به نوشته‌های کوتاه که شامل چند جمله‌اند و جمله‌های آن‌ها درباره یک موضوع واحد هستند، بند می‌گوییم. بند در زبان فارسی همان پاراگراف است. برای نوشتن بند باید اصولی را رعایت کنیم و مراحلی را طی کنیم. برای مثال، وحدت موضوع، ارتباط موضوعی جمله‌ها، انتخاب موضوع مناسب، جزئی کردن موضوعات کلی و… از اصول بندنویسی هستند. در این مطلب از مجله فرادرس بررسی می‌کنیم بند چیست و اصول و مراحل بند نویسی را با مثال توضیح می‌دهیم. همچنین به معرفی انواع بند با نمونه نیز می‌پردازیم. در انتهای مطلب نیز پرسش‌هایی چهارگزینه‌ای طرح کرده‌ایم تا با استفاده از آن‌ها میزان یادگیری خود در زمینه بندنویسی را افزایش دهید.
آنچه در این مطلب می‌آموزید:
-
ویژگی‌های بند در نگارش فارسی مانند وحدت موضوع و اصالت جمله اول را یا می‌گیرید.
-
همه اصول بندنویسی مانند جزئی کردن موضوعات کلی را یاد خواهید گرفت.
-
با مثال با اجزای بند یعنی جمله‌های موضوع و کامل‌کننده آشنا می‌شوید.
-
مراحل نوشتن یک بند را به ترتیب و با مثال یاد خواهید گرفت.
-
تفاوت بند و پاراگراف را خواهید دانست.
-
هر کدام از انواع بند مانند بند توصیفی، روایی، مقدمه، نتیجه‌گیری و… را خواهید شناخت.
بند چیست؟
بند یا پاراگراف یک نوشته کوتاه است که شامل چند جمله درباره یک موضوع یکسان است. برای نوشتن بند باید به اصول و ویژگی‌هایی مانند یکسان بودن موضوع در کل بند، ارتباطات موضوعی جمله‌ها با یکدیگر، کوتاه بودن و… پایبند باشیم. مراحل نوشتن یک بند نیز از انتخاب موضوع مناسب آغاز می‌شود و با جزئی کردن موضوعات کلی و نوشتن جمله موضوع و جمله‌های کامل‌کننده، ادامه پیدا می‌کند.
در ادامه مطلب، اصول بند نویسی، مراحل آن، انواع بند و اجزای بند را با مثال بررسی و معرفی می‌کنیم. پیش از آن، پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری بند، اصول و مراحل نوشتن و انواع آن، مجموعه فیلم‌های آموزش ادبیات فارسی و نگارش دوره متوسطه در فرادرس را تماشا کنید.
مثال بند
در کادر زیر یک بند آورده‌ایم. عبارت موجود در کادر زیر را به این دلیل یک بند می‌دانیم که همه جمله‌های آن درباره یک موضوع یکسان (کاربرد نثر مصنوع در دیباچه کتابهای دوره صفویه) نوشته شده‌اند. در این بند، نویسنده در جمله اول، مفهوم اصلی را بیان کرده و در جمله‌های بعدی که همگی به یکدیگر و به موضوع اصلی مرتبط هستند، مثال‌هایی از جمله اول و کیفیت و نحوه آن را توضیح داده است.
در دوره صفویه از نثر مصنوع در فرمان‌ها و منشآت و دیباچه کتب استفاده می‌شد. چنانکه دیباچه کتبی از قبیل «شرف نامه بدلیسی»، «آیین اکبری»، «بدایع الوقایع» و «عیار دانش» به نثر مصنوع است. اما از کتبی که تماماً به این شیوه نوشته شده‌اند از همه معروف‌تر، «عباس‌نامه» وحید قزوینی و «محبوب القلوب» میرزا برخوردار ترکمان فراهانی است. باید توجه داشت که در نثر مصنوع این دوره ابداً از حلاوت و فخامت نثر فنی قرن ششم و هفتم خبری نیست و هرچه هست، تکلف و تعسف و بی‌ذوقی و غلط‌پردازی است.
(شمیسا)
اصول بند نویسی در نگارش فارسی چیست؟
تا اینجا یاد گرفتیم بند چیست و در این بخش، اصول نوشتن آن را بررسی می‌کنیم. ویژگی های بند در نگارش فارسی و زبان فارسی را در فهرست زیر آورده‌ایم. در ادامه مطلب نیز هرکدام از این ویژگی‌ها را توضیح می‌دهیم.
- وحدت موضوع
- ارتباط موضوعی جملات
- کوتاه بودن
- داشتن موضوع مناسب
- تقسیم موضوعات کلی به موضوعات جزئی
- اصلی بودن جمله اول
همه موارد فهرست بالا را در ادامه همین بخش از مطلب، با نمونه‌های درست و نادرست از هریک از آن‌ها توضیح داده‌ایم. پیش از آن، پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری اصول بندنویسی در فارسی، فیلم آموزش رایگان نگارش پایه هفتم در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.
وحدت موضوع
همه جمله‌های موجود در یک بند باید درباره یک موضوع یکسان نوشته شوند. یعنی همه جمله‌های یک بند باید درباره موضوع آن بند توضیح دهند. برای مثال اگر می‌خواهیم یک بند درباره «مدرسه» بنویسیم، باید همه جمله‌های آن بند را باید درباره مدرسه بنویسیم و نمی‌توانیم در هر جمله از موضوع متفاوت و نامربوط به مدرسه سخن بگوییم. با مشاهده دو مثال زیر این موضوع را بهتر درک می‌کنید.
مثال نادرست
در کادر زیر یک بند آورده‌ایم اما جمله‌های آن دارای وحدت موضوعی نیستند. جمله اول درباره اهمیت ستاره‌ها در جهت‌یابی است و در جمله بعدی نیز، نحوه استفاده از آن‌ها برای تعیین مسیر در گذشته را توضیح داده‌ایم. اما از جمله سوم به بعد، صحبت از فردی به نام ستاره است و ارتباط موضوعی بین جمله‌های بند از بین می‌رود. بنابراین، این بند یک بند نادرست است.
ستاره‌ها و صور فلکی در گذشته راهنمای انسان‌ها بوده‌اند. پیش از اختراع قطب‌نما و دیگر ابزارهای مسیریابی، افراد مختلف مانند کشتی‌ران‌ها، ساربان‌ها و… از صور فلکی برای یافتن جهت‌های جغرافیایی و مسیر درست خود استفاده می‌کردند. نام دخترخاله من ستاره است. او پنج سال پیش در زمستان به دنیا آمد. خاله‌ام اسم او را به دلیل علاقه بسیار زیاد خود به ستاره‌ها، انتخاب کرد.
مثال درست
در کادر زیر یک بند دیگر آورده‌ایم و همانطور که مشاهده می‌کنید. همه جمله‌های آن درباره یک موضوع یکسان هستند. همه جمله‌های این بند را درباره اهمیت انتخاب نام مناسب برای فرزند نوشته‌ایم و در آن، جمله‌ای بدون ربط به این موضوع وجود ندارد.
