استعاره و تشبیه هر دو از آرایه‌های ادبی در زبان فارسی هستند و استعاره ریشه در تشبیه دارد. تشبیه از چهار رکن مشبه، مشبه‌به، وجه شبه و ادات تشبیه ساخته می‌شود و مشبه و مشبه‌به ارکان اصلی آن هستند. برای وجود آرایه تشبیه باید هم مشبه و هم مشبه به در شعر یا جمله وجود داشته باشد و اگر هرکدام از این دو رکن، موجود نباشند، آرایه استعاره خواهیم داشت. در این مطلب از مجله فرادرس، فرق استعاره و تشبیه را یاد می‌گیریم و با انواع و ارکان هرکدام از این آرایه‌ها نیز آشنا می‌شویم. در انتهای مطلب نیز پرسش‌هایی چهارگزینه‌ای قرار دادهایم که با استفاده از آن‌ها درباره تفاوت استعاره و تشبیه تمرین کنید و میزان یادگیری خود را بسنجید.
فرق استعاره و تشبیه
تفاوت استعاره و تشبیه این است که در آرایه تشبیه هم مشبه و هم مشبه‌به وجود دارد اما برای وجود آرایه استعاره باید فقط یکی از ارکان مشبه یا مشبه‌به موجود باشد. منظور از تشبیه این است که دو چیز را به هم شباهت دهیم. برای مثال در ترکیب «چشم نرگس»، چشم (مشبه) به نرگس (مشبه‌به) تشبیه شده است. اما در ترکیب «نرگس اشک‌ریز» آرایه استعاره وجود دارد زیرا نرگس به چشم تشبیه شده است اما چشم در این ترکیب وجود ندارد. پس می‌توانیم تفاوت استعاره و تشبیه را در جدول زیر مشاهده کنیم.
| تشبیه | استعاره |
| وجود مشبه و مشبه‌به | یا مشبه یا مشبه‌به وجود دارد. |
پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری آرایه‌های تشبیه و استعاره و تفاوت آن‌ها، فیلم آموزش رایگان آرایه‌های ادبی در فرادرس را تماشا کنید. در کادر زیر، لینک این آموزش را آورده‌ایم.
مثال برای تشبیه و استعاره
در این بخش، نمونه‌هایی از آرایه تشبیه و استعاره را با هم مقایسه کرده‌ایم تا بهتر درک کنید که فرق استعاره و تشبیه چیست و هرکدام چه ارکانی دارند.
| تشبیه | استعاره |
| دل چون سنگ تو مهربان نشد. | سنگ در سینه‌ات نمی‌تپد. |
| روی همچون ماهت را دیدم. | ماه را در آینه ببین. |
| قد یار من مانند سرو است. | سرو به خانه‌ام آمد. |
روش تشخیص استعاره و تشبیه
در این بخش، روش تشخیص تشبیه و استعاره را با مثال معرفی می‌کنیم تا بهتر بتوانید این دو آرایه را از یکدیگر تشخیص دهید. به طور کلی اگر بتوانیم هم مشبه و هم مشبه‌به را در بیت یا جمله پیدا کنیم، آرایه موجود، تشبیه است. اما اگر وجود شباهت را تشخیص دهیم اما فقط یکی از دو رکن مشبه یا مشبه‌به را در جمله یا بیت پیدا کنیم، آرایه استعاره وجود دارد. در ادامه با تفاوت اضافه تشبیهی و اضافه استعاری آشنا می‌شویم و نمونه‌هایی از این دو آرایه را در بیت‌های مثال، مشخص می‌کنیم.
فرق اضافه تشبیهی و اضافه استعاری
اگر مشبه و مشبه‌به با کسره به هم اضافه شوند و یک ترکیب بسازند، اضافه تشبیهی وجود دارد. برای مثال، ترکیب «دام عشق» اضافه‌ای تشبیهی است و «عشق (مشبه)» به «دام (مشبه‌به)» مانند شده است.
