در حالی که انگشت اتهام آلودگی هوا در این سال‌ها مازوت‌سوزی معرفی شده، اما کیفیت پایین خودروها و از رده خارج شدن اکثر آن‌ها در کشور مقصر است.

آلودگی هوا این روزها دیگر به یک بحران جدی برای شهروندان تبدیل شده است. هرچند دلایل مختلفی برای این مشکل ذکر می‌شود، از جمله استفاده از مازوت در نیروگاه‌ها، اما نگاهی عمیق‌تر به آمارها و داده‌ها نشان می‌دهد که خودروهای بی‌کیفیت و فرسوده عامل اصلی این معضل هستند. این خودروها نه‌تنها با مصرف بی‌رویه سوخت، کشور را با مشکل ناترازی انرژی مواجه کرده‌اند، بلکه سهم چشمگیری در تولید آلاینده‌های هوا دارند.

بر اساس آمارهای رسمی، میزان مصرف روزانه بنزین در کشور از سال ۱۳۹۰ تاکنون بیش از دو برابر شده است. در حالی که مصرف بنزین در آن سال‌ها حدود ۵۷ میلیون لیتر در روز بود، این رقم اکنون به بیش از ۱۲۰ میلیون لیتر رسیده است. نکته قابل توجه اینجاست که اگر کیفیت خودروهای داخلی به حد استانداردهای جهانی نزدیک بود، این میزان می‌توانست به نصف کاهش یابد.

برخی از خودروهای خارجی تنها ۳ تا ۴ لیتر بنزین در هر ۱۰۰ کیلومتر مصرف می‌کنند، در حالی که خودروهای داخلی معمولاً بین ۱۰ تا ۱۲ لیتر مصرف دارند. به عبارت دیگر، تولید خودروهای بی‌کیفیت داخلی نه‌تنها مصرف سوخت را افزایش داده بلکه مانع صادرات بنزین مازاد شده است.

فرسودگی خودروها؛ چالش بزرگی که دولت باید رفع کند!

علاوه بر مصرف بالای خودروهای جدید، ناوگان خودروهای فرسوده نیز یک مشکل اساسی است. آمارها نشان می‌دهد که تعداد خودروهای سواری در حال تردد در کشور حدود ۲۱ میلیون دستگاه است که از این میان حداقل ۲.۵ میلیون خودرو فرسوده محسوب می‌شوند. این خودروها به طور متوسط ۱۴.۳ درصد بیشتر از خودروهای غیرفرسوده بنزین مصرف می‌کنند.

اما ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود. ناوگان موتورسیکلت‌های فرسوده نیز وضعیت نگران‌کننده‌ای دارد. از مجموع ۱۲.۵ میلیون موتورسیکلت فعال در کشور، ۹۰ درصد آنها فرسوده هستند. این موتورسیکلت‌ها به دلیل تکنولوژی قدیمی، سهم بزرگی در تولید آلودگی هوا دارند.

بعضی از مسئولان به جای تمرکز بر بهبود کیفیت خودروها و نوسازی ناوگان فرسوده، ساخت پالایشگاه‌های جدید را راه‌حل بحران می‌دانند. اما تجربه نشان داده است که این راهکار نه‌تنها زمان‌بر است، بلکه مشکل را به شکل اساسی حل نمی‌کند. برای مثال، ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس، که یکی از کارآمدترین پالایشگاه‌های کشور است، ۱۲ سال طول کشید.

افزایش تولید بنزین بدون مدیریت مصرف، تنها به اسراف بیشتر منجر خواهد شد. در واقع، راه‌حل اصلی این بحران، توجه به کیفیت خودروهای داخلی و تسریع در اسقاط خودروهای فرسوده است.

آلودگی هوا؛ هزینه پنهان خودروهای بی‌کیفیت

آمارها نشان می‌دهد که منابع متحرک آلاینده مانند خودروها، موتورسیکلت‌ها و کامیون‌ها بیش از ۶۰ درصد ذرات معلق و ۸۲ درصد گازهای آلاینده را تولید می‌کنند. در تهران، سالانه ۷۰۱ هزار تن آلودگی تولید می‌شود که حدود ۵۷۸ هزار تن آن مستقیماً به وسایل نقلیه مربوط است.

بیشتر بخوانید:

خودروهای فرسوده و پرمصرف بلای جان ایران؛ مصرف بنزین داخلی ۳ برابر استاندارد جهانی

از طرفی، ناوگان حمل و نقل عمومی نیز وضعیت بهتری ندارد. ۸۲ درصد اتوبوس‌های درون‌شهری و ۵۷ درصد اتوبوس‌های برون‌شهری کشور فرسوده‌اند. این خودروها نه‌تنها مصرف سوخت بالایی دارند بلکه آلودگی شدیدی تولید می‌کنند.

برخی از کارشناسان معتقدند که نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی و افزایش کیفیت خودروهای داخلی می‌تواند به کاهش آلودگی و مصرف سوخت کمک کند. برای مثال، تنها تاکسی‌های فرسوده کشور سالانه ۷۲۰ میلیون لیتر بنزین اضافه مصرف می‌کنند. اگر این تاکسی‌ها نوسازی شوند، می‌توان میلیاردها تومان در هزینه سوخت صرفه‌جویی کرد.

چه باید کرد؟

مشکل آلودگی هوا و ناترازی سوخت در کشور ما بیش از هر چیزی به کیفیت پایین خودروهای داخلی و تردد خودروهای فرسوده مرتبط است. در حالی که استفاده از مازوت به‌عنوان سوخت در نیروگاه‌ها همواره مورد انتقاد قرار می‌گیرد، نمی‌توان سهم بالای خودروهای بی‌کیفیت در تولید آلودگی و افزایش مصرف سوخت را نادیده گرفت.

برای حل این بحران، باید سیاست‌گذاری‌های دقیقی در جهت بهبود کیفیت خودروهای داخلی، اسقاط خودروهای فرسوده و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی انجام شود. تنها در این صورت است که می‌توان به کاهش آلودگی هوا و بهینه‌سازی مصرف انرژی امیدوار بود.

در گجت نیوز بخوانید: