درباره سیستوسکوپی بیشتر بدانید!
سیستوسکوپی یا سیستو – یورتروسکوپی روشی است که جراح کلیه و مجاری ادراری (اورولوژیست) از آن برای مشاهدۀ داخل مثانه و مجرای ادرار استفاده می‌کند. متخصص اورولوژی برای این کار، بخشی از وسیله‌ای به اسم سیستوسکوپ را طریق پیشابراه (مجرای خروج ادرار) وارد مثانه می‌کند.
سیستوسکوپ وسیله‌ای با یک لولۀ باریک و انعطاف‌پذیر است که در انتهای آن یک دوربین کوچک و منبع نور قرار دارد و تصاویر دقیقی را از داخل دستگاه ادراری به متخصص ارائه می‌دهد. سیستوسکوپی به کمک بی‌حسی انجام می‌شود و حدود ۵ الی ۱۰ دقیقه (در مطب اورولوژیست) طول می‌کشد.
اهمیت استفاده از سیستوسکوپی
سیستوسکوپی روشی بسیار مهم در تشخیص و درمان بیماری‌های مرتبط با مثانه و مجرای ادراری است. این روش به متخصصان کمک می‌کند تا مشکلاتی مانند عفونت‌های مزمن، سنگ مثانه، خون در ادرار، تنگی مجرای ادرار، تومورهای مثانه و مشکلات پروستات را بررسی کنند و در صورت نیاز، نمونه‌برداری یا درمان انجام دهند.
سیستوسکوپی در چه مواردی استفاده می‌شود؟
سیستوسکوپی برای بررسی و درمان بسیاری از مشکلات ادراری مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ از جمله:
- بررسی ناهنجاری‌های مثانه یا پوشش آن، مانند تومور یا زائده؛
- بررسی علت وجود خون در ادرار (هماچوری)؛
- تشخیص عفونت‌های مزمن دستگاه ادراری که به درمان‌های معمولی پاسخ نمی‌دهند؛
- بررسی علت تکرر ادرار، سوزش یا درد هنگام ادرارکردن؛
- تشخیص و برداشتن سنگ‌های مثانه؛
- بررسی و درمان انسداد پیشابراه که ممکن است به دلیل تنگی مجرا یا بزرگی پروستات ایجاد شده باشد؛
- نمونه‌برداری (بیوپسی) از بافت مثانه برای بررسی احتمال سرطان مثانه؛
- قراردادن یا برداشتن استنت‌های ادراری برای کمک به جریان ادرار در افرادی که انسداد مجرای ادراری دارند.
مراقبت‌های قبل از سیستوسکوپی
برای انجام سیستوسکوپی، رعایت چند نکته قبل از عمل ضروری است:
- پزشک اورولوژیست ممکن است توصیه کند مثانه قبل از انجام سیستوسکوپی خالی باشد.
- اگر قرار است سیستوسکوپی تحت بیهوشی انجام شود، لازم است از چند ساعت قبل از عمل چیزی میل نکنید و ناشتا باشید.
- اگر داروهای خاصی مانند رقیق‌کننده‌های خون مصرف می‌کنید، حتماً پزشک را مطلع کنید؛ زیرا ممکن است نیاز به قطع موقت آنها باشد.
- در برخی موارد، پزشک قبل از سیستوسکوپی یک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند تا از عفونت جلوگیری شود.
سیستوسکوپی چگونه انجام می‌شود؟
بیمار قبل از انجام سیستوسکوپی باید تمام لباس‌های خود را از تن در آورد و لباس مخصوص اتاق عمل به تن کند. سپس روی تخت در وضعیتی قرار بگیرد که پاها از هم باز باشد و اورولوژیست امکان دسترسی به مجرای ادراری را داشته باشد. برای اینکه بیمار دردی حس نکند از یک ژل مخصوص به‌منظور بی‌حسی موضعی پیشابراه مجاری ادراری استفاده می‌شود؛ معمولا از بی‌حسی عمومی و یا نخاعی استفاده نمی‌کنند. پس از انجام بی‌حسی، اورولوژیست لوله باریک سیستوسکوپ را وارد مجرای ادراری می‌کند و داخل مثانه و مجاری را مشاهده می‌کند. تمام طول مجرا و داخل مثانه توسط سیستوسکوپی قابل‌ارزیابی است.
طی عمل، بیمار روی تخت معاینه قرار خواهد گرفت. یک ژل بی‌حسی داخل مجرای ادرار توسط سرنگ بدون سرسوزن تزریق می‌شود. ممکن است مقداری داروی آرام‌بخش نیز از طریق وریدها (سیاهرگ‌ها) به بیمار داده شود. طی فرایند سیستوسکوپی، سرم نمکی استریل وارد مثانه می‌شود تا دید بهتری را به پزشک بدهد. سیستوسکوپی به طور متوسط حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد.
مراقبت‌های بعد از سیستوسکوپی
پس از انجام عمل، بهتر است تا یکی دو روز موارد زیر را رعایت کنید تا سریع‌تر به بهبودی دست یابید.
