همه چیز درباره سوره بقره و نام های مختلف آن

در ادامه با سوره بقره و برخی اطلاعات مربوط به این سوره مبارکه آشنا می‌شوید. با دانشچی همراه باشید.

سوره بقره

سوره بقره طولانی‌ترین سوره قرآن کریم است که در مدینه نازل شده و ۲۸۶ آیه دارد. این سوره به دلیل داستان “گاو بنی اسرائیل” که در آیات ۶۷ تا ۷۳ آمده، “بقره” نام گرفته است.

در منابع شیعه، از سوره بقره با نام‌های دیگری مانند “فسطاط القرآن” (خیمه قرآن)، “سَنام القرآن” (کوهان قرآن)، “سید القرآن” و “زهراء” نیز یاد شده است. همچنین سوره بقره و آل عمران را با هم “زهراوان” نامیده‌اند.

محتوای سوره بقره

این سوره موضوعات متنوعی را در بر می‌گیرد و به طور کلی می‌توان گفت که خلاصه‌ای از تمام قرآن است. برخی از مهم‌ترین مباحث سوره بقره عبارتند از:

توحید و معاد: سوره بقره با بحث درباره صفات خداوند، مبدأ و معاد، و روز قیامت آغاز می‌شود. در این سوره به طور مفصل درباره گروه‌های مختلف انسان‌ها در قیامت، مانند مؤمنان، کافران، منافقان و اهل کتاب صحبت شده است.

مخاطب شناسی: در این سوره سه گروه مخاطب قرار گرفته‌اند: مسلمانان، کافران و اهل کتاب (یهود و نصارا). سوره بقره با بیان ویژگی‌های هر یک از این گروه‌ها، راه هدایت را به مسلمانان نشان می‌دهد و کافران و اهل کتاب را به سوی حق دعوت می‌کند.

احکام: بخش عمده‌ای از سوره بقره به بیان احکام مختلف اسلامی اختصاص دارد، از جمله احکام نماز، روزه، زکات، حج، جهاد، خرید و فروش، ازدواج و طلاق، قصاص و دیات.

داستان‌های پیامبران: در سوره بقره داستان‌های بعضی از پیامبران الهی مانند حضرت آدم، حضرت ابراهیم، حضرت موسی و حضرت عیسی (علیهم السلام) آمده است. این داستان‌ها عبرت‌آموز هستند و درس‌های بزرگی برای ما دارند.

فضیلت سوره

در منابع شیعه، فضیلت‌های بسیاری برای تلاوت سوره بقره ذکر شده است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرموده‌اند: “سوره بقره سید قرآن است و آیه الکرسی سید سوره بقره است.” همچنین در روایات آمده است که خانه‌ای که در آن سوره بقره تلاوت می‌شود، از شیطان در امان است.

نکات مهم

♦ این سوره در مدینه نازل شده و بسیاری از احکام آن مربوط به زندگی اجتماعی مسلمانان در مدینه است.

♦ سوره بقره دارای آیات مکی نیز هست، مانند آیه الکرسی.

♦ سوره بقره آخرین سوره قرآن نیست که نازل شده است، اما به دلیل اهمیت و جامعیت آن، در ابتدای قرآن قرار گرفته است.

علت نامگذاری سوره و داستان گاو بنی اسرائیل

داستان گاو بنی‌اسرائیل که باعث نامگذاری سوره بقره شده، داستانی عبرت‌آموز است که در آیات ۶۷ تا ۷۳ این سوره آمده است.

خلاصه داستان از این قرار است که در میان بنی‌اسرائیل قتلی اتفاق می‌افتد و قاتل پیدا نمی‌شود. آنها برای پیدا کردن قاتل به حضرت موسی (علیه السلام) مراجعه می‌کنند و از او درخواست کمک می‌کنند. خداوند به حضرت موسی وحی می‌کند که به بنی‌اسرائیل بگوید گاوی را ذبح کنند و قسمتی از بدن آن را به مقتول بزنند تا زنده شود و قاتل خود را معرفی کند.

بنی‌اسرائیل به جای اینکه به سادگی فرمان خدا را اطاعت کنند، شروع به پرسیدن سؤال‌های بی‌مورد و ایجاد اشکال می‌کنند. آنها درباره رنگ، سن، و ویژگی‌های دیگر گاو از حضرت موسی سؤال می‌پرسند و کار را بر خود و حضرت موسی (علیه السلام) سخت می‌کنند.

در نهایت، آنها گاوی را پیدا می‌کنند که تمام ویژگی‌های مورد نظر را دارد و آن را ذبح می‌کنند. با زدن قسمتی از بدن گاو به مقتول، او زنده می‌شود و قاتل خود را معرفی می‌کند.

این داستان نشان دهنده لجاجت و بهانه‌جویی بنی‌اسرائیل و سخت‌گیری آنها در برابر دستورات الهی است. آنها با سؤال‌های بیهوده و ایجاد اشکال‌های مختلف، کار را بر خود و پیامبر خدا سخت کردند و در نهایت مجبور شدند گاوی را که یافتن آن بسیار سخت بود، ذبح کنند.

نکات مهم داستان

♦ این داستان به وضوح نشان می‌دهد که بنی‌اسرائیل تا چه اندازه در برابر دستورات الهی مقاومت می‌کردند و به دنبال بهانه بودند.

♦ نامگذاری این سوره به “بقره” به خاطر اهمیت این داستان و عبرت‌آموز بودن آن است.

♦ این داستان به ما می‌آموزد که در برابر دستورات الهی نباید لجاجت و بهانه‌جویی کنیم و باید با سادگی و اخلاص آنها را اطاعت کنیم.

سوره شوری و خواص قرائت آن

اختصاصی-دانشچی