وب سرورها همانند یک نیروی نامرئی هستند که اطلاعات را از کامپیوترهای سرور به مرورگر منتقل کرده و در نتیجه تجربه وب گردی را امکان‌پذیر می‌کنند. اگر به دنبال طراحی سایت هستید یا به عنوان یک کاربر عادی علاقه‌مند به یادگیری نحوه کار اینترنت هستید، شناخت وب سرورها یک گام اساسی در این زمینه محسوب می‌شود. در این مطلب از مجله فرادرس به این سوال پاسخ خواهیم داد که وب سرور چیست و چه نقشی در دنیای اینترنت دارد.

با مطالعه این مطلب درک جامعی از نحوه عملکرد وب سرورها، انواع آن‌ها و اهمیت انتخاب صحیح وب سرور برای میزبانی موثرتر وب‌سایت به دست خواهید آورد. در این مطلب سعی شده است تا به زبان ساده و همراه با مثال‌های عملی مفهوم وب سرور به طور کامل آموزش داده شود.

منظور از وب سرور چیست؟

وب سرور نرم‌افزار یا سخت‌افزاری است که درخواست‌های کاربران را دریافت می‌کند و صفحات وب را به آن‌ها نشان می‌دهد. به زبان ساده، هنگام باز کردن یک وب‌سایت در مرورگر، وب سرور اطلاعات را از پایگاه داده و سایر فایل‌های وب استخراج کرده و به مرورگر ارسال می‌کند که در نتیجه امکان مشاهده محتوای سایت برای کاربر فراهم می‌شود.

وب سرور از پروتکل HTTP و سایر پروتکل‌های وب برای ارسال پاسخ به کاربران استفاده می‌کند. مسئولیت اصلی وب سرور ارائه محتوای وب‌سایت مانند متن، تصویر، ویدیو و برنامه‌های مختلف به کاربران است که این کار را با ذخیره، پردازش و ارائه صفحات وب انجام می‌دهد. علاوه بر این، وب سرورها در زمینه میزبانی وب یعنی میزبانی داده‌ها برای وب‌سایت‌ها و برنامه‌های مبتنی بر وب کاربرد دارند.

وب سرور چگونه کار می کند؟

نحوه عملکرد وب سرور را می‌توان نمونه‌ای از مدل «کلاینت – سرور» (Client-Server) دانست. در این مدل کلاینت یا کاربر اطلاعات را از سرور درخواست می‌کند. سپس، سرور درخواست کاربر را تایید می‌کند و اطلاعات را در اختیار کاربر قرار می‌دهد. برای آشنایی بیشتر با سرور می‌توانید فیلم آموزش رایگان سرور چیست فرادرس را مشاهده کنید که لینک آن در ادامه آورده شده است.

به منظور درک بهتر عملکرد وب سرور شرایطی را در نظر بگیرید که قصد دسترسی به یک وب‌سایت را دارید. در این شرایط آدرس وب‌سایت را در مرورگر خود وارد می‌کنید و وب سرور به منظور آماده‌سازی صفحه و ارائه آن چندین کار را در پشت صحنه انجام می‌دهد. به زبان ساده، مراحل زیر برای ارائه صفحه وب‌سایت به کاربر دنبال می‌شود.

• کاربر آدرس وب‌سایت به عنوان مثالwww.example.com را در مرورگر وارد می‌کند.
• درخواست کاربر از طریق پروتکل‌های اینترنت نظیر HTTP به وب سرور ارسال می‌شود.
• وب سرور اطلاعات مربوط به سایت را از پایگاه داده دریافت می‌کند.
• وب سرور اطلاعات سایت را به مرورگر کاربر ارسال می‌کند.
• در نهایت کاربر می‌تواند محتوای وب‌سایت را مشاهده کند.

به بیانی دیگر، وب سرور عملکردی مشابه یک نامه‌رسان دارد. درخواست کاربر را دریافت می‌کند و اطلاعات مورد نیاز را آماده کرده و ارائه می‌دهد. تصویر زیر نحوه عملکرد وب سرور را نشان می‌دهد.

مثالی از دنیای واقعی برای درک بهتر وب سرور

یکی از بهترین شیوه‌ها برای درک آسان‌تر مفاهیم موجود در علوم کامپیوتر و حوزه‌های مرتبط با آن یافتن مثال‌هایی مشابه در دنیای واقعی است. عملکرد وب سرور و نحوه کار آن را می‌توان به موارد بسیاری در دنیای واقعی تشبیه کرد که دو نمونه از این مثال‌ها در ادامه آورده شده است.