انتخاب اسم مناسب برای فرزند یکی از وظایف مهم مادرها و پدرها است. شاید این موضوع در ابتدا ساده و بی‌اهمیت به نظر برسد اما نامی که پدر و مادر برای فرزند خود انتخاب می‌کنند، معمولاً تا آخر عمر، همراه او است. اهمیت این موضوع در حدی است که حتی در روایت‌های دینی نیز به آن تأکید کرده‌اند. نام مناسب می‌تواند در اعتماد به نفس، عزت نفس و به طور کلی در آینده هر فرد تأثیر بگذارد.
ارتباط موضوعی جملات
همه جمله‌های یک بند باید علاوه بر داشتن ارتباط با یک موضوع یکسان، به یکدیگر نیز مرتبط باشند. یعنی باید بین هر جمله بند با جمله بعدی و قبلی آن، ارتباطی منطقی برقرار باشد. اگر این اصل را در نوشتن بندها رعایت نکنیم، نوشته ما مبهم و فهم آن برای خواننده سخت خواهد شد. با مشاهده مثال‌های درست و نادرست زیر، این اصل بندنویسی را بهتر درک می‌کنید.
مثال نادرست
در کادر زیر یک بند درباره «دریا» نوشته‌ایم اما میان جمله‌های آن ارتباط موضوعی وجود ندارد. درست است که همه این جمله‌ها درباره «دریا» هستند اما علاوه بر این، باید بین خود این جمله‌ها با یکدیگر نیز ارتباط وجود داشته باشد.
دریا یکی از شگرف‌ترین پدیده‌های طبیعی است. سالانه میلیون‌ها کشتی و اقیانوس‌پیما در دریاهای مختلف موجود در سراسر دنیا می‌گذرند و مسافر یا کالا جابه‌جا می‌کنند. به عقیده محققان، گونه‌های جانوری موجود در دریاها و اقیانوس‌ها، بسیار متنوع‌تر از گونه‌های جانوری خشکی است. در نظریه تکامل، یافته‌هایی درباره حرکت برخی از حیوانات از دریا به خشکی و از خشکی به دریا وجود دارد.
مثال درست
در کادر زیر یک بند درست درباره «دریا» نوشته‌ایم که علاوه بر اینکه همه جمله‌های آن درباره این موضوع هستند، میان خود آن‌ها نیز ارتباط معنایی وجود دارد.
قسمت‌های آبی کره زمین یعنی دریاها و اقیانوس‌ها از شگفت‌آورترین نقاط این کره خاکی هستند. یکی از عجایب آن‌ها، تنوع بسیار زیاد گونه‌های جانوری است. گونه‌های جانوری بسیار متفاوت و متنوعی که همه آن‌ها از کوچک‌ترین موجودات تا بزرگ‌ترین حیوانات، در یک چرخه غذایی جای گرفته‌اند. یکی دیگر از شگفتی‌های دریاها، نقش حیاتی آن‌ها برای انسان در جابه‌جایی مسافر و کالاهای ضروری است.
کوتاه بودن
هم جمله‌های بند باید کوتاه و ساده باشند تا فهم آن‌ها آسان باشد و هم کل بند باید کوتاه باشد، یعنی باید سعی کنیم هر بند را در کوتاه‌ترین، کامل‌ترین و ساده‌ترین حالت ممکن بنویسیم. هرچه طول بند کمتر باشد، خواندن و فهم آن برای مخاطب آسان‌تر است.
داشتن موضوع مناسب
در انتخاب موضوع باید هم به این نکته توجه کنیم که آن موضوع قابلیت آن را داشته باشد که چندین جمله درباره آن بنویسیم و هم به این نکته توجه کنیم که دانش و اطلاعات ما برای نوشتن درباره آن موضوع کافی باشد.
مثال نادرست و درست
همه افراد نمی‌توانند درباره موضوعاتی مانند «قطعنامه‌های بین‌المللی»، «نظام‌های حقوقی»، «فیزیک اتمی»، «زبان‌شناسی» و… بنویسند زیرا نوشتن بند درباره چنین موضوعاتی نیازمند داشتن تخصص در آن زمینه خاص است. در مقابل، موضوعات بسیار زیادی وجود دارند که همه افراد جامعه در سنین مختلف و با دانش و تخصص‌های گوناگون می‌توانند درباره آن‌ها بنویسند. «فصل‌ها»، «طبیعت»، «حوادث زندگی»، «ارتباطات انسانی مختلف»، «زیبایی‌ها» و… تنها چند نمونه اندک از این موضوعات بسیار زیاد هستند.
تقسیم موضوعات کلی به موضوعات جزئی
اصولاً نوشتن درباره موضوعات کلی، دشوار است و علاوه بر آن، ناچاریم برای نوشتن درباره موضوعات کلی، طولانی بنویسیم درحالی‌که بند باید کوتاه باشد. علاوه بر این‌ها، موضوع کلی باعث پراکندگی مطالب بند می‌شود و فهم آن را برای مخاطب دشوار می‌کند. بنابراین بهتر است به جای نوشتن بند درباره موضوع‌های کلی آن‌ها را به موضوعات کوچکتر تقسیم کنیم و هر موضوع کوچک را در یک بند بنویسیم.
برای مثال اگر بخواهیم درباره «مهربانی» بنویسیم، بهتر است آن را به چند موضوع جزئی‌تر مانند «مهر مادر به فرزند»، «مهربانی دوستان نسبت به یکدیگر»، «مهربانی در جامعه» و… تقسیم کنیم و هر بند را به یکی از این موضوعات اختصاص بدهیم. با مشاهده مثال‌های زیر این موضوع را بهتر درک می‌کنید.
مثال نادرست
در کادر زیر یک بند درباره موضوع کلی «قدرت» نوشته‌ایم. همانطور که مشاهده می‌کنید همه جمله‌های این بند، کلی و مبهم هستند و مخاطب با خواندن آن به درک خاصی نمی‌رسد.
قدرت مفهومی انتزاعی است که نمودهای بیرونی و عینی زیادی دارد. قدرت را می‌توانیم در عرصه‌های مختلفی از یک خانه تا شهر، کشور، قاره و جهان مشاهده کنیم. برای وجود شرایط عادلانه باید قدرت در همه این عرصه‌ها به طور منطقی تقسیم شود تا به اصطلاح توازن قدرت برقرار شود. قدرتمند بودن در هر عرصه تعریف خاص خود را دارد و شرایطی متفاوت را پدید می‌آورد. ابزارهای اعمال قدرت نیز متناسب با نوع قدرت و میزان و عرصه آن، متفاوت هستند.
مثال درست
اگر موضوع کلی «قدرت» را به موضوعات کوچک‌تری تقسیم کنیم به مواردی مانند «انواع قدرت»، «عرصه‌های قدرت»، «نمودهای قدرت»، «روش‌های اعمال قدرت»، «کنترل قدرت» و… می‌رسیم. در بند زیر درباره یکی از این موضوعات یعنی «نمودهای قدرت» نوشته‌ایم.
قدرت در عرصه‌های مختلف، نمودهای گوناگونی دارد. برای مثال در دوران جنگ سرد یکی از نمودهای قدرت بین آمریکا و روسیه، رزمایش‌های نظامی و آزمایش ابداعات نظامی بود. ممکن است یک فرد یا یک حکومت به طور مداوم قدرت خود را از طریق نمودهای مختلف نشان دهد اما همیشه این چنین نیست. گاهی افراد، شرکت‌ها، حکومت‌ها و… سعی می‌کنند با انجام عمل‌هایی غیرمستمر اما تأثیرگذار، قدرت خود را به دیگران ثابت کنند.
