مدارک MBA و DBA دو مدرک حرفه‌ای پرطرفدار در زمینه مدیریت کسب و کار هستند. MBA مدرکی در سطح کارشناشی ارشد است که بر آموزش مهارت‌های اجرایی و مدیریتی کسب و کار تمرکز دارد. DBA مدرک بیشتر برای مدیران باتجربه‌ای طراحی شده که می‌خواهند با استفاده از پژوهش‌های کاربردی، مسائل مدیریتی را عمیق‌تر بررسی و حل کنند. در این مطلب از مجله فرادرس قصد داریم ببینیم مدرک MBA و DBA چیست و این دو مدرک چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. در گام بعدی، با دوره های MBA و DBA آشنا می‌شویم و روش‌های دریافت گواهینامه‌های MBA و DBA را بررسی می‌کنیم. در مرحله بعدی، یاد می‌گیریم هریک از این مدارک برای چه کسانی مناسب هستند و چه فرصت‌های شغلی پس از دریافت آن‌ها برای افراد وجود دارد.

مدرک MBA و DBA چیست؟

اگر تصمیم داشته باشید وارد حوزه کسب و کار شوید یا دانش خود را در این زمینه افزایش دهید، دوره های MBA و DBA دو گزینه اصلی پیش‌روی شما هستند. دوره MBA یا «کارشناسی ارشد مدیریت کسب و کار» (Master of Business Administration) یک دوره آموزشی در سطح کارشناسی ارشد برای آموزش مهارت‌های مدیریتی و آماده کردن افراد برای ایفای نقش‌های اجرایی و مدیریتی در سازمان‌ها و کسب‌وکارها است. شرکت‌کنندگان دوره MBA که معمولا بین ۱ تا ۲ سال طول می‌کشد، با موضوعاتی مانند مدیریت مالی، بازاریابی، منابع انسانی، رهبری و استراتژی کسب و کار آشنا می‌شوند و در پایان مدرک MBA دریافت می‌کنند که اعتبار بالایی در سطح جهانی دارد.

مدرک DBA یا «دکترای مدیریت کسب و کار» (Doctor of Business Administration) بالاترین مدرک در حوزه مدیریت کسب و کار است. در دوره DBA‌ که یک دوره آموزشی پیشرفته برای مدیران و متخصصان باتجربه است، شرکت‌کنندگان با استفاده از روش‌های تحقیق علمی، به تحلیل و حل مسائل پیچیده و واقعی در سازمان‌ها می‌پردازند. این دوره معمولاً بین ۱٫۵ تا ۵ سال طول می‌کشد و شامل مباحثی مانند نظریه‌های مدیریت، روش‌های تحقیق و آشنایی با اصول رفتار سازمانی، مدیریت فناوری اطلاعات، اقتصاد و رهبری است. در مجموع، مدرک DBA روی کاربرد عملی دانش مدیریت در سطوح عالی سازمانی تمرکز دارد.

در ادامه، با کاربرد‌ها و تفاوت‌های این دو مدرک بیشتر آشنا می‌شویم و نحوه دریافت آن‌ها را یاد می‌گیریم. اگر علاقه‌مند هستید در این حوزه آغاز کنید، پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی با نظریه‌ها و مکاتب مدیریت سازمان، فیلم آموزش اصول و مبانی سازمان و مدیریت از فرادرس را مشاهده کنید.

کاربردهای مدرک MBA و DBA چیست؟

دانشجویان MBA با مفاهیم مختلف کسب و کار آشنا می‌شوند و یاد می‌گیرند چگونه یک سازمان را به طور مؤثر اداره کنند یا کسب و کار شخصی خود را راه‌اندازی و مدیریت کنند. بنابراین این رشته برای افرادی مناسب است که می‌خواهند در سمت‌های مدیریتی کار کنند یا به حوزه کارآفرینی علاقه دارند. از مهم‌ترین کاربرد‌ها و مزایای دریافت مدرک MBA می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• ارتقا به موقعیت‌های مدیریتی مانند مدیر بازاریابی، مدیر منابع انسانی، مدیر پروژه یا مدیرعامل
• امکان فعالیت در حوزه مشاوره کسب و کار
• امکان تغییر مسیر شغلی به سمت مدیریت و رهبری
• توسعه مهارت‌های اجرایی در زمینه برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری و هدایت تیم‌ها
• راه‌اندازی و مدیریت استارتاپ یا کسب و کار شخصی

مدرک DBA نیز برای مدیران باتجربه‌ای مناسب است که می‌خواهند دانش علمی خود را با پژوهش‌های کاربردی ترکیب کرده و به حل مسائل پیچیده مدیریتی بپردازند. فارغ‌التحصیلان این دوره معمولاً در نقش‌هایی قرار می‌گیرند که بر تصمیم‌گیری‌های راهبری و توسعه دانش مدیریتی در سطح کلان تأثیرگذار هستند. در فهرست زیر، مهم‌ترین کاربرد‌های مدرک DBA را آورده‌ایم:

• فعالیت به عنوان مشاور ارشد یا استراتژیست سازمانی
• مدیریت تحقیق و توسعه در سازمان‌های بزرگ
• حل مسائل پیچیده مدیریتی با رویکرد تحلیلی و پژوهشی
• تدریس در دانشگاه‌ها و مشارکت در تولید دانش کاربردی
• طراحی و پیاده‌سازی مدل‌های نوآورانه در مدیریت کسب و کار

در بخش بعدی، تفاوت مدرک MBA و DBA را به طور کامل یاد می‌گیریم. همچنین، در مطلب زیر از مجله فرادرس به طور کامل در مورد مدیریت کسب و کار توضیح داده‌ایم که مطالعه آن در صورت علاقه‌مندی به دروس این حوزه، می‌تواند برای شما بسیار مفید باشد.

تفاوت های کلیدی مدرک MBA و DBA

مدرک MBA و مدرک DBA هر دو در حوزه مدیریت کسب و کار کاربرد دارند اما تفاوت‌های مهمی در سطح دوره، هدف، مخاطب و نوع آموزش‌های ارائه شده دارند. در جدول زیر خیلی خلاصه به تفاوت مدرک MBA و DBA اشاره کرده‌ایم:

از این مقایسه، می‌توانیم نتیجه بگیریم اگر به دنبال یادگیری سریع مهارت‌های مدیریت و ورود به عرصه کسب و کار هستید، MBA گزینه مناسب‌تری است ولی اگر چند سال سابقه مدیریت داشته و علاقه دارید به یادگیری علم مدیریت و چالش‌های سازمانی با نگاهی عمیق‌تر بپردازید، مدرک DBA گزینه مناسبی برای شما است.

در ادامه، ضمن معرفی دوره MBA و دوره DBA به صورت جداگانه، این تفاوت‌ها را بیشتر توضیح می‌دهیم. پیش از شروع، پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی کامل با حوزه‌های مختلف مدیریت کسب و کار، به صفحه مجموعه فیلم آموزش مدیریت استراتژیک کسب و کار از تئوری تا عملی و کاربردی از فرادرس مراجعه کنید.

یادگیری مدیریت کسب‌وکار با فرادرس

یادگیری مدیریت کسب و کار یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای کسانی است که می‌خواهند در بازار و اقتصاد شغلی امروز موفق و اثرگذار باشند. با یادگیری مدیریت کسب و کار، می‌توان سازمان‌ها را بهتر اداره کرد، تصمیم‌های درستی گرفت و در زمینه‌هایی مثل بازاریابی، منابع انسانی و مالی عملکرد بهتری داشت. این مهارت در همه صنایع کاربرد دارد و مسیر رشد در شغل یا راه‌اندازی کسب و کار را هموار می‌کند. مسیر یادگیری مدیریت با آشنایی با مفاهیم پایه مثل ساختار سازمان و اصول بازاریابی شروع می‌شود. بعد از آن سراغ موضوعات تخصصی‌تر مثل مدیریت مالی، منابع انسانی و استراتژی می‌رویم که در این مرحله، یادگیری ابزارهای تحلیلی و نرم‌افزارهای مدیریتی هم ضروری است.

