باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی – با توجه به پدیده تغییر اقلیم و محدودیت منابع آبی به عنوان بزرگترین چالش بخش کشاورزی، استفاده از فناوری‌های نوین  همچون سامانه های نوین آبیاری  و ایجاد شبکه های مدرن در افزایش بهره وری و مدیریت منابع آبی و ارتقای ضریب امنیت غذایی اثر بسزایی دارد، از این رو با تجهیز سایر اراضی آبی به سامانه های نوین آبیاری و جلوگیری از برداشت بی رویه آب چاه هامی تواند به افزایش بهره وری آب کمک کند.

آمارها نشان می دهد که متوسط بارش کشور یک سوم جهان و پتانسیل تبخیر ۳ برابر تبخیر دنیاست که این امر شرایط خاص نسبت به دیگر کشور‌ها را نشان می‌دهد، براین اساس با توجه به خشکسالی ۲ سال اخیر و کاهش حجم منابع آبی، توسعه سیستم‌های نوین آبیاری بویژه آب‌های زیرسطحی، استفاده از تکنولوژی و فناوری نوین، توسعه شبکه‌های فرعی آبیاری و زه کشی و بازسازی و مرمت قنوات در راستای ارتقای بهره وری آب در کشور دنبال می‌شود.

صفدر نیازی معاونت امور آب و خاک وزارت جهاد کل اراضی آبی کشور را  ۸.۸ میلیون هکتار اعلام کرد و گفت: تاکنون  حدود ۳ میلیون و ۲۰۰ هزارهکتار  به سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز شدند  و یک میلیون  و ۶۵۰ هزارهکتار شبکه ایجاد کردیم و مابقی سطوح باید شبکه یا سامانه‌های نوین آبیاری اجرا کنیم.

نیازی گفت:  در برنامه هفتم هدفگذاری  شده سالانه ۳۵۰ هزارهکتار سامانه های نوین آبیاری و زیرسطحی اجرا شود که در مجموع تا پایان برنامه یک میلیون و ۷۵۰ هزارهکتار خواهد رسید و ظرفیت کشور همین میزان است که در سطح ۲ تا ۲.۵ میلیون هکتار سامانه اجرا شود  که برای تحقق این امر سالانه ۱۵۰ همت  اعتبار نیاز داریم.

آمارهای اعلامی نشان می دهد که بهره وری آب در آبیاری طیف ۹۰  درصد، زیرسطحی تا ۹۵ درصد، بارانی ۶۵ درصد و غرقابی ۳۰ درصد است که با توجه به محدودیت منابع آبی باید پذیرفت که راهی جز ارتقای بهره وری نداریم که این امر تنها از طریق اجرای سامانه‌های نوین آبیاری، انتقال آب با لوله و بتونی کردن کانال‌های خاکی محقق می شود.

۵۵ درصد اراضی آبی به سامانه نوین آبیاری تجهیز شدند

فریبرز عباسی مجری طرح سامانه های نوین آبیاری وزارت جهاد کشاورزی گفت: تاکنون ۲ میلیون و ۶۰۰ هزارهکتار اراضی آبی به انواع سامانه های نوین آبیاری  با اعتبار دولتی و مشارکت مردم به سامانه های نوین آبیاری تجهیز شده است.

به گفته وی،  حدود ۵۵۰ هزارهکتار با مشارکت مالی ۱۰۰ درصدی مردم تجهیز شده است که براین اساس حدود ۳ میلیون و ۱۴۰ هزارهکتار از اراضی آبی به انواع سامانه ها تجهیز شدند.

عباسی با بیان اینکه در سطح ۲‌.۵ میلیون هکتار اراضی آبی پتانسیل تجهیز سامانه های نوین آبیاری دارد، افزود: در برنامه هفتم سطح خوبی برای توسعه سامانه های نوین آبیاری پیش بینی شده که تهیه اعتبارات لازمه اجراست که در صورت تامین اعتبار، امکان تجهیز سالانه ۴۰۰ هزارهکتار وجود دارد که براین اساس امکان تجهیز اراضی باقی مانده ظرف مدت زمان ۵ سال وجود دارد.