- در‌صورت احساس خستگی استراحت کنید. خواب کافی از مواردی است که به بهبود شما کمک می‌کند.
- تا زمان تایید پزشک از فعالیت شدید و سنگین خودداری کنید.
- در مورد زمان شروع رانندگی و برقراری رابطه جنسی از پزشک خود سوال کنید.
- می‌توانید برنامۀ غذایی عادی خود را داشته باشید. مصرف مایعات نیز به بهبود سریع‌تر شما کمک می‌کند.
- داروهای خود را طبق تجویز پزشک مصرف کنید.
- حتماً طبق تاریخ تعیین‌شده به پزشک مراجعه کنید و دورۀ مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را کامل کنید.
- آزمایش‌های لازم را انجام دهید و نتایج آنها را به نظر پزشک متخصص خود برسانید.
اگر بیمار پس از انجام سیستوسکوپی، دچار درد شدید، تب یا خونریزی قابل‌توجهی شد، لازم است در‌اسرع‌وقت، به اورولوژیست خود اطلاع دهد.
انواع سیستوسکوپی و نحوۀ انجام آنها
متخصص اورولوژی بسته به هدف معاینه، از انواع مختلف سیستوسکوپ استفاده می‌کند. دو نوع دستگاه سیستوسکوپی وجود دارد:
- سیستوسکوپ رژید یا بدون انعطاف و استاندارد؛
- سیستوسکوپ فلکسیبل یا منعطف.
سیستوسکوپ رژید یا بدون انعطاف
این نوع سیستوسکوپ از لوله‌ای سخت و غیرقابل‌انعطاف ساخته شده است. به دلیل ساختار سفت آن، معمولاً تصاویر با وضوح بالاتری ارائه می‌دهد و امکان استفاده از ابزارهای جراحی بزرگ‌تر و متنوع‌تر را فراهم می‌کند. در‌عین‌حال، به دلیل سختی و قطر بیشتر، ممکن است عبور آن از مجرای ادرار دردناک‌تر باشد و به‌ویژه در مردان نیاز به بیهوشی عمومی داشته باشد. قطر سیستوسکوپ‌های سخت معمولاً بین ۵.۷ تا ۷.۳ میلی‌متر است. سیستوسکوپ‌های سخت به دلیل ساختار مقاوم‌تر و امکان استفاده از ابزارهای جراحی بزرگ‌تر، برای انجام برخی از اقدامات درمانی مانند برداشتن تومور، خارج‌کردن سنگ‌های مثانه یا سایر مداخلات جراحی داخل مثانه مناسب‌تر هستند.
سیستوسکوپی فلکسیبل یا منعطف
نسل جدید این نوع ابزار با نام سیستوسکوپ منعطف یا فلکسیبل شناخته می‌شود و لوله‌ای باریک و منعطف دارند؛ به همین دلیل با این دستگاه، سیستوسکوپی تنها با کمک بی‌حسی موضعی و بدون ناراحتی و درد خاصی برای بیمار انجام می‌شود. با این دستگاه، امکان چرخش لوله در تمامی زوایای مثانه وجود دارد. با‌توجه‌به اینکه با نسل جدید سیستوسکوپ‌ها، از لوله‌های یک‌بار‌مصرف استفاده می‌شود، احتمال عفونت ادراری، پس از سیستوسکوپی، بسیار پایین و نزدیک به صفر است. سیستوسکوپی با این دستگاه حدود ۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد و طی آن ابتدا پیشابراه را شستشو می‌دهند و بعد بدون سوزن، داروی بی‌حسی را وارد پیشابراه می‌کنند. سپس لولۀ باریک سیستوسکوپ از طریق پیشابراه وارد مثانه می‌شود. سرم نمکی نیز در لوله جریان می‌یابد تا مثانه را پر کند. با پر شدن مثانه، دیوارۀ آن کشیده می‌شود و پزشک می‌تواند دیوارۀ مثانه را به‌صورت کامل مشاهده کند. در صورت مشاهدۀ بافت غیر‌طبیعی، نمونه‌برداری نیز (بیوپسی) انجام می‌شود.
نتیجه‌گیری
سیستوسکوپی روش تشخیصی مهم و دقیق برای تشخیص و درمان مشکلات مثانه و مجاری ادراری است. این روش با کمک یک دوربین مخصوص، نمایی واضح از داخل مثانه ارائه می‌دهد و به اورولوژیست‌ها کمک می‌کند مشکلاتی مانند عفونت‌های مزمن، تومورها و سنگ‌های مثانه را شناسایی کنند. رعایت نکات مراقبتی قبل و بعد از سیستوسکوپی می‌تواند به کاهش عوارض احتمالی و تسریع روند بهبودی کمک کند. اگر متخصص اورولوژی انجام این روش را توصیه کرده است، نگرانی خاصی نداشته باشید، زیرا این یک روش ایمن و کم‌تهاجمی است که اطلاعات ارزشمندی را دربارۀ سلامت دستگاه ادراری شما ارائه می‌دهد و می‌تواند به روند درمانی شما کمک کند.
source