12 تیر 1404 ساعت 15:52
امروز مورخ 12 تیر 1404، کره زمین در گردش مداری خود در دورترین فاصله از خورشید قرار می‌گیرد. این نقطه را در نجوم با عنوان «اَپهلیون» نام‌گذاری می‌کنند.
در روز پنج‌شنبه، مورخ ۱۲ تیرماه سال ۱۴۰۴ خورشیدی (مطابق با ۴ ژوئیه ۲۰۲۵ میلادی)، کره خاکی ما در سفر سالانه مدار بیضوی خود به دورترین نقطه از خورشید خواهد رسید. این پدیده که در علم نجوم و ستاره‌شناسی با نام «اوج خورشیدی» یا اَپهلیون (Aphelion) شناخته می‌شود، لحظه‌ای است که فاصله زمین از خورشید به حداکثر میزان خود در طول یک سال می‌رسد.
بر اساس محاسبات دقیق و اعلام مؤسسات و مراکز معتبر نجومی بین‌المللی، زمان دقیق وقوع این رخداد در سال ۱۴۰۴، ساعت ۲۳:۲۴ به وقت رسمی ایران (معادل ۱۹:۵۴ به وقت هماهنگ جهانی – UTC) خواهد بود. در این لحظه خاص، فاصله مرکز زمین تا مرکز خورشید به حدود ۱۵۲.۱ میلیون کیلومتر می‌رسد. این فاصله حدود ۱.۶۷ درصد بیشتر از میانگین همیشگی است و نمایانگر بیشترین فاصله ممکن بین زمین و خورشید در طول سال است.
قرارگیری زمین در نقطه اوج فاصله از خورشید
مدار حرکت سیاره زمین به دور خورشید، یک دایره کامل و بی‌نقص نیست؛ بلکه شکلی بیضی‌گون دارد که به طور محسوسی کشیده شده و در عین حال، بسیار به دایره نزدیک است. این ویژگی مداری باعث می‌شود تا فاصله زمین از خورشید در طول سال، اندکی دچار تغییر شود. در این مسیر بیضوی، دو نقطه کلیدی وجود دارد که نمایانگر حداکثر و حداقل فاصله زمین از ستاره مرکزی منظومه شمسی ما هستند.
نقطه پری‌هلیون، زمانی است که زمین در نزدیک‌ترین فاصله خود به خورشید قرار می‌گیرد که معمولاً در اوایل ماه دی (ژانویه) رخ می‌دهد و فاصله در این حالت حدود ۱۴۷.۱ میلیون کیلومتر اندازه‌گیری می‌شود. در مقابل، نقطه اَپهلیون است که در آن زمین در دورترین فاصله خود از خورشید قرار دارد و این زمان مصادف با اوایل ماه تیر (ژوئیه) است و فاصله در این حالت به حدود ۱۵۲.۱ میلیون کیلومتر می‌رسد.
شاید تصور کنید که این تغییر فاصله، نقشی اساسی در گرمای تابستان یا سرمای زمستان ایفا می‌کند، اما واقعیت علمی چیز دیگری را نشان می‌دهد و این تغییر فاصله تأثیر قابل توجهی بر گرمای تابستان ندارد. علت اصلی پدیده فصل‌ها، نه فاصله زمین از خورشید، بلکه انحراف محور زمین است. محور چرخش زمین، نسبت به صفحه مداری خود حدود ۲۳.۵ درجه زاویه دارد.
این کجی یا اِیل (Tilt)، باعث می‌شود که در زمان‌های مختلف سال، نیمکره‌های شمالی و جنوبی زمین به طور متناوب، زاویه تابش متفاوتی از نور خورشید دریافت کنند. به عنوان مثال در فصل تابستان نیمکره شمالی، این نیمکره به سمت خورشید متمایل است. در نتیجه، نور خورشید به صورت مستقیم‌تر و با شدت بیشتری به سطح زمین می‌تابد و طول روزها نیز به طور قابل ملاحظه‌ای بلندتر می‌شود که این خود منجر به افزایش دما می‌گردد.
برعکس در فصل زمستان، همین نیمکره از خورشید دورتر می‌شود، نور خورشید با زاویه مایل‌تری دریافت می‌شود و طول روزها کوتاه‌تر است، حتی اگر در آن زمان (اوایل دی ماه) زمین در نزدیک‌ترین حالت خود به خورشید (پری‌هلیون) باشد. تفاوت میان دورترین و نزدیک‌ترین فاصله زمین تا خورشید حدود ۵ میلیون کیلومتر است. با این حال، این اختلاف مسافت تنها حدود ۶.۷ درصد بر میزان انرژی دریافتی از خورشید تأثیر می‌گذارد.
source