اصلی بودن جمله اول
اصلی‌ترین جمله از میان جملات بند، جمله اول است و همه جمله‌های بعدی به آن مرتبط هستند. بنابراین باید مفهوم اصلی و اساسی بند را در جمله اول بیان کنیم و در جمله‌های بعدی به توضیح آن بپردازیم. در واقع جمله‌های بعدی، همه در تکمیل جمله اول نوشته می‌شوند. به همین دلیل در هر بند، به جمله اول، که دربردارنده مفهوم اصلی بند است، جمله موضوع و به جمله‌های بعدی که تکمیل کننده جمله اول هستند، جمله کامل کننده می‌گوییم. در مثال زیر این ویژگی بندها را بهتر درک می‌کنید و با جمله‌های موضوع و کامل‌کننده نیز بهتر آشنا می‌شوید.
مثال نادرست
در کادر زیر یک بند درباره «ادبیات داستانی» نوشته‌ایم. مطابق اصول بندنویسی، جمله اول بند باید مفهوم اصلی آن را در بر داشته باشد اما در بند زیر این‌چنین نیست. مفهوم اصلی و کلی بند زیر را در جمله «ادبیات داستانی از… بوده است.» بیان کرده‌ایم پس باید آن را در ابتدای بند قرار می‌دادیم درحالی‌که این جمله، سومین جمله بند زیر است.
موضوع بعضی از کتابهای داستانی، جنایی و معمایی است. آگاتا کریستی یکی از مهم‌ترین نویسندگان در این ژانر است. ادبیات داستانی از گذشته تا کنون دارای ژانرها و فرم‌های مختلفی بوده است. ادبا در گذشته و دوران کهن، ادبیات داستانی را بیشتر در فرم شعر ارائه می‌کردند. برای مثال منظومه‌های «خسرو و شیرین» و «لیلی و مجنون» از نظامی گنجوی، از بهترین نمونه‌های ادبیات داستانی منظوم هستند.
مثال درست
در کادر زیر نیز یک بند درباره «ادبیات داستانی» نوشته‌ایم اما ترتیب جمله‌های این بند، برخلاف مثال قبلی، مطابق با اصول بندنویسی است. همانطور که مشاهده می‌کنید اولین جمله این بند، اصلی‌ترین جمله آن است و بقیه جمله‌ها برای کامل کردن آن آمده‌اند.
ادبیات داستانی تقریباً گونه ادبی غالب در ادبیات است. از ابتدای ادبیات تاکنون همواره در آثار ادبی ملت‌های مختلف، جلوه‌هایی از ادبیات داستانی را مشاهده می‌کنیم. حتی در ادبیات حماسی که از اولین گونه‌های ادبی است، شاهد ادبیات داستانی نیز هستیم. در دوران معاصر نیز ادبیات داستانی، نوع ادبی غالب بر آثار ادبی است. از رمان‌ها تا نمایشنامه‌ها همگی در حوزه ادبیات داستانی آفریده می‌شوند. یکی از دلایل پرکاربرد بودن ادبیات داستانی در طول تاریخ و در همه ملت‌ها، علاقه بشر به داستان و روایت است.
اجزای بند چیست؟
هر بند از یک جمله موضوع و چند جمله کامل کننده تشکیل می‌شود در ادامه همین بخش، درباره هرکدام از این جمله‌ها و مشخصات آن‌ها توضیح می‌دهیم و آن‌ها را با مثال بررسی می‌کنیم. برای یادگیری اصول و ویژگی‌های بندنویسی، پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش نگارش پایه هشتم در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.
جمله موضوع
جمله موضوع دربردارنده محتوای اصلی کل بند است و برای نوشتن بند باید آن را به‌عنوان اولین جمله بنویسیم. کارکرد جمله موضوع نیز این است که به مخاطب کمک می‌کند تا موضوع را آسان‌تر بفهمد و و پیام بند را بهتر درک کند. همچنین باید بدانید که جمله موضوع از موضوع کلی و موضوع کوچکتر تشکیل شده است. یعنی با مشاهده جمله موضوع می‌توانیم این دو مورد را کشف کنیم. به مثال زیر توجه کنید.
مثال
اگر جمله‌های زیر، جمله‌های موضوع در بندهای مختلف باشند، موضوع کلی و موضوع کوچکتر که موضوع بند هستند را برای هرکدام از آن‌ها در فهرست بعد از کادر مشخص کرده‌ایم.
ایران انواع زیادی درخت دارد.
فیلم‌ها را در ژانرهای مختلفی می‌سازند.
برای ساخت اهر اوریگامی باید مراحل مختلفی را طی کنیم.
- جمله اول: موضوع کلی «درختان ایران» و موضوع کوچکتر، «انواع درختان ایران» هستند.
- جمله دوم: موضوع کلی، «فیلم» و موضوع کوچکتر، «ژانرهای فیلم» هستند.
- جمله سوم: موضوع کلی، «ساخت اوریگامی» و موضوع کوچکتر، «مراحل ساخت اوریگامی» است.
جمله کامل کننده
جمله‌های کامل‌کننده را بعد از جمله موضوع می‌آوریم و در آن‌ها درباره جمله موضوع توضیحات بیشتری می‌دهیم. پس جمله‌های کامل‌کننده می‌توانند برای توضیح بیشتر درباره جمله موضوع، بررسی دلایل آن، ذکر نمونه‌هایی برای آن و کاربردهایی این‌چنینی به کار بروند. در همین بخش، یک بند را آورده‌ایم و جمله‌های موضوع و کامل‌کننده آن را با دلیل مشخص کرده‌ایم.
مثال با تعیین جمله موضوع و کامل کننده بند
در کادر زیر یک بند آورده‌ایم و در فهرست پس از کادر، جمله‌های موضوع و کامل کننده این بند را با ذکر دلایل، تشخیص داده‌ایم.
جنگل‌های هیرکانی به دلیل قدمت و تنوع زیستی بی‌نظیر خود دارای اهمیت بسیار زیادی هستند. قدمت این جنگل‌ها که در حاشیه جنوبی دریای خزر قرار دارند به چند میلیون سال می‌رسد. جنگل‌های هیرکانی پناهگاهی برای گونه‌های جانوری و گیاهی نادر و بومی هستند و در حفظ تعادل اقلیمی، نقشی اساسی ایفا می‌کنند. علاوه بر این، این جنگل‌ها، در تنظیم چرخه آب و جلوگیری از فرسایش خاک نیز تأثیر مهمی دارند. به همین دلایل حفظ و نگهداری این میراث طبیعی، هم برای حفظ حیات و هم به‌عنوان منبعی برای تحقیقات علمی در آینده، ضروری است.
- جمله موضوع: اولین جمله بند یعنی «جنگل‌های هیرکانی… هستند.» به دلیل در بر داشتن محتوای اصلی و کلی بند، جمله موضوع است. با توجه به این جمله، موضوع کلی این بند، «اهمیت جنگل‌های هیرکانی» و موضوع کوچکتر آن، «دلایل اهمیت جنگل‌های هیرکانی» است.
