نقطه کوبی هنری از زیرمجموعه نقاشی است که در آن با استفاده از ترسیم نقطه‌های کوچک و بزرگ، یک طرح‌ کامل را نقاشی می‌کنیم. این هنر روی سطوح مختلف مانند کاغذ، سفال، پارچه، شیشه، چوب، بوم و… قابل اجرا است. قلم و رنگ نقطه کوبی نیز متناسب با جنس سطح اجرا و ابعاد آن، می‌تواند رنگ اکرلیک یا ویترای (برای شیشه) یا رنگ‌های پارچه و قلم داتینگ یا ماژیک و… باشد. در این مطلب از مجله فرادرس بررسی می‌کنیم نقطه کوبی چیست و وسایل آن چه هستند. همچنین به معرفی انواع نقطه کوبی روی سفال و کاغذ و… می‌پردازیم تا برای شروع این هنر آمادگی کافی داشته باشید.

نقطه کوبی چیست؟

نقطه کوبی هنری از انواع نقاشی است که با ترسیم نقطه‌های برجسته روی سطوح مختلف کاغذی و سفالی و…، یک طرح نقاشی را ایجاد می‌کنیم. می‌توانیم از هنر نقطه کوبی روی زمینه‌های مختلفی مانند شیشه، سفال، بوم، پارچه و… استفاده کنیم. طرح‌های متنوعی مانند طرح‌های ماندلا، نقوش اسلیمی، چهره‌ها، طبیعت و… با استفاده از این تکنیک نقاشی قابل اجرا هستند. در ادامه مطلب با ابزار نقطه کوبی و انواع این هنر به‌طور کامل آشنا می‌شویم.

پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری اصول این تکنیک هنری، فیلم آموزش نقطه کوبی روی سفال با رنگ اکریلیک در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.

جدول ابزار و انواع نقطه کوبی

در جدول زیر وسایل نقطه کوبی و انواع این هنر را آورده‌ایم. در ادامه مطلب هرکدام از آن‌ها را به طور کامل و همراه با نکات هریک، معرفی می‌کنیم.

وسایل نقطه کوبی چیست؟

تا اینجا دانستیم نقطه کوبی چیست و در این بخش ابزار نقطه کوبی را به شما معرفی می‌کنیم. در فهرست زیر وسایل مورد نیاز برای انواع نقطه کوبی را آورده‌ایم.

• زمینه اجرای کار: مانند بوم، سفال و پارچه
• رنگ: رنگ ویترای، رنگ پارچه، رنگ اکرلیک
• قلم نقطه کوبی: قلم داتینگ، تامپون، قلم‌موی سر گرد و…
• ابزار آماده‌سازی سطح کار: مانند سمباده
• طرح نقاشی و ابزارهای انتقال طرح
• ابزار تثبیت طرح: مانند وارنیش

در ادامه، درباره هرکدام از این وسایل، توضیحاتی می‌دهیم تا برای تهیه آن‌ها اطلاعات کافی داشته باشید.

زمینه اجرای کار

هنر نقطه کوبی روی سطوح مختلف و در ابعاد مختلف قابل اجرا است. یعنی زمینه آفرینش این هنر می‌تواند یک پارچه، یک بوم، دیوار، چرم، شیشه، سرامیک، چوب، سنگ، سفال و هر جنس دیگری باشد. ابعاد سطح اجرای این کار نیز محدودیتی ندارد و می‌توانیم طرح‌های کوچک و بزرگ را در سطوح مختلفی نقطه‌کوبی کنیم.

رنگ

باید رنگ نقطه کوبی را متناسب با جنس سطح اجرای کار، تهیه کنیم. به‌طورکلی، برای سطوح شیشه‌ای باید از رنگ ویترای و خمیرهای دورگیر استفاده کنیم و برای سطوح دیگر مانند بوم و چوب و سفال نیز از رنگ‌های اکرلیک استفاده می‌کنیم. دقت کنید که در صورت اجرای نقطه کوبی روی پارچه باید از رنگ‌های مخصوص پارچه که در بازار موجود هستند استفاده کنید تا طرح شما قابل شستشو باشد.