اضافه استعاری نیز نوعی از آرایه استعاره است که مشبه به یکی از ویژگی‌های مشبه‌به اضافه می‌شود. مانند «دست روزگار» که یک اضافه استعاری است و در آن، «روزگار» به «انسان دارای دست» تشبیه شده است. در جدول زیر، نمونه‌ای دیگر از این دو نوع ترکیب را با هم مقایسه کرده‌ایم و در ادامه، نمونه‌های دیگری از استعاره و تشخیص را بررسی می‌کنیم.
| اضافه تشبیهی | اضافه استعاری |
| سفره آسمان (مشبه‌به / مشبه) | دامن آسمان (تشبیه آسمان (مشبه) به انسان دارای دامن) |
مثال ۱
در بیت زیر، «مرگ» به انسانی تشبیه شده که دارای دست است. پس مشبه این تشبیه، «مرگ» و مشبه‌به آن «انسان» است. فقط مشبه این آرایه تشبیه در بیت وجود دارد. پس نوع آرایه موجود در این بیت، استعاره است.
آنگه که صحن معرکه دریای خون شود
در دست مرگ، جان دلیران زبون شود
(وطواط)
اما در بیت زیر، شاعر «مرگ» را به «خواب» شبیه دانسته است. پس مشبه این تشبیه، «مرگ» و مشبه‌به آن، «خواب» است. چون هر دو رکن اصلی تشبیه در این بیت وجود دارند، آرایه این بیت، تشبیه است.
ز خواب مرگ چون نبود مرا امید بیداری
که من در روزگار زندگانی خواب خود کردم
(صائب تبریزی)
مثال ۲
در عبارت زیر، «قلم» به انسانی تشبیه شده که دارای توانایی قدم برداشتن است. پس مشبه (قلم) وجود دارد اما مشبه‌به (انسان) در این عبارت موجود نیست و فقط یکی از ویژگی‌های آن یعنی «قدم برداشتن» در اینجا آمده است. بنابراین آرایه موجود در عبارت زیر، استعاره است.
می‌گفت: «قلم نویسنده نباید در راه منفعت قدم بردارد.»
اما در مثال زیر، «قلم» را به «سلاح» مانند کرده‌ایم پس هم مشبه (قلم) و هم مشبه‌به (سلاح) در این عبارت وجود دارند و نوع آرایه آن، تشبیه است.
قلم سلاح نویسنده در برابر مفاسد اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است.
تا اینجا فرق استعاره و تشبیه را بررسی کردیم و در ادامه با هرکدام از این دو آرایه و انواع آن‌ها آشنا می‌شویم تا تفاوت استعاره و تشبیه را بیشتر درک کنیم.
یادگیری تفاوت استعاره و تشبیه در فرادرس
تا اینجا یاد گرفتیم فرق استعاره و تشبیه چیست و نمونه‌هایی از این دو آرایه را نیز بررسی کردیم. در زبان فارسی آرایه‌های زیادی وجود دارند که شاعر یا نویسنده از آن‌ها برای افزایش زیبایی لفظی یا معنایی سخن خود استفاده می‌کنند. ازآنجاکه برخی از این آرایه‌ها با هم شباهت دارند، ممکن است که در تشخیص آن‌ها از یکدیگر دچار اشتباه شویم. برای جلوگیری از این اشتباه، باید هرکدام از آرایه‌های ادبی را به خوبی یاد بگیریم. به همین دلیل در این بخش، برخی از فیلم‌های آموزشی فرادرس را آورده‌ایم که برای یادگیری صنایع ادبی، مفید هستند.
همچنین برای یادگیری کل مباحث درس ادبیات در دوره متوسطه، می توانید مجموعه آموزش زیر را مشاهده کنید.
آرایه تشبیه
تا اینجا فرق استعاره و تشبیه را شناختیم و در این بخش، آرایه تشبیه را بررسی می‌کنیم. هرگاه شاعر چیزی را به چیز دیگری مانند کند، آرایه تشبیه ساخته است. برای مثال در جمله «لب چون لعل تو را دیدم.»، ما «لب» را به «لعل» تشبیه کرده‌ایم. هر تشبیه دارای چهار رکن است که وجود برخی از آن‌ها الزامی است و وجود برخی دیگر ضرورت ندارد. در ادامه با ارکان تشبیه و با انواع این آرایه آشنا می‌شویم.
پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری آرایه تشبیه و تشخیص آن، فیلم آموزش پیدا کردن آرایه تشبیه در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.
ارکان آرایه تشبیه
هر تشبیه دارای ۴ رکن مشبه، مشبه‌به، وجه شبه و ادات تشبیه است که آن‌ها را برای مثال زیر مشخص کرده‌ایم.