مقایسه عملکرد وب سرور و پیشخدمت رستوران

عملکرد وب سرور را می‌توان به اتفاقات درون رستوران تشبیه کرد. برای درک بهتر عملکرد وب سرور تصور کنید که وارد یک رستوران شده‌اید. در رستوران مراحل زیر به ترتیب اتفاق می‌افتد.

• دریافت منو: ابتدا منو رستوران را دریافت می‌کنید و تصمیم می‌گیرد که چه غذایی را انتخاب کنید. این مرحله مشابه وارد کردن آدرس سایت در مرورگر است.
• دادن سفارش به پیشخدمت: در مرحله بعدی باید سفارش خود را به پیشخدمت رستوران بدهید. در نقطه مقابل نیز اطلاعات درخواست کاربر یعنی سایت مورد نظر به وب سرور ارسال می‌شود.
• آشپزخانه و آماده‌سازی غذا: پیشخدمت رستوران سفارش غذا را به آشپزخانه منتقل می‌کند و در پشت صحنه غذا آماده می‌شود. این مرحله مشابه این است که وب سرور اطلاعات مورد نیاز را از پایگاه داده یا سیستم فایل استخراج می‌کند.
• تحویل سفارش: بعد از آماده شدن سفارش، غذا توسط پیشخدمت رستوران به شما تحویل داده می‌شود. این مرحله مشابه این است که وب سرور اطلاعات پردازش شده را به مرورگر کاربر ارسال می‌کند تا صفحه سایت مورد نظر دیده شود.

در مثال بالا، وب سرور عملکردی مشابه با پیشخدمت رستوران دارد. وب سرور درخواست کاربر را دریافت می‌کند و با استفاده از منابع موجود نظیر پایگاه داده و سیستم فایل درخواست کاربر را پردازش می‌کند و در نهایت نتیجه درخواست را به مرورگر کاربر می‌فرستد.

مقایسه عملکرد وب سرور و کتابدار کتابخانه

نحوه کار وب سرور را می‌توان به اتفاقات درون کتابخانه نیز تشبیه کرد. هنگام ورود به کتابخانه برای دریافت کتاب به ترتیب مراحل زیر رخ می‌دهد.

• درخواست کتاب از کتابدار: هنگام ورود به کتابخانه به کتابدار مراجعه می‌کنید و کتاب مدنظر خود را درخواست می‌دهید. این مرحله مشابه وارد کردن آدرس سایت در مرورگر است.
• جستجو و دریافت کتاب: کتابدار با توجه به درخواست شما در سیستم کتابخانه جستجو می‌کند و کتاب مورد نظر را از قفسه‌های کتابخانه برمی‌دارد. این مرحله مشابه پردازش درخواست توسط وب سرور است که از پایگاه داده اطلاعات سایت را استخراج می‌کند.
• تحویل کتاب: بعد از پیدا شدن کتاب مورد نظر کتابدار کتاب را به شما تحویل می‌دهد. این مرحله مشابه ارسال اطلاعات سایت مورد نظر توسط وب سرور به مرورگر است.

در مثال بالا، وب سرور عملکردی شبیه به کتابدار در کتابخانه دارد. وب سرور اطلاعات را به دقت دریافت می‌کند و بعد از انجام پردازش نتیجه را به مرورگر کاربر می‌فرستد.

کاربردهای وب سرور چیست؟

وب سرورها اغلب به عنوان بخشی از یک بسته بزرگتر از برنامه‌های مرتبط با اینترنت و اینترانت ارائه می‌شوند که کاربردهای مختلف و مهمی در میزبانی وب و ارائه سرویس‌های آنلاین دارند.

کاربردهای مختلف وب سرور عبارتنداز:

• نمایش وب‌سایت‌ها
• ذخیره‌سازی و مدیریت محتوا
• پردازش درخواست‌های کاربر
• مدیریت ترافیک
• امنیت

در ادامه به صورت مختصر هر کدام از کاربردهای ارائه شده در بالا توضیح داده شده است.

نمایش وب‌سایت‌ها

هنگام وارد کردن آدرس یک سایت در مرورگر وب سرور فایل‌های سایت نظیر متن، عکس، ویدیو و سایر موارد را پیدا می‌کند. سپس، این اطلاعات را به مرورگر می‌فرستد تا صفحه وب‌سایت نمایش داده شود.