نکته مهم درباره استفاده از رنگ‌های نقطه‌کوبی، غلظت رنگ‌ها است که برای هر رنگ باید از رقیق‌کننده متناسب با همان رنگ استفاده کنیم تا رنگ نهایی نه بسیار غلیظ باشد نه بسیار رقیق. بعد از رساندن رنگ به غلظت مناسب نیز باید آن را درون ظرفی دربسته قرار بدهیم تا خشک نشود.

قلم نقطه کوبی

به‌طور معمول برای انجام نقطه کوبی از قلم‌های داتینگ استفاده می‌کنیم که نمونه‌هایی از آن‌ها را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید. نکته مهم درباره استفاده از این قلم‌ها این است که برای هر طرح باید متناسب با اندازه‌های آن، از قلم سایز مناسب استفاده کنیم.

برای اجرای نقطه کوبی روی سطوح بسیار بزرگ مانند دیوار می‌توانیم از تامپون‌های سایز بزرگ مخصوص نقاشی که در بازار موجود است، استفاده کنیم. نوعی رنگ نیز در بازار وجود دارد که به لاینر نگینی معروف است و می‌توانیم از جعبه خود آن‌ها مانند قلم نقطه‌کوبی بهره ببریم اما استفاده از آن‌ها برای ترسیم سایزهای مختلف و طرح‌های دارای جزئیات، مناسب نیست.

نکته نهایی درباره قلم، این است که نباید در انتخاب ابزار سخت‌گیری کنیم. خصوصاً اگر در ابتدای شروع این هنر هستید می‌توانید از ابزار ارزان‌تر و در دسترس استفاده کنید. برای مثال، بسیاری از هنرمندان، این تکنیک را با گوش‌پاک‌کن انجام می‌دهند. پس در شروع کار، از ابزار موجود در اطراف خود استفاده کنید.

ابزار آماده سازی سطح کار

متناسب با نوع سطح کار، ممکن است پیش از اجرای نقطه‌کوبی، نیاز به آماده‌سازی‌هایی داشته باشیم. برای مثال اگر سطح کار، از جنس سفالی باشد باید پیش از هر چیزی، آن را با سمباده صاف کنیم. یا اگر قصد نقطه کوبی روی پارچه را داریم، باید ابتدا پارچه را بشوییم. یا برای اجرای این هنر روی شیشه باید ابتدا شیشه را به‌طور کامل پاک کنیم تا روی آن، پرز و اثر انگشت نباشد.

طرح نقاشی و ابزارهای انتقال طرح

برای این هنر می‌توانیم از طرح‌های مختلفی مانند طرح‌های ماندلا، نقوش اسلیمی، طرح‌های طبیعت و جانداران، چهره‌ها و… استفاده کنیم. اگر بتوانیم با استفاده از خلاقیت خود طرح‌های جدیدی را ابداع کنیم، اثر نهایی ما ارزش هنری بیشتری خواهد داشت. اما طرح‌های آماده زیادی در اینترنت قابل دسترسی هستند. می‌توانیم با استفاده از مداد یا خودکارهای حرارتی، طرح را روی سطح کار بکشیم اما اگر این کار، قابل انجام نباشد، می‌توانیم با کمک کاربن‌های خیاطی یا پدهای انتقال طرح گلدوزی، طرح نقاشی را روی سطح اجرا ترسیم کنیم.

ابزار تثبت طرح

بعد از اینکه طرح را روی سطح مورد نظر نقطه کوبی کردیم باید با استفاده از ابزارهایی، طرح را روی اثر خود تثبیت کنیم. با انجام این کار، نقاشی ما جلوه بیشتری خواهد داشت و ماندگاری آن ثبیت خواهد شد. برای این کار می‌توانیم از وارنیش‌های اسپری یا مایع و کیلرها استفاده کنیم. این ابزار از نوع داخلی و خارجی قابل خرید هستند و متناسب با سلیقه خود می‌توانید از انواع مات یا براق آن‌ها استفاده کنید. مهم‌ترین نکته درباره استفاده از تثبیت‌کننده‌ها این است که باید از خشک شدن رنگ خود و انجام همه اصلاحات مورد نیاز در آن، مطمئن شده باشید و سپس از این ابزار استفاده کنید.