چون پیاله دلم از توبه که کردم بشکست
همچو لاله جگرم بی می و خمخانه بسوخت
(حافظ)
| ارکان تشبیه | توضیح | مثال |
| مشبه | چیزی که آن را به چیز دیگری تشبیه می‌کنیم. | دلم |
| مشبه‌به | مشبه را به آن مانند می‌کنیم. | پیاله |
| وجه شبه | وجه اشتراک میان مشبه و مشبه‌به | بشکست |
| ادات شبه | واژه‌هایی مانند «مثل، چون، مانند و…» | چون |
نکته: وجود دو رکن اصلی «مشبه» و «مشبه‌به» برای ساخت آرایه تشبیه، الزامی است اما وجود دو رکن دیگر، یعنی وجه شبه و ادات شبه لازم نیست و حتی نبود آن‌ها، ارزش ادبی تشبیه را بالاتر می‌برد.
مثال ۱
در جدول پایین، ارکان تشبیه موجود در بیت زیر را مشخص کرده‌ایم.
جانی است چون شعله ولی دودش ز نورش بیشتر
چون دود از حد بگذرد در خانه ننماید ضیا
(مولانا)
| ارکان تشبیه | در مثال |
| مشبه | جان |
| مشبه‌به | شعله |
| وجه شبه | داشتن «دود» و «نور» |
| ادات تشبیه | چون |
مثال ۲
ارکان تشبیه موجود در بیت زیر را نیز می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید.
اکنون که گل سعادتت پربار است
دست تو ز جام می چرا بیکار است
(خیام)
| ارکان تشبیه | در مثال |
| مشبه | سعادت |
| مشبه‌به | گل |
| وجه شبه | «پر بار» بودن |
| ادات تشبیه | است |
مثال ۳
در کادر زیر، نمونه‌ای از آرایه تشبیه را آورده‌ایم که فقط دو رکن اصلی این آرایه یعنی مشبه و مشبه‌به آن در جمله وجود دارند.
چو آن نگار پدید آمد از میان سپاه
به زلف و روی و لب لعل آن نگار نگر
(امیر معزی)
| ارکان تشبیه | در مثال |
| مشبه | لب |
| مشبه‌به | لعل |
انواع تشبیه
در جدول زیر، انواع تشبیه را آورده‌ایم و برای هرکدام، توضیحی کوتاه و نمونه‌ای نیز قرار دادهایم.
| انواع تشبیه | توضیح | مثال |
| مرسل | همراه با ادات تشبیه | موهایش مانند موج پریشان بود. |
| موکد | بدون ادات تشبیه | سرم به ویرانی بم است. |
| بلیغ | بدون وجه شبه و ادات تشبیه | راز عشق |
| بلیغ اسنادی: ایجاد ارتباط بین مشبه‌به و مشبه با افعال اسنادی | عشق، راز است. | |
| مفرد | تشبیه کردن واژه‌ی به واژه دیگر | مرگ، گرگی درنده است. |
| مرکب | تشبیه کردن گروهی از واژه‌ها به گروهی دیگر از واژه‌ها | شمشیر در نیام مانند شیر خفته در قفس است. |
در مطلب زیر از مجله فرادرس، آرایه تشبیه را بررسی کرده‌ایم و انواع آن را با مثال‌های مختلف توضیح دادهایم.
حالا که فرق استعاره و تشبیه را بررسی کردیم و با آرایه تشبیه و انواع آن آشنا شدیم، در ادامه به بررسی آرایه استعاره و انواع آن می‌پردازیم تا تفاوت استعاره و تشبیه را بهتر درک کنید.
آرایه استعاره
تا اینجا فرق استعاره و تشبیه را شناختیم و انواع تشبیه را یاد گرفتیم. در این بخش نیز با آرایه استعاره آشنا می‌شویم. اگر یکی از ارکان اصلی آرایه تشبیه، یعنی مشبه و مشبه‌به در کلام وجود نداشته باشد، شاهد آرایه استعاره خواهیم بود. برای مثال، «نرگس خواب‌آلوده‌ات» در جمله «نرگس خواب‌آلوده‌ات را دیدم.» استعاره از «چشم» است. آرایه استعاره بر اساس وجود و عدم وجود مشبه و مشبه‌به به انواعی تقسیم می‌شود که آن‌ها را در ادامه و با مثال معرفی می‌کنیم.
پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری آرایه استعاره و تشخیص آن، فیلم آموزش آرایه استعاره و روش تشخیص آن در فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر پایین آورده‌ایم.
جدول انواع آرایه استعاره
در جدول زیر، انواع آرایه استعاره را توضیح دادهایم و برای هریک، مثالی نیز آورده‌ایم.
| انواع استعاره | توضیح | مثال |
| مصرحه | فقط مشبه‌به وجود دارد. | برآهیخت جنگی نهنگ از نیام بغرید چون رعد و برگفت نام (فردوسی) نهنگ: استعاره از شمشیر |
| مکنیه | فقط مشبه وجود دارد. | ما که نتوانیم جان در بردن از چنگال مرگ کشته آن خوشتر که از شمشیر ابرویی شویم (بلند اقبال) مرگ: استعاره از حیوانی درنده |
مثال اول استعاره
واژه «نرگس» در بیت زیر، استعاره از «چشم» است. پس چشم به نرگس تشبیه شده اما خود چشم (مشبه) در این بیت نیامده است و فقط مشبه‌به آن در سخن وجود دارد. بنابراین، استعاره این بیت، از نوع مصرحه است.
نرگس مست نواز‌ش‌کن مردم‌دارش
خون عاشق به قدح گر بخورد نوشش باد
(حافظ)
مثال دوم استعاره
در سطرهای زیر، هم «گیاهان» و هم «نور» دارای آرایه استعاره هستند.
خوشا به حال گیاهان که عاشق نورند
و دست منبسط نور روی شانه آن‌ها است.
(سهراب سپهری)
| استعاره‌ها | توضیح |
| گیاهان استعاره از انسان‌ها هستند. | «عاشق بودن» و «شانه داشتن» از صفات انسان است نه گیاه. |
| نور استعاره از انسان است. | «دست داشتن» ویژگی حیوانات است نه نور. |
نکته: هرگاه در استعاره‌های مکنیه، صفتی انسانی را به غیرانسان نسبت بدهیم، در واقع مشبه غیرجاندار را با ویژگی انسانی بیاوریم، آرایه تشخیص یا جان‌بخشی به اشیاء نیز در سخن وجود دارد.
استعاره های پرکاربرد در ادبیات فارسی
در جدول زیر، استعاره‌های پرکاربرد در ادبیات فارسی را آورده‌ایم تا بهتر بتوانید آن‌ها را در اشعار و متن‌های ادبی تشخیص بدهید واز این طریق، در شناسایی تفاوت استعاره و تشبیه، موفق باشید.
| واژه یا عبارت | معنای استعاری |
| نرگس | استعاره از چشم |
| گل (انواع آن) | استعاره از چهره یار |
| نگار | استعاره از یار |
| فندق | استعاره از ناخن |
| ماه / خورشید | استعاره از چهره یار |
| آتش | استعاره از عشق و هیجان |
| حجاب | استعاره از جسم انسان |
| چرخِ فلک | استعاره از روزگار |
| جیحون (یا نام رود دیگری) | استعاره از اشک |
نمونه سؤال فرق استعاره و تشبیه
حالا که تفاوت استعاره و تشبیه را یاد گرفتید، می‌توانید در تمرین زیر شرکت کنید. برای انجام این تمرین، باید گزینه درست مورد نظر خود در هر سؤال را انتخاب کنید سپس گزینه «مشاهده جواب» را بزنید تا پاسخ درست را مشاهده کنید. برای تماشای توضیحاتِ سؤال‌های دارای پاسخ تشریحی نیز، کافی است همین مراحل گفته‌شده را انجام دهید. با ثبت هر جواب درست، یک امتیاز دریافت می‌کنید و امتیاز نهایی خود را در پایان تمرین یعنی بعد از پاسخ دادن به همه پرسش‌ها و با زدن گزینه «دریافت جواب آزمون»، خواهید دید.
۱. فرق استعاره و تشبیه چیست؟
استعاره آرایه‌ای ادبی است اما تشبیه آرایه محسوب نمی‌شود.
استعاره یکی از انواع آرایه تشبیه محسوب می‌شود.
آرایه تشبیه یکی از انواع آرایه استعاره است.
هر دو، آرایه ادبی هستند و استعاره، ریشه در تشبیه دارد.