در گام‌های پیشرفته‌تر، مهارت‌هایی مثل رهبری، مدیریت تغییر و نوآوری مطرح می‌شوند که بیشتر مدیران حرفه‌ای به آن نیاز دارند. دوره‌های MBA در این مرحله بهترین گزینه هستند. در نهایت، تجربه عملی از طریق پروژه‌ها، کارآموزی، شبکه‌سازی و یادگیری مستمر، نقش مهمی در تبدیل دانش به مهارت واقعی ایفا می‌کند. برای آشنایی کامل با اصول و مفاهیم مدیریت کسب و کار، پیشنهاد می‌کنیم از فیلم‌های آموزشی فرادرس که دارای زبانی ساده و کاربردی هستند، نهایت استفاده را ببرید. در فهرست زیر، نام و لینک چند فیلم آموزشی ارزشمند را آورده‌ایم:

برای دسترسی به آموزش‌های بیشتر نیز پیشنهاد می‌کنیم به صفحات زیر مراجعه کنید:

شرایط و روش های دریافت مدرک MBA

برای دریافت مدرک MBA لازم است در دوره‌های کارشناسی ارشد مدیریت کسب و کار شرکت کنید که با هدف توانمندسازی مدیران، کارشناسان و علاقه‌مندان به راه‌اندازی یا رشد کسب و کار طراحی شده‌‌اند. در ایران، مدرک MBA را می‌توان از دو مسیر دانشگاهی و غیردانشگاهی دریافت کرد. در این بخش، قصد داریم جزییات و شرایط اخذ مدرک MBA را به طور کامل بررسی کنیم تا پاسخ کامل‌تری به سوال مدرک MBA و DBA چیست داده باشیم.

مسیر اول: دریافت مدرک MBA آکادمیک با شرکت در کنکور سراسری

دریافت مدرک MBA از مسیر دانشگاهی در ایران، نیازمند شرکت در کنکور سراسری کارشناسی ارشد و گذراندن یک دوره ۲ تا ۲٫۵ ساله در یکی از دانشگاه‌های کشور است. این رشته در گروه رشته‌های شناور قرار دارد، به این معنا که فارغ‌التحصیلان تمامی رشته‌ها، از فنی و مهندسی گرفته تا علوم انسانی و هنر، می‌توانند در آزمون آن شرکت کنند. تنها شرط اولیه، داشتن مدرک کارشناسی معتبر است.

مسیر ورود به این رشته از طریق ثبت‌نام در آزمون کارشناسی ارشد وزارت علوم و انتخاب رشته «مدیریت کسب و کار و امور شهری (MBA)» آغاز می‌شود. داوطلبان برای قبولی در رشته MBA در این آزمون داوطلبان باید به دروس سوالات زیر پاسخ دهند:

• زبان عمومی
• زبان تخصصی رشته مدیریت
• زبان و ادبیات فارسی
• استعداد و آمادگی تحصیلی ویژه رشته مدیریت (GMAT)
• دانش مسائل روز در زمینه موسسات تولیدی‌-خدماتی و طرح‌های عمرانی
• نظریه‌های عمومی مدیریت
• ریاضی عمومی ۱ و ۲ دوره فنی مهندسی

با توجه به اینکه پذیرش در دانشگاه‌های برتر این رشته بسیار پررقابت است، آمادگی علمی مناسب برای شرکت در این آزمون از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. پس از کسب رتبه قابل قبول و انتخاب رشته، داوطلب می‌تواند در یکی از گرایش‌های MBA دانشگاهی ازجمله بازاریابی، مدیریت استراتژیک، منابع انسانی، مالی و حسابداری، فناوری اطلاعات، مدیریت عملیات پذیرفته شود. این گرایش‌ها در دانشگاه‌های سراسری، آزاد، پیام‌نور در دوره‌های روزانه، شبانه (نوبت دوم) و پردیس خودگردان (شهریه‌پرداز) ارائه می‌شوند. در ایران، دانشگاه‌های زیر از شاخص‌‌ترین مراجع برای دریافت مدرک MBA هستند:

• دانشگاه تهران
• دانشگاه صنعتی شریف
• دانشگاه شهید بهشتی
• دانشگاه علامه طباطبایی
• دانشگاه خوارزمی
• دانشگاه علم و صنعت
• دانشگاه فردوسی مشهد
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات

ساختار دوره‌های MBA نیز در دانشگاه اغلب ترکیبی از دروس نظری، مباحث کاربردی، مطالعات موردی و در نهایت ارائه یک پایان‌نامه یا پروژه عملی است. محتوای آموزشی شامل حوزه‌هایی مثل بازاریابی، رفتار سازمانی، منابع انسانی، مالی، کارآفرینی، استراتژی و فناوری اطلاعات است. پایان‌نامه نیز معمولا بر حل یک مسئله واقعی یا توسعه یک ایده تجاری متمرکز است و می‌تواند فرصتی برای ورود به بازار کار، یا ادامه مسیر تحصیلی در مقطع DBA فراهم کند.