- جمله کامل کننده: همه جمله‌ها به جز جمله اول، جمله‌های کامل‌کننده هستند زیرا حاوی توضیحاتی درباره جمله موضوع (ذکر دلایل اهمیت جنگل‌های هیرکانی) هستند.
حالا که یاد گرفتیم بند چیست و اصول و اجزای آن چه هستند، در ادامه مطلب، مراحل بندنویسی را توضیح می‌دهیم.
مراحل بند نویسی چیست؟
تا اینجا بررسی کردیم اصول نوشتن و اجزای بند چیست و در فهرست زیر مراحل نوشتن بند را آورده‌ایم و در ادامه هرکدام را به طور جداگانه توضیح می‌دهیم.
- انتخاب موضوع
- محدود کردن موضوع کلی
- نوشتن جمله موضوع
- نوشتن بقیه جمله‌ها در تکمیل جمله موضوع
در ادامه همین بخش، همه این مراحل را با مثال توضیح داده‌ایم. پیش از آن پیشنهاد می‌کنیم با تماشای فیلم آموزش نگارش پایه نهم در فرادرس، با نوشتن بند و مراحل آن بیشتر آشنا شوید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.
انتخاب موضوع
اولین مرحله برای نوشتن بند، انتخاب موضوع مناسب است. یعنی پیش از نوشتن باید مطمئن شویم که درباره موضوعی که می‌خواهیم درباره آن بنویسیم، اطلاعات کافی داریم یا توانایی کسب اطلاعات کافی درباره آن را دارا هستیم. برای مثال ممکن است یک دانش‌آموز ده ساله، توانایی بندنویسی درباره فیزیک کوانتوم را نداشته باشد اما به‌راحتی می‌تواند درباره درس ریاضی یک بند بنویسد. ما در اینجا موضوع «ورزش» را انتخاب می‌کنیم که نوشتن یک بند درباره آن تقریباً برای همه ممکن است و در مراحل بعدی نیز با آن پیش می‌رویم.
محدود کردن موضوع کلی
هرچه موضوع بند ما کلی‌تر باشد، هم نوشتن آن برای ما دشوارتر است و هم امکان فهم نادرست خواننده از بند بالاتر می‌رود. بنابراین اولین کار بعد از انتخاب موضوع مناسب این است که آن را به چند موضوع کوچکتر تقسیم کنیم و یکی از آن‌ها را برای نوشتن بند خود مد نظر قرار دهیم. برای مثال اگر موضوع کلی آزادی را در نظر داریم، می‌توانیم آن را به موضوعات جزئی «آزادسازی پرندگان»، «آزادی اسیران جنگی»، «آزادی از ظلم» و… تقسیم کنیم و درباره یکی از آن‌ها بنویسیم. درباره مثال مرحله قبلی یعنی ورزش، می‌توانیم موضوع جزئی «تأثیر ورزش بر روح» را در نظر بگیریم.
نوشتن جمله موضوع
در ابتدای هر متن باید جمله موضوع آن را بنویسم. یعنی جمله‌ای که مفهوم اساسی و کلی متن در آن مشخص است. برای نوشتن جمله موضوع باید این نکته را در نظر داشته باشیم که همه جمله‌های بعدی بند را قرار است در ادامه و برای کامل کردن جمله موضوع بنویسیم. هرچه جمله موضوع، کوتاه‌تر و کامل‌تر باشد، مخاطب مفهوم اصلی بند را بهتر درک می‌کند. برای موضوعی که در مراحل قبلی انتخاب کردیم، یعنی «تأثیر ورزش بر روح»، می‌توانیم چنین جمله‌ای را به‌عنوان جمله موضوع بنویسیم: «انجام فعالیت‌های ورزشی تأثیر مهمی بر روح انسان دارد.»
نوشتن بقیه جمله ها
بعد از نوشتن جمله موضوع، باید بقیه جمله‌های بند یعنی جمله‌های کامل‌کننده را متناسب با جمله موضوع و در ادامه آن بنویسیم. باید توجه کنیم که علاوه بر وجود ارتباط میان هر جمله کامل‌کننده با جمله موضوع، خود جمله‌های کامل‌کننده نیز باید با یکدیگر دارای وحدت موضوعی و ارتباط معنایی باشند. جمله‌های کامل‌کننده را می‌توانیم در تفسیر، توضیح، مثال و… جمله موضوع بنویسیم. در کادر زیر، جمله‌های کامل کننده را به جمله موضوعی که در مرحله قبلی نوشته‌ایم، اضافه کرده‌ایم و به این ترتیب بند خود را به طور کامل نوشته ایم.
انجام فعالیت‌های ورزشی تأثیر مهمی بر روح انسان دارد. ممکن است در نگاه اول اینطور به نظر نرسد و گمان کنیم که ورزش فقط بر سلامت جسم اثر می‌گذارد اما این‌چنین نیست. فعالیت‌های مختلف ورزشی همانطور که برای سلامتی اندام‌های داخلی و خارجی بدن مفید و لازم هستند، به همان میزان برای سلامت روح نیز مفید هستند. امروزه انجام بسیاری از ورزش‌ها برای بهبود سلامت روان مانند کاهش اضطراب، افزایش اعتماد به نفس، بهبود اختلالات خلقی و… توصیه می‌شود. البته برای بهره‌مندی از مزایای روحی ورزش لازم نیست که فعالیت‌های سنگین و فشرده داشته باشیم بلکه فعالیت‌های ساده مانند پیاده‌روی نیز می‌توانند مؤثر باشند.
انواع بند چیست؟
حال که یاد گرفتیم بند چیست و با اصول بند نویسی و مراحل آن آشنا شدیم، در این بخش به معرفی انواع بند می‌پردازیم. انواع بند را در فهرست زیر آورده‌ایم و در ادامه مطلب مشخصات و نکات لازم برای نگارش هرکدام را توضیح می‌دهیم.
- بند توصیفی
- بند روایی
- بند مقدمه
- بند نتیجه‌گیری
- بند عینی
- بند ذهنی
در ادامه همین بخش، همه انواع بند را با مثال معرفی کرده‌ایم. پیش از آن پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری انواع بند و بررسی نمونه‌های آن‌ها، مجموعه فیلم‌های آموزش ادبیات فارسی و نگارش دوره متوسطه در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.
بند توصیفی
بندی که آن را با تماشا و توصیف جزئیات یک پدیده بنویسیم، بند توصیفی نام دارد. خوب دیدن و مشاهده دقیق، برای نوشتن بند توصیفی بسیار اهمیت دارد. یکی از شگردهای زیباتر کردن بندهای توصیفی استفاده از آرایه‌هایی ادبی مانند تشبیه است.
مثال
در کادر زیر یک بند درباره مجسمه «نجیب‌زاده اشکانی» نوشته‌ایم و این کار را با توصیف کردن آن انجام داده‌ایم.