آموزش نقطه کوبی

حالا که دانستیم نقطه کوبی چیست و به چه وسایلی نیاز دارد، در این بخش، مراحل آن را معرفی می‌کنیم تا برای یادگیری این هنر، بیشتر آماده شویم.

• انتخاب سطح اجرا
• انتخاب یا تولید طرح
• آماده سازی سطح کار و انتقال طرح به آن
• انتخاب قلم نقطه کوبی
• نقطه گذاری
• تثبیت کار

در ادامه، مراحل بالا را به‌طور جداگانه توضیح می‌دهیم.

انتخاب سطح اجرا

اولین مرحله برای این هنر، انتخاب سطحی است که می‌خواهید روی آن اجرا کنید زیرا همه مرحله‌های بعدی به این مرحله بستگی دارند. برای مثال اگر سطح کار سفالی باشد باید از رنگ اکرلیک استفاده کنیم اما اگر بخوهیم روی شیشه کار کنیم بهتر است که از رنگ‌های ویترای استفاده کنیم. یا اگر ابعاد سطح کار ما کوچک یا متوسط باشد می‌توانیم با قلم‌های داتینگ نقطه کوبی کنیم اما اگر ابعاد کار، بسیار بزرگ باشد باید از تامپون‌های بزرگ استفاده کنیم.

انتخاب طرح یا تولید آن

در مرحله انتخاب یا خلق طرح نقطه‌کوبی باید به این نکته توجه کنیم که طرح ما برای اجرای این تکنیک، مناسب باشد. برای مثال، طرح‌های دارای جزئیات زیاد و ریز برای این نوع نقاشی مناسب نیستند. نکته دیگر در این مرحله، رنگ‌شناسی و رعایت هارمونی و تناسب رنگ‌ها در طرح مورد نظر است. ما باید پیش از شروع کار و در همین مرحله، رنگ‌ هر نقطه را مشخص کنیم تا در میانه کار، مجبور به پاک‌سازی و اصلاح نشویم.

آماده کردن سطح کار و انتقال طرح

در این مرحله باید هرکاری که پیش از شروع نقطه کوبی لازم است را انجام دهیم. به‌طور مثال اگر سطح کار ما چوبی یا سفالی باشد باید پیش از انتقال طرح، با ابزار مخصوص هریک، آن‌ها را سمباده‌کشی و صاف کنیم. برای انتقال طرح به سطح کار نیز باید از ابزاری استفاده کنیم که به راحتی قابل پاک شدن باشند تا در صورت خطا کردن و اشتباه، امکان پاک‌سازی آن‌ها را داشته باشیم و برای این کار به زحمت زیادی نیفتیم. خودکارهای حرارتی و پدهای حل‌شونده در آب، برای این کار بسیار مناسب هستند.

انتخاب قلم نقطه کوبی

وقتی جنس سطح کار و ابعاد طرح مشخص شد باید متناسب با این دو مورد، قلم مناسب برای اجرای نقطه‌کوبی را انتخاب و تهیه کنیم. برای نقطه‌های کوچک و متوسط از قلم‌های داتینگ در سایزهای مختلف استفاده می‌کنیم و برای نقطه‌های بسیار بزرگ می‌توانیم با تامپون‌های اسفنجی نقطه‌گذاری کنیم.

نقطه گذاری

در این مرحله باید قلم یا تامپون متناسب با سایز هر نقطه از طرح را انتخاب کنیم و آن را در رنگ با غلظت مناسب فرو ببریم. سپس آن را دقیقا روی نقطه‌ای که در سطح کار مشخص کرده‌ایم بگذاریم و با فشار کم و ملایم دست خود، رنگ را روی سطح کار پخش کنیم. اگر از یک قلم برای چندین رنگ استفاده می‌کنید، باید دقت کنید که پیش از استفاده از هر رنگ جدید، قلم داتینگ یا تامپون را به‌طور کامل از رنگ‌های قبلی تمیز کنید.

