تفاوت فاعل و نهاد در این است که نهاد جزئی از جمله است که یا کاری انجام می‌دهد یا صفت و حالتی را می‌پذیرد اما فاعل، نوعی از نهاد است که فقط کاری انجام می‌دهد. به بیان دقیق‌تر، نهاد در همه جمله‌ها وجود دارد اما فاعل فقط در جمله‌های دارای فعل خاص وجود دارد. برای مثال، «سهراب» در جمله «سهراب به مدرسه رفت.» نهاد و فاعل است اما در جمله «سهراب خوب است.»، فقط نهاد است. زیرا در جمله اول، «سهراب»، عملی را انجام می‌دهد. در این مطلب از مجله فرادرس یاد می‌گیریم تفاوت فاعل و نهاد چیست و آن‌ها را با مثال بررسی می‌کنیم. همچنین نهاد فاعلی و غیر فاعلی را معرفی می‌کنیم. در انتهای مطلب نیز پرسش‌هایی چهارگزینه‌ای طرح کردیم که با استفاده از آن‌ها میزان یادگیری خود را بسنجید.
تفاوت فاعل و نهاد چیست؟
تفاوت فاعل و نهاد در این است که فاعل نوعی نهاد است. یعنی نهاد در همه انواع جمله با هر نوعی از فعل وجود دارد اما فاعل فقط نوعی از نهاد است که در جمله‌های درای فعل خاص وجود دارد. نهاد جزئی از جمله است که یا حالتی می‌پذیرد یا کاری انجام می‌دهد اما فاعل نوعی نهاد است که کاری انجام می‌دهد. پس نهاد دارای دو نوع فاعلی و غیر فاعلی است. نهاد فاعلی همان نقش فاعلی و نهاد غیرفاعلی، مسندالیه است. برای درک تفاوت این دو نقش، جدول زیر را مشاهده کنید.
در ادامه مطلب این دو نوع از نهاد و تفاوت آن‌ها با هم را بررسی می‌کنیم. پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری فاعل و نهاد و تفاوت آن‌ها، فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه هفتم فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.
جدول تفاوت فاعل با نهاد
در جدول زیر هرچه لازم است برای مقایسه فاعل و نهاد با یکدیگر بدانید را آورده‌ایم و در انتهای آن نیز، این دو نقش را با یک مثال، مقایسه کرده‌ایم.
| فاعل | نهاد |
| نوعی نهاد | جزئی که بقیه جمله، اطلاعاتی درباره آن است. |
| انجام‌دهنده فعل جمله | انجام‌دهنده فعل جمله یا پذیرنده حالت و صفتی |
| هر فاعلی، نهاد است. | هر نهادی، فاعل نیست. |
| او به خانه برگشت. | او بهترین دانشجو است. |
مثال تفاوت فاعل و نهاد
در جدول زیر، چند جمله نمونه را آورده‌ایم و نوع نهاد آن‌ها را مشخص کرده‌ایم تا تفاوت نهاد با فاعل را بهتر درک کنید.
| مثال | نوع نهاد |
| او مادر تو است. | نهاد و غیرفاعل |
| نویسنده، بخشی از کتاب‌های خود را برایم فرستاد. | نهاد و فاعل |
| احمد پدربزرگ مادری او بود. | نهاد و غیرفاعل |
| امروز هوا آلوده است. | نهاد و غیرفاعل |
| نهان گشت کردار فرزانگان پراگنده شد کام دیوانگان (فردوسی) |
هر دو: نهاد و غیرفاعل |
| رودکی چنگ برگرفت و نواخت باده‌انداز، کو سرود انداخت (رودکی) |
نهاد و فاعل |
نکته: همانطور که در جدول بالا مشاهده می‌کنید، نهاد در صورتی فاعل نیز است که انجام‌دهنده کاری باشد.
