13 تیر 1404 ساعت 20:42
چگونه یک اشتباه تایپی ساده میتواند به جنگ، فاجعه فضایی یا بحران مالی منجر شود؟ با ۱۰ خطای متنی که مسیر تاریخ را تغییر دادند آشنا شوید.
یک اشتباه تایپی ساده شاید در نگاه اول بیاهمیت به نظر برسد، اما تاریخ پر از داستانهایی است که نشان میدهد این خطاهای کوچک میتوانند پیامدهای فاجعهباری داشته باشند. از یک ویرگول چند میلیون دلاری و خط تیره گمشدهای که فضاپیما را نابود کرد، تا کلماتی که در معاهدات صلح جابجا شدند و جنگها را طولانیتر کردند.
۱۰ اشتباه تایپی سرنوشتساز در تاریخ
این لغزشهای متنی فقط مایه شرمساری نبودند؛ بلکه سیاست، فناوری و سرنوشت ملتها را تغییر دادند. در ادامه با چند اشتباه تایپی آشنا میشوید که تاریخ را عوض کردند.
۱. کتاب مقدس شریر: وقتی یک «نه» فراموش شد
در سال ۱۶۳۱ چاپخانهداران انگلیسی نسخهای جدید از کتاب مقدس را منتشر کردند که بعدها به کتاب مقدس شریر (Wicked Bible) معروف شد. در این نسخه یک اشتباه تایپی فاجعهبار رخ داده بود؛ در یکی از ده فرمان کلمه «نه» از جمله «زنا نکن» (Thou shalt not commit adultery) حذف شده بود و به «زنا کن» تبدیل شده بود.
این فرمان عملا به یک گناه بزرگ تشویق میکرد. پادشاه انگلستان و اسقف اعظم چنان خشمگین شدند که چاپخانهداران را ۳۰۰ پوند جریمه (مبلغی هنگفت در آن زمان) و مجوزشان را باطل کردند. بیشتر نسخهها سوزانده شد، اما تعداد انگشتشماری باقی مانده که امروزه ارزش کلکسیونی فوقالعادهای دارند.
۲. پیمان صلحی که جنگ را طولانیتر کرد
معاهده گنت که در ۲۴ دسامبر ۱۸۱۴ امضا شد، قرار بود به جنگ ۱۸۱۲ بین ایالات متحده و بریتانیا پایان دهد. اما به دلیل ارتباطات کند و ناهماهنگیهای متنی در نسخههای مختلف معاهده درگیریها ادامه یافت. معروفترین نمونه نبرد نیواورلئان بود که دو هفته پس از امضای صلح رخ داد و بیش از ۲۰۰۰ نفر در آن کشته و زخمی شدند؛ نبردی که روی کاغذ هرگز نباید اتفاق میافتاد.
۳. ویرگول ۱۰ میلیون دلاری
در سال ۲۰۰۶ یک ویرگول کوچک در قرارداد بین دو شرکت کانادایی یک اختلاف حقوقی چند میلیون دلاری ایجاد کرد. شرکت Rogers قراردادی برای استفاده از دکلهای شرکت Aliant امضا کرده بود. یک ویرگول در جای اشتباه باعث شد که شرکت Aliant بتواند قرارداد را بسیار زودتر از آنچه Rogers تصور میکرد، لغو کند. این اختلاف در نهایت نزدیک به ۱۰ میلیون دلار برای Rogers هزینه برداشت و اهمیت دقت گرامری در متون حقوقی را به همه یادآوری کرد.
۴. تیتر اشتباهی که به یک ضربالمثل تبدیل شد
در ۳ نوامبر ۱۹۴۸، روزنامه شیکاگو دیلی تریبون با تیتر بزرگ «دیویی، ترومن را شکست داد» منتشر شد. مشکل اینجا بود که هری ترومن در انتخابات ریاستجمهوری پیروز شده بود، نه توماس دیویی! روزنامه به دلیل فشردگی زمان و اعتماد بیش از حد به نظرسنجیهای اشتباه، این تیتر را زودتر چاپ کرده بود. این اشتباه تایپی به قدری مشهور شد که عبارت «دیویی، ترومن را شکست داد» امروزه به ضربالمثلی برای پیشبینیهای اشتباه به کار میرود.
۵. خط تیره ۱۷۰ میلیون دلاری ناسا
در سال ۱۹۶۲ ناسا فضاپیمای مارینر ۱ را برای پرواز به سمت زهره پرتاب کرد. اما تنها ۲۹۳ ثانیه پس از پرتاب به دلیل یک اشتباه تایپی کوچک در کد سیستم هدایت، فضاپیما از مسیر خارج شد. یک خط تیره (hyphen) در کد کامپیوتری جا افتاده بود و این خطا باعث شد ناسا برای جلوگیری از یک فاجعه بزرگتر، فضاپیما را منفجر کند.
