در زبان عربی، به کلمه‌هایی که اعراب آن‌ها تابع اعراب کلمه قبل از خودشان باشد، «تَوابِع» گفته می‌شود. صفت، عطف، تأکید و بدل، توابع زبان عربی به شمار می‌آیند. به‌طور مثال، در جمله «رَأَیْتُ طِفْلاً ضاحِکاً.» کلمه «ضاحِکاً» صفت «طِفْلاً» و یکی از انواع توابع است. مشاهده می‌کنdد که اعراب این کلمه با موصوف آن مطابقت دارد و هر دو به‌صورت منصوب آمده‌اند. با مطالعه این مطلب از مجله فرادرس یاد می‌گیرید که توابع در عربی چیست و انواع آن‌ را نیز با مثال یاد می‌گیرید. در نهایت، با حل کردن تمرین‌های بخش پایانی می‌توانید میزان یادگیری خود را بسنجید.

توابع در عربی چیست؟

«تَوابِع» جمع مکسر «تابِع» است. توابع کلمه‌هایی هستند که از نظر اعراب، تابع و پیرو کلمه قبل از خودشان باشند. به‌عبارت دیگر، کلمه‌ قبل از آن‌ها هر اعرابی داشته باشد، اعراب آن را به خود می‌گیرند. هر کلمه‌ای هم که تابع داشته باشد، «مَتبوع» نامیده می‌شود. البته متبوع‌ها بسته به اینکه کدامیک از توابع را داشته باشند، ممکن است اسم‌های دیکری مانند «مَعطوف»، «مُبْدَل‌ٌمِنه» و… نیز داشته باشند. در جدول زیر، به‌طور خلاصه نشان داده‌ایم که انواع توابع در عربی چیست و برای هرکدام مثالی نیز آورده‌ایم.

نکته: هرکدام از توابعی که در جدول بالا نشان داده‌ایم، نوعی نقش دستوری به شمار می‌آیند. درحالی‌که «متبوع بودن» نقش نیست. به عبارت دیگر، هر کلمه‌ای که متبوع واقع می‌شود، دارای نقش‌های دیگری مانند «مبتدا»، «فاعل»، «مفعول» و… است و در کنار نقش اصلی خود، متبوع کلمه دیگری نیز محسوب می‌شود.

در زبان عربی، علاوه‌‌بر توابع، کلمه‌های دیگری با نقش‌های دستوری متنوع نیز به کار می‌روند. برای آشنایی با برخی از مهم‌ترین نقش‌های دستوری این زبان می‌توانید از فیلم آموزش عربی پایه دهم فرادرس کم بگیرید. لینک دسترسی به این فیلم آموزشی را در ادامه آورده‌ایم.

انواع توابع در عربی چیست؟

در بخش قبلی، یاد گرفتید که کاربرد توابع در عربی چیست و چه نقشی دارد. در این بخش می‌آموزید که انواع توابع در عربی چیست و هرکدام چه قواعدی دارند. توابع عربی به چهار دسته زیر تقسیم می‌شوند:

• صفت یا نَعت
• عطف
• بدل
• تأکید

در ادامه، هریک از انواع توابع را با مثال آموزش می‌دهیم و قواعد مربوط به هرکدام را بررسی می‌کنیم.

صفت یا نَعت

«صفت» یا «نعت» کلمه‌ای است که یکی از ویژگی‌های موصوف یا منعوت خود را نشان می‌دهد. اعراب صفت‌ها، تابع موصوف آن‌ها است. این نکته را با دقت به مثال زیر، بهتر یاد می‌گیرید. در این مثال، «شُجاعٌ» صفت است و «أَسَدٌ» نیز موصوف آن به شمار می‌آید. مشاهده می‌کنید که هر دوی این کلمه‌ها مرفوع شده‌اند و اعراب آن‌ها کاملاً یکسان است.