مقایسه حالت فاعلی و غیرفاعلی نهاد با مثال
در جدول زیر، حالت فاعلی و غیرفاعلی نهادهای یکسان را با هم مقایسه کرده‌ایم.
| جمله با نهاد فاعلی | جمله با نهاد غیرفاعلی |
| او به مهمانی می‌رود. | او برادر من است. |
| بچه‌ها به مدرسه می‌رفتند. | بچه‌ها دانش‌آموز هستند. |
| مادرم بافتنی می‌بافت. | مادرم یک هنرمند است. |
| گنجشک آواز می‌خواند. | گنجشک رنگارنگ و خوش‌صدا بود. |
تا اینجا یاد گرفتیم تفاوت فاعل و نهاد چیست و نمونه‌هایی از آن‌ها را با هم مقایسه کردیم. در ادامه، روش تشخیص نهاد از فاعل و فرق نهاد فاعلی و غیر فاعلی را با هم بررسی می‌کنیم.
روش تشخیص نهاد از فاعل
برای تشخیص نهاد از فاعل باید دقت کنیم که اگر فعل جمله در آن جمله معنای انجام کاری می‌دهد، نهاد آن از نوع فاعل است. اما اگر فعل آن جمله، بر انجام هیچ کار و عملی دلالت نمی‌کند و فقط صفتی را به کسی یا چیزی نسبت می‌دهد، نهاد آن از نوع غیرفاعلی است. در ادامه، مراحل تشخیص این دو نقش دستوری را با چند مثال بررسی کرده‌ایم.
پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری نهاد، فیلم آموزش رایگان نهاد و گزاره در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.
جدول تشخیص نهاد از فاعل با مثال
در جدول زیر، مراحل تشخیص نهاد از فاعل را آورده‌ایم و آن‌ها را برای یک جمله نمونه انجام داده‌ایم.
پرستاران او را به اتاق عمل می‌بردند.
| مراحل | مثال |
| ۱. پیدا کردن فعل جمله | «می‌بردند» |
| ۲. بررسی معنای فعل در این جمله | دلالت بر انجام عمل «بردن» |
| ۳. معنای انجام یک کار و عمل = فاعل‌داشتن جمله | فعل «می‌بردند» در این جمله، معنای عمل خاص «بردن» می‌دهد پس نهاد این جمله، فاعل است. |
مثال ۱
در کادر زیر، جمله‌ای دیگر آورده‌ایم و مراحل تشخیص نهاد از فاعل را برای آن طی کرده‌ایم.
کودکان مهربان هستند.
| مراحل | مثال بالا |
| ۱. یافتن فعل جمله | «هستند» |
| ۲. بررسی معنای فعل در جمله | معنای انجام کاری نمی‌دهد. |
| ۳. معنای انجام یک عمل و کار = نهاد فاعلی | این فعل، فقط صفت «مهربان» را به «کودکان» نسبت داده بنابراین نهاد آن از نوع غیرفاعلی است. |
مثال ۲
در کادر زیر نیز جمله نمونه‌ی دیگری آورده‌ایم و مراحل تشخیص نوع نهاد آن را انجام داده‌ایم.
صورتش مانند گچ گردید.
| مراحل | در مثال |
| ۱. تشخیص فعل | «گردید» |
| ۲. یافتن معنای فعل | معنای «شد» می‌دهد |
| ۳. معنای انجام کاری خاص | عدم دلالت بر انجام عمل یا کاری و نهاد (صورتش) غیرفاعلی است. |
نکته: فعل‌های «گشت و گردید» امروزه و در زبان فارسی معیار امروز، معنای فعل «شد» نمی‌دهند و بر انجام عمل «چرخیدن و گشتن» دلالت می‌کنند.
یادگیری تفاوت فاعل و نهاد در فرادرس
تااینجا یاد گرفتیم تفاوت فاعل و نهاد چیست و آن‌ها را با مثال بررسی کردیم. نهاد و فاعل از مهم‌ترین نقش‌های دستوری زبان فارسی هستند. برای مثال، یکی از موارد اهمیت آن‌ها این است که فعل جمله باید از نظر شخص و شمار با نهاد و فاعل، مطابقت داشته باشد. همچنین وجود فاعل یا نهاد در فعل، به نوع فعل جمله بستگی دارد. اساساً در زبان فارسی، فعل می‌تواند اجزای جمله را تغییر بدهد. به همین دلیل در این بخش، برخی از فیلم‌های آموزشی فرادرس را آورده‌ایم که در یادگیری فاعل و نهاد، فعل و دیگر مباحث مربوط به آن‌ها، مفید هستند.