تثبیت کار

پس از انجام نقطه‌گذاری و تمام شدن اجرای طرح، باید اثر نهایی خود را به خوبی و با دقت بررسی کنید. در صورت وجود اشتباه یا مشکل در طرح، پیش از خشک شدن رنگ‌ها، آن‌ها را پاک‌سازی و اصلاح می‌کنیم. پس از اصلاح همه ایرادها، متناسب با نوع و جنس رنگ، زمان می‌دهیم تا رنگ‌ها کاملاً خشک شوند. سپس با استفاده از ابزارهای تثبیت کننده رنگ و جلادهنده آثار هنری، مانند وارنیش‌ها و کیلرهای موجود در بازار، یک لایه محافظتی روی اثر نهایی خود ایجاد می‌کنیم تا ماندگاری آن را افزایش بدهیم.

یادگیری نقاشی با فرادرس

تا اینجا دانستیم هنر نقطه کوبی چیست و ابزار و مراحل انجام آن چه هستند. این هنر، یکی از زیرشاخه‌های نقاشی نقطه‌ای است که خود آن نیز یکی از سبک‌های نقاشی پساامپرسیونیسمی است. برای طرح‌های این نوع نقاشی نیز از طرح‌های مختلفی چون ماندلا، طرح‌های طبیعت و… استفاده می‌کنیم. با یادگیری این هنر می‌توانیم علاوه بر بهره‌مندی از مزایای معنوی و لذت روحی ناشی از آن، با تولید محصولات مختلفی مانند وسایل تزیینی، لباس، زیورآلات و… به‌سادگی درآمد مناسبی کسب کنیم. به همین دلیل در این بخش برخی از فیلم‌های آموزشی فرادرس در این زمینه را آورده‌ایم.

همچنین برای دسترسی به آموزش‌های جامع‌تر نقاشی و هنر می‌توانید از مجموعه آموزش‌های زیر استفاده کنید.

انواع نقطه کوبی

حالا که دانستیم نقطه کوبی چیست و چه ابزاری نیاز دارد، در این بخش به معرفی انواع این هنر می‌پردازیم. متناسب با نوع طرح و سطح کار، نقطه کوبی به انواع زیر تقسیم می‌شود.

• نقطه کوبی ساده
• نقطه کوبی روی سفال
• نقطه کوبی روی کاغذ
• نقطه کوبی روی شیشه
• نقطه کوبی روی پارچه
• نقطه کوبی روی بوم
• نقطه کوبی با راپید
• نقطه کوبی روی چوب
• نقطه کوبی روی سنگ

پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری هنر سفالگری و انواع نقاشی روی ظروف سفالی، مجموعه فیلم‌های آموزشی سفالگری در فرادرس را تماشا کنید. لینک این مجموعه آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.

نقطه کوبی ساده

نقطه کوبی ساده معمولاً روی سطوح صاف و با طرح‌های ساده و بدون پیچیدگی اجرا می‌شود. از ویژگی‌های مهم این هنر این است که حتی با استفاده از همین طرح‌های ساده که اجرای آن‌ها نیاز به مهارت خاصی ندارد نیز می‌توانیم آثار بسیار زیبایی تولید کنیم. در تصویرهای زیر، نمونه‌ای از نقطه کوبی ساده را مشاهده می‌کنید که یک اثر هنری زیبا را ساخته است.

طرح نقطه کوبی ساده

در این بخش چندین طرح نقطه کوبی ساده را آورده‌ایم که برای شروع هنر نقطه کوبی بسیار مناسب هستند. با چاپ کردن این طرح‌ها می‌توانید از آن‌ها به‌عنوان شابلون استفاده کنید. بسیاری از طرح‌های ساده و سخت در نقطه‌کوبی با الگوهای نقاشی‌های ماندلا ساخته می‌شوند که دارای طرح‌های دایره‌ی و اشکال هندسی هستند.

نقطه کوبی روی سفال

نقطه کوبی روی سفال مانند بشقاب سفالی از پرکاربردترین استفاده‌های این هنر است. تکنیک نقطه کوبی هم روی سفال خام و هم روی سفال آماده قابل اجرا است. در ادامه، وسایل و مراحل انجام این کار بیان می‌کنیم.