مجری طرح توسعه سامانه های نوین آبیاری ادامه داد: بنابر آمار کمتر از ۴۰ درصد اراضی آبی به انواع سامانه های نوین آبیاری تجهیز هستند که با احتساب یک میلیون و ۳۰۰ هزارهکتار اراضی که به شبکه های مدرن سطحی تجهیز شدند، تجهیز اراضی به سامانه های نوین به بالای ۵۵ تا ۵۶ درصد می رسد.

گفتنی است که اجرای سامانه های نوین آبیاری ۳۰ تا ۴۰ درصد در ارتقای بهره وری و ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش مصرف آب  موثر است.

افزایش ۵۰ درصدی بهره وری آب با استفاده از سامانه نوین آبیاری

در ادامه قاسم پیشه ور رئیس اتاق اصناف کشاورزی با بیان اینکه با اجرای سامانه های نوین آبیاری و آبیاری تحت فشار، امکان مدیریت منابع آبی کشور وجود دارد، گفت: با توجه به محدودیت منابع آبی، امکان افزایش سطح زیرکشت وجود ندارد و با توسعه سامانه نوین آبیاری در مزارع و باغات در برخی نقاط امکان افزایش کمیت از ۳۰ تا ۱۰۰ درصد وجود دارد.

به گفته وی، با استفاده از تکنولوژی روز سیستم های نوین آبیاری، امکان ارتقای کمیت و کیفیت محصول وجود دارد و همواره با آموزش های لازم کشاورزان و استفاده از تسهیلات بانکی می توان از بحران خشکسالی عبور کرد.

پیشه ور با بیان اینکه با توسعه سامانه های نوین آبیاری امکان افزایش ۳۰ تا ۵۰ درصدی بهره وری آب وجود دارد، افزود: امکان صرفه جویی بیش از ۵۰ درصدی کاهش مصرف با اجرای سامانه های نوین آبیاری وجود دارد.

رئیس اتاق اصناف کشاورزی گفت: با توجه به اهمیت امنیت غذایی و افزایش جمعیت و نیاز ۱۶۰ میلیون تن محصولات کشاورزی در کشور و محدودیت منابع آبی نیاز است که توسعه سامانه های نوین آبیاری در راستای افزایش عملکرد تولید در واحد سطح اتفاق بیفتد.

 آمارها حاکی از آن است که در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ راندمان آبیاری ۳۰ درصد بود، در حالیکه هم اکنون به ۴۵ تا ۵۰ درصد رسیده است.

بحران آب با بی توجهی به اجرای سامانه نوین آبیاری جدی می شود

عطااللّه هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: برای اجرای سامانه های نوین آبیاری مبالغی در نظر گرفتند که تکاپوی کشاورز را نمی دهد و تا زمانیکه ۱۰۰ درصد تخصیص نیابد، امکان اجرا بدلیل عدم سرمایه کشاورزان وجود ندارد.

به گفته وی، تازمانیکه الزامات اجرای سامانه های نوین آبیاری فراهم نشود، تخصیص یارانه ۸۵ درصدی نمی تواند مشکلات این بخش را مرتفع کند. به عنوان مثال یک چاه عمیقی که ۲۰ لیتر مکعب آب برداشت می کند با سرمایه گذاری دولتی و خصوصی،  بعد از اجرای سامانه نوین آبیاری برداشت آب از چاه بعد از اجرای سامانه نوین آبیاری باید کاهش یابد اما عملا از آن طرف صرف جویی انجام می گیرد و از طرف دیگر صرف توسعه باغات می شود که براین اساس صرفه جویی به هدر می رود.

هاشمی  با بیان اینکه بی توجهی در اجرای سامانه نوین آبیاری تاثیری در راندمان و عملکرد ندارد، گفت: اگر با اجرای الگوی کشت و تثبیت درآمد کشاورزی و در خصوص آب کشاورزی میزان مصرف در هر بخش ۴۰ درصد کاهش نیابد، بعد از چندین سال آبی نخواهیم داشت که سامانه نوین آبیاری اجرا کند و تازمانیکه سالیانه در عرض چندسال هرسال مصرف برق ۸ درصد کاهش ندهیم بحران آبی روز به روز جدی تر خواهد شد.

 با توجه به شرایط اقلیمی، پتانسیل افزایش بهره وری در کشور محدود است، از این رو برای استفاده حداکثری از ظرفیت موجود و گذر از شرایط خشکسالی راهی جزء اجرای سامانه های نوین آبیاری وجود ندارد.