همچنین پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری کل مباحث درس ادبیات در دوره متوسطه، از مجموعه آموزش زیر استفاده کنید.
نهاد فاعلی و غیر فاعلی
نهاد فاعلی نهادی است که در جمله‌های دارای افعال خاص وجود دارد و انجام‌دهنده کار است. برای مثال، نهاد جمله «خواهرم به گیلان سفر کرده است.»، فاعلی است. اما نهاد غیر فاعلی در جمله‌های با افعال اسنادی وجود دارد و همان مسندالیه است. برای نمونه، نهاد در جمله «خواهرم سه سال از من بزرگ‌تر است.» غیرفاعلی و مسندالیه است. این تفاوت در نوع نهاد، به دلیل تفاوت در فعل این دو جمله است. در این بخش، فعل و دیگر اجزای جمله‌های دارای نهاد فاعلی و غیرفاعلی را با هم مقایسه می‌کنیم.
- نهاد فاعلی
- نهاد غیرفاعلی
در ادامه، اجزای جمله‌های دارای این دو نوع نهاد متفاوت را با مثال معرفی می‌کنیم. پیش از آن و برای شناخت انواع فعل از جمله فعل‌های اسنادی و غیراسنادی، می‌توانید فیلم آموزش رایگان فعل فارسی در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.
جدول تفاوت نهاد فاعلی و غیرفاعلی
در جدول زیر، فرق نهاد فاعلی و غیر فاعلی را توضیح داده‌ایم.
| نهاد فاعلی | نهاد غیرفاعلی |
| فاعل | مسندالیه |
| برای فعل خاص (معنای انجام کاری) | برای فعل اسنادی (بدون معنای انجام کار) |
| علی آمد. | علی مهربان بود. |
نهاد فاعلی
نهاد فاعلی در جمله‌ای وجود دارد که فعل آن معنای انجام کاری را بدهد. پس نهاد فاعلی انجام‌دهنده کاری خاص یعنی همان فعل جمله است. برای مثال اگر فعل جمله از مصدرهای «آمدن، ماندن، نوشتن، خوردن، پوشیدن» و هر فعل دیگری که بر انجام یک کار خاص دلالت می‌کند، ساخته شود، نهاد آن از نوع فاعلی است.
اجزای جمله دارای نهاد فاعلی
اگر نهاد جمله از نوع فاعلی باشد یعنی در آن جمله، فعل خاص وجود دارد و فعل خاص یا فقط به فاعل نیاز دارد یا علاوه بر فاعل، به اجزای دیگری مانند متمم، مفعول، تمیز یا ترکیبی از این‌ها نیاز دارد. در این بخش، با بررسی نمونه‌های جمله‌های دارای نهاد فاعلی با اجزای دیگر این جمله‌ها نیز آشنا می‌شویم.
مثال ۱
در کادر زیر یک جمله با فعل خاص آورده‌ایم و اجزای این جمله را در جدول پایین مشخص کرده‌ایم.
زمین به دور خود و خورشید می‌گردد.
| نهاد فاعلی | فعل خاص |
| زمین | می‌گردد |
نکته: عبارت «به دور خورشید» در جمله بالا، قید این جمله است. قیدها می‌توانند در هر نوع جمله‌ای با هر نوع فعل و نهاد وجود داشته باشند و به همین دلیل آن را در بررسی اجزای جمله، نادیده گرفتیم.
حالا که دانستیم تفاوت فاعل و نهاد چیست و نهاد فاعلی را نیز با مثال بررسی کردیم، در ادامه، نمونه‌های بیشتری از آن را می‌بینیم و سپس نهاد غیرفاعلی را با مثال توضیح میدهیم.
مثال ۲
جمله دیگری را در کادر پایین آورده‌ایم که نهاد آن، فاعلی است و اجزای آن را مشخص کرده‌ایم.
دانشمندان زیادی این دارو را با یکدیگر ساخته‌اند.
| نهاد فاعلی | مفعول | فعل خاص |
| دانشمندان زیادی | این دارو | ساخته‌اند |
مثال ۳
به مثال زیر توجه کنید که در آن علاوه بر فاعل و مفعول، متمم نیز وجود دارد.