اولین بار که آن مجسمه را دیدم، عکسش را توی صفحات یک مجله مشاهده کردم. بعد به موزه ایران باستان رفتم تا از نزدیک ببینمش. این مجسمه، تندیسی از یک مرد است. دست راست آن از بازو و دست چپ آن از مچ شکسته است. جنس این تندیس از مفرغ است و به همین دلیل رنگ آن خاکستری است. مورخان قدمت این مجسمه را مربوط به زمان اشکانیان می‌دانند و به همین دلیل نام آن را تندیس نجیب‌زاده اشکانی گذاشته‌اند. سر این مجسمه یک چهره مردانه با پهنای زیاد و سبیل‌های بزرگ است. روی سرش نیز یک کلاه گرد ساده و بدون لبه و تزیینات وجود دارد و موهای نسبتاً بلند و پف‌دار او، از زیر کلاه بیرون زده است. لباس‌های این مجسمه بسیار زیبا حکاکی شده اند. لباس بالاتنه آن شامل یک پوشش زیری یقه گرد و یک روپوش یقه هفت است که لبه‌های آن به صورت ضربدری روی هم آمده و با یک کمربند بسته شده‌اند. پوشش پایین‌تنه این مجسمه نیز یک شلوار کمی گشاد است که با توجه به بافت آن در مجسمه، احتمالاً از جنسی نخی تهیه می‌شده است.
بند روایتی چیست؟
اگر در یک بند، یک رویداد مانند یک خاطره را بازگو کنیم، به آن بند، بند روایی یا روایتی می‌گوییم. در بندهای روایی، رویدادها را یکی پس از دیگری و به دنبال هم می‌نویسیم.
مثال
در کادر زیر یک نمونه بند روایتی را آورده‌ایم. شما می‌توانید برای نوشتن یک بند روایتی، هرکدام از خاطرات خود را بنویسید.
من و خانواده‌ام بهار امسال را در شهر زیبای شیراز گذراندیم. وقتی به شهر رسیدیم ابتدا به سمت هتلی رفتیم که از قبل رزرو کرده بودیم. بعد از چند ساعت استراحت و وقتی خستگی راه از تنمان درآمد، تصمیم گرفتیم گردش خود را در این شهر آغاز کنیم. اولین مقصد ما حافظیه بود. حافظیه آرامگاه یکی از مهم‌ترین شاعران ایران یعنی حافظ شیرازی است. آنجا پر از ازدحام بود و گردشگران زیادی در آن زمان از سال به حافظیه آمده بودند. اگر حدس می‌زنید که مقصد بعدی ما سعدیه بوده است، باید بگویم که کاملاً درست فکر کرده‌اید. سعدیه در محله نیستان شیراز قرار دارد. بعد از بازدید از حافظیه و سعدیه به هتل برگشتیم و بعدازظهر همان روز نیز از بازارهای قدیمی شیراز مانند بازار وکیل و بازار حاجی بازدید کردیم.
بند مقدمه چیست؟
به بندی که در ابتدای یک انشاء، متن و… می‌آید و فضای کلی حاکم بر متن را نشان می‌دهد، بند مقدمه می‌گوییم. موضوع بند اول کلی‌تر از موضوع سایر بندهای متن است. در بخش بعدی و بعد از توضیح بند نتیجه‌گیری، مثالی برای این دو بند آورده‌ایم.
بند نتیجه گیری
به بند انتهایی یک متن، انشاء و… که در آن، مطالب متن را جمع‌بندی می‌کنیم و به یک نتیجه می‌رسیم، بند نتیجه‌گیری می‌گوییم. بند نتیجه‌گیری نیز مانند بند مقدمه، کلی است.
مثال بند مقدمه و نتیجه گیری
در کادر زیر یک متن درباره «جوانی» نوشته‌ایم و بند مقدمه و نتیجه‌گیری آن را مشخص کرده‌ایم.
جوانی بهار زندگی است. فصلی پر از رنگ و شور که قلب را سرشار از امید و آرزو می‌کند. در این دوره، هر روز مانند صفحه‌ای سفید است که می‌توان با قلم شجاعت و خلاقیت، زیباترین داستان‌ها را بر آن نوشت. جوانی زمانی است که انسان با انرژی بی‌پایان خود رؤیاهاش را دنبال می‌کند و به سوی افق‌های دوردست می‌نگرد.
جوانی زمان ساختن خود است. زمانی که انسان با انتخاب‌هایش، مسیر زندگی اش را ترسیم می‌کند. در جوانی ذهن مانند آسمانی صاف و بیکران است. آماده برای پرواز خیال و کشف ناشناخته‌ها. این دوره فرصتی است برای آموختن، تجربه کردن و حتی برای اشتباه کردن. هرگام هرچند ناپخته، درس‌هایی ارزشمند به همراه دارد که آینده را برای ما روشن‌تر می‌کند.
شور و اشتیاق جوانی مانند آتشی است که در وجود انسان شعله‌ور می‌شود. این آتش، انگیزه‌ای است برای تغییر و برای ساختن جهانی بهتر و به جا گذاشتن اثری ماندگار از خود در دنیا. جوان با قلب پر از عشق و امید می‌تواند کوه‌ها را جابه‌جا کند و دریاها را بپیماید. این نیرو همچون گوهری است که فقط در جوانی به این حد از درخشش می‌رسد.
اما جوانی تنها به معنای بی‌محابا دویدن نیست. بلکه این دوره، زمانی است برای تأمل و شناخت خود. در این دوره است که ما می‌آموزیم چگونه میان احساسات و منطق خود تعادل برقرار کنیم.
جوانی دعوتی است برای با تمام وجود زندگی کردن، برای خندیدن، گریستن، عاشق شدن، شکست خوردن و پیروز شدن. فصل جوانی هدیه‌ای است که تنها یکبار آن را دریافت می‌کنیم و باید آن را همچون موهبتی تکرارنشدنی گرامی بداریم.
بندهای مقدمه و نتیجه‌گیری این متن را در فهرست زیر آورده‌ایم.
- بند مقدمه: بند اول یعنی از «جوانی بهار زندگی است.» تا «… دوردست می‌نگرد.»
- بند نتیجه‌گیری: بند آخر یعنی از «جوانی دعوتی است…» تا «گرامی بداریم.»
بند عینی
اگر بند را با تکیه بر حواس پنجگانه خود و در محدوده همین حواس و به صورت مستندگونه بنویسیم، یک بند عینی نوشته‌ایم. برای نوشتن یک بند عینی، بعد از انتخاب موضوع، ابتدا از پرسش شروع می‌کنیم. سپس پرسش‌های عینی را جدا و گزینش می‌کنیم. در نهایت نیز پس از جدا کردن پرسش‌های کلی و جزئی، به ترتیب به آن‌ها پاسخ می‌دهیم و بند عینی ما به این طریق نوشته می‌شود. در کادر زیر مثالی از یک بند عینی را آورده‌ایم.
مثال
در کادر زیر یک بند عینی درباره «خواب» آورده‌ایم.
خواب نقشی حیاتی در حفظ سلامت جسمی و روانی انسان دارد. طی این فرآیند زیستی پیچیده، مغز مراحل مختلفی از جمله خواب سبک، خواب عمیق و… را طی می‌کند که هرکدام از این مراحل و همه اتفاقات طی آن‌ها، برای ترمیم بافت‌های بدن، تثبیت حافظه، پردازش اطلاعات روزانه و… ضروری و مفید هستند. داشتن خواب کافی (۷ تا ۹ ساعت در شبانه روز) برای همه بزرگسالان ضروری است. کودکان و افراد مسن نیز به خواب بیشتری نیاز دارند. اهمیت خواب تا جایی است که کمبود خواب مزمن می‌تواند منجر به اختلالات متابولیکی، کاهش عملکرد شناختی و افزایش احتمال بیماری‌های قلبی-عروقی شود.