صفت‌ها به همراه موصوف خود، ترکیب‌های وصفی را تشکیل می‌دهند. برای آشنایی بیشتر با قواعد صفت و موصوف در ترکیب‌های وصفی می‌توانید به فیلم آموزش عربی پایه نهم فرادرس مراجعه کنید.

قواعد صفت و موصوف در عربی

هم صفت و هم موصوف باید از چهار نظر با یکدیگر مطابقت داشته باشند. این موارد را در جدول زیر مشخص کرده‌ایم و برای هرکدام مثالی را نیز آورده‌ایم.

نکته: در حالت عادی، موصوف و صفت باید از نظر اعراب با هم مطابقت داشته باشند. با این حال، اگر موصوف جمع غیرعاقل یا غیرانسان باشد، برای آن از صفت مفرد مؤنث استفاده می‌شود. در این حالت، فرقی ندارد موصوف مذکر یا مؤنث باشد. (مثل: کُتُبٌ مُفیدَةٌ.)

انواع صفت در عربی

صفت‌های زبان عربی را می‌توان در دو دسته زیر قرار داد:

در مورد مثال‌های جدول بالا، به نکته‌های زیر دقت کنید:

• در مثال اول، صفت «رَخیص»، یکی از ویژگی‌های موصوف خود، یعنی «قَمیص» را نشان می‌دهد.
• در مثال دوم، صفت «کَثیرٌ»، یکی از متعلقات موصوف، یعنی «علم» او را توصیف می‌کند.

چه کلمه‌هایی صفت می‌شوند؟

هم اسم‌های مشتق و هم اسم‌های مُؤَوَّل به مشتق می‌توانند نقش صفت را به عهده داشته باشند. در ادامه، انواع این اسم‌ها را با مثال بررسی می‌کنیم.

اسم های مشتق در نقش صفت

تمامی اسامی مشتق که می‌توانند به‌عنوان صفت به کار بروند، با مثال در جدول زیر نشان داده شده‌اند.

نکته: گفتیم که صفت و موصوف از نظر جنسیت باید با هم مطابقت داشته باشند. ممکن است با دیدن مثال «اَلْمُعَلِّمُ الْعَلّامَةُ» در جدول بالا، تصور کرده باشید که برای موصوف مذکر «اَلْمُعَلِّمُ» از صفت مؤنث استفاده کرده‌ایم. توجه داشته باشید که «ة» در انتهای «الْعَلّامَةُ» نشانه مؤنث بودن نیست و می‌توان این صفت را برای اسم‌های مذکر نیز به کار برد.

در فیلم آموزش عربی پایه دهم فرادرس، تعدادی از مهم‌ترین اسم‌های مشتق عربی و روش ساخت آن‌ها با مثال و تمرین آموزش داده شده است.

اسم های مؤول به مشتق در نقش صفت

آن دسته از اسم‌های مؤوّل به مشتق را که به‌عنوان صفت به کار می‌روند، در جدول زیر نشان داده‌ایم. همچنین برای هرکدام، مثالی را نیز آورده‌ایم.

عطف

عطف در زبان عربی به دو دسته زیر تقسیم می‌شود:

• عطف به حروف یا نَسَق
• عطف بیان

در بخش‌های بعدی، توضیح می‌دهیم که کاربرد عطف به‌عنوان یکی از انواع توابع در عربی چیست و قواعد آن‌ را بیان می‌کنیم.

عطف به حروف

به کلمه‌ای که با استفاده از حروف عطف، به کلمه قبل از خود معطوف می‌شود، «عطف به حروف» گفته می‌شود. در کادر زیر، مثالی از این نوع عطف نشان داده شده است. در این مثال، کلمه «کَریمٌ» با استفاده از حرف عطف «وَ» به کلمه «زَیدٌ» عطف شده است. «کَریمٌ» معطوف جمله و «زَیدٌ» مَعطوفٌ‌ عَلیه است. اعراب هر دوی آن‌ها نیز یکسان است.