من سؤال علمی خود را از تو می‌پرسم.
| فاعل | مفعول | متمم |
| من | سؤال علمی خود | تو |
نهاد غیر فاعلی
نهاد غیرفاعلی، همان مسندالیه است که فقط صفت یا حالتی را می‌پذیرد و انجام‌دهنده هیچ کار و عملی نیست. یعنی اگر فعل یک جمله، اسنادی باشد و بر انجام هیچ کاری دلالت نکند، نهاد آن جمله، غیرفاعلی یا همان مسندالیه است. در این بخش با اجزای جمله‌های اسنادی آشنا می‌شویم تا در شناخت نهاد از فاعل موفق باشیم.
اجزای جمله دارای نهاد غیرفاعلی
جمله‌های دارای نهاد غیرفاعلی، از مسندالیه (نهاد غیرفاعلی)، مسند و فعل اسنادی تشکیل می‌شوند. در این بخش این اجزا را با مثال توضیح میدهیم.
مثال ۱
در کادر پایین نمونه‌ای از جمله دارای نهاد غیرفاعلی را آورده‌ایم.
برادرزاده‌ات دوساله است؟
| نهاد غیرفاعلی | مسند | فعل اسنادی |
| برادرزاده‌ات | دوساله | است |
نکته: جمله موجود در مثال بالا، یک جمله پرسشی است یعنی مفهوم کلی و اصلی این جمله، بیان سؤال، درباره چیزی است. پس اهمیتی ندارد که با چه نوع جمله‌ای روبه‌رو هستیم.
مثال ۲
در کادر زیر، مثالی دیگر از جمله‌های اسنادی را آورده‌ایم و اجزای آن را مشخص کرده‌ایم.
پیرمرد همسایه، ورزشکار بوده است.
| نهاد غیرفاعلی | مسند | فعل اسنادی |
| پیرمرد همسایه | ورزشکار | بوده است |
نکته: فعل «است» در جمله بالا، فعل اصلی جمله نیست بلکه فعلی کمکی است. فعل‌های کمکی برای صرف فعل‌ها در زمان‌ها یا حالت‌های خاصی، استفاده می‌شوند. برای تشخیص اسنادی و غیراسنادی بودن فعل جمله باید به بخش اصلی فعل توجه کنیم نه فعل کمکی موجود در ساختار فعل.
تشخیص فعل اسنادی از غیراسنادی
مهم‌ترین نکته در شناسایی فاعل و نهاد، اسنادی یا غیراسنادی بودن فعل جمله است. در این بخش روش تشخیص فعل اسنادی و غیراسنادی را به طور کامل یاد می گیریم تا در شناخت نهاد از فاعل دچار اشتباه نشویم. معمولاً فعل‌هایی مانند «است، بود، شد، گشت، گردید و…» فعل اسنادی یا ربطی هستند اما لزوماً و در تمام جمله‌ها، اینطور نیست. پس باید نکته‌هایی را راجع به این افعال یاد بگیریم.
پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری مسند و فعل اسنادی، فیلم آموزش رایگان مسند و فعل اسنادی در زبان فارسی فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آرورده‌ایم.
| نکته‌های تشخیص فعل اسنادی و غیراسنادی | مثال |
| فعل‌های «گشت» و «گردید» در معنای «چرخیدن»: غیراسنادی | آن‌ها در زمین بازی می‌گشتند. |
| فعل «شد» به معنای «رفتن، گذشتن و…»: غیراسنادی | فرصت‌ها از دست شدند. (رفتند) |
| فعل‌های «است» و «بود» در معنای «قرار داشتن، وجود داشتن و حضور داشتن»: غیراسنادی | آن دفتر روی میز است. (وجود دارد) |
| فعل‌های «است، بود، شد» به عنوان فعل کمکی: غیراسنادی | ستاره‌های دنباله‌دار، دیده شده بودند. |
| فعل «کرد» قابل جایگزینی با دیگر فعل‌های اسنادی: اسنادی | او لباسش را آماده کرد. (ساخت) |
| فعل «است» به صورت چسبان: اسنادی | تو مهربانی. (مهربان هستی) |
در مطلب زیر از مجله فرادرس همه نکته‌های تشخیص فعل اسنادی از غیراسنادی را توضیح داده‌ایم.
