افراد بالای نود سال یا افرادی که سن آن‌ها به صد سال رسیده است، مدت زیادی است مورد توجه شدید دانشمندان بوده‌اند؛ در حقیقت این افراد ممکن است به دانشمندان در درک چگونگی زندگی طولانی‌تر یا پیری با سلامت بهتر کمک کنند.

تاکنون مطالعه‌های انجام شده روی افرادی که سن آن‌ها به صد سال رسیده است، معمولا در مقیاس کوچک و متمرکز بر گروهی خاص صورت گرفته تا بتوانند راز افزایش طول عمر را بیابند. به عنوان مثال، گروه‌ها شامل افراد صد ساله‌ای که در خانه‌های سالمندان زندگی می‌کنند، نمی‌شود.

این مطالعه انجام شده را باید بزرگ‌ترین مطالعه‌ای دانست که پروفایل‌های نشان‌گر زیستی اندازه‌گیری شده در طول زندگی را در میان افراد با طول عمر فوق‌العاده زیاد مورد بررسی قرار می‌دهد.

پروفایل‌های افرادی که توانسته‌اند بیشتر از 100 سال عمر کنند را در کنار افراد نزدیک به آن‌ها را با یکدیگر مقایسه کرده و ارتباط میان پروفایل‌ها را در کنار احتمال تبدیل شدن به یک صد سال مورد بررسی قرار گرفت.

تحقیق‌ها شامل داده‌هایی از 44 هزار سوئدی بود که در سنین 64 تا 99 سالگی مورد ارزیابی‌های مربوط به سلامت قرار گرفتند. سپس این شرکت‌کنندگان از طریق داده‌های ثبت سوئد تا 35 سال مورد پیگیری قرار گرفتند.

از میان این جامعه آماری، 1224 نفر یا 2.7 درصد تا 100 سال عمر کردند؛ نکته جالب در این بررسی، جنسیت آن‌ها بود و بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، 85 درصد از افراد، زن بودند.

تعداد دوازده نشان‌گر زیستی مرتبط با التهاب، متابولیسم، عملکرد کبد و کلیه یا سوء تغذیه بالقوه و کم خونی در مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند. کلیه این موارد در مطالعه‌های قبل با پیری یا مرگ و میر مرتبط بودند.

نشان‌گر زیستی مرتبط با التهاب، اسید اوریک بود که به عنوان یک ماده زائد در بدن شناخته می‌شود و به علت هضم برخی غذاها ایجاد خواهد شد.

از طرف دیگر نشان‌گرهای مرتبط با وضعیت و عملکرد متابولیک مانند کلسترول، گلوکز و نشانگرهای مرتبط با عملکرد کبد که شامل آلانین آمینوترانسفراز (Alat)، آسپارتات آمینوترانسفراز (Asat)، آلبومین، گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT)، آلکالین فسفاتاز (Alp) و لاکتات دهیدروژناز (LD) را مورد بررسی قرار دادیم.

این پایان کار نبوده و کراتینین را که با عملکرد کلیه مرتبط است در کنار آهن یا احتمال کم خونی بررسی شدند. در نهایت آلبومین به عنوان یک نشان‌گر زیستی مرتبط با تغذیه هم ارزیابی شد.

عامل مهم رسیدن به 100 سالگی

در نتایج بررسی‌ها مشخص شد کسانی که وارد صدمین سالگرد تولد خود شدند از دهه شصت به بعد، میزان گلوکز، کراتینین و اسید اوریک پایین‌تری داشتند.

با این که مقادیر میانگین برای بیشتر نشان‌گرهای زیستی بین افراد صد سال و خارج صد سال، تفاوت معناداری نداشت، اما افراد صد سال به ندرت مقادیر بسیار بالا یا بسیار پایین را نشان می‌دادند.

به عنوان مثال، تعداد بسیار کمی از افرادی که وارد سن صد سالگی شدند در اوایل زندگی سطح گلوکز بالای 6.5 میلی‌مول در هر لیتر را سطح کراتینین بالای 125 میکرومول در لیتر داشتند.

افراد صد ساله و سایر افراد برای بسیاری از نشان‌گرهای زیستی، مقادیر خارج از محدوده طبیعی را در دستورالعمل‌های بالینی داشتند؛ احتمالا به این دلیل است که دستورالعمل‌ها بر اساس جمعیت جوان‌تر و سالم‌تر تنظیم شده‌اند.

هنگام بررسی این مورد که کدام نشان‌گرهای زیستی با احتمال رسیدن به 100 سالگی مرتبط هستند، متوجه شدیم که از بین 12 نشان‌گر زیستی به غیر از دو مورد، همه با احتمال رسیدن به 100 سالگی ارتباط دارند؛ این مسئله پس از در نظر گرفتن جنس، سن و میزان بیماری هم وجود داشت.

افرادی که در پایین‌ترین سطح کلسترول و آهن از پنج گروه قرار داشتند در مقایسه با افرادی که سطح بالاتری در آن‌ها وجود داشت، شانس کمتری برای رسیدن به 100 سالگی را داشتند.

از طرف دیگر افرادی که سطح گلوکز، کراتینین، اسید اوریک و نشان‌گرهای عملکرد کبد بالاتری داشتند هم احتمال رسیدن به 100 سالگی در آن‌ها، کاهش یافته بود.

در حالت کلی باید گفت تفاوت‌ها برای برخی از نشان‌گرهای زیستی نسبتا کم بود و این در حالی است که برای برخی دیگر، تفاوت‌ها تا حدودی قابل توجه‌تر بود.

به عنوان مثال برای اسید اوریک، تفاوت مطلق معادل 2.5 درصد بود؛ این بدان معنا است که افراد گروه با کمترین میزان اسید اوریک، 4 درصد شانس رسیدن به 100 سالگی را داشتند. از طرف دیگر در گروه با بالاترین میزان اسید اوریک، فقط 1.5 درصد به سن 100 سالگی رسیدند.

اگر بخواهیم بگوییم که تفاوت‌های کشف شده در مقیاس کوچک بودند، نشان‌دهنده ارتباط بالقوه میان سلامت متابولیک، تغذیه و طول عمر استثنایی هستند.

با این حال، این مطالعه هیچگونه نتیجه‌گیری درباره این که کدام عوامل سبک زندگی یا ژن‌ها مسئول مقادیر نشان‌گر زیستی هستند، ارائه نمی‌دهد. منطقی است فکر کنیم عواملی مانند تغذیه و مصرف الکل در این مورد یا افزایش طول عمر نقش مهم خواهند داشت.

پیگیری وضعیت کلیه و کبد در کنار گلوکز و اسید اوریک با افزایش سن، احتمالا ایده بدی به حساب می‌آید. با در نظر گرفتن تمام موارد، احتمالا شانس در مقطعی از زندگی در رسیدن به سن استثنایی نقش دارد.

توجه به این واقعیت که تفاوت‌ها در نشان‌گرهای زیستی را می‌توان مدت‌ها قبل از مرگ مشاهده کرد، نشان می‌دهد ژن‌ها و سبک زندگی ممکن است نقشی در این زمینه داشته باشند.