در مطلب زیر از مجله فرادرس، مشخصات نوشته عینی و مراحل نگارش آن را با مثال توضیح داده‌ایم.
بند ذهنی
هرگاه برای نوشتن یک بند در دنیای تخیل و ذهن خود گام برداریم و از محدوده حواس پنجگانه خارج شویم، یک بند ذهنی نوشته‌ایم. برای نوشتن یک بند ذهنی می‌توانیم از روش‌هایی مانند مقایسه، جانشین‌سازی و تضاد مفاهیم استفاده کنیم. یعنی یا ارتباط بین دو مفهوم ظاهراً بی‌ارتباط را از طریق مقایسه آن‌ها کشف کنیم یا خود را به جای موجود یا پدیده‌ای بگذاریم و از زبان او روایت کنیم یا بند خود را از طریق بارش فکری درباره دو مفهوم متضاد با یکدیگر بنویسیم.
مثال
بند موجود در کادر زیر، یک بند ذهنی است. برای نوشتن آن از روش جانشین‌سازی استفاده کرده‌ایم یعنی خود را به‌جای درخت «بید مجنون» قرار داده‌ایم و از زبان او سخن گفته‌ایم.
من بید مجنونی با شاخه‌هایی بلند و آویزان در کنار جویباری ریشه دوانده‌ام و با رقص در نسیم روزگار می‌گذرانم. ریشه‌هایم عطش خاک را سیراب می‌کنند و برگ‌هایم سایه‌ای خنک را به رهگذران هدیه می‌دهند. هر بهار با شکوفه‌های تازه خود، جوان می‌شوم و در پاییز بخشی از وجودم را با برگ‌هایم به زمین می‌سپارم. بعد از گذر این سالهای طولانی زندگی خود، در برابر طوفان‌ها خم شده‌ام اما هرگز نشکسته‌ام زیرا ریشه‌هایم در خاک، قصه ایستادگی در عشق را روایت می‌کنند.
حالا که یاد گرفتیم بند چیست و اصول و مراحل نوشتن آن، انواع آن و اجزای آن چه هستند، در بخش‌های بعدی، تمرین‌هایی تشریحی و چهارگزینه‌ای را برای تقویت یادگیری شما طرح کرده‌ایم.
سؤالات متداول در زمینه بند در فارسی
تا اینجا یاد گرفتیم بند چیست و اصول و مراحل نوشتن آن و اجزا و انواع آن را شناختیم. در این بخش به پرتکرارترین سؤالات درباره بند در زبان فارسی و نوع نوشتن آن پاسخ داده‌ایم تا درباره این مبحث، ابهامی نداشته باشید. برای یادگیری کامل مبحث بند در نگارش فارسی، پیشنهاد می‌کنیم مجموعه فیلم‌های آموزش ادبیات فارسی و نگارش دوره متوسطه در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.
فرق بین بند و پاراگراف چیست؟
بند و پاراگراف تفاوتی با یکدیگر ندارند. پاراگراف «Paragraphe» یک واژه فرانسوی است که در زبان فارسی نیز کاربرد دارد و معادل فارسی آن، همین واژه بند است.
معنی بند در نگارش چیست؟
در نگارش فارسی به نوشته‌هایی کوتاه که همه جمله‌های آن‌ها درباره یک موضوع یکسان باشند، بند می‌گوییم.
معنی بند در فارسی چیست؟
بند در زبان فارسی معانی متفاوتی دارد. از معنای ریسمان رفته تا سد، گروه و… ولی معنای آن در نگارش فارسی، هم معنا با پاراگراف یعنی نوشته‌ای کوتاه و منسجم است که درباره موضوعی خاص نوشته شده است و جمله‌های آن از نظر معنایی با هم ارتباط دارند.
تمرین
حال که یاد گرفتیم بند چیست و بری نوشتن آن باید چه اصولی را رعایت و چه مراحلی را طی کنیم، در این بخش، با چند تمرین، یادگیری خود را تثبیت می‌کنیم. در هر سؤال، ابتدا پاسخ را با دانش خود حدس بزنید و سپس با کلیک بر گزینه «جواب» پاسخ درست را مشاهده کنید.
اهواز زیباترین شهر غمگینی است که در زندگی دیده‌ام. اواسط زمستان بود که با دو نفر از دوستانم به آنجا سفر کردم. زیبایی آن، محسورت می‌کند. همه جاذبه‌های طبیعی و مکان‌های تاریخی‌اش آنچنان در ذهنت نقش می‌بندد که حتی اگر بخواهی هم نمی‌توانی فراموششان کنی. بله این شهر، خیلی خیلی زیباست اما اگر کمی بیشتر بمانی و خوب مشاهده کنی، هنوز زخم‌های جنگ را بر جسم و روح این شهر می‌بینی. بله اهواز غمگین‌ترین شهر زیبایی است که دیده‌ام.
این بند، یک بند روایی درباره «شهر اهواز» است و اصول بند نویسی نیز در آن رعایت شده است.
بیشتر مغازه‌های خیابان انقلاب در شهر تهران، کتابفروشی هستند. البته در سالهای اخیر بسیاری از آن‌ها جای خود را به کسب وکارهای دیگری مانند اغذیه‌فروشی، کافه و… داده‌اند اما همچنان با شنیدن نام این خیابان، تصویری از کتاب و کتابفروشی به ذهن عموم مردم می‌آید. برخی از کتاب‌فروشی‌های این خیابان متعلق به انشاراتی‌های خاصی هستند و برخی دیگر نیز کتابهای نشرهای مختلف را به مشتریان خود ارائه می‌دهند.
موضوع کلی این بند «مغازه‌های خیابان انقلاب» و موضوع کوچکتر آن، «مغازه‌های کتابفروشی خیابان انقلاب» هستند. این نکته را از جمله موضوع این بند یعنی اولین جمله آن دریافتیم.
مادربزرگ من زنی سنتی و خانه‌دار بود. او بیشتر عمر خود را در خانه و برای بزرگ کردن شش فرزند خود سپری کرده بود. سنتی بودن او نیز محدود به نوع پوشش و سبک ساده زندگی نبود بلکه باورهای سنتی در او نهادینه شده بودند. در دنیای ذهن او، کار کردن زن خارج از خانه یا بچه نداشتن یک زوج، پذیرفته شده نبود. گاهی اوقات به خاطر همین باورها با فرزندان خود به مشکل برمی‌خورد.
اولین جمله این بند یعنی جمله «مادربزرگ من زنی سنتی و خانه‌دار بود.» است زیرا در ابتدای بند قرار گرفته و مفهوم کلی و اساسی بند را بیان می‌کند. همه جمله‌های بعدی این بند، توضیحی درباره همین جمله هستند.
عطار، شاعر و عارف ایرانی، آثار ادبی زیادی را در زمینه عرفان تألیف کرده است. منطق الطیر، الهی‌نامه، تذکرة الاولیا، اسرارنامه، فتوت‌نامه، مظهر العجایب، بلبل‌نامه و مصیبت‌نامه تنها بخشی از آثار عرفانی فریدالدین عطار نیشابوری هستند. عطار در آثار ادبی عرفانی خود که آن‌ها را به نثر یا به نظم در آورده، به مفاهیمی چون توحید، عشق الهی، مراحل سلوک، تصوف، تمثیل و نمادهای عارفانه، سرگذشت عارفان و… پرداخته است. آثار عطار به تنهایی بخش مهمی از ادبیات عرفانی فارسی را در بر دارند.
در فهرست زیر، موضوعات کلی و جزئی این بند و جمله موضوع و کامل‌کننده آن را مشخص کرده‌ایم.
- موضوع کلی: عطار نیشابوری
- موضوع جزئی: آثار ادبی عرفانی عطار نیشابوری
- جمله موضوع: جمله اول یعنی «عطار… تألیف کرده است.»
- جمله‌های کامل‌کننده: همه جمله‌ها جز جمله اول
به همین مداد قرمز روی میزت خوب نگاه کن. بدنه آن از جنس چوب است و روی چوب نیز یک روکش پلاستیکی قرمزرنگ کشیده‌اند. مغزی این مداد هم به رنگ قرمز است و نرمی آن متوسط است زیرا با کشیدن آن روی کاغذ رد خوبی از خود به جا می‌گذارد اما پودر اضافی نیز بر جای نمی‌گذارد. باز هم به بدنه این مداد نگاه می‌کنیم. روی قسمت بالایی آن، برند شرکت سازنده‌اش با رنگی طلایی حک شده است.
این بند یک بند توصیفی و عینی است. زیرا برای نوشتن آن یک مداد را توصیف کرده‌ایم و در نوشتن نیز متکی به مشاهدات خود بوده‌ایم و از فضای ادراکات حسی پنجگانه خود خارج نشده‌ایم.
نمونه سؤال بند در فارسی
حال که یاد گرفتیم بند در زبان و نگارش فارسی چیست و چه اصولی دارد، می‌توانید در تمرین زیر شرکت کنید. این تمرین در واقع آزمونی با ده پرسش چهارگزینه‌ای است که برای پاسخ دادن به هر سؤال کافی است گزینه مورد نظر خود را انتخاب و روی آن کلیک کنید. سپس گزینه «مشاهده گزینه صحیح» را بزنید تا پاسخ درست نمایش داده شود. برای دسترسی به پاسخ‌های تشریحی نیز انجام همین مراحل کافی است. با انتخاب هر یک پاسخ درست یک امتیاز دریافت می‌کنید و امتیاز نهایی خود را در پایان آزمون و بعد از کلیک بر گزینه «دریافت جواب آزمون» مشاهده خواهید کرد.
۱. در کدام گزینه تعریف مناسب‌تری برای بند در نگارش فارسی آورده‌ایم؟
به جمله‌های کوتاه و به‌هم پیوسته‌ای که درون یک انشا وجود دارند، بند می‌گوییم.
در نگارش فارسی هر پاراگراف از چند بند تشکیل می‌شود. پس بندها در واقع بخش‌های یک پاراگراف هستند.
به جمله‌های موجود در هر پاراگراف یک بند می‌گوییم. البته این جمله‌ها باید مستقل باشند و جمله‌های وابسته را به‌تنهایی یک بند محسوب نمی‌کنیم.
به جمله‌های مرتبطی که دارای انسجام معنایی هستند و یک مجموعه چند خطی را تشکیل می‌دهند، بند می‌گوییم.
۲. در کدام گزینه همه مشخصات بند را آورده‌ایم؟
وحدت موضوع / ارتباط موضوعی جملات با یکدیگر / کوتاه بودن
ارتباط موضوعی جملات با یکدیگر / کوتاه بودن / وحدت موضوع / اصلی بودن جمله اول
تقسیم موضوعات از کلی به جزئی / وحدت موضوع / ارتباط موضوعی جمله‌ها با یکدیگر / اصلی بودن جمله اول / کوتاه بودن
اصلی بودن جمله اول / تقسیم موضوعات کلی به موضوعات جزئی / وحدت موضوع / ارتباط دستوری جمله‌ها با یکدیگر / کوتاه بودن
۳. کدام گزینه شامل دسته‌بندی درستی از جمله‌های موجود در یک بند است؟
جمله‌های توضیحی و توصیفی: جمله‌های توصیفی کوتاه و جمله‌های توضیحی بلند هستند.
جمله‌های موضوع و کامل‌کننده: تنها تفاوت مهم آن‌ها در جایگاه است زیرا جمله‌های موضوع در ابتدای بند و جمله‌های کامل‌کننده در میانه و پایان بند می‌آیند.
جمله‌های توصیفی و توضیحی: اولین جمله در هر بند، جمله توصیفی و بقیه جمله‌های آن، توضیحی هستند.
جمله‌های موضوع و کامل کننده: اولین جمله بند که دربردارنده مفهوم اصلی آن است، جمله موضوع و بقیه جمله‌های آن، کامل‌کننده هستند.
۴. کدام گزینه درباره تفاوت بند عینی و ذهنی درست است؟
هرگاه درباره مشاهدات خود بنویسیم، بندی عینی نوشته‌ایم و هرگاه از مشاهدات و تجربیات دیگران برای نوشتن بند استفاده کنیم، بندی ذهنی نوشته‌ایم.
برای نوشتن بند ذهنی به دنیای تخلیات و ذهن خود وارد می‌شویم اما در نگارش بندهای عینی فقط ادراکات ناشی از حواس پنجگانه خود را می‌نویسیم.
بندهایی که موضوع آن‌ها ریشه در واقعیت دارد، عینی هستند و به بندهایی که موضوع آن‌ها موجودات تخیلی هستند، بند ذهنی می‌گوییم.
گزارش‌نویسی همان بند عینی و خاطره‌نویسی همان بند ذهنی است.
۵. در کدام گزینه درباره بند روایتی و توصیفی درست است؟
بندهای توصیفی کوتاه‌تر، دقیق‌تر و منسجم تر از بندهای روایتی هستند.
تفاوت اصلی بندهای توصیفی و روایتی در فرم آن‌ها است زیرا بندهای توصیفی دارای ساختار کوتاه‌تر و شامل آرایه‌های ادبی مانند تشبیه و استعاره هستند.
بندهای توصیفی را با مشاهده دقیق یک شیء یا پدیده و توصیف آن می‌نویسیم اما بندهای روایتی شامل روایت یک ماجرا، خاطره و… هستند.
در نوشتن بندهای توصیفی به حواس پنجگانه خود محدود هستیم و باید همه چیز را مستندگونه بنویسیم اما در نوشتن بندهای روایتی، باید حتماً از محدوده حواس پنجگانه خارج شویم و در دنیای ذهن و تخیل خود بنویسیم.
۶. کدام گزینه درباره بند زیر درست است؟
اسم من خرسی است. من معمولاً توی طبقه دوم یک کمد می‌خوابم. در خانه‌ای که در آن زندگی می‌کنم یک خانواده سه نفره زندگی می‌کنند. پدر این خانواده یک مرد چهل ساله و مادر این خانواده یک زن سی و پنج ساله است. آن‌ها یک کودک سه ساله دارند که او را آریا صدا می‌زنند. آریا صبح‌ها که از خواب بیدار می‌شود تا شب که خوابش ببرد من را با خود به هرجایی که می‌رود، می‌برد. از نظر مادر آریا، من بهترین دوست آریا هستم.