ذخیره‌سازی و مدیریت محتوا

وب سرورها فایل‌های سایت را ذخیره کرده و مدیریت می‌کنند تا همیشه اطلاعات سایت در دسترس باشد.

پردازش درخواست‌های کاربر

هنگام پر کردن یک فرم ثبت‌نام یا ورود، خرید یک محصول از سایت و سایر موارد دیگر درخواست به وب سرور ارسال می‌شود و پس از پردازش، نتیجه به کاربر نشان داده می‌شود. در واقع، وب سرور مسئولیت اجرای تمام کدهای پس زمینه را برعهده دارد.

مدیریت ترافیک

وب سرور با مدیریت درخواست‌های همزمان کاربران از کندی و اُفت کارایی سایت جلوگیری می‌کند. با ورود هزاران نفر به یک وب‌سایت وب سرور تلاش می‌کند تا درخواست‌ها را به صورت منظم پردازش کند. در نتیجه این امر اختلالی در عملکرد سایت رخ نخواهد داد.

امنیت

وب سرورها با استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری، SSL و «فایروال» (Firewall) از اطلاعات حساس کاربران محافظت می‌کنند. با توجه به موارد ارائه شده در بالا باید عنوان کرد که وب سرور پایه اصلی هر وب‌سایتی است و بدون آن دسترسی به صفحات وب ممکن نیست.

چگونه برنامه نویسی وب را یاد بگیریم؟

اگر در مورد نحوه عملکرد سایت‌ها کنجکاو هستید یا قصد ساخت یک وب‌سایت برای خود را دارید، باید اصول و مبانی برنامه نویسی وب را یاد بگیرید. با یادگیری برنامه نویسی وب به دنیایی پر از هیجان، خلاقیت و نوآوری قدم خواهید گذاشت. برنامه نویسی وب یک مهارت است که باید به تدریج و گام‌به‌گام یاد گرفته شود. برای موفقیت در این حوزه باید ابتدا مفاهیم پایه را یاد بگیرید و سپس به سراغ پیاده‌سازی پروژه‌های عملی بروید و سطح مهارت خود را ارتقا دهید. به طور کلی یادگیری برنامه نویسی وب را می‌توان به مراحل زیر تقسیم کرد.

• مبانی HTML و CSS
• آشنایی با جاوا اسکریپت برای تعامل با کاربر
• یادگیری برنامه نویسی سمت سرور با PHP، پایتون یا Ruby
• آشنایی با پایگاه داده نظیر MySQL ،MongoDB یا PostgreSQL
• پیاده‌سازی پروژه‌های کوچک

با گذراندن مراحل بالا مقدمات برنامه نویسی وب را به خوبی یاد خواهید گرفت و با تمرین و تکرار می‌توانید مهارت خود را ارتقا دهید. در مسیر یادگیری برنامه نویسی وب می‌توانید از منابع مختلف آموزشی استفاده کنید که یکی از موثرترین منابع فیلم‌های آموزشی است. خوشبختانه در پلتفرم فرادرس آموزش‌های متعددی در زمینه مبانی برنامه نویسی وب منتشر شده است که این آموزش‌ها در مجموعه فیلم‌های آموزش برنامه نویسی وب فرادرس قرار دارند که لینک آن نیز در ادامه آورده شده است.

این مجموعه آموزشی شامل مجموعه آموزش‌های جداگانه‌ای برای برنامه نویسی PHP، جاوا اسکریپت، ASP.NET، جنگو و سایر زبان‌های برنامه نویسی وب است که می‌توانید به صورت طبقه‌بندی شده به آموزش‌های هر حوزه دسترسی داشته باشید. اگر در ابتدای مسیر یادگیری برنامه نویسی وب هستید، به منظور داشتن یک مسیر یادگیری مشخص می‌توانید از آموزش‌های زیر به ترتیب استفاده کنید.

انواع وب سرورها کدامند؟

در دنیای وب واژه «وب سرور» هم به عنوان یک نرم‌افزار و هم به عنوان یک سخت‌افزار به‌کار می‌رود. بر همین اساس وب سرورها را به دو دسته کلی زیر تقسیم می‌کنند.

• وب سرور نرم‌افزاری
• وب سرور سخت‌افزاری یا سرور فیزیکی

در ادامه نوشته این دو نوع وب سرور را بررسی خواهیم کرد. پیش از شروع، پیشنهاد می‌کنیم با مشاهده فیلم آموزش برنامه‌نویسی PHP از فرادرس، با اصول و مبانی این زبان برنامه‌نویسی آشنا شوید.