این اشتباه ۱۸.۵ میلیون دلار (معادل بیش از ۱۷۰ میلیون دلار امروزی) هزینه روی دست ناسا گذاشت. آرتور سی. کلارک نویسنده مشهور این خطا را «گرانترین خط تیره تاریخ» نامید.
۶. فاجعه «انگشت چاق» در بورس توکیو
در سال ۲۰۰۵ یک معاملهگر در بورس توکیو قصد داشت ۱ سهم از یک شرکت را به قیمت ۶۱۰ هزار ین بفروشد. اما به اشتباه ۶۱۰ هزار سهم را به قیمت ۱ ین برای فروش گذاشت! این اشتباه تایپی که به خطای «انگشت چاق» معروف است، قبل از اینکه کسی بتواند جلوی آن را بگیرد اجرا شد و بیش از ۲۲۵ میلیون دلار به شرکت میزوهو سکیوریتیز ضرر زد. این اتفاق منجر به استعفای رئیس بورس توکیو و تغییرات اساسی در زیرساختهای معاملاتی ژاپن شد.
۷. اشتباه ترجمهای که سرنوشت یک کشور را تغییر داد
در سال ۱۸۴۰ معاهده وایتانگی بین بریتانیا و سران قبایل مائوری در نیوزلند امضا شد. اما نسخه انگلیسی و مائوری این معاهده معانی متفاوتی داشتند. در نسخه انگلیسی، مائوریها حاکمیت (sovereignty) خود را واگذار میکردند، اما در ترجمه مائوری از کلمهای استفاده شده بود که به معنای فرمانروایی یا اداره امور (governance) بود. این تفاوت در ترجمه، زمینه را برای چندین دهه اختلاف بر سر زمین و نابرابری فراهم کرد که اثرات آن تا به امروز در نیوزلند باقی است.
۸. اشتباه تایپی که هزاران رأی را باطل کرد
در انتخابات ریاستجمهوری ۱۸۷۲ آمریکا نام یکی از نامزدها Horace Greeley روی برگههای رأی در ایالت ایندیانا به اشتباه Horace Greely نوشته شد. مقامات انتخاباتی رأیهایی که غلط تایپی داشتند را باطل اعلام کردند و بیش از ۳۰۰۰ رأی از بین رفت.
اگرچه این اتفاق نتیجه کلی انتخابات را تغییر نداد، اما نشان داد که یک اشتباه املایی ساده چگونه میتواند حق رأی هزاران نفر را ضایع کند.
۹. قانونی که لغو نشد
وقتی ممنوعیت الکل در سال ۱۹۳۳ در آمریکا لغو شد، یک اشتباه اداری در ایالت کانزاس باعث شد قوانین قدیمی ضد الکل به درستی لغو نشوند. در نتیجه این ایالت تا سال ۱۹۴۸ عملا «خشک» باقی ماند و محدودیتهای الکل برای سالها پس از لغو قانون فدرال ادامه یافت؛ همه اینها به خاطر یک غفلت اداری ساده.
۱۰. فضاپیمایی که قربانی تبدیل واحد شد
در سال ۱۹۹۹ ناسا مدارگرد اقلیمی مریخ را با هزینه ۱۲۵ میلیون دلار به فضا فرستاد. این مأموریت به دلیل یک اشتباه مرگبار در تبدیل واحدها شکست خورد. یکی از تیمهای مهندسی از واحدهای امپریال (پوند) و تیم دیگر از واحدهای متریک (نیوتن) استفاده میکردند.
این ناهماهنگی باعث شد فضاپیما بیش از حد به مریخ نزدیک شود و در اتمسفر آن بسوزد. این فاجعه یکی از گرانترین و قابلپیشگیریترین اشتباهات تاریخ فضانوردی است که ریشه در یک اشتباه یا ناهماهنگی متنی ساده داشت.
این داستانها به وضوح نشان میدهند که چگونه یک کلمه، عدد یا حتی یک ویرگول بیاهمیت میتواند زنجیرهای از حوادث را به راه انداخته و مسیر تاریخ را عوض کند. در دنیای دیجیتال امروز که اطلاعات با سرعتی باورنکردنی منتقل میشود، اهمیت دقت و بازبینی چند برابر شده است. تاریخ به ما میآموزد که گاهی بزرگترین فاجعهها، از کوچکترین و نادیدهگرفتهشدهترین خطاها زاده میشوند.
source