این بند، توصیفی است زیرا در آن یک عروسک خرسی را توصیف کرده‌ایم.
این بند را به شیوه ذهنی نوشته‌ایم زیرا برای نگارش آن خود را به‌جای یک عروسک قرار داده‌ایم و از زبان او روایت کرده‌ایم.
موضوع کلی این بند، همه اسباب‌بازی‌های کودکانه و موضوع کوچکتر آن، کودک سه سالهای به نام آریا است.
در این بند، جمله‌های موضوع و کامل کننده وجود ندارد.
۷. کدام گزینه درباره بند زیر نادرست است؟
زمستان سردترین فصل سال است. علاوه بر کاهش دما، افزایش میزان بارش‌ها خصوصاً بارش برف از مشخصات آب و هوایی این فصل است. این فصل بعد از پاییز و قبل از بهار قرار دارد. در فصل زمستان، ساعات تاریکی هوا در شبانه‌روز بیشتر از ساعات روشن آن است. البته هرچه از زمستان به سمت بهار می‌گذرد، میزان ساعات تاریک شبانه‌روز نیز کمتر می‌شود. در فصل زمستان گیاهان تا نزدیک مرگ می‌روند و در بهار دوباره زنده می‌شوند. بسیاری از حیوانات نیز برای زنده ماندن در سرمای زمستان به خواب زمستانی فرو می‌روند.
جمله اول این بند، جمله موضوع و همه جمله‌های بعدی آن، جمله‌های کامل‌کننده هستند.
موضوع کلی این بند، زمستان و موضوع کوچکتر آن، تغییرات زیستی در زمستان است.
محتوای اصلی این بند در جمله انتهایی آن یعنی جمله «بسیاری… فرو می‌روند.» است و بقیه جمله‌های این بند را برای تکمیل این جمله نوشته‌ایم.
برای نوشتن این بند ابتدا موضوع «زمستان» را انتخاب کرده‌ایم. سپس این موضوع کلی را به موضوعی کوچکتر (تغییرات زیستی در زمستان) محدود کرده‌ایم. بعد از آن، جمله موضوع یعنی اولین جمله این بند را آورده‌ایم و سپس بقیه جمله‌ها را برای کامل کردن آن، در بند قرار داده‌ایم.
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
۸. کدام‌یک از بندهای زیر بندی نادرست است؟
این ظرف سفالی یکی از اشیاء باستانی موزه ایران است. قدمت این ظرف به دوران مادها برمی‌گردد. روی پهن‌ترین قسمت از بدنه این ظرف که شکلی کوزه‌مانند دارد، نقشی از حیوانی شبیه به بز وجود دارد که آن را با جوهری تیره رنگ روی ظرف کشیده‌اند. از این ظرف برای نگهداری مایعات استفاده می‌کرده‌اند.
یک روز سرد زمستانی از خواب بیدار شدم و تصمیم گرفتم به خانه مادربزرگم در رشت بروم. اول همه وسایل ضروری برای جاده‌های زمستانی را برداشتم، بعد همه لباس‌ها و وسایل لازم مانند شارژرها و پتو و… را گذاشتم توی چمدان و راه افتادم. ابتدای مسیر همه چیز خوب بود اما در نمیه راه بودم که برف و بوران شروع شد. در نهایت بعد از هفت ساعت توانستم یک مسیر سه ساعته را طی کنم و به خانه مادربزرگ برسم.
سارا دخترخاله من و دختری بسیار مهربان است. برای اینکه مهربانی‌های او را توصیف کنم، کلمات کافی نیستند. او مثل باران که با همه مهربان است، خوبی‌های خود را به زندگی همه آدم‌ها سرازیر می‌کند. البته این خوبی‌ها همیشه هم به نفع سارا تمام نمی‌شوند. البته او فکر می‌کند من کمی بدبینم و باید با همه آدم‌ها مهربان بود.
آزادی برای همه خوب است. من اشکال مختلفی از آزادی را در زندگی دیده‌ام. آزادگی نیز مفهومی شبیه به آزادی دارد اما تعریف آن‌ها کمی با هم متفاوت است. اگر پدر و مادر یک نوجوان به او در انتخاب‌هایش آزادی کامل بدهند، اینجا ممکن است آزادی مفهوم خوبی نباشد و نتایج خوبی برای آن نوجوان به دنبال نداشته باشد. در همه جوامع، انسان‌ها با قومیت‌ها و نژادهای گوناگون باید به یک میزان از آزادی برخوردار باشند تا عدالت برقرار باشد.
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
۹. کدام گزینه درست است؟
به بند اولی که در یک متن وجود دارد و فضای کلی آن متن را نشان می‌دهد، بند موضوع می‌گوییم.
بند مقدمه بندی است که در ابتدای یک متن قرار دارد و محتوای اصلی و کلی آن متن را نشان می‌دهد.
بند مقدمه را پیش از همه بندهای دیگر متن می‌نویسیم و به همین دلیل، جزئی‌تر از سایر بندهای یک متن است.
بند مقدمه تنها بند کلی در یک متن است زیرا محتوای کلی و اصلی بند را به مخاطب بیان می‌کند.
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
۱۰. بند زیر چه نوع بندی است و کدام توضیح درباره آن درست است؟
بنابراین استفاده روزانه از کرم‌های ضد آفتاب مناسب با پوست، برای هر فرد الزامی است. با خرید ضد آفتابی متناسب با بودجه خود و استفاده منظم و درست از آن، با انجام کاری آسان از بروز آسیب‌های جدی پوستی به خود جلوگیری می‌کنیم. از قدیم هم گفته‌اند: «پیشگیری بهار از درمان است.»
این بند، یک بند روایی است زیرا محتوای آن درباره نحوه استفاده از ضد آفتاب است.
می‌توانیم این بند را یک بند ذهنی بدانیم زیرا در آن درباره مسائل سلامت پوست صحبت کرده‌ایم و برای نوشتن آن به دنیای تخیل خود قدم گذاشته‌ایم.
با توجه به فرم و محتوای این بند، باید آن را بند نتیجه‌گیری بدانیم زیرا هم در ابتدای آن واژه «بنابراین» وجود دارد که برای جمع‌بندی بحث به کار می‌رود و هم معنای کلی آن، نتیجه‌گیری درباره موضوع لزوم استفاده از ضد آفتاب را نشان می‌دهد.
موضوع این بند، درباره مشکلات پوستی است.
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
جمع بندی بند در زبان فارسی
در این مطلب از مجله فرادرس یاد گرفتیم بند چیست و اصول بند نویسی را با مثال توضیح دادیم. همچنین مراحل نوشتن بند را معرفی کردیم و بررسی کردیم فرق بین پاراگراف و بند چیست. بررسی اجزای بند یعنی جمله‌های موضوع و کامل‌کننده نیز یکی دیگر از مباحث این مطلب بود. علاوه بر این‌ها، انواع بند مانند بند توصیفی، روایی، مقدمه، نتیجه‌گیری و… را نیز با مثال‌های جداگانه معرفی کردیم. در پایان مطلب نیز تمرین‌هایی تشریحی و پرسش‌هایی چهارگزینه‌ای قرار دادیم تا با استفاده از آن‌ها یادگیری خود را ارزیابی کنید و آن را افزایش دهید.
source