1

نهنگ‌ها نه تنها بزرگ هستند، بلکه نقش مهمی در سلامت اقیانوس‌ها ایفا می‌کنند. زمانی که مدفوع می‌کنند، مواد مغذی را از اعماق آب به سطح منتقل کرده و به ارگانیسم‌های موجود در زنجیره غذایی دریایی سود می‌رسانند.

انتقال مواد مغذی در اقیانوس

تحقیقات جدید نشان داده است که نهنگ‌ها نه تنها مواد مغذی را به صورت عمودی جابجا می‌کنند، بلکه آن‌ها را در مقیاس وسیع، هزاران مایل در سراسر اقیانوس‌ها از طریق ادرار و دیگر ترشحات بدن خود حمل می‌کنند.

در سال ۲۰۱۰، متخصصان دریافتند که نهنگ‌ها هنگام تغذیه در اعماق آب و دفع مدفوع در سطح، منبع مهمی برای رشد پلانکتون‌ها و افزایش بهره‌وری اقیانوس‌ها هستند.

مطالعه جدیدی که توسط دانشگاه ورمونت انجام شده، نشان داده است که نهنگ‌ها مواد مغذی را به صورت افقی و در سراسر حوضه‌های اقیانوسی حمل می‌کنند.

این مواد مغذی معمولاً از آب‌های سرد و غنی که نهنگ‌ها در آنجا تغذیه می‌کنند، به مناطق گرمسیری که برای جفت‌گیری و زایمان به آنجا می‌روند، منتقل می‌شوند. این انتقال عمدتاً از طریق ادرار انجام می‌شود، اما پوست ریخته‌شده، مدفوع نوزادان، لاشه‌ها و جفت نیز در این فرآیند نقش دارند.

جو رومن، زیست‌شناس دانشگاه ورمونت که در این پژوهش مشارکت داشته، می‌گوید: «این مناطق ساحلی معمولاً دارای آب‌های شفاف و کم‌نیتروژن هستند و بسیاری از آن‌ها زیست‌بوم‌های صخره‌های مرجانی دارند.»

او افزود: «انتقال نیتروژن و سایر مواد مغذی می‌تواند برای رشد فیتوپلانکتون‌ها یا جلبک‌های میکروسکوپی بسیار مهم باشد و در نتیجه منبع غذایی برای کوسه‌ها، ماهیان و بی‌مهرگان دریایی فراهم کند.»

یک خط لوله مواد مغذی در مسافت‌های طولانی

محققان دریافتند که نهنگ‌های بزرگ – از جمله نهنگ‌های راست، خاکستری و گوژپشت – سالانه حدود ۴۰۰۰ تن نیتروژن را به مناطق ساحلی در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری منتقل می‌کنند.

علاوه بر این، آن‌ها بیش از ۴۵۰۰۰ تن زیست‌توده را جابجا می‌کنند. قبل از شکار تجاری نهنگ‌ها که منجر به کاهش شدید جمعیت آن‌ها شد، این “خط لوله مواد مغذی” می‌توانست حداقل سه برابر بزرگ‌تر باشد.

به عنوان مثال، دانشمندان برآورد کرده‌اند که هزاران نهنگ گوژپشت هر ساله از منطقه وسیع تغذیه در خلیج آلاسکا به منطقه کوچکتری برای تولیدمثل در هاوایی مهاجرت می‌کنند.

مطالعه نشان داده است که مواد مغذی – شامل ترشحات، پوست و لاشه‌ها – که نهنگ‌ها به پناهگاه ملی نهنگ گوژپشت در جزایر هاوایی می‌آورند، تقریباً دو برابر مقدار موادی است که فرآیندهای اقیانوسی محلی به این منطقه وارد می‌کنند.

نوار نقاله نهنگ‌ها

«ما آن را “نوار نقاله بزرگ نهنگ‌ها” می‌نامیم، یا می‌توان آن را به یک قیف تشبیه کرد، زیرا نهنگ‌ها در مناطق وسیعی تغذیه می‌کنند اما برای جفت‌یابی، تولیدمثل و زایمان باید در فضایی نسبتاً محدود بمانند. نوزادان در ابتدا انرژی کافی برای طی کردن مسافت‌های طولانی مانند مادران خود ندارند.» جو رومن توضیح داد.

عامل دیگر این است که نهنگ‌ها احتمالاً در آب‌های کم‌عمق و شنی باقی می‌مانند تا تماس‌های خود را مخفی نگه دارند. رومن افزود: «مادران و نوزادان دائماً با هم ارتباط دارند، اما نمی‌خواهند که شکارچیان، مانند نهنگ‌های قاتل، یا نرهای بالغ گوژپشت که به دنبال جفت‌گیری هستند، متوجه این تماس‌ها شوند.»

بنابراین، مواد مغذی که در مناطق تغذیه‌ای گسترده پراکنده شده‌اند، در زیستگاه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری متمرکز می‌شوند، شبیه به جمع‌آوری برگ‌ها برای تهیه کمپوست در باغ.

حیوانات عظیم، مهاجرت‌های شگفت‌انگیز

در تابستان، نهنگ‌های بالغ در آب‌های با عرض جغرافیایی بالا مانند آلاسکا، ایسلند و قطب جنوب، به مقدار زیادی از کریل، شاه‌ماهی و سایر شکارها تغذیه می‌کنند. مطالعات اخیر نشان داده است که نهنگ‌های گوژپشت اقیانوس آرام شمالی در فصل بهار، تابستان و پاییز می‌توانند روزانه حدود ۳۰ پوند وزن اضافه کنند.

این افزایش وزن، انرژی لازم برای مهاجرتی شگفت‌انگیز را تأمین می‌کند: نهنگ‌های بیلین به طور معمول هزاران مایل را بدون خوردن غذا تا مناطق تولیدمثلی گرمسیری طی می‌کنند.

به عنوان مثال، نهنگ‌های خاکستری نزدیک به ۷۰۰۰ مایل از مناطق تغذیه‌ای خود در سواحل روسیه تا محل زایمان در امتداد باخا کالیفرنیا مهاجرت می‌کنند.

در همین حال، برخی از نهنگ‌های گوژپشت در نیمکره جنوبی بیش از ۵۰۰۰ مایل از آب‌های نزدیک قطب جنوب تا مناطق ساحلی کاستاریکا را طی می‌کنند.

در طول این سفرها، آن‌ها صدها پوند وزن از دست می‌دهند و مقادیر زیادی اوره غنی از نیتروژن دفع می‌کنند. یک مطالعه در ایسلند نشان داده است که یک نهنگ بالدار تغذیه‌شده می‌تواند روزانه بیش از ۲۵۰ گالن ادرار تولید کند، در حالی که انسان معمولاً کمتر از نصف گالن در روز دفع می‌کند.

زندگی در ابعادی متفاوت

نهنگ‌ها طولانی‌ترین مهاجرت را در بین پستانداران دارند و در هر جنبه‌ای از زندگی خود موجوداتی بزرگ‌مقیاس هستند.

اندرو پرشینگ، اقیانوس‌شناس از سازمان غیرانتفاعی Climate Central و یکی از نویسندگان این پژوهش، می‌گوید: «به دلیل اندازه‌شان، نهنگ‌ها می‌توانند کارهایی را انجام دهند که هیچ حیوان دیگری قادر به انجام آن نیست. آن‌ها در مقیاسی متفاوت از سایر موجودات زندگی می‌کنند.»

او افزود: «مواد مغذی از منابع خارجی وارد می‌شوند – و نه از طریق یک رودخانه، بلکه از طریق این حیوانات مهاجر. این موضوع بسیار جالب است و دیدگاه ما را درباره اکوسیستم‌های اقیانوسی تغییر می‌دهد. ما معمولاً تأثیرات موجودات زنده را در مقیاس سیاره‌ای در نظر نمی‌گیریم، اما نهنگ‌ها واقعاً چنین تأثیری دارند.»

سیستم گردش مواد در سیاره زمین

پرشینگ استدلال کرد که پیش از شکار تجاری نهنگ‌ها در قرن ۱۹، میزان انتقال مواد مغذی احتمالاً بسیار بیشتر بوده است. او اشاره کرد که محققان هنوز درک کاملی از تأثیر نهنگ‌های آبی – بزرگ‌ترین حیوانات زمین – که در قرن ۲۰ شکار شدند، ندارند.

پرشینگ افزود: «ما هنوز اطلاعات اولیه‌ای درباره آن‌ها نداریم، مانند این که مناطق تولیدمثلی‌شان دقیقاً کجا هستند.»

جو رومن نتیجه‌گیری کرد: «بسیاری از مردم گیاهان را به عنوان ریه‌های سیاره در نظر می‌گیرند که دی‌اکسید کربن را جذب کرده و اکسیژن آزاد می‌کنند. اما حیوانات نیز در انتقال مواد مغذی نقش مهمی دارند.»