اگر قصد انجام نقطه کوبی روی سفال خام را دارید باید با خود هنر سفالگری نیز آشنا باشید. برای یادگیری آن می‌توانید فیلم آموزش سفالگری در فرادرس را تماشا کنید.

وسایل نقطه کوبی روی سفال

در جدول زیر، وسایل مورد نیاز برای نقطه کوبی روی سفال را آورده‌ایم.

مراحل

برای انجام نقطه کوبی روی سفال کافی است مراحل فهرست زیر را یکی یکی دنبال کنید.

• سمباده‌کشی سطح سفال: استفاده از سمباده برای رفع ناهمواری‌های سطح سفال
• ایجاد لایه مناسب برای رنگ: با استفاده از ترکیب چسب چوب و آب روی سفال، یک لایه زیرین مناسب برای نقطه کوبی روی سفال ایجاد می‌کنیم.
• انتقال طرح و نقطه گذاری: انتقال طرح مورد نظر با پدهای چسبان گلدوزی یا کاربن یا خودکارهای حرارتی یا شابلون‌های آماده و…
• تثبیت طرح: استفاده از اسپری یا مایع وارنیش برای تثبیت رنگ روی سفال

طرح نقطه کوبی روی سفال

در تصویر زیر، نمونه‌ای از نقطه‌کوبی روی سفال خام را مشاهده می‌کنید.

در تصویر زیر، هنرمند با اجرای طرح های نقطه کوبی ساده روی سفال و ترکیب آن با آینه‌کاری، در مدت زمانی کوتاه، آثاری زیبا آفریده است.

نقطه کوبی روی کاغذ

نکته مهم در نقطه کوبی روی کاغذ، غلظت رنگ و جنس کاغذ است. اگر از کاغذ یا مقوای با گرم پایین استفاده کنیم، ممکن است نقطه‌کوبی روی آن‌ها باعث باد کردن و برجسته شدن کاغذ شود.

طرح نقطه کوبی روی کاغذ

معمولاً همه طرح‌های نقطه کوبی، روی کاغذ قابل اجرا هستند. در ادامه، چند طرح خام نقطه کوبی را آورده‌ایم که روی کاغذ و سطوح دیگر قابل اجرا هستند.

نقطه کوبی روی شیشه

برای نقشه کوبی روی شیشه کافی است طرح مورد نظر خود را زیر شیشه بگذاریم و با استفاده از قلم داتینگ یا تامپون و با رنگ ویترای، نقطه‌گذاری کنیم. البته نقاشی روی شیشه مخصوص سطوح صاف نیست و می‌توانیم روی شیشه‌هایی مانند شیشه‌های مربا و… نیز نقطه کوبی کنیم.

برای یادگیری اصول نقاشی روی شیشه و انواع آن، فیلم آموزش نقاشی روی شیشه یا ویترای در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.

نمونه نقطه کوبی روی شیشه

در تصویرهای زیر، نمونه‌هایی از نقطه کوبی روی شیشه را مشاهده می‌کنید.

برای انجام نقطه کوبی روی شیشه می‌توانید ابتدا کل سطح شیشه را با رنگ مورد نظر خود بپوشانید و پس از خشک شدن آن، کار نقطه‌گذاری را شروع کنید. مانند نمونه‌ای که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.

در مطلب زیر از مجله فرادرس، انواع رنگ ویترای و بهترین مارک و نحوه انتخاب رنگ مورد نظر برای کار روی شیشه را توضیح داده‌ایم.

تا اینجا یاد گرفتیم نقطه کوبی چیست و انواعی از آن مانند روی سفال و شیشه را بررسی کردیم. در ادامه به معرفی انواع دیگری از آن مانند نقطه کوبی با رایپد و… می‌پردازیم.

نقطه کوبی روی پارچه

با نقطه کوبی روی پارچه می‌توانیم محصولات مختلفی مانند پوشاک، اکسسوری‌هایی مانند کیف و… را تولید کنیم. نکته‌ مهم در نقطه کوبی روی پارچه، استفاده از رنگ‌های مخصوص پارچه است. رنگ‌های نقاشی روی پارچه را می‌توانید از تمام فروشگاه‌های لوازم هنری تهیه کنید. مزیت استفاده از این نوع رنگ، این است که بعد از خشک شدن آن‌ها و با کشیدن اتو در پشت کار، رنگ را بر روی پارچه تثبیت می‌کنید و با این کار، اثر شما کاملاً قابل شستشو با دست و با ماشین لباسشویی خواهد بود.