اکنون که دانستیم تفاوت فاعل و نهاد چیست و فرق نهاد فاعلی و غیر فاعلی را بررسی کردیم، در ادامه مطلب با حذف نهاد و فاعل از جمله و روش شناسایی آن آشنا می‌شویم.
نهاد و فاعل حذف شده
ممکن است نهاد یا فاعل به قرینه لفظی یا معنوی از جمله حذف شوند ولی نهاد هیچ‌گاه به طور کامل از جمله حذف نمی‌شود. یعنی به دلیل تطابق فعل و نهاد، نهاد جمله‌ها همیشه قابل حدس است. زیرا نهاد و فعل باید از نظر شخص و شمار با هم تطابق داشته باشند. راه تطابق شخص و شمار نهاد با فاعل، شناسه موجود در ساختار فعل است. بنابراین همیشه می‌توانیم نهاد محذوف را از روی شناسه فعل، تشخیص دهیم. در این بخش، نمونه‌هایی از حذف نهاد و فاعل را بررسی می‌کنیم.
جدول شناسه های فعل
در جدول زیر، شناسه فعل‌های ماضی و مضارع را آورده‌ایم تا بتوانید نهاد آن‌ها را تشخیص دهید.
| شخص و شمار | شناسه فعل ماضی | شناسه فعل مضارع |
| اول شخص مفرد | ماندم | می‌مانم |
| دوم شخص مفرد | ماندی | می‌مانی |
| سوم شخص مفرد | ماند (بدون شناسه) | می‌ماند |
| اول شخص جمع | ماندیم | می‌مانیم |
| دوم شخص جمع | ماندید | می‌ماندید |
| سوم شخص جمع | ماندند | می‌مانند |
حذف نهاد و فاعل به قرینه لفظی
اگر نهاد فاعلی یا غیر فاعلی در یک جمله وجود نداشته باشد اما خود آن نهاد یا نشانه‌ای از آن در جمله‌های قبلی یا بعدی وجود داشته باشد، نهاد و فاعل به قرینه لفظی از جمله حذف شده‌اند. نمونه‌های از حذف انواع نهاد به قرینه لفظی را در جدول زیر بررسی کرده‌ایم.
| نوع نهاد | مثال حذف نهاد | قرینه نهاد حذف شده |
| فاعل | سهراب آمد اما چیزی نگفت. | «سهراب» در جمله اول |
| مسندالیه | سارا دختر خوبی است و دانش‌آموز است. | «سارا» در جمله اول |
حذف نهاد و فاعل به قرینه معنوی
اگر نهاد در جمله وجود نداشته باشد و در جمله‌های قبلی یا بعدی نیز نه خود آن نهاد و نه نشانه‌ای از آن، موجود نباشد، نهاد به قرینه معنوی از جمله حذف شده است. در این صورت، نهاد جمله را از روی شناسه آن، تشخیص میدهیم. در جدول زیر، نمونه‌هایی از حذف انواع نهاد به قرینه معنایی را آورده‌ایم.
| نوع نهاد | مثال حذف نهاد | شناسایی نهاد حذف‌شده |
| فاعل | کتاب‌ها را در قفسه می‌چیدند. | شناسه «-َند»: سوم شخص جمع (آن‌ها) |
| مسندالیه | رفت. | بدون شناسه: سوم شخص مفرد (او) |
نکته: فعل «رفت» در جدول بالا، شناسه ندارد اما همین شناسه نداشتن نیز، نشانه‌ای برای کشف نهاد حذف‌شده می‌دهد زیرا فقط فعل ماضی سوم شخص مفرد است شناسه نمی‌پذیرد.
