حضور در طبیعت برای همه ما حس خوبی را به‌همراه دارد؛ اما آیا می‌دانستید حتی تماشای تصاویر مناظر طبیعی بدون حضور در آن هم شفابخش است؟

همه ما می‌دانیم که گذراندن وقت در طبیعت چه حس خوبی دارد. آرامش جنگل، صدای دلنشین پرندگان و منظره یک دریاچه آرام، همگی می‌توانند روح و روان ما را تازه کنند. اما آیا می‌دانستید که حتی تماشای تصاویر طبیعت هم می‌تواند تأثیرات قدرتمندی بر مغز ما داشته باشد؟ تحقیقات جدید نشان می‌دهد که خیره شدن به مناظر طبیعی (یا حتی عکس‌های دیجیتالی آن‌ها) می‌تواند درد را تسکین دهد!

اثبات قدرت بالای شفابخشی طبیعت بعد از نیم قرن تحقیق

دهه‌ها تحقیق، فواید بی‌شمار طبیعت برای سلامتی را به اثبات رسانده‌اند. بیش از ۴۰ سال پیش، نتایج یک مطالعه نشان داد بیمارانی که از پنجره اتاقشان به فضای سبز نگاه می‌کردند نسبت به کسانی که دیوار آجری می‌دیدند، به مسکن‌های کمتری نیاز داشتند و سریع‌تر بهبود می‌یافتند. با این حال، تا همین اواخر دلیل اصلی این اثرات مثبت چندان روشن نبود.

به گفته ماکسیمیلیان شتاینینگر، عصب‌شناس دانشگاه وین و نویسنده ارشد مطالعه‌ای که اخیرا در مجله Nature Communications منتشر شده، تا کنون دلایل اساسی این تأثیر مشخص نبود.

یکی از چالش‌های اصلی در این زمینه، ذهنی بودن تجربه هم طبیعت و هم درد است. آیا صرفا به این دلیل که ما طبیعت را دوست داریم، اثر تسکین‌دهنده‌ای دارد؟ آیا این یک اثر دارونما است؟ یا شاید این شهر و زندگی شهری است که درد را افزایش می‌دهد، نه اینکه طبیعت آن را کاهش دهد؟

برای یافتن پاسخ این سوالات، محققان فعالیت مغزی ۴۹ داوطلب را با استفاده از تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI) ثبت کردند. در طول آزمایش، به داوطلبان شوک‌های الکتریکی با شدت‌های مختلف به پشت دست چپشان وارد می‌شد، در حالی که آن‌ها به تصاویر متفاوتی نگاه می‌کردند.

تصویر اول، منظره‌ای از یک دریاچه احاطه شده توسط درختانی بود که در باد تکان می‌خوردند و صدای خش‌خش برگ‌ها و آواز پرندگان در پس‌زمینه پخش می‌شد. در صحنه دوم، عناصر شهری مانند ساختمان‌ها، نیمکت‌ها و کوچه‌ها به تصویر اضافه شده بودند و صدای ناهنجار شهر به گوش می‌رسید. صحنه سوم نیز تصویری از یک دفتر کار با مبلمان کسل‌کننده و صدای همیشگی کار بود.

نتایج شگفت‌انگیز اسکن مغزی

نتایج نشان داد که نه تنها شرکت‌کنندگان هنگام تماشای مناظر طبیعی، درد کمتری احساس کردند، بلکه اسکن‌های fMRI نیز تفاوت قابل توجهی در فعالیت مغز آن‌ها نشان داد. شتاینینگر در بیانیه‌ای گفت: «مطالعه ما اولین مطالعه‌ای است که با ارائه شواهدی از اسکن مغزی نشان می‌دهد این اثر صرفا یک اثر دارونما نیست.»

مناظر طبیعی باعث کاهش فعالیت در بخشی از مغز به نام نوسیسپشن (Nociception) شد که در درک درد نقش دارد. با این حال، سایر نواحی مرتبط با تنظیم درد به طور قابل توجهی تحت تأثیر قرار نگرفتند.

اثرات شفابخش تصاویر مناظر طبیعی

محققان معتقدند که این نتایج می‌تواند به این دلیل باشد که محیط‌های طبیعی توجه افراد را به خود جلب می‌کنند و آن‌ها را از حس درد منحرف می‌سازند. این پدیده در روانشناسی به عنوان نظریه بازسازی توجه (Attention Restoration Theory) شناخته می‌شود.

الکس اسمالی، یکی از نویسندگان این مطالعه از دانشگاه اکستر انگلستان، می‌گوید:

این واقعیت که این اثر تسکین‌دهنده درد می‌تواند از طریق قرار گرفتن در معرض طبیعت مجازی که به راحتی قابل اجرا است، به دست آید، پیامدهای عملی مهمی دارد.

او همچنین افزود که این یافته‌ها «راه‌های جدیدی را برای تحقیق به منظور درک بهتر چگونگی تأثیر طبیعت بر ذهن ما باز می‌کند.»

در نهایت، این مطالعه جذاب نشان می‌دهد که حتی دیدن تصاویر طبیعت هم می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر مغز انسان داشته باشد و به کاهش احساس درد کمک کند. این یافته‌ها نه تنها درک ما از ارتباط بین طبیعت و مغز را عمیق‌تر می‌کنند، بلکه راه را برای استفاده از تصاویر و محیط‌های مجازی طبیعی در درمان و تسکین درد نیز هموار می‌سازند. پس دفعه بعد که احساس درد کردید، شاید بد نباشد چند دقیقه‌ای را به تماشای یک منظره‌ی زیبا از طبیعت بگذرانید.

در گجت نیوز بخوانید: