1
محله تاریخی پلاکا در پایتخت یونان، آتن، که در دامنه آکروپولیس باستانی قرار دارد، با موج فزاینده گردشگران خارجی روبه‌روست. ساکنان محلی و کارشناسان معتقدند این منطقه با خطر از دست دادن هویت تاریخی و فرهنگی خود مواجه شده است.
فشار گردشگری بر محله‌ای با پیشینه باستانی
تهدید «قلب آتن»
محله پلاکا که به دلیل نزدیکی به آکروپولیس و معماری سنتی‌اش، به «قلب آتن» شهرت دارد، اکنون در معرض تهدید «گردشگری بیش از حد» قرار گرفته است.
زافریرو، رئیس انجمن محلی این منطقه که بیش از ۳۰ سال در پلاکا زندگی کرده، هشدار داده است که این محله با تهدید جدی از سوی گردشگران روبه‌روست.
رکورد جدید گردشگران در سال ۲۰۲۵
پیش‌بینی می‌شود امسال، آتن میزبان ۱۰ میلیون گردشگر باشد؛ این رقم نسبت به سال ۲۰۲۴ دو میلیون افزایش یافته است. این موضوع نشان می‌دهد که آتن پس از دوران همه‌گیری کووید-۱۹ بار دیگر به یکی از مقاصد محبوب گردشگری جهانی تبدیل شده است.
پلاکا، محله‌ای با نام «محله خدایان»
آتن، که به‌عنوان گهواره تمدن غرب شناخته می‌شود، برای مدت‌ها تنها به‌عنوان نقطه گذر میان فرودگاه و بندر پیرئوس تلقی می‌شد. اما پلاکا، که در دامنه آکروپولیس و در کنار معبد پارتنون قرار دارد و به «محله خدایان» معروف است، اکنون زیر بار انبوه گردشگران خم شده است.
تنها در سال گذشته، معبد پارتنون که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده، ۴٫۵ میلیون بازدیدکننده داشته است.
تأثیر گردشگری بر زندگی محلی و میراث فرهنگی
ازدحام در کوچه‌های تاریخی پلاکا
کوچه‌های باریک پلاکا که مملو از کافه‌ها، تروت‌های سنتی، مغازه‌های سوغاتی و بناهایی از دوران بیزانس تا عثمانی هستند، اکنون با گردشگران پر شده‌اند.
لیدیا کاراس، رئیس انجمن محیط زیست و میراث فرهنگی «الِت»، درباره وضعیت هشدار داده و گفته است:
«پلاکا قدیمی‌ترین محله اروپاست که بدون وقفه ساکنانی داشته، نمی‌توانیم شاهد از بین رفتن روح این محله باشیم.»
از نجات اقتصاد تا تهدید بافت شهری
نجات اقتصاد یونان پس از بحران مالی
گردشگری یکی از ارکان اصلی اقتصاد یونان محسوب می‌شود. پس از بحران مالی جهانی سال ۲۰۰۸، این صنعت نقشی کلیدی در احیای اقتصاد کشور ایفا کرد.
کنستانتینوس ماریناکیس، فروشنده سوغاتی در پلاکا، می‌گوید:
«درآمد حاصل از گردشگری باعث رونق مجدد اقتصاد کشور و ایجاد اشتغال شد.»
نارضایتی‌های رو به افزایش
اما مشابه آنچه در سایر شهرهای محبوب اروپا اتفاق افتاده، در آتن نیز مخالفت با تبعات گردشگری در حال افزایش است. افزایش قیمت مسکن و فشار بر زندگی روزمره ساکنان، نگرانی‌هایی را به‌وجود آورده است.
- در ونیز، برای ورود گردشگران عوارض وضع شده است.
- در بارسلونا، مردم به‌صورت نمادین با تفنگ‌های آب‌پاش به اعتراض پرداختند.
- در آتن، شهردار هاریس دوکاس اعلام کرده که این شهر اکنون در میان ۱۰ مقصد پر بازدید جهان قرار دارد اما هشدار داده است:
«محله‌هایی مانند پلاکا با گردشگران اشباع شده‌اند.»
واکنش دولت و مداخلات قانونی
واحد مداخله شهری برای نظارت
شهرداری آتن برای کنترل وضعیت، یک «واحد مداخله» با پشتیبانی پلیس تشکیل داده است. این واحد شکایات مربوط به تخلفات را بررسی می‌کند، مانند:
- رستوران‌هایی که تراس خود را به فضای عمومی گسترش داده‌اند
- خودروهایی که پیاده‌روها را اشغال کرده‌اند
قوانین سال ۱۹۹۳ و عدم رعایت آن‌ها
در سال ۱۹۹۳، یک فرمان ریاست‌جمهوری برای حفاظت از بافت پلاکا صادر شد. طبق آن، نوع کاربری ساختمان‌ها محدود و ایجاد هتل تنها در خیابان‌های خاص مجاز بود.
اما دیمیتریس ملیساس، وکیل متخصص در حوزه برنامه‌ریزی شهری، می‌گوید این قوانین در سال‌های اخیر نقض شده‌اند.
او تأکید دارد:
«اکنون بیشتر خانه‌ها به آپارتمان‌های اجاره‌ای کوتاه‌مدت تبدیل شده‌اند. برخی از آن‌ها خدمات پذیرش ارائه می‌دهند یا در تراس خود صبحانه سرو می‌کنند، که عملاً آن‌ها را به هتل تبدیل کرده است.»
پیگیری قضایی و تلاش برای وضع محدودیت‌ها
پرونده‌ای در شورای دولتی
با توجه به جمعیت ساکن حدود ۲ هزار نفری پلاکا، که در تابستان با ورود گردشگران چهار برابر می‌شود، ملیساس پرونده‌ای را در شورای عالی اداری یونان (Danıştay) مطرح کرده است.
رأی این دادگاه درباره اجاره‌های کوتاه‌مدت قرار است در پایان سپتامبر صادر شود و می‌تواند به عنوان یک حکم الگو مورد استفاده قرار گیرد.
ممنوعیت ثبت اجاره‌های جدید در مرکز آتن
در پاسخ به افزایش بی‌سابقه قیمت اجاره، دولت در سال ۲۰۲۴ ثبت واحدهای اجاره‌ای کوتاه‌مدت جدید در مرکز آتن را برای حداقل یک سال ممنوع کرده است. با این حال، ملیساس معتقد است که این اقدامات کافی نیستند:
«هنوز هم در روزنامه‌ها آگهی‌هایی برای سرمایه‌گذاری در خانه‌هایی که قرار است به Airbnb تبدیل شوند، می‌بینم. این سؤال را مطرح می‌کند که آیا تدابیر اتخاذشده واقعاً مؤثر بوده‌اند؟»
او در پایان می‌افزاید:
«مشکل یونان نبود قانون نیست، مشکل اینجاست که این قوانین اجرا نمی‌شوند.»
نتیجه‌گیری
محله تاریخی پلاکا اکنون در دو راهی حفاظت از میراث فرهنگی و توسعه گردشگری ایستاده است. اگرچه گردشگری منبعی حیاتی برای اقتصاد یونان محسوب می‌شود، اما باید میان منافع اقتصادی و پایداری فرهنگی و اجتماعی توازن برقرار شود؛ در غیر این صورت، آتن ممکن است «قلب تاریخی» خود را از دست بدهد.
source