1
تا حدود یک دهه پیش، تصور اینکه ذرات ریز میکروپلاستیکی در هر لیوان آبی که از شیر آب خانگی می‌نوشیم حضور دارند، بیشتر شبیه داستان‌های آخرالزمانی به نظر می‌رسید تا یک گفت‌وگوی آشپزخانه‌ای روزمره.
اما آزمایش‌ها در سراسر جهان نشان داده‌اند که ده‌ها تا هزاران ذره ریز – که با نام نانوپلاستیک و میکروپلاستیک شناخته می‌شوند – در ظرف‌هایی که پر می‌کنیم به‌صورت نامرئی شناور هستند.
کشف تازه: آیا راه‌حل تا این اندازه ساده است؟
نقش گرما و مواد معدنی در حذف میکروپلاستیک‌ها
دو شیمی‌دان به نام‌های ژانجون لی و ادی زنگ در گوانجو چین، همراه با همکاران خود کشف کرده‌اند که ترکیب گرما با مواد معدنی موجود در آب سخت می‌تواند تا ۹۰ درصد از میکروپلاستیک‌ها را پیش از رسیدن آب به نقطه جوش حذف کند.
در واقع، جوشاندن آب لوله‌کشی – همان روشی که برای تهیه قهوه یا شیر خشک کودک به کار می‌بریم – می‌تواند بخش بزرگی از این مهاجمان نامرئی را از بین ببرد.
این کشف حاصل مطالعه‌ای بود که هدف آن بررسی تأثیر عادت‌های روزمره بر مشکلی بود که تا پیش از این، حل آن فراتر از توان افراد تصور می‌شد.
فرآیند جوشاندن آب و حذف میکروپلاستیک‌ها
چگونه آب سخت به کاهش آلودگی کمک می‌کند؟
وقتی آب سرشار از کلسیم به دمایی بالاتر از ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، مواد معدنی شروع به تشکیل کریستال‌های کربنات کلسیم می‌کنند. این همان رسوب گچی است که اغلب داخل کتری‌ها مشاهده می‌کنیم.
در آزمایش انجام‌شده، این کریستال‌های تازه تشکیل‌شده در آب چرخیده و به ذرات پلاستیکی شناور می‌چسبند، سپس آن‌ها را در کف ظرف ته‌نشین می‌کنند.
اثربخشی بر انواع پلاستیک‌ها
آزمایش بر سه نوع پلاستیک رایج – پلی‌استایرن، پلی‌اتیلن، و پلی‌پروپیلن – نشان داد که دست‌کم ۸۰ درصد این ذرات پس از پنج دقیقه جوشاندن و کمی سرد شدن، به دام می‌افتند.
این میزان در آب‌هایی با غلظت حدود ۳۰۰ میلی‌گرم کربنات کلسیم در هر لیتر – مانند آب مناطقی همچون سن‌آنتونیو یا ایندیاناپولیس – به حدود ۹۰ درصد می‌رسد.
چرا ترکیب مواد معدنی اهمیت دارد؟
تفاوت آب سخت و نرم در حذف آلودگی
ترکیب شیمیایی آب در مناطق مختلف ایالات متحده تفاوت زیادی دارد. در آب نرم که میزان کلسیم در آن کمتر از ۶۰ میلی‌گرم در لیتر است، تنها کاهش ۲۵ درصدی در میزان میکروپلاستیک‌ها مشاهده شد، که گرچه مفید است، اما بخش عمده‌ای از آلودگی همچنان باقی می‌ماند.
در مقابل، آب سخت با داشتن مواد معدنی بیشتر، سطح بیشتری برای جذب پلاستیک فراهم می‌کند و بنابراین نرخ حذف افزایش می‌یابد.
حذف ساده میکروپلاستیک‌ها با روش‌های خانگی
این رسوبات به سرعت تشکیل می‌شوند و می‌توان آن‌ها را به راحتی با شست‌وشو از ظروف جدا کرد. هر ذره‌ای که در آب باقی بماند نیز به‌راحتی با یک فیلتر کاغذی قهوه‌جوش – که اغلب در آشپزخانه‌ها یافت می‌شود – قابل حذف است.