نمونه سؤال تفاوت فاعل با نهاد
حالا که بررسی کردیم تفاوت فاعل و نهاد چیست و با نمونه‌های هرکدام از آن‌ها آشنا شدیم، می‌توانید در تمرین زیر شرکت کنید. برای انجام این تمرین، گزینه درست مورد نظر خود در هر سؤال را انتخاب کنید. سپس روی گزینه «مشاهده جواب» کلیک کنید تا پاسخ درست را مشاهده کنید. برای تماشای توضیحات سؤال‌های دارای جواب تشریحی نیز کافی است همین مراحل را انجام دهید. در پایان آزمون یعنی بعد از ثبت پاسخ همه پرسش‌ها و با زدن گزینه «دریافت جواب آزمون»، امتیاز نهایی خود را مشاهده خواهید کرد.
۱. کدام گزینه درباره تفاوت نهاد و فاعل درست است؟
نهاد و فاعل نقش‌های دستوری متفاوتی هستند که هیچ وجه اشتراکی ندارد.
نهاد در زبان فارسی همان فاعل در زبان عربی است و در دستور زبان فارسی، نقشی به نام فاعل وجود ندارد.
فاعل و نهاد تفاوتی ندارند و هر دو، نام‌های مختلف برای یک نقش دستوری هستند.
فاعل نوعی از نهاد است و نقش دستوری نهاد دارای انواع فاعلی و غیرفاعلی است.
۲. در کدام گزینه فاعل وجود دارد؟
احمد و سارا، خواهر و برادر هستند.
روزهای طلایی فوتبال در دهه‌های گذشته بود.
پدربزرگ دوستم در جوانی کل شهرهای ایران را دیده است.
همه این تلاش‌ها برای دستیابی تو به بهترین نتیجه هستند.
۳. کدام‌یک از گزینه‌های زیر دارای نهاد است؟
هوای تهران، اصفهان، تبریز و دیگر شهرهای صنعتی ایران، امروز و روز آینده، آلوده خواهد بود.
این درخت‌ها در جنگل‌های هیرکانی می‌رویند.
مادر و پدر سهراب، برای تربیت او زحمت زیادی کشیده بودند.
نهاد گزینه‌های این سؤال و نوع آن‌ها را در فهرست زیر مشخص کرده‌ایم.
- گزینه دوم: هوای تهران، اصفهان، تبریز و دیگر شهرهای صنعتی ایران
- گزینه سوم: این درخت‌ها
- گزینه چهارم: مادر و پدر سهراب
۴. در کدام گزینه نهاد فاعلی وجود دارد؟
روز گذشته در یکی از کتابفروشی‌های شهر، مجموعه کتاب‌های شاهنامه مناسب برای کودکان را دیدم.
او صاحب پنجاه درصد از سهام شرکت است.
به فرزندان خود بیاموزید که دیگران را آزار ندهند.
گزینه اول و سوم
نهاد گزینه‌های این پرسش را در فهرست زیر آورده‌ایم و نوع آن‌ها را نیز مشخص کرده‌ایم.
- گزینه اول: «من» محذوف: نهاد فاعلی برای فعل «دیدم»
- گزینه دوم: «او»: نهاد غیرفاعلی برای فعل «است»
- گزینه سوم: «شما» محذوف: نهاد فاعلی برای فعل «بیاموزید» / «آن‌ها» محذوف: نهاد فاعلی برای فعل «آزار ندهند»
۵. کدام گزینه درباره فرق فاعل و نهاد نادرست است؟
فاعل همیشه نهاد نیز است اما نهاد، همیشه فاعل نیست.
نهاد، کسی یا چیزی است که کاری را انجام می‌دهد یا حالت و صفتی را می‌پذیرد اما فاعل نوعی نهاد است که کاری را انجام می‌دهد.
اگر فعل جمله اسنادی باشد، نهاد آن جمله می‌تواند از نوع نهاد فاعلی باشد.
نهاد فاعلی در جمله‌هایی وجود دارد که فعل آن‌ها خاص باشد و معنای انجام کار خاصی را بدهد.
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
۶. نهاد غیرفاعلی در کدام گزینه وجود دارد؟
پنگوئن‌ها به شکل بامزه‌ای کنار هم راه می‌رفتند.
او در یکی از کشورهای مرکزی اروپا زندگی می‌کند.
همه ما در ایجاد این شرایط سهیم هستیم.
در زمین‌های کشاورزی، گیاه‌های زیادی را می‌بینیم که با ایجاد شرایطی خاص، روی زمین یا زیر زمین رشد می‌کنند.
