08 تیر 1404 ساعت 10:25
اخیرا یک مدل هوش مصنوعی جدید توسعه یافته که با تحلیل باکتری‌های مدفوع می‌تواند به تشخیص زود هنگام سرطان کمک کند.
لوزالمعده یا پانکراس، یکی از حیاتی‌ترین اعضای بدن ماست که بی‌سروصدا در پس‌زمینه فعالیت می‌کند. اما زمانی که این عضو حیاتی دچار مشکل می‌شود، عواقب آن می‌تواند ویرانگر باشد. سرطان لوزالمعده به دلیل ماهیت پنهان خود، لقب ترسناک «قاتل خاموش» را به خود اختصاص داده است؛ زیرا تا زمانی که بیشتر بیماران علائمی را تجربه کنند، بیماری به مرحله پیشرفتهای رسیده و گزینه‌های درمانی به‌شدت محدود می‌شوند.
هوش مصنوعی و تشخیص زود هنگام سرطان
اما اکنون دانشمندان برای تشخیص زودهنگام این بیماری به منبعی غیرمنتظره روی آورده‌اند که آن هم چیزی نیست جز نمونه‌های مدفوع! شاید این رویکرد در نگاه اول عجیب به نظر برسد، اما محققان دریافته‌اند که ضایعات بدن ما گنجینه‌ای از اطلاعات درباره وضعیت سلامتی‌مان را در خود جای داده‌اند و ترکیب آن با هوش مصنوعی می‌تواند به یک انقلاب در تشخیص به‌موقع سرطان و انواع بیماری‌ها منجر شود.
دنیای پنهان در روده ما و نقش هوش مصنوعی
روده انسان خانه تریلیون‌ها باکتری است. این جوامع میکروسکوپی که به «میکروبیوم روده» شهرت دارند، می‌توانند بازتابی دقیق از وضعیت سلامت ما از جمله وجود بیماری‌های مختلف باشند. از آنجایی که سرطان لوزالمعده معمولا در بخشی از این عضو که به روده متصل است ایجاد می‌شود، نمونه‌های مدفوع به یک پنجره غیرتهاجمی و کاربردی برای مشاهده آنچه در داخل بدن می‌گذرد، تبدیل شده‌اند.
این رویکرد نوآورانه در مطالعات متعددی در سراسر جهان تأیید شده است. جدیدترین پیشرفت، حاصل یک مطالعه بین‌المللی در سال ۲۰۲۵ با مشارکت محققان فنلاندی و ایرانی است. در این تحقیق دانشمندان با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته توالی‌یابی DNA، پروفایل باکتریایی روده بیماران مبتلا به سرطان لوزالمعده را با افراد سالم مقایسه کردند.
یافته‌ها شگفت‌انگیز بود. بیماران مبتلا به سرطان، تنوع باکتریایی کمتری در روده خود داشتند و جمعیت برخی از گونه‌های باکتریایی در آن‌ها به‌طور قابل توجهی متفاوت بود.
مهم‌ترین دستاورد این مطالعه، ساخت یک مدل هوش مصنوعی پیشرفته بود. این مدل با دقتی چشمگیر صرفا از روی نقشه باکتریایی روده، افراد سالم را از بیماران سرطانی تشخیص می‌دهد؛ گویی هوش مصنوعی یاد گرفته است که «اثر انگشت» میکروبی بیماری را پیدا کند.
افقی جدید در علم پزشکی
این دستاوردها تنها به سرطان لوزالمعده محدود نمی‌شود. دانشمندان در حال استفاده از روش‌های مشابه برای مطالعه سرطان روده بزرگ و سایر بیماری‌ها مانند پارکینسون هستند. این تحقیقات نشان می‌دهد که رابطه‌ای دوطرفه میان باکتری‌ها و بیماری وجود دارد؛ نه تنها پروفایل باکتریایی می‌تواند نشانگر بیماری باشد، بلکه خود بیماری نیز می‌تواند میکروبیوم روده را تغییر دهد.
پیشرفتهای چشمگیر در بیوتکنولوژی و هوش مصنوعی به ما کمک می‌کند تا این دنیای میکروسکوپی پیچیده را بهتر درک کنیم و از آن برای بهبود سلامت انسان بهره ببریم.
اگرچه این تحقیقات هنوز در مراحل اولیه قرار دارند و برای تبدیل شدن به یک آزمایش بالینی عمومی به زمان بیشتری نیاز است، اما پتانسیل تشخیص زودهنگام این «قاتل خاموش» می‌تواند سرنوشت هزاران بیمار را تغییر دهد. ترکیب هوش مصنوعی و تحلیل میکروبیوم، امیدی تازه برای مبارزه با یکی از کشنده‌ترین انواع سرطان است و به ما یادآوری می‌کند که گاهی پاسخ بزرگ‌ترین سوالات پزشکی، در جایی پنهان شده که هر روز به سادگی از کنار آن می‌گذریم.
source