مسیر دوم: دریافت مدرک MBA از طریق شرکت در دوره‌های آزاد

دوره‌های حرفه‌ای MBA که گاهی با عنوان «MBA آزاد» یا «MBA اجرایی» شناخته می‌شوند، برای افرادی طراحی شده‌اند که قصد دارند بدون شرکت در کنکور و گذراندن دروس دانشگاهی و در مدت‌زمانی کوتاه‌تر مهارت‌های کلیدی مدیریت را یاد بگیرند یا آن‌ها را به‌روزرسانی کنند. این مسیر به‌ویژه برای افراد شاغل، مدیران میانی، کارآفرینان یا افرادی که به دنبال ارتقای جایگاه شغلی یا توسعه کسب و کار شخصی هستند، بسیار مناسب است.

دوره‌های حرفه‌ای MBA معمولاً بین ۹ ماه تا ۲ سال (بین ۱۷۰ تا ۴۰۰ ساعت آموزشی) طول می‌کشند و بسته به مؤسسه آموزشی برگزارکننده دوره، ممکن است به صورت حضوری، آنلاین یا ترکیبی برگزار شوند. این دوره‌ها آزمون ورودی ندارند و برای ثبت‌نام در اغلب آن‌ها، داشتن مدرک کارشناسی، سابقه کاری (حداقل ۲ سال) و در بعضی موارد شرکت در مصاحبه تخصصی کافی است. توجه داشته باشید که تمرکز اصلی دوره‌ها بر آموزش کاربردی، پروژه‌محور، مطالعات موردی و توسعه توانمندی‌های عملی است.

شهریه دوره‌ها نیز بسیار متغیر است و بسته به اعتبار مؤسسه، کیفیت آموزشی، مدرسان و نوع همکاری با دانشگاه‌ها یا نهادهای خارجی، از چند میلیون تا چند ده میلیون تومان متغیر است. دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف و سازمان مدیریت صنعتی از مهم‌ترین برگزار‌کنندگان این دوره‌ها در ایران هستند که گواهینامه معتبر، مورد تایید وزارت علوم و با قابلیت ترجمه رسمی به شرکت‌کنندگان ارائه می‌کنند.

شرایط و روش های دریافت مدرک DBA

مدرک DBA در ایران بیشتر در قالب دوره‌های حرفه‌ای و آزاد (نه از طریق آزمون سراسری) ارائه می‌شود، اما برخی دانشگاه‌ها و مؤسسات معتبر مانند دانشگاه تهران، صنعتی شریف و شهید بهشتی آن را با ساختار دانشگاهی یا نیمه‌رسمی نیز برگزار می‌کنند. برای ورود به دوره‌های DBA یا «آموزش عالی مدیریت کسب و کار» معمولا رعایت شرایط زیر مورد نیاز است:

• دارا بودن حداقل مدرک کارشناسی ارشد در یکی از رشته‌های مرتبط یا غیرمرتبط با مدیریت کسب و کار (ترجیحا رشته‌های مدیریت، مهندسی، اقتصاد یا علوم انسانی)
• داشتن ۵ تا ۷ سال سابقه شغلی در حوزه مدیریت و تصمیم‌گیری‌های کلان سازمانی
• موفقیت در آزمون آزمون داخلی موسسه آموزشی یا تست ارزیابی توانمندی‌های مدیریتی (شبیه به GMAT)
• شرکت در مصاحبه حضوری یا آنلاین تخصصی

در مواردی، ارائه یک پروپوزال اولیه یا موضوع پژوهش پیشنهادی در حوزه کاری مدیر داوطلب دوره DBA نیز وجود دارد. ساختار دوره‌ها اغلب ترکیبی از مباحث نظری پیشرفته، سمینار‌های تخصصی و ارائه پایان‌نامه یا رساله دکترا است.