برای یادگیری بهتر این نوع از عطف، حتماً به نکته‌های زیر دقت داشته باشید:

• به کلمه‌ای که قبل از حروف عطف می‌آید و کلمه دیگری به آن معطوف می‌شود، «مَعطوفٌ‌ عَلیه» گفته می‌شود.
• اعراب معطوف باید با اعراب معطوف علیه مطابقت داشته باشد.
• لزومی ندارد معطوف و معطوف علیه از نظر جنسیت و معرفه و نکره بودن با هم مطابقت داشته باشند.
• اگر اسم ظاهر به ضمیر متصل مرفوعی عطف شده باشد، حتماً باید بین آن‌ها کلمه دیگری نیز قرار بگیرد.
• اگر دو فعل به هم عطف بشوند، هر دو باید از نظر زمان (ماضی، مضارع، مستقبل) یکسان باشند.
• اگر دو جمله به هم عطف شوند، هر دو باید یا جمله اسمیه باشند یا جمله فعلیه.

برای اینکه بتوانیم عطف به حروف را به‌راحتی تشخیص دهیم باید حروف عطف زبان عربی را به‌خوبی بشناسیم. در ادامه، این حروف را با مثال بررسی می‌کنیم. البته به غیر از حروف عطف، حروف دیگری نیز در زبان عربی به کار می‌روند که با مشاهده فیلم آموزش عربی پایه یازدهم رشته ادبیات و علوم انسانی فرادرس آن‌ها را به‌خوبی می‌آموزید.

حروف عطف در عربی

در جدول زیر، حروف عطف عربی را مشاهده می‌کنیم. معنای هریک از حروف و کاربرد آن‌ها را با مثال نشان داده‌ایم.

نکته: در بین حروف جدول بالا، «فَ» و «ثُمَّ» هر دو توالی میان رخدادها را نشان می‌دهند. با این تفاوت که اگر دو رخداد بلافاصله اتفاق افتاده‌ باشند، بین آن‌ها حرف «فَ» قرار می‌گیرد اما اگر میان آن‌ها فاصله افتاده باشد، بین آن‌ها حرف «ثُمَّ» را قرار می‌دهیم.

عطف بیان

به کلمه‌ای بعد از کلمه‌ای معرفه می‌آید و آن را بیشتر توضیح می‌دهد، «عطف بیان» گفته می‌شود. رابطه معطوف و عطف بیان، مانند رابطه موصوف و صفت است. با دقت به مثال زیر، عطف بیان و کاربرد آن برایتان روشن‌تر خواهد شد. در این مثال، وجود کلمه «طاهِرٍ» در جمله، معنا و دلالت کلمه «خال» را برایمان بیشتر توضیح. به عبارت دیگر، از این طریق متوجه می‌شویم که منظور از «خال»، فردی به اسم «طاهر» بوده است. در مثال زیر، «طاهِرٍ» عطف بیان است و «خال» معطوف آن محسوب می‌شود. هر دوی این کلمه‌ها مجرور شده‌اند و اعراب یکسانی دارند.

نکته های تکمیلی در مورد عطف بیان

در بخش قبلی، نکته‌های کلی را در مورد عطف بیان و کاربرد آن یاد گرفتید. برای یاد گرفتن قواعد تکمیلی، به نکته‌های زیر دقت کنید:

• اسمی که بعد از اسم‌های اشاره بیاید و مشارٌ إلیه آن‌ها باشد، نوعی عطف بیان است. (مثل: هذا البَیْت.)
• عطف بیان باید از نظر اعراب، جنسیت، شمار و معرفه و نکره بودن با متبوع خود مطابقت داشته باشد.
• مهم‌ترین فرق عطف بیان با صفت این است که صفت‌ برای توصیف کلمه‌های مشتق می‌آید اما عطف‌ بیان برای توضیح دادن در مورد اسمی جامد به کار می‌رود.

بدل

«بدل» کلمه‌ای است که بعد از کلمه دیگری (مُبْدَل‌ْمِنه) قرار می‌‌گیرد و آن را برای مخاطب روشن‌تر می‌کند. توجه داشته باشید که مقصود اصلی گوینده یا نویسنده، همان بدل است اما ساختار دستوری جمله به‌گونه‌ای است که گویا مبدل‌منه مقصود اصلی بوده است و بدل برای توضیح بیشتر آن آمده است. در کادر زیر، مثالی از کاربرد بدل را نشان داده‌ایم.

در این مثال، مقصود اصلی «کُتُب» است اما این کلمه بعد از «عَلَوي» آمده است، به‌طوری‌ که نقش تابع آن را به عهده گرفته است. در واقع، مخاطب با خواندن این جمله متوجه می‌شود که منظور از «عَلَوي»، کتاب‌های او است، نه شخصیت او. در این مثال، «کُتُبَ» بدل و «عَلَوي» مبدل‌منه است. هر دوی آن‌ها منصوب هستند.

در بخش بعد، به این موضوع می‌پردازیم که کاربرد بدل به‌عنوان یکی از انواع توابع در عربی چیست و کاربرد آن چه قواعدی دارد.

انواع بدل در عربی

در جدول زیر، انواع بدل و تعریف آن‌ها را با مثال نشان داده‌ایم.

برای اینکه قواعد به‌کارگیری بدل را بهتر یاد بگیرید، به نکته‌های زیر دقت کنید:

• عطف بیان، نوعی بدل کل از کل نیز محسوب می‌شود.
• فرق عطف بیان با بدل این است عطف بیان از معطوف علیه واضح‌تر است اما بدل از مبدل‌منه واضح‌تر نیست.

تأکید

تأکید کلمه‌ای است که بعد از کلمه‌ دیگری می‌آید و برای تثبیت کردن آن در ذهن مخاطب به کار می‌رود. همان‌طور که از نام این تابع مشخص است، این کلمه برای تأکید بر کلمه قبل از خود به کار می‌رود. با توجه به مثال زیر، کاربرد این نوع تابع را بهتر می‌آموزید.

تأکید در زبان عربی، حالت‌ها و انواع مختلفی دارد. در بخش‌های بعدی، بررسی می‌کنیم که حالت‌های انواع تأکید به‌عنوان یکی از توابع در عربی چیست و این نوع تابع چه قواعدی دارد.

انواع تأکید در عربی

در جدول زیر، انواع تأکید را با مثال نشان داده‌ایم.

برای اینکه انواع تأکید را به‌طور کامل یاد بگیرید، به نکته‌های تکمیلی زیر هم دقت داشته باشید:

• در تأکیدهای معنوی و شمول، عین کلمه تکرار نمی‌شود اما علامت‌هایی در جمله می‌آید که وجود تأکید را نشان می‌دهند.
• در تأکید معنوی، بعد از «عین» و «نفس»، ضمیری قرار می‌گیرد که با متبوع مطابقت دارد.

آشنایی با نقش های دستوری عربی به کمک آموزش های فرادرس

در زبان عربی، بیشتر کلمه‌هایی که در جمله حضور دارند، دارای نقش دستوری هستند. به‌طور مثال، صفت یا مضاف‌الیه بودن، نوعی نقش دستوری به شمار می‌آید. در دستور زبان عربی، نقش‌های گوناگونی به چشم می‌خورند که قواعد ویژه‌ای برای به‌کارگیری هرکدام از آن‌ها وجود دارد. برخی از مهم‌ترین نقش کلمه‌های عربی را می‌توانید با مراجعه به فیلم‌های آموزشی زیر در فرادرس یاد بگیرید.

