آذربایجان‌غربی، دومین استان پرآب کشور، این روزها با یکی از جدی‌ترین بحران‌های آبی در دهه‌های اخیر مواجه است؛ بحرانی که ناشی از کاهش شدید بارندگی‌ها، افت محسوس ذخایر سدها و برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی است.
به گزارش «شایانیوز» و به نقل از ایلنا، آذربایجان‌غربی، یکی از استان‌های مهم و پرآب کشور، امروز با بحرانی عمیق در حوزه منابع آبی روبه‌روست؛ بحرانی که حاصل کاهش شدید بارش‌ها، افت چشمگیر ذخایر سدها و برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که تنها در یک سال گذشته، ذخایر سدهای استان ۳۶ درصد کاهش یافته و حجم کسری آبخوان‌ها به بیش از یک میلیارد مترمکعب رسیده است؛ آماری نگران‌کننده که زنگ خطری جدی برای منابع حیاتی استان به شمار می‌رود.
کاهش بی‌سابقه بارش‌ها، منابع آبی سطحی و زیرزمینی استان را به مرز هشدار رسانده است. ذخایر پشت سدها به‌شدت کاهش یافته و ورودی آب به این منابع حیاتی در پایین‌ترین سطح خود طی سال‌های اخیر قرار گرفته است. هم‌زمان، روند شتاب‌زده حفر چاه‌های جدید و برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، موجب افت سطح آبخوان‌ها و تسریع در بروز پدیده فرونشست زمین شده است.
کارشناسان هشدار می‌دهند که تداوم این روند می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای زیرساخت‌های شهری، جاده‌ها، ساختمان‌ها و حتی جان ساکنان به دنبال داشته باشد.
کاهش ۳۲ درصدی بارش و ۷۱ درصدی ورودی آب رودخانه‌های آذربایجان غربی
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی با اشاره به کاهش بی‌سابقه بارندگی‌ها و خشکسالی‌های پیاپی، از افت چشمگیر منابع آبی سطحی و زیرزمینی استان خبر داد.
مجید رستگاری، در تشریح وضعیت منابع آبی استان گفت: از ابتدای مهر سال گذشته تا ۲۱ تیر امسال، متوسط بارش در آذربایجان‌غربی به ۲۸۳.۴ میلی‌متر رسیده که نسبت به سال آبی گذشته ۳۲ درصد و نسبت به میانگین بلندمدت بیش از ۱۸ درصد کاهش نشان می‌دهد.
وی با اشاره به کاهش ورودی آب به سدهای استان اظهار داشت: تا نهم تیرماه، حجم ذخیره ۱۴ سد در حال بهره‌برداری استان به حدود ۸۰۳ میلیون مترمکعب رسیده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۳۶ درصد کاهش یافته است.
رستگاری همچنین از وضعیت نگران‌کننده منابع آب زیرزمینی سخن گفت و افزود: حجم کسری مخزن تجمعی آبخوان‌های استان در اردیبهشت امسال به منفی ۱۱۵۲ میلیون مترمکعب رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۴۸ میلیون مترمکعب افزایش داشته است.
مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی اقدامات نظارتی و حفاظتی را در کنترل برداشت‌های غیرمجاز مؤثر دانست و گفت: در سه‌ماهه نخست امسال، ۱۰۳ حلقه چاه غیرمجاز در استان شناسایی، پر و مسلوب‌المنفعه شده است. همچنین ۱۲۲ دستگاه کنتور هوشمند روی چاه‌های مجاز نصب شده‌اند.
وی ادامه داد: در این مدت ۶۷۴ مورد بازدید از منابع آبی صورت گرفته و با همکاری نیروهای انتظامی، علاوه بر انسداد چاه‌های غیرمجاز، ۵ دستگاه حفاری نیز توقیف شده است.
رستگاری با اشاره به چالش‌های موجود در حوزه مدیریت منابع آب خاطرنشان کرد: کمبود اعتبارات، خرد شدن اراضی کشاورزی، افزایش تبدیل زمین‌های دیم به باغ، نیاز به آگاه‌سازی بهره‌برداران و اثرات تغییرات اقلیمی، از مهم‌ترین موانع پیش روی مدیریت منابع آبی استان به شمار می‌روند.
وی وضعیت رودخانه‌های اصلی استان را نیز نگران‌کننده خواند و اظهار داشت: تا پایان اردیبهشت سال جاری، حجم آب ورودی به دشت‌های استان حدود ۱۴۰۹ میلیون مترمکعب بوده که نسبت به پارسال ۶۲ درصد و نسبت به میانگین بلندمدت ۷۱ درصد کاهش یافته است.
کم‌آبی باغات اطراف دریاچه ارومیه را تهدید می‌کند
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی با تأکید بر اینکه کم‌آبی عامل اصلی نابودی بخشی از باغات اطراف دریاچه ارومیه است، گفت: اغلب این باغات یا اصلاح شده‌اند یا با گونه‌های مقاوم به خشکی جایگزین شده‌اند.
محمد رضا اصغری در گفت و گو با ایلنا، با اشاره به اینکه ۸۰ درصد باغات و ۶۰ درصد زراعت باغی استان در حوضه دریاچه ارومیه و ۹ شهرستان واقع شده، اظهار کرد: کشاورزی این مناطق به شدت تحت تأثیر نوسانات دریاچه قرار دارد و در صورت‌عدم مدیریت منابع آبی، تهدیدات جدی‌تری متوجه معیشت روستاییان خواهد بود.
وی با بیان اینکه آمار دقیق باغات خشک‌شده موجود نیست، افزود: بیشتر باغات آسیب‌دیده رها نشده‌اند و یا به کشت زراعی تغییر یافته‌اند، یا با گونه‌های کم‌آب‌بر مانند پسته و انگور جایگزین شده‌اند.
۱۵ درصد از سطح باغات استان به شیوه‌های نوین آبیاری مجهز هستند
اصغری اجرای برنامه‌های آموزشی و اصلاحی از جمله ترویج آبیاری تحت فشار، اصلاح باغات، تغذیه اصولی و کنترل آفات را از اقدامات جاری سازمان جهاد کشاورزی برشمرد و گفت: در حال حاضر ۱۵ درصد از سطح باغات استان به شیوه‌های نوین آبیاری مجهز هستند.
وی با بیان اینکه زیتون سازگاری مناسبی با اقلیم منطقه نداشته، خاطرنشان کرد: گونه‌هایی نظیر انگور و پسته به دلیل مقاومت بالا با استقبال بهره‌برداران روبه‌رو شده‌اند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی همچنین گفت: با وجود خشکسالی، به دلیل جایگزینی باغات و استمرار فعالیت‌های کشاورزی، تاکنون مهاجرت قابل توجهی از اطراف دریاچه ارومیه گزارش نشده است.
در پایان باید یادآور شد؛ نجات آذربایجان غربی از این بحران، مستلزم عزم ملی، همکاری بین دستگاهی، و جلب مشارکت مردمی است؛ در غیر این صورت، این استان که روزی به‌عنوان یکی از قطب‌های آب کشور شناخته می‌شد، ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور، با خطر تبدیل شدن به بیابانی خشک مواجه شود.
source