلاح‌شده: آزمون مجدد تعادل پس از اصلاحات
• تهیه صورت‌های مالی: تهیه ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد
• بستن حساب‌ها: انتقال درآمد و هزینه‌ها به حساب سرمایه یا سود انباشته

دفتر روزنامه حسابداری چیست؟

دفتر روزنامه اولین محل ثبت معاملات مالی است که به آن دفتر ثبت اولیه نیز می‌گویند. زیرا تمام رویدادهای مالی به‌صورت روزانه و به ترتیب وقوع در آن ثبت می‌شود. هر ثبت حسابداری در دفتر روزنامه شامل دو بخش بدهکار و بستانکار است که طبق سیستم ثبت دوطرفه انجام می‌‌شود.

دفتر کل حسابداری

دفتر کل حسابداری یکی از مفاهیم اصلی است که در اصول حسابداری ۱ مطرح می‌شود. دفتر کل محلی است برای طبقه‌بندی و تجمیع اطلاعات مالی که در دفتر روزنامه ثبت شده‌اند. در این دفتر، هر حساب مثلا موجودی نقد، حساب‌های دریافتنی، فروش، هزینه‌ها و غیره، صفحه‌ای جداگانه دارد و تمامی ثبت‌های مربوط به آن حساب در همان صفحه وارد می‌شود. دفتر کل به ما کمک می‌کند تا بتوانیم وضعیت هر حساب را در طول دوره بررسی کنیم.

تفاوت دفتر روزنامه و دفتر کل

در جدول زیر تفاوت دفتر روزنامه با دفتر کل را مشاهده می‌کنید.

هر کسب‌وکار و تجارتی که مشمول مالیات است باید روند مالی کسب‌وکار خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه نماید. از این رو حسابداران بعد از تهیه و تنظیم اسناد حسابداری طبق قانون مکلف هستند این رویدادهای مالی را در دفاتر قانونی شرکت ثبت و به ممیز مالیاتی ارائه دهند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره نحوه تکمیل این دفاتر می‌توانید فیلم آموزش تحریر دفاتر قانونی کل و روزنامه فرادرس را مشاهده کنید.

تراز آزمایشی چیست؟

تراز آزمایشی فهرستی از حساب‌های دفتر کل به همراه مانده‌های آن‌‌ها است. این فهرست در قالب دو ستون مجزای بدهکار و بستانکار تنظیم می‌شود. اگر تمامی ثبت‌‌های حسابداری به‌درستی انجام شود، جمع دو ستون باید برابر باشد. هدف اصلی تراز آزمایشی، بررسی توازن سیستم حسابداری قبل از تهیه صورت‌های مالی است.

اصلاحات پایان دوره چیست؟

اصلاحات پایان دوره در اصول حسابداری ۱، مباحثی مربوط به ثبت‌هایی هستند که در پایان دوره مالی انجام می‌شوند تا درآمدها و هزینه‌ها با دوره مربوطه به‌درستی مطابقت داشته باشد. این اصلاحات برای رعایت اصل تطابق الزامی است.

مثال‌هایی از اصلاحات پایان دوره

در جدول زیر برخی از اصلاحات پایان دوره را به‌عنوان مثال مشاهده می‌کنید.

صورت‌های مالی در حسابداری ۱ چیست؟

در اصول حسابداری ۱ با صورت‌های مالی یا همان خروجی نهایی چرخه حسابداری آشنا می‌شوید. صورت‌های مالی گزارش‌هایی هستند که وضعیت مالی، عملکرد و جریان‌های نقدی یک واحد اقتصادی را در یک دوره مشخص نشان می‌دهند. صورت‌های مالی بر اساس اطلاعات دفتر کل و پس از اصلاحات پایان دوره تهیه می‌شوند.

انواع صورت‌های مالی پایه

در جدول زیر انواع صورت‌های مالی پایه به‌همراه هدف و عناصر اصلی آن‌ها را ذکر کرده‌ایم.

بستن حساب‌ها چیست؟

بستن حساب‌ها که در اصول حسابداری ۱ با آن آشنا می‌شوید به‌معنای انتقال مانده حساب‌های موقت به حساب‌های دائمی در پایان دوره مالی است. حساب‌هایی مانند درآمد، هزینه و برداشت‌ها باید صفر شوند تا دوره جدید با مانده صفر در این حساب‌ها شروع شود. هدف از بستن حساب‌ها را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد.

• آماده‌سازی حساب‌ها برای دوره مالی جدید
• انتقال سود یا زیان دوره به حساب سرمایه یا سود انباشته
• اطمینان از بسته بودن حساب‌های موقت برای شروع سال مالی بعدی

یادگیری دروس حسابداری با فرادرس

هر یک از دروس حسابداری از اصول حسابداری ۱ و ۲ تا حسابداری مالی، صنعتی و مالیاتی، نقش ویژه‌ای در درک عمیق افراد از عمکرد مالی یک سازمان ایفا می‌کنند. یادگیری دروس حسابداری یکی از مهم‌ترین پایه‌های موفقیت در دنیای مالی، تجاری و مدیریتی است. حسابداری تنها محدود به ثبت اعداد و ارقام نیست، بلکه فرآیندی تحلیلی، منطقی و ساختاریافته برای جمع‌آوری، ثبت، طبقه‌بندی و تفسیر اطلاعات مالی است.

در دروس حسابداری مانند اصول حسابداری ۱ دانشجویان با مفاهیم کلیدی مانند ترازنامه، صورت سود و زیان و اصول بنیادین حسابداری آشنا می‌شوند. یادگیری دروس حسابداری به آن‌ها کمک می‌کند تا زبان مالی را بیاموزند و بتوانند گزارش‌های مالی را بخوانند، تحلیل کنند و بر اساس آن‌ها تصمیم‌گیری‌های درستی انجام دهند.

در فرادرس فیلم‌های آموزشی متنوعی برای یادگیری دروس حسابداری دانشگاهی وجود دارد که در ادامه برخی از آن‌ها را مشاهده می‌کنید.

برای مشاهده فیلم‌های آموزشی بیشتر در این حوزه می‌توانید از لینک زیر استفاده کنید.

جمع‌بندی

در ابتدای این مطلب از مجله فرادرس با اهداف یادگیری اصول حسابداری ۱ آشنا شدیم. سپس اصول حسابداری را شرح دادیم. برای این منظور فرضیات و مفاهیمی مانند فرض شخصیت اقتصادی، فرض واحد پولی، فرض تداوم فعالیت در اصول حسابداری و اصولی مانند اصل بهای تمام‌شده، اصل تحقق درآمد، اصل تطابق، اصل افشای کامل اطلاعات و سایر اصول بنیادین در حسابداری را شرح دادیم.

معادله حسابداری و عناصر تشکیل‌دهنده آن‌ را بیان کردیم. سپس انواع حساب‌ها را شرح دادیم و دسته‌بندی اصلی آن‌ها را توضیح دادیم. چرخه حسابداری را بیان کردیم و مراحل آن را شرح دادیم. دفتر روزنامه و دفتر کل را توضیح دادیم و آن‌ها را باهم مقایسه کردیم. تراز آزمایشی را بیان کردیم و انواع صورت‌های مالی پایه در اصول حسابداری را شرح دادیم. در پایان نیز درباره بستن حساب‌ها توضیحاتی را ارائه کردیم.