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
۷. در کدام گزینه، هم نهاد و هم فاعل وجود دارد؟
نوروز یکی از قدیمی‌ترین رسم‌ها و جشن‌های باستانی ایرانی است.
دانش‌آموزان کلاس سوم مدرسه، برای اردو به سینما می‌روند.
کاغذ، خط‌کش، چسب و ماژیک از وسایل موردنیاز برای ساخت کاردستی‌های ساده هستند.
از گذشته تا کنون دادگاه محل رسیدگی به شکایت‌های قضایی بوده است.
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
۸. نهاد یا نهادهای موجود در بیت زیر، در کدام گزینه درست آمده است؟
نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت
به غمزه مسئله‌آموز صد مدرس شد
(حافظ)
نگار من: نهاد فاعلی برای فعل «نرفت» / مدرس: نهاد غیرفاعلی برای فعل «شد»
نگار من: نهاد فاعلی برای فعل «نرفت» / نگار من: نهاد فاعلی برای فعل «خط ننوشت» / «او» محذوف: نهاد غیرفاعلی برای فعل «شد»
نگار من: نهاد فاعلی برای فعل «نرفت» و فعل «خط ننوشت»
نگار من: نهاد فاعلی برای فعل «نرفت» و فعل «شد»
۹. در عبارت زیر چند نهاد وجود دارد و به ترتیب چه نوعی دارند؟
«گفت: «اندیشه مدارید که یکی منم در این میان که به تنها پنجاه مرد را جواب دهم و دیگر جوانان هم یاری کنند.»» (سعدی)
۳ نهاد / هر سه: نهاد غیرفاعلی
چهار نهاد / فاعلی، غیرفاعلی، فاعلی، فاعلی
چهار نهاد / هر چهار نهاد، فاعلی هستند.
پنج نهاد / فاعلی، فاعلی، غیرفاعلی، فاعلی، فاعلی
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
۱۰. در کدام گزینه، نهاد غیرفاعلی بیشتری وجود دارد؟
آمد بهار خرم با رنگ و بوی طیب
با صدهزار نزهت و آرایش عجیب
(رودکی)
سرش راست بر شد چو سرو بلند
به گفتار خوب و خرد کاربند
(فردوسی)
به حق نالم ز هجر دوست زارا
سحرگاهان چو بر گلبن هزارا
(رودکی)
چنین گفت ابلیس نیرنگ‌ساز
که شادان زی ای شاه گردن‌فراز
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
جدول خلاصه نکات فرق فاعل و نهاد
در این مطلب از مجله فرادرس یاد گرفتیم تفاوت فاعل و نهاد چیست و هرکدام را با مثال بررسی کردیم. همچنین با دیگر نوع نهاد یعنی مسندالیه نیز آشنا شدیم و تفاوت نهاد فاعلی و غیرفاعلی را بررسی کردیم. در پایان مطلب نیز پرسش‌هایی چهارگزینه‌ای طرح کردیم که با پاسخ دادن به آن‌ها میزان یادگیری خود را افزایش دهید. در جدول زیر، خلاصه‌ای از مهم‌ترین نکات بیان‌شده در این مطلب را آورده‌ایم. البته برای یادگیری کامل تفاوت این دو نقش دستوری، حتماً کل مطلب را مطالعه کنید.
| ۱. تفاوت فاعل و نهاد | فاعل نوعی از نهاد است. |
| ۲. نهاد | کسی یا چیزی در جمله که کاری انجام می‌دهد یا حالتی را می‌پذیرد. |
| ۳. فاعل | کسی یا چیزی در جمله که کاری انجام می‌دهد. |
| ۴. نهاد فاعلی | نهاد جمله‌های با فعل خاص (فعل دارای معنای انجام کار و عملی خاص مانند «خوردن و…») |
| ۵. نهاد غیر فاعلی | مسندالیه / نهاد جمله‌های دارای فعل اسنادی (افعال بدون معنای انجام کاری خاص) |
| ۶. شناسایی نهاد حذف‌شده | نهاد در هر شرایطی از روی شناسه فعل، قابل شناسایی است. |
source