ویژگی‌های شگفت‌انگیز و عجیب تمدن زن سالار ترکیه

وقتی از تمدن زن سالار ترکیه صحبت می‌کنیم، منظورمان چیزی شبیه زنان جنگجو در فیلم‌های هالیوودی نیست. در این تمدن ورود مردان ممنوع نبوده و رویکردی خصمانه به جهانیان نداشتند. در عوض دید آنها به زندگی تفاوت داشت و توانسته بودند به موفقیت‌های قابل‌توجهی دست یابند.

چاتال هویوک در نزدیکی شهر قونیه امروزی قرار دارد. شواهد باستان شناسی نشان می‌دهد که قدمت آن به حدود ۹۰۰۰ سال پیش بر می‌گردد. در نتیجه تقریبا ۵۰۰۰ سال قدیمی‌تر از اهرام مصر است. در آن زمان نه انسان نحوه استفاده از فلزات را می‌دانست و نه حتی موارد نسبتا ساده‌ای مثل چرخ اختراع شده بودند. سازمان‌های اداری و نظامی که برای جامعه پیشرفته مورد نیاز هستند نیز وجود نداشتند.

ماجرای کشف چاتال هویوک

داستان تمدن زن سالار ترکیه از دهه ۱۹۵۰ شروع شد. در آن زمان باستان‌شناسان احتمال می‌دانند که نشانه‌هایی از یک تمدن بسیار قدیمی در نزدیکی شهر قونیه وجود داشته باشد؛ اما شواهد قطعی نبودند. در نهایت در سال ۱۹۶۱ جیمز ملارت، باستان‌شناس معروف بریتانیایی در کاوش‌های خود چاتال هویوک را کشف کرد.

او فکر می‌کرد که نهایتا با یک خانه یا سازه کوچک مواجه خواهد شد؛ اما پس از ۴ سال حفاری تنها توانسته بود بخشی از تمدن زن سالار ترکیه را از خاک بیرون آورد. او در نهایت مجموعه‌ای از خانه‌های گلی به هم چسبیده را در برابر چشمان خود دید. خانه‌هایی که هیچ کوچه یا خیابانی بین آنها وجود نداشت. در واقع مردم از سقف وارد خانه می‌شدند.

مردم این تمدن خاص مردگان خود را در کف خانه دفن می‌کردند و از نظر ابعاد خانه نیز هیچ تفاوتی بین آنها وجود نداشت. در برخی از قدیمی‌ترین جوامع باستانی عموما قبور مرتبط با مردان بزرگتر و مملو از قربانیان برای خدایان مختلف است. هرچند در چاتال هویوک هیچ تفاوتی بین زنان و مردان در این زمینه دیده نمی‌شود.

در چنین جامعه‌ای زنان در موقعیت‌های مختلف تولیدی و کشاورزی فعالیت می‌کردند. هرچند در تصاویر موجود زنان در جایگاه‌های مهم و محترم دیده می‌شوند. در واقع کیش الهه مادر احتمالا سبب شده جایگاه زنان در این تمدن ویژه و شایسته احترام باشد. جالب اینجاست که سال‌ها پیش از چاتال هویوک یک ابرتمدن باستانی در این منطقه شکل گرفته بود.

باور متفاوت ایان هادر نسبت به تمدن زن سالار ترکیه

بعدها در دهه ۱۹۹۰ یک باستان‌شناس دیگر انگلیسی به‌نام ایان هادر مسئولیت کاوش در چاتال هویوک را بر عهده گرفت. تیم پژوهشی هنگام بررسی دیوارهای این تمدن شگفت‌انگیز طرح‌های مختلفی را در برابر خود دیدند. در برخی از آنها صحنه‌های شکار دیده می‌شد و در برخی دیگر نشانه‌هایی از باورهای مذهبی وجود داشت. البته در پیش‌شهر چاتال هویوک خبری از دین سازمان یافته با سلسله مراتب مشخص نبود. در عوض مردم مجسمه‌هایی کوچک از الهه مادر را در خانه‌های خود داشتند.

در آن زمان انسان‌ها به‌تازگی از گروه‌های سرگردان و جمع‌کننده میوه به گروه‌‌های کشاورز تبدیل شده بودند. در نتیجه باوروی و حاصل‌خیز بودن زمین اهمیت بسیار زیادی برای آنها داشت. احتمالا به همین خاطر نیز یک تمدن زن سالار در ترکیه شکل گرفته است.

پژوهش‌های جدیدتر نشان دادند که در چاتال هویوک خبری از پادشاه یا حکومت مرکزی نبود. آنها با جمعیت چند هزار نفری از روستا فراتر رفته بودند؛ اما اعتقادی به استفاده از زور و خشونت نداشتند. در واقع جامعه‌ای از انسان‌ها بدون سلسله‌مراتب مشخص شکل گرفته بود.

بیشتر بخوانید