۲. درباره تفاوت استعاره و تشبیه کدام گزینه نادرست است؟
برای ساخت آرایه تشبیه نیاز به وجود دو رکن اصلی تشبیه یعنی مشبه و مشبه‌به داریم.
هر دو آرایه تشبیه و استعاره از صنایع ادبی معنایی هستند.
برای ایجاد آرایه تشبیه باید فقط یکی از رکن‌های مشبه و مشبه‌به در جمله یا بیت وجود داشته باشد.
آرایه تشبیه دارای چهار رکن مشبه، مشبه‌به، وجه شبه و ادات تشبیه است.
۳. در کدام گزینه تشبیه وجود دارد؟
هزار جهد بکردم که یار من باشی
مرادبخش دل بی‌قرار من باشی
(حافظ)
سیل سیاه شب برد هرجا که عقل است و خرد
زان سیلشان کی واخرد جز مشتری هل اتی
(مولانا)
برآمد به سنگ گران، سنگ خرد
همان و همین سنگ بشکست گرد
(فردوسی)
می خوردن و شاد بودن آیین من است
فارغ بودن ز کفر و دین دین من است
(خیام)
در مصرع اول بیت دوم این سؤال یعنی در ترکیب «سیل سیاه شب»، تشبیه وجود دارد زیرا «شب» به «سیل» تشبیه شده است. پس این عبارت، اضافه تشبیهی است.
۴. در کدام گزینه تشبیه وجود ندارد؟
دوست دارم که بپوشی رخ همچون قمرت
تا چو خورشید نبینند به هر بام و برت
(سعدی)
گفتم به عروس دهر کابین تو چیست؟
گفتا دل خرم تو کابین من است
(خیام)
زمانه اسب و تو رایض، به رای خویشت باز
زمانه گوی و تو چوگان، به رای خویشت باز
(رودکی)
به گیتی درون جانور گونه‌گون
بسند از گمان وز شمردن فزون
(اسدی توسی)
تشبیه‌های موجود در گزینه‌های اول تا سوم این سؤال را در فهرست زیر آورده‌ایم.
- گزینه اول: در مصرع اول، «رخ» به «قمر» تشبیه شده است. / در مصرع دوم، «تو (ت در برت)» به «خورشید» تشبیه شده است.
- گزینه دوم: مصرع اول: تشبیه «دهر (روزگار)» به «عروس» / مصرع دوم: تشبیه «دل خرم تو» به «کابین من»
- گزینه سوم: مصرع اول: تشبیه «زمانه» به «اسب» و تشبیه «تو» به «رایض» / مصرع دوم: تشبیه «زمانه» به «گوی» و تشبیه «تو» به «چوگان»
۵. ارکان تشبیه موجود در بیت زیر در کدام گزینه درست نوشته شده است؟
به حشوی چندم آتش برمیفروز
که من خود چون چراغم خویشتن‌سوز
(نظامی)
مشبه: من / مشبه‌به: چراغ / وجه شبه: خویشتن سوز / ادات تشبیه: چون
مشبه: من / مشبه‌به: خود / وجه شبه: چراغ / ادات تشبیه: چون
مشبه: من / مشبه‌به: خود / وجه شبه: چون / ادات تشبیه: خویشتن‌سوز
مشبه: من خود / مشبه‌به: چراغم / وجه شبه: آتش / ادات تشبیه: «م» موجود در «چراغم»
۶. مشبه و مشبه‌به کدام‌یک از گزینه‌های زیر، نادرست است؟
زنی کاو شانه و آیینه بفکند
ز سختی شد به کوه و بیشه مانند
(نظامی)
مشبه: زنی / مشبه‌به: کوه و بیشه
لاله میان کشت بخندد همی ز دور
چون پنجه عروس به حنا شده خضیب
(رودکی)
مشبه: لاله / مشبه‌به: پنجه عروس خضیب‌شده به حنا
دارم شبی چون موی تو، بی روی تو ای گل
کرده پریشانم پریشان موی تو ای گل
(رهی معیری)
مشبه: موی تو / مشبه‌به: گل
دارم دلی همچون جهان تا می‌کشد کوه گران
من که کشم که کی کشم زین کاهدان واخر مرا
(مولانا)
مشبه: دلی / مشبه‌به: جهان
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
۷. در کدام گزینه استعاره وجود دارد؟
مرا که گنج غمت هست در خرابه دل
چرا به آبی در می سرزنش کنی چو درم
(خواجوی کرمانی)