این روش بسیار کم‌هزینه است، به برق اضافی نیاز ندارد، و برای خانواده‌هایی که فضای کافی یا منابع مالی برای سیستم‌های فیلتراسیون پیشرفته ندارند بسیار مناسب است.
شواهد میدانی و حمایت علمی از روش پیشنهادی
مطالعات میدانی اخیر نیز با این یافته همسو هستند. در سال ۲۰۲۵، دانشمندان در بررسی آب بطری و آب شهری در اروپا، از ۱۹ تا ۱۱۵۴ ذره پلاستیکی در هر لیتر گزارش کردند. بیشترین آلودگی‌ها در منابع آب شهری استخراج‌شده از سفره‌های آب معدنی مشاهده شد.
بنابراین، هدف گرفتن همین مواد معدنی از طریق جوشاندن، می‌تواند راهکاری موقت و مؤثر باشد، در حالی که سیاست‌گذاران به دنبال تدوین استانداردهای سخت‌گیرانه‌تر هستند.
سازمان‌های بهداشتی مانند سازمان جهانی بهداشت (WHO) اعلام کرده‌اند که هنوز داده‌های کافی برای اثبات قطعی ارتباط بین مصرف میکروپلاستیک و بیماری وجود ندارد، اما کاهش تماس با آن‌ها را توصیه می‌کنند.
سازمان زمین‌شناسی آمریکا (USGS) نیز در طرح راهبردی خود برای سلامت محیط زیست، خواستار اجرای راهکارهای ساده‌ای شده که افراد بتوانند از همین حالا آن‌ها را اجرا کنند.
توصیه‌های کاربردی برای آشپزخانه شما
چگونه از این روش بهره‌مند شویم؟
اگر کتری شما بین دو بار شست‌وشو رسوب می‌گیرد، احتمالاً در منطقه‌ای با آب سخت زندگی می‌کنید و بیشترین بهره را از این روش خواهید برد. کافی است آب را به مدت پنج دقیقه بجوشانید، اجازه دهید بخار آن کاهش یابد، سپس به‌آرامی آب را بریزید و رسوب سفید را در ته ظرف باقی بگذارید.
همچنین کتری را هر چند وقت یک بار تمیز کنید تا میکروپلاستیک‌های به دام‌افتاده نیز شسته شوند – تصفیه‌خانه‌های شهری توانایی بیشتری در حذف ذرات درشت دارند تا ذرات بسیار ریز نانوپلاستیکی.
ساکنان مناطق با آب نرم نیز می‌توانند مقداری کلسیم خوراکی، مانند کمی آهک دارویی، به آب اضافه کنند. پژوهشگران هشدار می‌دهند که میزان افزودن این مواد نباید از حد ثانویه پیشنهادی سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA) یعنی ۱۲۰ میلی‌گرم در لیتر بیشتر شود تا طعم آب تغییر نکند.
نتیجه‌گیری: راهکار ساده در برابر معضلی پیچیده
جوشاندن آب راهکار قطعی نیست. مهندسان در حال آزمایش فیلترهای زیستی برای به دام انداختن ذرات پلاستیکی در تصفیه‌خانه‌ها هستند و شیمی‌دانان نیز بر روی آنزیم‌هایی کار می‌کنند که بطری‌های پلاستیکی را به مولکول‌های بی‌خطر تجزیه می‌کنند.
با این حال، مطالعه گوانجو نشان می‌دهد که یک روش سنتی و ساده می‌تواند بدون تجهیزات پیشرفته، به کاهش یک آلاینده مدرن کمک کند.
ترکیب حرارت اجاق گاز با یک فیلتر کاغذی ارزان، مقدار زیادی از این آلودگی را از میان برمی‌دارد، حتی در حالی که علم به دنبال راهکارهای بلندمدت در مبدأ است.
آلودگی پلاستیکی به‌زودی ناپدید نمی‌شود، اما این پژوهش به ما یادآوری می‌کند که گاهی پیشرفت در دل ساده‌ترین کارها پنهان است.
source