از نظر مدت زمان برگزاری نیز دوره‌‌های DBA در ایران اغلب بین ۱ تا ۵ سال (بیشتر از ۴۵۰ ساعت آموزشی) طول می‌کشند و تمرکز دوره بیشتر بر مفاهیمی مانند موارد زیر است:

• رهبری سازمانی
• نوآوری در مدل‌های کسب و کار
• تفکر استراتژیک در کسب‌وکار
• مدیریت بحران
• آینده‌پژوهی
• حکمرانی شرکتی
• تصمیم‌گیری در سطح کلان سازمانی

در پایان دوره، شرکت‌کننده باید یک پروژه نهایی، طرح تحول سازمانی یا در بسیاری موارد «رساله‌ای کاربردی» (Applied Dissertation) ارائه دهد که حول حل یک مسئله واقعی در صنعت یا سازمان خاص متمرکز است. برخلاف «دکترای پژوهشی» (PhD) که مبتنی بر پژوهش‌های آکادمیک و چاپ مقاله علمی است، در DBA هدف اصلی، ارائه راه‌حل‌های نوآورانه و اجرایی برای بهبود عملکرد کسب‌وکارها است. با این حال، در بسیاری از موارد، مدرک DBA را معادل با مدرک PhD دانشگاهی رشته مدیریت در نظر می‌گیرند هرچند این دیدگاه از منظر آکادمیک صحیح نیست.

دوره MBA برای چه کسانی مناسب است؟

دوره و مدرک MBA، برای افرادی مناسب است که به دنبال رشد حرفه‌ای، توسعه مهارت‌های مدیریتی یا ورود هدفمند به دنیای کسب‌وکار هستند. برخلاف تصور عمومی، MBA فقط برای مدیران کاربرد ندارد و این دوره می‌تواند سکوی پرتابی برای افرادی باشد که علاقه‌مند به ورود به حوزه مدیریت و کسب‌وکار هستند. در یک نگاه کلی، متقاضیان اصلی دریافت مدرک MBA را می‌توان شامل موارد زیر در نظر گرفت:

• افراد علاقه‌مند به تغییر مسیر شغلی: اگر در حوزه‌ای تخصصی (مثل مهندسی، علوم پایه یا هنر) مشغول به‌کار هستید اما علاقه‌مندید به فضای کسب‌وکار وارد شوید، MBA بهترین مسیر برای انتقال مسیر شغلی شما به دنیای مدیریت است. این دوره به شما کمک می‌کند با مبانی بازاریابی، استراتژی، منابع انسانی و تحلیل مالی آشنا شوید و زبان مشترک جهان کسب‌وکار را بیاموزید.
• کارآفرینان و صاحبان کسب‌وکار: اگر کسب و کار خود را به تازگی راه‌اندازی کرده‌اید، شرکت در یکی از دوره‌های MBA، فرصتی در اختیار شما قرار می‌دهد تا آموخته‌های پراکنده خود را به چارچوب علمی و قابل اتکا تبدیل کنید زیرا مفاهیمی مانند طراحی مدل کسب و کار، مدیریت مالی، توسعه بازار و رهبری تیمی از مهم‌ترین ابزارهای موفقیت در فضای رقابتی امروز هستند.
• مدیران تازه‌کار یا کارشناسان حرفه‌ای: اگر مدتی است در یک موقعیت شغلی تخصصی (مانند مالی، فناوری، فروش یا منابع انسانی) فعالیت دارید و آماده‌اید به سطح مدیریتی ارتقا پیدا کنید، شرکت در دوره MBA به شما کمک می‌کند مهارت‌های تصمیم‌گیری، رهبری و تفکر استراتژیک را در خود پرورش دهید.
• علاقه‌مندان به مهاجرات تحصیلی یا کاری: مدرک MBA، خصوصاً اگر از دانشگاه‌ها یا موسسات بین‌المللی اخذ شده باشد، مسیر مهاجرت شغلی یا تحصیلی شما را بسیار آسان‌تر می‌کند. بسیاری از کشورها MBA را به عنوان معیاری برای مهارت مدیریتی و شایستگی حرفه‌ای در نظر می‌گیرند.
• افراد علاقه‌مند به رشد درآمد و ارتقای جایگاه شغلی: تحقیقات بین‌المللی نشان می‌دهد فارغ‌التحصیلان دوره‌های MBA، به خصوص در حوزه‌های مشاوره، بانکداری و فناوری، رشد چشمگیر درآمدی و دستیابی به موقعیت‌های ارشد مدیریتی را در مسیر شغلی خود شاهد هستند. این موضوع در بازار کار ایران نیز، هرچند با شیبی متفاوت، مصداق دارد.

