در برخی موارد جهش یا نقص سبب می‌شود که این ژن کارایی خود را از دست بدهد. در چنین مواردی رشد استخوان تحت تاثیر قرار می‌گیرد و قد فرد به‌شکل ملموسی کوتاه‌تر از پتانسیل عادی خواهد شد.

عدم نسخه‌برداری از ژن SHOX

ناهنجاری در زمینه تعداد کروموزوم‌های جنسی نیز می‌تواند تا حدودی دلیل تفاوت قد زنان و مردان را توضیح دهد. این ناهجاری سبب ایجاد ترکیب XXX در بدن زنان و XXY در بدن مردان گردد. گروهی از پژوهشگران در سال ۲۰۲۵ داده‌های زیستی مرتبط با ۹۲۸ هزار نفر را بررسی کردند. حدود ۱۲۲۵ نفر از آنها از ناهنجاری کروموزوم‌های جنسی رنج می‌بردند.

بررسی‌ها به‌خوبی نشان داد که چگونه ژن SHOX به تفاوت قد در زنان و مردان منجر می‌شود. آنها متوجه شدند که کروموزوم Y بسیار بیشتر از کروموزوم X روی قد تاثیر میگذارد. در واقع افرادی که یک کروموزوم X اضافی دارند، نسبت به افراد با یک کروموزوم Y اضافی کوتاه‌تر هستند. در افراد با ترکیب XX یکی از کروموزوم‌های X معمولا غیرفعال است. در نتیجه ژن‌هایی مثل SHOX نسخه‌برداری نمی‌شوند. هرچند در مردان هر دو کروموزوم فعال هستند و وظیفه نسخه‌برداری از ژن SHOX را انجام می‌دهند.

فعال نبودن کروموزوم ایکس در زنان به‌خاطر حفظ تعادل ژنتیکی است. هرچند همین‌کار سبب ایجاد تفاوت در قد زنان و مردان می‌شود.

تاثیرگذاری کروموزوم Y بر تستوسترون

با وجود یافته‌های جدید، دانشمندان فکر نمی‌کنند که لزوما خود کروموزوم Y باعث ایجاد تفاوت می‌شود. نقش این عامل حدود ۲۵ درصد قلمداد است. مسئله به برخی کدگذاری‌های خاص در Y نیز ارتباط دارد. مثلا ممکن است این کدگذاری‌ها روی هرمون‌هایی همچون تستوسترون تاثیر بگذارند و تستوسترون نیز سبب افزایش قد شود.

هورمون تستوسترون در بدن مردان و زنان تولید می‌شود. هرچند که مقدار آن در بدن مردان بسیار بیشتر است و سبب ایجاد ویژگی‌هایی همچون صدای بم و موی بیشتر در بدن خواهد شد. پس قطعا احتمال‌ دارد ژن‌های دیگری نیز روی کروموزوم Y و میزان تولید تستوسترون تاثیرگذار باشند.

استروژن به‌عنوان ستاره اصلی داستان

مسئله وقتی پیچیده‌تر می‌شود که بدانید هورمون‌های دیگری نیز در تفاوت قد زنان و مردان تاثیرگذار هستند. هورمون رشد انسان از قده هیپوفیز می‌آید و سبب رشد در کودکان می‌گردد. فاکتور رشد شبه‌ انسولینی نوع 1 (IGF-1) نیز نقش واسطه را در تاثیرگذاری هورمون رشد ایفا می‌کند. هر دو مورد در دوران بلوغ به اوج خود می‌رسند. گرچه در ماجرای هورمون‌ها و رشد انسان ستاره اصلی ماجرا استروژن است.

در دوران بلوغ استروژن هم در دختران و هم پسران تولید می‌شود و نقشی کلیدی در شکل‌گیری استخوان‌های بلند دارد. به‌طور کلی استروژن در دو مرحله عمل می‌کند. در گام اول سبب افزایش قد و رشد استخوان‌ها می‌شود. در گام دوم نیز استخوان‌ها را جوش می‌دهد تا دیگر رشد ادامه نیابد. چطور چنین چیزی می‌تواند تفاوت قد بین زنان و مردان را توضیح دهد؟

اوج تولید استروژن در دختران زودتر از پسران رخ می‌دهد. در نتیجه استخوان‌ها زودتر جوش می‌خورند و جلوی رشد بیشتر گرفته می‌شود. در همین زمان هنوز پسران برای رشد فرصت دارند.

در مجموع می‌توان گفت که عوامل مختلفی در تفاوت قد مردان و زنان نقش دارند. دانشمندان هنوز نمی‌توانند با قطعیت بگویند که نقش کدام عامل بیشتر است و یا اینکه هرکدام تا چه میزان تاثیرگذار هستند. با وجود این، می‌توان با قطعیت نقش عوامل تکاملی را رد کرد. پیشتر برخی معتقد بودند مردان به دلیل خشن‌تر بودن قد بلندتری دارند.

دانشمندان تاکید دارند که ژن‌ها و هورمون‌ها می‌توانند تا ۸۰ درصد قد و رشد بدن را تعیین کنند. ۲۰ درصد باقیمانده به عوامل تغذیه‌ای و شرایط محیطی بستگی دارد.