مخاطبانی که می‌خواهند زبان عربی را به‌طور تخصصی یاد بگیرند یا دانش‌آموزانی که قصد دارند قواعد عربی را از پایه بیاموزند، حتماً به مجموعه فیلم‌های آموزشی زیر در فرادرس مراجعه کنند. به کمک ویديوهای آموزشی این مجموعه‌ها، نه‌تنها قواعد عربی، بلکه ترجمه و مکالمه آن را نیز می‌آموزید.

مثال توابع در عربی

با خواندن بخش‌های قبلی یاد گرفتید که توابع در عربی چیست و چه انواعی دارد. اکنون که نکته‌های اصلی را در مورد این مبحث یاد گرفتید، با دقت به مثال‌های زیر، نکته‌‌های تکمیلی را هم می‌آموزید. با کمک فیلم آموزش عربی پایه نهم فرادرس نیز می‌توانید یکی از مهم‌‌ترین انواع توابع، یکی صفت‌ها و قواعدآن‌ها را به‌طور کامل یاد بگیرید. با کلیک روی لینک زیر به این فیلم آموزشی دسترسی خواهید داشت.

مثال اول

در مثال زیر، از صفت «طازَجَةً» برای اسم «خَضْراواتٍ» استفاده شده است. می‌دانیم که صفت‌ها معمولاً از نظر تعداد و جنسیت با موصوف خود مطابقت دارند. در این مثال، هم موصوف و هم صفت مؤنث هستند اما از نظر شمار با هم مطابقت ندارد. موصوف جمع است اما صفت مفرد است. توجه داشته باشید که هرگاه موصوف جمع غیرعاقل باشد، مانند «خَضْراواتٍ»، برای آن صفت مفرد مؤنث استفاده می‌شود.

نکته دیگر در مورد مثال بالا این است که «خَضْراواتٍ» اگرچه منصوب است اما علامت جرّ «ـٍ» گرفته است. اسم‌های جمع مؤنث سالم هرگز علامت‌های «ـَ» و «ـً» را نمی‌گیرند و به‌جای آن‌ها، با علامت‌های فرعی «ـِ» و «ـٍ» می‌آیند.

مثال دوم

در این مثال، بدل جزء از کل به کار رفته است. زیرا «کُتُبُ» در واقع بخشی از «اَلْمَکْتَبَةُ» است. در مثال زیر، «کُتُبُ» نقش بدل را به عهده دارد و «اَلْمَکْتَبَةُ» مبدل‌منه آن است. «اَلْمَکْتَبَةُ» مبتدای جمله و مرفوع است. «کُتُبُ» نیز به‌ تبعیت از آن به‌‌صورت مرفوع آمده است.

مثال سوم توابع در عربی

در کادر زیر، مثالی از کاربرد عطف را نشان داده‌ایم. کلمه «رَحیم» با استفاده از حرف عطف «و» به «سَعید» عطف شده است. «رَحیمٌ» نقش عطف را به عهده دارد و «سَعیدٌ» نیز معطوف آن به شمار می‌آید. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید، هر دو کلمه مرفوع شده‌اند.

مثال چهارم

در مثال زیر، «مُحَمَّد» بدل «أَخ» محسوب می‌شود. مخاطب با خواندن این جمله به‌‌راحتی متوجه می‌شود که منظور از «أَخ» شخصی به نام «مُحَمَّد» است. بدل این جمله از نوع «کل از کل» است. زیرا «أَخ» و «مُحَمَّد» هر دو بر یک شخص دلالت دارند. هر دوی این کلمه‌ها اعراب یکسانی دارند و مرفوع هستند.

مثال پنجم

در جمله زیر، از اسم اشاره «تِلکَ» استفاده شده است. «الشَّقَّةِ» مشارالیه آن است. می‌دانیم که کلمه‌های مشارالیه، در حقیقت، عطف بیان اسم اشاره قبل از خود هستند. بنابراین، از نظر اعراب باید تابع اسم اشاره باشند. «تِلکَ» در این مثال، محلّاً مجرور است و «الشَّقَّةِ» نیز به تبعیت از آن، مجرور شده است.