دوره DBA برای چه کسانی مناسب است؟

دوره DBA برای افرادی طراحی شده است که می‌خواهند به سطحی از دانش و مهارت در سطح کلان سازمانی برسند و به حل مسائل پیچیده سازمانی از طریق پژوهش و تحلیل استراتژیک بپردازند. به طور کلی، ۴ گروه از افراد را می‌توان از مخاطبان اصلی این دوره دانست:

• مدیران میانی و ارشد سازمان‌ها: کسانی که در حال حاضر مسئولیت هدایت بخش‌ها یا واحدهای سازمانی را به عهده دارند و قصد دارند به سطح کلان استراتژیک سازمان دست پیدا کنند.
• فارغ‌التحصیلان MBA یا کارشناسی ارشد مدیریت: افرادی که قبلاً در دوره‌های MBA یا مدیریتی شرکت کرده‌اند و اکنون به دنبال عمق بیشتر در دانش و پژوهش کاربردی هستند.
• کارآفرینان و بنیان‌گذاران کسب‌وکارها: کسانی که در مسیر رشد، تحول یا بین‌المللی‌سازی کسب‌وکار خود بوده و نیازمند درک عمیق‌تر از نظام‌های پیچیده سازمانی هستند.
• مشاوران حرفه‌ای، تحلیل‌گران و اساتید حوزه مدیریت: افراد فعال در حوزه مشاوره کسب‌وکار، پژوهش یا آموزش که قصد دارند با استفاده از توان علمی و عملی، ابزارهای حرفه‌ای و جدیدی ارائه دهند.

حال که پاسخ سوال مدرک MBA و DBA چیست را به طور کامل ارائه کرده‌ایم، بد نیست نگاهی به آینده و فرصت‌های شغلی این حوزه داشته باشیم.

آینده و فرصت‌های شغلی فارغ التحصیلان MBA و DBA

مدارک MBA و DBA ابزار‌های قدرتمندی برای رشد حرفه‌ای مدیران، کارآفرینان و مشاوران ارائه می‌کنند. در این بخش، قصد داریم نگاهی به آینده و فرصت‌های شغلی افرادی که این مدارک را اخذ می‌کنند، داشته باشیم تا بهتر درک کنیم که مدرک MBA و DBA چیست و این دو گواهینامه در حوزه مدیریت چقدر حائز اهمیت هستند.

آینده شغلی رشته MBA در ایران و جهان

در ایران، همزمان با رشد شرکت‌های خصوصی، استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای دیجیتال، نیاز به مدیران با دانش MBA روز به روز بیشتر می‌شود. بسیاری از مدیران میانی سازمان‌ها برای ارتقا به رده‌های بالاتر، به سمت دریافت مدرک MBA می‌روند.

در سطح جهانی، MBA یکی از پرتقاضاترین مدارک برای استخدام در شرکت‌های چندملیتی، مؤسسات مالی، شرکت‌های مشاوره مدیریتی و حتی سازمان‌های غیردولتی است. کشورهایی مانند کانادا، آمریکا، انگلستان و آلمان همواره مقصد جذابی برای فارغ‌التحصیلان MBA هستند. فارغ‌التحصیلان دوره‌های MBA بسته به گرایش تحصیلی و تجربه کاری، می‌توانند در مشاغل زیر فعالیت کنند:

• مدیر یا کارشناس بازاریابی، برند یا فروش
• تحلیل‌گر کسب‌وکار و بازار
• مدیر منابع انسانی یا توسعه سازمانی
• مدیر مالی یا بودجه
• مشاور استراتژیک یا مدیر پروژه
• مدیر استارتاپ یا مدیر محصول
• کارآفرین و مؤسس شرکت نوپا

آینده شغلی رشته DBA در ایران و جهان

رشته و مدرک DBA در ایران به خصوص در میان مدیران باتجربه سازمان‌ها و افرادی که قصد تدریس، مشاوره یا ورود به سیاست‌گذاری‌های کلان را دارند، محبوبیت زیادی پیدا کرده است. همچنین، موسسات معتبر بین‌المللی و برخی دانشگاه‌ها، دوره‌های DBA را با اعتبار جهانی برگزار می‌کنند که می‌تواند مسیر مهاجرت یا همکاری با شرکت‌های بین‌المللی را هموار کند.