منظور از وب سرورهای نرم افزاری چیست؟

وب سرورهای نرم‌افزاری همانند یک برنامه کامپیوتری بر روی یک کامپیوتر یا سرور نصب می‌شوند تا درخواست‌های کاربران را دریافت و پردازش کنند. در واقع، هنگام وارد کردن آدرس یک سایت در مرورگر این نرم‌افزار وب سرور است که فایل‌های مورد نیاز را پیدا کرده و به مرورگر ارسال می‌کند. از جمله مهم‌ترین وب سرورهای نرم‌افزاری به موارد زیر می‌توان اشاره کرد.

• وب سرور آپاچی
• Nginx
• مایکروسافت IIS
• Lighttpd
• LiteSpeed
• Caddy

کاربردهای وب سرور نرم‌افزاری چیست؟

به صورت خلاصه کاربردهای وب سرور نرم‌افزاری را می‌توان به صورت زیر بیان کرد.

• پردازش درخواست‌ها
• اجرای کدهای پس زمینه
• مدیریت امنیت و رمزگذاری داده‌ها

منظور از وب سرورهای سخت افزاری چیست؟

وب سرور سخت‌افزاری یک دستگاه فیزیکی است که به صورت پیوسته به اینترنت متصل است و نرم‌افزار وب سرور بر روی آن نصب می‌شود. این نوع وب سرورها کامپیوترهای قدرتمندی هستند که به صورت ۲۴ ساعته در دیتاسنترها و مراکز داده کار می‌کنند. وب سرورهای سخت‌افزاری دارای پردازنده قوی، رم بالا و هارددیسک پرسرعت هستند. مهم‌ترین کاربرد وب سرورهای سخت‌افزاری عبارت است از:

• ذخیره فایل‌ها و پایگاه داده سایت
• اجرای نرم‌افزار وب سرور مانند آپاچی

به منظور درک بهتر مفهوم وب سرور سخت‌افزاری و نرم‌افزاری می‌توان وب سرور نرم‌افزاری را به آشپزی تشبیه کرد که در یک آشپزخانه (وب سرور سخت‌افزاری) مشغول به کار است.

وب سرور نرم‌افزاری و سخت‌افزاری چگونه با هم کار می‌کنند؟

برای درک نحوه عملکرد وب سرور نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و ارتباط آن‌ها با یکدیگر روال زیر را در نظر بگیرید.

• شما باید یک سرور سخت‌افزاری خریداری کنید یا از شرکت‌های ارائه دهنده خدمات میزبانی وب یک سرور اجاره کنید.
• در گام بعدی باید نرم‌افزار وب سرور مورد نیاز خود را بر روی سرور سخت‌افزاری نصب کنید.
• در نهایت با استفاده از این دستگاه می‌توانید به درخواست‌های کاربران از طریق اینترنت پاسخ دهید.

بهترین وب سرور چیست؟

انتخاب بهترین وب سرور ارتباط مستقیمی با نیازها و شرایط پروژه دارد ولی وب سرورهای زیر را می‌توان به عنوان محبوب‌ترین و قابل اعتمادترین وب سرورها در نظر گرفت.

• آپاچی
• Nginx
• Lighttpd
• مایکروسافت IIS
• LiteSpeed
• Caddy

در ادامه هر کدام از وب سرورهای ارائه شده در بالا مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

وب سرور آپاچی چیست؟

آپاچی یک وب سرور رایگان و متن‌باز است که در سال ۱۹۹۵ میلادی (۱۳۷۴ شمسی) توسط بنیاد نرم‌افزاری آپاچی توسعه داده شده است. این وب سرور قابلیت نصب بر روی سیستم‌عامل‌های ویندوز، مک و یونیکس را دارد و به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین وب سرورها شناخته می‌شود. آپاچی از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار است و از ماژول‌های متعددی پشتیبانی می‌کند. علاوه بر این، امکان پیکربندی دقیق این وب سرور برای عملکردهای خاص نیز وجود دارد. وب سرور آپاچی بیشتر برای پروژه‌هایی مناسب است که به امکانات ویژه و پیکربندی دقیق نیاز دارند.

Nginx

این وب سرور HTTP متن‌باز محبوب بیشتر به دلیل سبک بودن و سرعت بالا شناخته می‌شود. Nginx بیشتر به دلیل استفاده از معماری «رویداد محور» (Event-Driven) مشهور شده است. از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های Nginx می‌توان به مدیریت تعداد زیادی درخواست به صورت همزمان، مصرف پایین منابع و عملکرد عالی در سرورهای با ترافیک بالا اشاره کرد. این وب سرور بیشتر به عنوان سرویس دهنده وب، پروکسی و «متعادل کننده بارگذاری» (Load Balancer) مورد استفاده قرار می‌گیرد. Nginx بیشتر برای سایت‌های با ترافیک بالا مناسب است که به سرعت و بهینه‌سازی نیاز دارند. پیش‌تر در مطلب زیر از مجله فرادرس وب سرور Nginx به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته است.

Lighttpd

Lighttpd یک وب سرور سبک و سریع است. این وب سرور به منظور استفاده حداکثری از واحد پردازش مرکزی و واحد حافظه طراحی شده است. از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های آن می‌توان به FastCGI، رابط دروازه مشترک، احراز هویت، فشرده‌سازی خروجی و بازنویسی URL اشاره کرد که این وب سرور را به انتخابی مطمئن برای محیط‌های با کارایی بالا تبدیل می‌کند. در مجموع، Lighttpd برای کاربرهایی مناسب است که به دنبال یک وب سرور سریع، کارآمد و کم هزینه از نظر منابع هستند.

مایکروسافت IIS

وب سرور اختصاصی مایکروسافت «سرویس اطلاعات اینترنتی» (Internet Information Services | IIS) برای سیستم‌عامل‌های ویندوز توسعه داده شده است و بیشتر با عنوان مایکروسافت IIS شناخته می‌شود. مایکروسافت IIS بسیار انعطاف‌پذیر و مدیریت آن آسان است. این وب سرور قابلیت‌هایی همچون انتشار ایمن محتوای وب، واگذاری مدیریت پیکربندی سایت، کاهش فضای اشغال شده توسط سرور، ذخیره‌سازی پویا و بسیاری ویژگی‌های دیگر را ارائه می‌دهد. علاوه بر این، IIS دارای رابط گرافیکی و ابزارهای مدیریتی است که کار مدیران سایت را برای نگه‌داری، پیکربندی، بهبود امنیت سایت بسیار آسان می‌کند. در مجموع، مایکروسافت IIS به عنوان یک راه‌حل عالی برای میزبانی وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های آنلاین در محیط ویندوز شناخته می‌شود.

LiteSpeed

این وب سرور قدرتمند به عنوان یک جایگزین سریع برای آپاچی شناخته می‌شود. از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های LiteSpeed می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• سرعت بالا: صفحات وب را به سرعت برای کاربران ارسال می‎‌کند و این ویژگی در زمان بالا بودن ترافیک سایت بسیار حائز اهمیت است.
• بهینه‌سازی منابع: استفاده کارآمد از منابع حافظه و پردازنده موجب بهبود عملکرد سایت می‌شود.
• امکانات امنیتی: به منظور مقابله با حملات و تهدیدهای امنیتی ابزارهای مختلفی را ارائه می‌دهد.
• بهبود تجربه کاربری: با استفاده از تکنولوژی‌های مدرن بارگذاری صفحات سایت برای کاربران بسیار سریع و روان انجام می‌شود.

در مجموع، وب سرور LiteSpeed با سرعت بالا، استفاده بهینه از منابع و ویژگی‌های امنیتی تجربه کاربری مطلوبی را در زمینه میزبانی وب ارائه می‌دهد.

Caddy

وب سرور Caddy یک ابزار مدرن و کاربرپسند است که تمرکز اصلی آن بر روی سادگی و امنیت است. از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های این وب سرور می‌توان به تنظیم خودکار HTTP، سادگی در پیکربندی، امنیت و سرعت بالا اشاره کرد. البته ویژگی اصلی این وب سرور را می‌توان پیکربندی آسان آن دانست که تنها با یک فایل پیکربندی ساده می‌توان آن را راه‌اندازی کرد. این وب سرور برای آن دسته از افرادی مناسب است که به دنبال راه‌اندازی یک وب‌سایت با روشی آسان و در عین حال ایمن هستند.

منظور از وب سرور ایستا و پویا چیست؟

وب سرورها را بر اساس نحوه پاسخگویی به درخواست‌های کاربران می‌توان به دو دسته «ایستا» (Static) و «پویا» (Dynamic) تقسیم کرد. تفاوت این دو نوع وب سرور در این است که آیا محتوا از قبل ذخیره شده است یا در لحظه تولید می‌شود.

وب سرور ایستا چیست؟

در وب سرورهای ایستا فایل‌ها به همان شکلی که روی سرور ذخیره شده‌اند به مرورگر کاربر ارسال می‌شوند. به زبان ساده، در این نوع وب سرور محتوای وب‌سایت ثابت است و تغییر نمی‌کند. البته توسعه دهنده می‌تواند فایل‌ها را به صورت دستی تغییر دهد. از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های وب سرور ایستا به موارد زیر می‌توان اشاره کرد.

• سادگی
• سرعت
• مصرف کم منابع
• مقیاس‌پذیری

صفحات وب ثابت در یک وبلاگ مانند «درباره ما» یا «تماس با ما» از این نوع هستند. در واقع، این صفحات همواره یک محتوای ثابت را نشان می‌دهند و کاربر بعد از هر مرتبه ورود به این صفحات دقیقاً همان فایل‌ها را مشاهده می‌کند. در صورت نیاز به تغییر اطلاعات توسعه دهنده سایت می‌تواند این بخش‌ها را تغییر دهد. وب سرور ایستا مانند یک کتاب چاپی است که در آن هر صفحه از کتاب همواره ثابت و بدون تغییر است. در این شرایط خواننده کتاب همواره اطلاعات ثابتی را مشاهده می‌کند مگر این که کتاب به چاپ مجدد برسد.

وب سرور پویا چیست؟

در وب سرورهای پویا محتوا در لحظه و با توجه به درخواست کاربر تولید می‌شود. وب سرورهای پویا به منظور ارائه محتوا به کاربر یک اسکریپت مانند PHP ،Node.js یا سایر زبان‌های برنامه نویسی سمت سرور را اجرا می‌کنند و با پایگاه داده نیز تعامل دارند.

از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های وب سرور پویا به موارد زیر می‌توان اشاره کرد.

• انعطاف‌پذیری بالا
• تعامل با پایگاه داده
• تولید محتوا در لحظه
• پیچیدگی زیاد

به عنوان مثال، در یک وب‌سایت فروشگاهی محتوای ارائه شده به کاربر با توجه به موجودی انبار، فیلترهای جستجو، پیشنهادهای ویژه یا سایر شرایط دیگر به صورت لحظه‌ای تولید می‌شود و همواره تغییر می‌کند. در واقع، اگر کاربر فیلترهای جستجو را تغییر دهد یا موجود انبار تغییر کند، محتوا سایت نیز تغییر خواهد کرد. وب سرور پویا مانند ارائه سفارش در رستوران است که همواره با توجه به موجودی رستوران و سلیقه کاربر تغییر می‌کند.

وب سرور ایستا و پویا برای چه نوع سایت هایی مناسب هستند؟

وب سرورهای ایستا برای سایت‌هایی مناسب هستند که محتوا در آن‌ها به ندرت تغییر می‌کند. در نقطه مقابل، وب سرورهای پویا برای سایت‌های مناسب هستند که نیاز به به‌روزرسانی و تعامل زیاد با کاربر دارند. به عنوان مثال، فروشگاه‌های آنلاین یا شبکه‌های اجتماعی به وب سرورها پویا نیاز دارند.

منظور از اسکریپت نویسی سمت سرور چیست؟

امروز بیشتر وب سرورها از اسکریپت نویسی سمت سرور پشتیبانی می‌کنند. اسکریپت‌های سمت سرور کدهایی هستند که بر روی سرور اجرا می‌شوند و نتیجه را به مرورگر ارسال می‌کنند. نتیجه پردازش اسکریپت‌های سمت سرور معمولاً یک صفحه HTML است که به مرورگر کاربر برگردانده می‌شود. PHP یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی سمت سرور است که برای شروع یادگیری این زبان برنامه نویسی می‌توانید فیلم آموزش برنامه نویسی PHP فرادرس را مشاهده کنید که لینک آن در ادامه آورده شده است.

اسکریپت نویسی سمت سرور را می‌توان در قالب مراحل زیر خلاصه کرد.