مثال ششم توابع در عربی

در این مثال، کلمه «خالِدٍ» برای روشن‌تر کردن مفهوم گوینده از کلمه «عَمّ» آمده است. بنابراین، «عَمّ» مبدل‌منه است و «خالِدٍ» نقش بدل آن را به عهده دارد. البته به این نکته هم توجه داشته باشید که این بدل از نوع کل از کل است. می‌دانیم بدل‌های کل از کل، عطف بیان نیز محسوب می‌شود. با توجه به این نکته، نتیجه می‌گیریم که در مثال زیر، بدل و عطف بیان به‌طور همزمان به کار رفته‌اند.

مثال هفتم

با دقت به مثال زیر می‌بینیم که بین دو کلمه «تُفّاحَةً» و «رُمّاناً» از حرف عطف «أَوْ» استفاده شده است. در واقع، کلمه «رُمّاناً» با استفاده از این حرف به «تُفّاحَةً» عطف شده است. با این وصف، «رُمّاناً» معطوف است و «تُفّاحَةً» معطوف‌علیه آن به شمار می‌آید. در این مثال، «رُمّاناً» به تبعیت از «تُفّاحَةً» به‌صورت منصوب آمده است.

در این مثال، متبوع از نوع منصوبات عربی است. به همین علت، تابع آن نیز به‌صورت منصوب آمده است. تمامی منصوبات عربی و قواعد اعراب آن‌ها در مطلب «منصوبات در عربی چیست؟» از مجله فرادرس بررسی کرده‌ایم و با مثال توضیح داده‌ایم.

مثال هشتم

در کادر زیر، مثالی از کاربرد صفت را مشاهده می‌کنید. «نَظیفَةٌ» صفت و تابع «مَلابِسَ» است که یکی از ویژگی‌های آن را نشان می‌دهد. می‌دانیم که صفت باید بعد از موصوف خود بیاید، همان‌طور که در مثال زیر نیز نشان داده شده است. اکنون این نکته را هم باید اضافه کنیم که گاهی بین موصوف و صفت آن فاصله می‌افتد و کلمه‌ای در میان آن‌ها قرار می‌گیرد. در این مثال، ضمیر «ه» بین آن‌ها قرار گرفته است.

مثال نهم توابع در عربی

در جمله زیر، گوینده ابتدا به کلمه «مَدینَة» اشاره کرده است. سپس برای اینکه مخاطب متوجه بشود به کدام شهر اشاره دارد، کلمه «أَصْفَهانَ» را به‌عنوان بدل آن آورده است. «أَصْفَهانَ» بدل کل از کل است، چون از نظر دلالت معنایی کاملاً با «مَدینَة» برابر است. عطف بیان هم هست چون متبوع خود را برای مخاطب روشن‌تر می‌کند. در بخش‌های قبلی به این نکته اشاره کردیم که بدل باید از نظر اعراب تابع مبدل‌منه باشد. درحالی‌که در مثال زیر، مبدل‌منه مجرور است اما بدل به‌صورت منصوب آمده است. در حقیقت، ««أَصْفَهانَ» کلمه غیرمنصرف است. این نوع از کلمه‌ها حرکت «ـِ» و «ـٍ» را نمی‌گیرند.

مثال دهم

در مثال زیر از بدل مباین استفاده شده است. گوینده قصد داشته است به «کاغذ» اشاره کند اما اشتباهی کلمه «قَلَماً» را گفته است. سپس برای اصلاح اشتباه خود، کلمه «قِرْطاساً» را به‌عنوان بدل آورده است. کلمه «قِرْطاساً» به تبعیت از مبدل‌منه، به‌صورت منصوب آمده است.

مثال یازدهم

با دقت به جمله زیر متوجه می‌شویم که «حِلْمُ» یکی از ویژگی‌های «أُمّ» است. به عبارت دیگر، «حِلْمُ» بدل «أُمّ» است. این بدل از نوع اشتمال است. گفتنی است «حِلْمُ» به تبعیت از مبدل‌منه به‌‌صورت مرفوع آمده است.

مثال دوازدهم توابع در عربی

در کادر زیر، مثالی از تأکید شمول را آورد‌ه‌ایم. در حقیقت، کلمه «أَقارِبَ» با استفاده از کلمه «جَمیعاً» مورد تأکید قرار گرفته است. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید، «جَمیعاً» به تبعیت از «أَقارِبَ» به‌‌صورت منصوب درآمده است.

مثال سیزدهم

در این مثال، کلمه «اللَوْحَة» را دو بار و به دو صورت کاملاً یکسان آورده‌ایم. «اللَوْحَة» تأکید است و برای تثبیت کلمه قبل از خود در ذهن مخاطب آمده است. «اللَوْحَةَ» دوم به تبعیت از «اللَوْحَةَ» اول به‌صورت منصوب آمده است.

مثال چهاردهم

«الْجَدیدَ» در مثال زیر، صفت «ثَوب» است و یکی از ویژگی‌های آن را نشان می‌دهد. توجه داشته باشید که بین این صفت و موصوف، ضمیر «ي» قرار گرفته است. در این مثال، «الْجَدیدَ» به تبعیت از «ثَوب» منصوب شده است.

مثال پانزدهم توابع در عربی

در این مثال، بین دو فعل «سَأَلْتُ» و «أجابَ» حرف عطف «ف» قرار گرفته است. در واقع، «سَأَلْتُ» با استفاده از این حرف، به «أجابَ» عطف شده است. توجه داشته باشید که حرف «ف» در این مثال، توالیِ بدون فاصله بین دو رخداد را نشان می‌دهد.

مروری بر انواع اعراب در عربی

بحث توابع و انواع آن حول محور مبحث دیگری به نام «انواع اعراب» می‌چرخد. به عبارت دیگر، برای اینکه بدانیم کاربرد توابع در عربی چیست و قواعد آن‌ها را بهتر یاد بگیریم، باید با اعراب و انواع آن آشنایی کامل داشته باشیم. انواع اعراب در عربی عبارتند از:

• اعراب ظاهری
• اعراب تقدیری
• اعراب محلّی

در ادامه، هرکدام از انواع اعراب را با مثال بررسی می‌کنیم. این مبحث به‌طور کامل در فیلم آموزش صرف ۳ فرادرس نیز تدریس شده است. برای مشاهده این فیلم آموزشی روی زیر لینک زیر کلیک کنید.

اعراب ظاهری

اعراب ظاهری حرکت یا علامتی است که در انتهای کلمه قرار می‌گیرد. اعراب ظاهری کاملاً آشکار است و با توجه به کلمه، به‌راحتی می‌توانیم آن را تشخیص بدهیم. اعراب ظاهری خود به دو دسته اصلی و فرعی تقسیم می‌شود که آن‌ها را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.

اعراب محلّی

اعراب محلّی به کلمه‌های مبنی اختصاص دارد. کلمه‌های مبنی همیشه ظاهر یکسانی دارند و با تغییر اعراب، ظاهر آن‌ها تغییری نمی‌کند. به همین علت، دارای اعراب محلّی هستند. انواع اعراب محلی را با مثال در فهرست زیر آورده‌ایم:

• محلّاً مرفوع
• محلّاً منصوب
• محلّاً مجرور.

در جدول زیر، کلمه‌های مبنی، یعنی کلماتی که دارای اعراب محلّی هستند را مشخص کرده‌ایم.

اعراب تقدیری

کلمه‌هایی که انتهای آن‌ها «الف مقصوره» و «یاء منقوص» یا «ضمیر متصل ي» قرار دارد، دارای اعراب تقدیری هستند. اعراب تقدیری در ظاهر کلمه نشان داده نمی‌شود. انواع اعراب تقدیری را در فهرست زیر و با مثال آورده‌ایم:

• تقدیراً مرفوع
• تقدیراً منصوب
• تقدیراً مجرور.