صرصر هجر تو ای سرو بلند
ریشه عمر من از بیخ بکند
(رودکی)
گذر کرد از آن پس به کشتی بر آب
ز کشور به کشور گرفتی شتاب
(فردوسی)
دوست می‌دارم من این نالیدن دلسوز را
تا به هر نوعی که باشد بگذرانم روز را
(سعدی)
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
۸. در کدام گزینه استعاره وجود ندارد؟
ای روی تو چو روز دلیل موحدان
وی موی تو چنان چو شب ملحد از لحد
(رودکی)
سپهبد چنین گفت با ماه‌روی
که ای سرو سیمین‌بر و رنگ بوی
(فردوسی)
میان باغ و ابر اندر خلافی هست پنداری
که روی باغ خندان شد چو چشم ابر گریان شد
(امیر معزی)
پس آن دختران جهاندار جم
به نرگس گل سرخ را داده نم
(فردوسی)
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
۹. کدام گزینه درباره استعاره موجود در بیت زیر درست است؟
نهان گشته بود از بد اژدها
نیامد به فرجام هم از او رها
(فردوسی)
در این بیت، استعاره‌ای وجود ندارد.
استعاره این بیت، از نوع مکنیه یا پنهان است.
در استعاره موجود در این بیت، فقط مشبه‌به وجود دارد.
تنها رکن تشبیه موجود در این استعاره، مشبه است.
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
۱۰. در کدام گزینه استعاره مکنیه وجود دارد؟
ور نبودی کوکبش در زیر لب
مونسم تا روز کوکب نیستی
(دقیقی)
مرا در خانه سروی هست کاندر سایه قدش
فراغ از سرو بستانی و شمشاد چمن دارم
(حافظ)
«یکی از شعرا پیش امیر دزدان رفت و ثنایی بر او بگفت. فرمود تا جامه از او برکنند و از ده به در کنند.» (سعدی)
«و گفت به صحرا شدم عشق باریده بود و زمین تر شده بود چنانکه پای مرد به گلزار فرو شود، پای من به عشق فرو می‌شد.» (عطار)
مشاهده پاسخ تشریحی برخی از سوالات، نیاز به عضویت در مجله فرادرس و ورود به آن دارد.
جدول خلاصه نکات تفاوت استعاره و تشبیه
در این مطلب از مجله فرادرس، فرق استعاره و تشبیه را یاد گرفتیم. همچنین با ارکان آرایه تشبیه آشنا شدیم و انواع این آرایه را شناختیم. انواع آرایه استعاره را نیز با مثال معرفی کردیم. در انتهای مطلب نیز پرسش هایی چهارگزینه‌ای طرح کرده‌ایم تا با پاسخ دادن به آن‌ها تمرین کنید و میزان یادیگری خود را نیز بسنجید. در جدول زیر، مهم‌ترین نکته‌های بیان‌شده در این مطلب را آورده‌ایم اما برای یادگیری درست این مبحث حتماً کل مطلب را مطالعه کنید.
| تشبیه | مانند کردن چیزی به چیز دیگر |
| استعاره | به کار رفتن چیزی در معنای غیرواقعی خود در سخن |
| تفاوت تشبیه و استعاره | تشبیه: وجود هر دو رکن مشبه و مشبه‌به / استعاره: وجود فقط یکی از دو رکن مشبه و مشبه‌به |
| ارکان تشبیه | مشبه: چیزی که آن را به چیز دیگری مانند می‌کنیم. |
| مشبه‌به: چیزی که مشبه را به آن شبیه می‌دانیم. | |
| وجه شبه: وجه اشتراک میان مشبه و مشبه‌به و علت ایجاد شباهت بین آن‌ها | |
| ادات تشبیه: واژه‌هایی مانند «چون، مثل، همانند، فعل‌های اسنادی (است، بود، شد) و…» | |
| مثال تشبیه | رخ خوب تو ناموس قمر برد لب لعل تو بازار شکر برد (جمال‌الدین عبد‌الرزاق) |
| مثال استعاره | چشم تو که فتنه جهان خیزد از او لعل تو که آب خضر می‌ریزد از او (دقیقی) |
source