در کشورهای پیشرفته، DBA بیشتر در حوزه‌های پژوهش کاربردی، آموزش حرفه‌ای و مشاوره تخصصی مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند نقطه عطف رشد مدیران سطح بالا باشد. با در نظر گرفتن این موضوع و بر اساس بررسی‌های انجام شده، دریافت‌کنندگان مدرک DBA می‌توانند در موقعیت‌های زیر فعالیت کنند:

• مدیر ارشد سازمان (CEO و COO و CSO و…)
• مشاور ارشد کسب و کار و تحول سازمانی
• عضو هیئت‌مدیره شرکت‌ها و مؤسسات بزرگ
• مدرس و پژوهشگر در حوزه مدیریت
• تدوین‌گر سیاست‌های کلان در بخش دولتی یا خصوصی
• رهبری کسب‌وکارهای چندملیتی یا پیچیده

سوالات متداول

در بخش‌های قبلی به طور کامل و دقیق یاد گرفتیم مدرک MBA و DBA چیست و هرکدام چه کاربرد‌هایی دارند. در این بخش قصد داریم به چند سوال متداول در مورد این دو گواهینامه پاسخ دهیم.

آیا مدرک DBA معادل با مدرک PhD است؟

به عقیده بسیاری، مدرک DBA معادل با مدرک PhD دانشگاهی است ولی از دیدگاه آکادمیک نمی‌توان این دو مدرک را معادل یکدیگر دانست. مدرک PhD بیشتر بر تولید دانش نظری و پژوهش‌های بنیادی تمرکز دارد و معمولاً برای مسیرهای دانشگاهی و تحقیقاتی طراحی شده است، در‌حالی‌که DBA یک دکترای حرفه‌ای محسوب می‌شود و هدف آن به‌کارگیری پژوهش در حل مسائل واقعی و عملی است.

مدرک EMBA چیست؟

مدرک «مدیریت اجرایی کسب و کار» (EMBA | Executive MBA) نوعی برنامه حرفه‌ای در مدیریت کسب و کار است که ویژه مدیران، کارآفرینان و افراد با سابقه کاری بالا طراحی شده است. این دوره‌ها معمولاً به‌صورت پاره‌وقت برگزار می‌شوند تا شرکت‌کنندگان بتوانند همزمان با شغل خود ادامه تحصیل دهند. تمرکز EMBA بر توسعه مهارت‌های رهبری، تصمیم‌گیری استراتژیک و مدیریت در سطوح بالای سازمانی است.

مدرک MBA یا DBA؟ کدام برای من مناسب‌تر است؟

در این مطلب از مجله فرادرس، به طور دقیق و کامل یاد گرفتیم مدرک MBA و DBA چیست و این دو گواهینامه چه تفاوت‌هایی با هم دارند. در گام بعدی نیز با نحوه دریافت این دو مدرک و مزایای دریافت آن‌ها به طور کامل آشنا شدیم.

مدرک «MBA» یا «کارشناسی ارشد مدیریت کسب‌وکار» یکی از پرطرفدارترین مدارک حرفه‌ای در دنیا است. این مدرک افراد را برای نقش‌های مدیریتی، تصمیم‌گیری، تحلیل بازار و رهبری در سازمان‌ها آماده می‌کند و محتوای آن ترکیبی از دروس مالی، بازاریابی، منابع انسانی، استراتژی و کارآفرینی است.

مدرک «DBA» یا «دکتری حرفه‌ای مدیریت کسب‌وکار»، یک مقطع بالاتر از MBA است که بیشتر برای مدیران ارشد، کارآفرینان باتجربه، مشاوران سازمانی و افرادی طراحی شده که قصد دارند در سطوح عالی مدیریتی سازمان‌ها فعالیت کنند. این دوره تمرکز ویژه‌ای بر تحلیل مسائل پیچیده کسب‌وکار، نوآوری سازمانی و پژوهش‌های کاربردی دارد.

در یک نتیجه‌گیری کلی از پاسخ به این سوال که مدرک MBA و DBA چیست، می‌توان گفت:

• اگر در ابتدای مسیر مدیریتی هستید یا می‌خواهید مهارت‌های پایه‌ای مدیریت را بیاموزید، MBA انتخاب مناسب‌تری برای شما است.
• اگر چند سال سابقه مدیریتی دارید و قصد دارید در نقش‌های ارشد سازمانی یا آموزش تخصصی فعالیت کنید، DBA می‌تواند سکوی پرش بعدی شما باشد.

همچنین، بسیاری از مدیران موفق، ابتدا مدرک MBA را دریافت می‌کنند و سپس در ادامه مسیر شغلی خود وارد دوره DBA می‌شوند. بنابراین اینکه درک کنیم ماهیت و تفاوت مدرک MBA و DBA چیست، مسیر پیش‌روی ما را روشن‌تر می‌کند.