نکته: اسم‌هایی که الف مقصوره دارند، در هر سه حالت «نصب»، «رفع» و «جرّ» دارای اعراب تقدیری هستند. اسم‌هایی که داری یاء منقوص هستند فقط در حالت‌های «رفع» و «جرّ» اعراب تقدیری دارند. این کلمه‌ها در حالت «نصب» با اعراب ظاهری می‌آیند.

مثال اعراب تقدیری

اعراب تقدیری و کاربرد آن‌ها را با دقت به مثالی که در کادر زیر آورده‌ایم، بهتر یاد می‌گیرید. در مثال زیر، کلمه «هْدیٰ»، الف مقصوره دارد. به همین علت، اعراب آن تقدیری است. از سوی دیگر، به انتهای کلمه «زَمیلة» هم ضمیر متصل «ي» اضافه شده است. به همین علت، اعراب این کلمه هم تقدیری است.

اعراب این دو کلمه را در ادامه نشان داده‌ایم:

• زَمیلة: مفعول‌به و منصوب تقدیراً
• هُدیٰ: بدل و منصوب تقدیراً.

سؤالات متداول

در بخش‌های قبلی آموختید که توابع در عربی چیست و چه انواعی دارد. در این بخش، نکته‌های تکمیلی را در مورد این مبحث و در قالب پرسش و پاسخ یاد می‌گیرید.

فرق عطف بیان و بدل چیست؟

در واقع، عطف بیان نوعی بدل است. به عبارت دیگر، بدل به چهار دسته «کل از کل»، «جزء از کل»، «اشتمال» و «مباین» تقسیم می‌شود. عطف بیان نوعی بدل کل از کل محسوب می‌شود.

تأکید لفظی و معنوی در عربی چیست؟

اگر عین لفظ دقیقاً تکرار شده باشد، تأکید لفظی است. اگر خود کلمه تکرار نشده باشد اما کلمه‌های «عین» و «نفس» در جمله آمده باشند، تأکید معنوی ساخته می‌شود.

فرق نعت و صفت چیست؟

«صفت» و «نعت» یکی هستند و مترادف یکدیگر محسوب می‌شوند. هر دو به معنای کلمه‌ای هستند که ویژگی کلمه دیگری را نشان می‌دهد.

تمرین توابع در عربی

در بخش‌های قبلی این مطلب توضیح دادیم که توابع در عربی چیست و به چند دسته تقسیم می‌شود. همچنین انواع آن‌ها را نیز با مثال نشان دادیم. در این بخش، ۱۵ تمرین چهارگزینه‌ای را در اختیار مخاطبان قرار می‌دهیم. با حل کردن این تمرین‌ها، آموخته‌هایتان را بار دیگر مرور می‌کنید و می‌توانید سطح یادگیری خود را ارزیابی کنید.

برای جواب دادن به هر سؤال، یکی از گزینه‌های آن‌ را علامت بزنید. بعد از پاسخگویی به سؤال‌ها، با کلیک روی گزینه «مشاهده گزینه صحیح» می‌توانید جواب درست آن را مشاهده کنید. با کلیک روی گزینه «پاسخ تشریحی» به جواب تشریحی سؤال‌ها دسترسی خواهید داشت. بعد از جواب دادن به همه سؤال‌ها، گزینه «دریافت نتیجه آزمون» را مشاهده خواهید کرد که با کلیک روی آن، تعداد امتیازهایتان در این آزمون نشان داده خواهد شد.

جدول خلاصه توابع در عربی

در این مطلب از مجله فرادرس، به این سؤال پاسخ دادیم که توابع در عربی چیست و چه انواعی دارد. خلاصه‌ای از این مبحث را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.