نمونه نقطه کوبی روی پارچه

در تصویرهای زیر، نمونه‌ای از کاربردهای مختلف نقطه کوبی روی پارچه‌ را مشاهده می‌کنیم.

نقطه کوبی روی بوم

با انجام تکنیک نقطه کوبی روی بوم می‌توانیم تابلوهای تزيینی بسیار زیبایی را در ابعاد کوچک و بزرگ بسازیم. نکته مهم در این نوع از نقطه‌کوبی، آماده‌سازی سطح بوم از نظر هموار شدن و رنگ پیش زمینه مناسب پیش از شروع نقطه‌گذاری است. در تصویرهای زیر می‌توانید نمونه‌های نقطه کوبی روی بوم را مشاهده کنید.

در تصویر زیر نیز نمونه‌ای دیگر از انجام این تکنیک هنری روی بوم را از نزدیک‌تر نشان داده‌ایم.

نقطه کوبی با راپید

راپید نوعی روان‌نویس با نوک فلزی یا نمدی است که در طراحی‌های مختلف مانند انواع نقاشی یا طراحی معماری از آن استفاده می‌کنیم. در نقطه کوبی با راپید، با استفاده از نقطه‌های کوچک و بزرگ سیاه یا رنگی که با راپید روی کاغذ و مقوا رسم می‌کنیم، یک طرح را به تصویر می‌کشیم.

پیشنهاد می کنیم برای یادگیری این هنر، فیلم آموزش نقاشی نقطه‌ای با راپید در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.

طرح نقطه کوبی با راپید

در این بخش، نمونه‌هایی از نقطه کوبی با راپید را آورده‌ایم تا با این نوع نقطه‌کوبی که با انواع دیگر آن، تفاوت دارد، آشنا شوید.

تا اینجا دانستیم نقطه کوبی چیست و ابزار و برخی انواع آن مانند نقطه کوبی با راپید را شناختیم. در ادامه به معرفی انواع دیگری از آن می‌پردازیم.

نقطه کوبی روی چوب

پیش از اجرای نقطه کوبی روی چوب باید از کامل شدن مراحل پرداخت چوب مانند سمباده‌کشی و روغن کاری آن مطمئن شویم. تصویر زیر، نمونه‌ای از انجام این تکنیک روی ظروف چوبی است.

در تصویر زیر نیز نمونه‌ای کاربردی‌تر از اجرای این تکنیک روی چوب را مشاهده می‌کنید که محصول نهایی یک سینی است.

نقطه کوبی روی سنگ

با اجرای تکنیک نقطه کوبی روی سنگ، هر سنگ ساده‌ای را به یک شیء تزیینی ارزشمند تبدیل می‌کنیم. نکته مهم در این‌باره، انتخاب سنگی با سطح هموار و مناسب برای اجرای این تکنیک و شستن آن به‌صورت کامل، پیش از شروع نقطه‌گذاری است.

نمونه‌هایی از نقطه کوبی روی سنگ را در ادامه، مشاهده می‌کنید.

و در تصویر زیر می‌توانید نمونه‌های بیشتری از این تکنیک را مشاهده کنید.

جدول جمع بندی هنر نقطه کوبی

در این مطلب از مجله فرادرس یاد گرفتیم نقطه کوبی چیست و چه وسایلی را برای اجرای این هنر نیاز داریم. همچنین انواع آن مانند نقطه کوبی روی سفال، روی شیشه، کاغذ و… را به‌طور جداگانه توضیح دادیم. مراحل نقطه کوبی را نیز به‌طور کامل بیان کردیم تا برای شروع یادگیری این هنر آماده شوید. در جدول زیر، خلاصه‌ای از مهم‌ترین نکاتی که برای یادگیری این هنر لازم است را آورده‌ایم. البته برای شناخت کامل این تکنیک هنری و آشنایی درست با آن، حتماً کل مطلب را مطالعه کنید.