• کاربر درخواست خود را به سایت ارسال می‌کند که این درخواست می‌تواند شامل تکمیل کردن یک فرم، ورود به برنامه یا دریافت اطلاعات باشد.
• سرور بر اساس کد نوشته شده که می‌تواند به زبان‌های PHP، پایتون یا Node.js باشد، درخواست کاربر را پردازش می‌کند.
• نتیجه پردازش به صورت یک صفحه وب HTML به مرورگر کاربر برگردانده می‌شود.

اسکریپت‌های سمت سرور بر روی کامپیوترهای سرور اجرا می‌شوند که مجموعه گسترده‌ای از ویژگی‌ها نظیر دسترسی به پایگاه داده، احراز هویت و سایر موارد دیگر را شامل می‌شوند. اسکریپت نویسی سمت سرور از این نظر اهمیت دارد که تولید محتوا به صورت پویا و در لحظه را امکان‌پذیر می‌کند. تنها ایراد اسکریپت نویسی سمت سرور ایجاد تاخیر زیاد است، زیرا هر درخواست کاربر قبل از پردازش باید به سرور ارسال شود. به منظور جلوگیری از این مشکل بسیاری از توسعه‌دهندگان وب کدهای بیشتری را در سمت کلاینت اجرا می‌کنند تا زمان تاخیر را کاهش دهند.

چگونه وب سرور انتخاب کنیم؟

مدیران وب‌سایت‌ها و توسعه‌دهندگان وب برای انتخاب مناسب‌ترین وب‌سرور باید به عوامل مختلفی توجه کنند. پاسخ به سوالات زیر می‌تواند راهنمای خوبی برای انتخاب وب سرور مناسب باشد.

• وب‌سایت در چه زمینه‌ای فعالیت می‌کند؟
• با سیستم‌عامل و سایر سرورها چگونه کار می‌کند؟
• محیط میزبانی آن به چه صورتی است؟
• قابلیت اسکریپت نویسی سمت سرور مورد نیاز است یا خیر؟
• توانایی افزایش ناگهانی حجم کار بدون تاثیر بر عملکرد را دارد؟
• چه قابلیت‌های امنیتی باید داشته باشد؟
• ابزارهای انتشار، موتور جستجو و ساخت سایت همراه با وب سرور ارائه می‌شوند؟

جمع‌بندی پاسخ پرسش‌های ارائه شده در بالا می‌تواند راهنمای خوبی برای انتخاب وب سرور باشد.

راهنمای انتخاب وب سرور

بعد از آشنایی با انواع وب سرورها و نکات تاثیرگذار در انتخاب وب سرور در این بخش از نوشته پیشنهادهایی برای انتخاب وب سرور بر اساس پارامترهای مختلف ارائه شده است. برای انتخاب یک وب سرور مناسب باید پارامترهای زیر را در نظر بگیرید.

• نوع محتوا
• ترافیک و عملکرد
• منابع سخت‌افزاری
• سیستم‌عامل
• نحوه پیکربندی
• امنیت و امکانات اضافه
• پشتیبانی و مستندات

در ادامه این بخش با توجه به هر کدام از پارامترهای ارائه شده در بالا به این سوال پاسخ داده خواهد شد که بهترین وب سرور چیست.

نوع محتوا

محتوا ارائه شده توسط وب سرور می‌تواند از نوع ایستا یا پویا باشد. بر همین اساس، برای سایت‌هایی با محتوای ایستا یک وب سرور ایستا همچون Apache یا Lighttpd کافی است. از سوی دیگر، برای سایت‌های فروشگاهی یا شبکه‌های اجتماعی که نیاز به تولید محتوا به صورت لحظه‌ای دارند، پیشنهاد می‌شود که از وب سرورهای پویا مانند Nginx، آپاچی یا مایکروسافت IIS استفاده شود.

ترافیک و عملکرد

برای سایت‌های پرترافیک که بازدید بالایی دارند، نیاز است تا تعداد زیادی درخواست به صورت همزمان مدیریت شوند. وب سرورهایی همچون Nginx به دلیل دارا بودن معماری رویداد محور گزینه مناسبی برای این سایت‌ها هستند. برای سایت‌های با ترافیک پایین می‌توان از وب سرورهایی استفاده کرد که پیکربندی آسانی دارند.

منابع سخت‌افزاری

توجه به منابع سخت‌افزاری نظیر پردازنده و حافظه عامل مهم دیگری برای انتخاب وب سرور است. اگر سرور منابع محدودی از حافظه و پردازنده دارد، بهتر است از وب‌ سرورهایی همچون Caddy یا Lighttpd استفاده شود که مصرف منابع پایینی دارند.

سیستم‌عامل

برای محیط‌های ویندوزی پیشنهاد می‌شود که از وب سرور مایکروسافت IIS استفاده کنید که با ویندوز یکپارچه شده است. علاوه بر این، وب سرور مایکروسافت IIS رابط کاربری گرافیکی نیز دارد که کار با آن را بسیار آسان می‌کند. از سوی دیگر، برای سیستم‌عامل‌های مبتنی بر لینوکس وب سرورهای Nginx یا آپاچی گزینه مناسبی محسوب می‌شوند.

نحوه پیکربندی

پیکربندی وب سرور گاهی اوقات می‌تواند به فرایندی پیچیده و دشوار تبدیل شود. در نتیجه، افراد تازه کار در این حوزه می‌توانند از وب سرورهایی با پیکربندی آسان همچون Caddy استفاده کنند.

امنیت و امکانات اضافه

برخی از وب سرورها به صورت پیش‌فرض برخی امکانات امنیتی را ارائه می‌دهند و از پلاگین‌های متعددی نیز پشتیبانی می‌کنند. به عنوان مثال، وب سرور Nginx برای مدیریت ترافیک از «پروکسی معکوس» (Reverse Proxy) استفاده می‌کند.

پشتیبانی و مستندات

در صورت بروز مشکل هنگام کار با وب سرور وجود مستندات و پشتیبانی‌های فنی می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. در این بین وب سرورهای Apache و Nginx جامعه کاربری فعالی دارند و پشتیبانی خوبی را فراهم می‌کنند.

یادگیری PHP با فرادرس

زبان‌های مختلفی برای اسکریپت نویسی بر روی سرور وجود دارند که php یکی از آن‌ها است. PHP یک زبان اسکریپت نویسی سمت سرور است که به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا کدهایی برای اجرا بر روی سرور بنویسند و سپس، نتایج حاصل از پردازش را به صورت صفحات وب به مرورگر کاربر ارسال کنند. زبان برنامه نویسی PHP به دلیل سادگی در یادگیری و استفاده، منابع آموزشی فراوان و عملکرد مناسب تبدیل به یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی وب شده است. با توجه به این ویژگی‌ها امروزه PHP در پروژه‌های کوچک و بزرگ بسیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برای یادگیری PHP نیاز است تا ابتدا به مفاهیم اولیه و پایه موجود در آن مسلط شوید. سپس، چندین پروژه‌ مختلف را با استفاده از این زبان برنامه نویسی پیاده‌سازی کنید. یکی از بهترین روش‌ها برای یادگیری زبان برنامه نویسی PHP مشاهده فیلم‌های آموزشی است. در سایت فرادرس آموزش‌های PHP در مجموعه فیلم‌های آموزش برنامه نویسی PHP فرادرس قرار گرفته‌اند که لینک آن در ادامه آورده شده است.

در این مجموعه فیلم‌های آموزش برنامه نویسی PHP در سطوح مختلف از مقدماتی تا پیشرفته وجود دارد. علاوه بر این، چندین فیلم آموزش پروژه محور نیز در این مجموعه دیده می‌شود که گزینه بسیار خوبی برای افزایش مهارت کد نویسی با PHP هستند. برای شروع یادگیری PHP پیشنهاد می‌شود که فیلم‌های آموزشی زیر را مشاهده کنید.

جمع‌بندی

وب سرورها اساس و پایه دنیای وب هستند که بدون وجود آن‌ها دسترسی به هیچ وب‌سایتی امکان‌پذیر نخواهد بود. نقش وب سرورها در دنیای وب تنها به ذخیره‌سازی اطلاعات خلاصه نمی‌شود و آن‌ها تعیین‌کننده سرعت، امنیت و مقیاس‌پذیری وب‌سایت‌ها هستند. بنابراین، انتخاب وب سرور مناسب موجب افزایش سرعت، امنیت و بهبود عملکرد سایت می‌شود. در این مطلب از مجله فرادرس سعی کردیم به این سوال که وب سرور چیست پاسخ دهیم و اهمیت آن را در دنیای وب بیان کنیم. همچنین، به این سوال پاسخ داده شد که کاربردهای وب سرور چیست و انواع مختلف آن کدامند. در نهایت شناخت صحیح نیازها، اهداف و نوع پروژه برای انتخاب مناسب‌ترین وب سرور ضروری است.