15 شهریور 1403 ساعت 09:56
ظاهرا مردم مصر باستان از نظر علمی بسیار پیشرفته‌تر از آنچه فکر می‌کردیم بوده‌اند. باستان شناسان اخیرا موفق شده‌اند بقایای یک رصدخانه شگفت‌انگیز از دوران مصر باستان را کشف کنند.
در طول دو قرن اخیر کارشناسان باستان شناسی توجه ویژه‌ای به تمدن مصر باستان داشته‌اند. همین نیز سبب شده که اسرار زیادی در رابطه با اهرام مصر، فرعون‌ها، مومیایی‌ها و فرهنگ غنی تمدن رود نیل آشکار شود. حتی مشخص شد که پزشکان مصر باستان توانسته بودند بیماری سرطان را تشخیص داده و برای درمان آن تلاش کنند. اکنون نیز شاهد یک جنبه شگفت‌انگیز دیگر از این تمدن باستانی هستیم. ظاهرا در مصر باستان با رصدخانه حرکت ستاره‌ها و خورشید را بررسی می‌کردند.
رصدخانه مصر باستان اوج پیشرفت فرعون‌ها را نشان می‌دهد
وزارت گردشگری و آثار باستانی مصر ادعا می‌کند که این رصدخانه در نوع خود بی‌نظیر است. البته تیم باستان‌شناسان مصری سه سال پیش موفق شده بود باقیمانده‌های یک بنای باستانی متعلق به قرن ششم پیش از میلاد را کشف کند، اما آنها در رابطه با ماهیت بنا اطمینان نداشتند. هرچند حالا می‌توان با قطعیت گفت که در شهر بوتو مصر باستان یک رصدخانه حیرت‌انگیز وجود داشته است.
بنای رصدخانه به‌شکل L است و با استفاده از آجرهای گلی ساخته شده است. همچنین این رصدخانه مساحتی بالغ بر ۸۵۰ متر مربع را پوشش می‌دهد و ورودی آن به‌سمت شرق قرار دارد. یک نقطه خاص نیز برای یکی از کاهنان معبد آمون در نظر گرفته شده بود تا فرد حرکت خورشید و ستاره‌ها را بررسی کند. کسی که در این جایگاه قرار می‌گرفت نگهبان آسمان نامیده می‌شد و هنوز هم تصویری از این فرد در بنای رصدخانه دیده می‌شود.
این تصویر به‌خوبی می‌تواند ارتباط بین کیهان و تمدن مصر باستان را نشان دهد. طبیعتا رصدخانه مصر باستان نمی‌توانسته همچون رصدخانه‌های امروزی به بررسی اجرام آسمانی بپردازد. هدف آنها از بررسی خورشید و ستاره‌ها نیز کاملا فرق داشته است. چراکه آنها دید کاملا متفاوتی به جهان هستی و کره زمین داشتند. هرچند تلاش یک تمدن باستانی برای قدم نهادن در دنیاهای ناشناخته و درک محیط اطراف قابل تحسین است.
کشف نشانه‌های آشکار کننده ماهیت بنا
جالب اینجاست که تیم پژوهشی نیز ابتدا باور نمی‌کردند در مصر باستان رصدخانه وجود داشته باشد. به همین‌خاطر تصور می‌کردند با یک معبد طرف هستند. هرچند هرچه کاوش‌ها پیش رفت، نشانه‌های قوی‌تری آشکار شدند. مخصوصا اینکه درون بنای باستانی مملو از نمادها و آثاری بود که به زمان و نجوم مرتبط بودند. هرچند کشف یک ساعت خورشیدی بسیار بزرگ در کنار نوشته‌های متعدد بود که فرضیه رصدخانه را فوق‌العاده تقویت کردند.
در بخش شمالی رصدخانه یک ساعت خورشیدی سنگی وجود داشت که می‌توانست با استفاده از سایه خورشید زمان طلوع، غروب و ساعت ۱۲ ظهر را نشان دهد. روش کار ساعت بسیار ساده بود؛ اما دید عمیق تمدن مصر باستان به جهان اطراف را نشان می‌داد. علاوه بر این ساعت، دانشمندان یک ابزار اندازه‌گیری زمان دیگر به‌نام مرخت را نیز کشف کردند که به قرن ششم پیش از میلاد تعلق دارد.
یافته‌های جدید تکنیک‌های نجومی مورد استفاده توسط مردم مصر باستان را نشان می‌دهند. از این تکنیک‌ها برای تنظیم تقویم خورشیدی و مشخص کردن تاریخ رویدادهای مهم استفاده می‌شد. متون باستانی نشان می‌دهند که تاریخ مراسمات و آیین‌های مذهبی، تا‌جگذاری فرعون‌ها و آغاز سال کشاورزی اهمیت بالایی برای مردم مصر داشتند.
نقش حرکت اجرام نجومی در تمدن رود نیل
در یکی از دیوارهای رصدخانه مصر باستان نیز دانشمندان سنگی را یافتند که در آن مطالبی در رابطه با زمان طلوع و غروب آفتاب در سه فصل مختلف نوشته شده بود. در فرهنگ مصر باستان تصور می‌کردند که آسمان و زمین دو سطح مختلف هستند. آنها هرچه که در آسمان می‌دیدند را روی یک بخش مسطح تصور می‌کردند. زمین نیز وضعیتی مشابه داشت.
ارتباط بین این دو سطح نیز سبب می‌شد که رخدادهایی همچون وقوع سیل در رود نیل یا زمان کاشت و برداشت محصولات کشاورزی علامت‌گذاری شوند. هرچند که پیشتر دانشمندان هرگز موفق نشده بودند سنگ‌نوشته‌ای را در این رابطه پیدا کنند. همچنین یافته‌های جدید نشان می‌دهند که مردم مصر باستان دید عمیقی نسبت به تغییرات فصلی و تغییر طول روز داشته‌اند.
از دیگر نشانه‌هایی که ماهیت رصدخانه مصر باستان را برای کاوشگران آشکار کرد ستون‌های موجود در بخش ورودی بودند. به‌طورکلی در بناهای مختلف متعلق به مصر باستان همیشه ستون‌های نمادین در بخش انتهایی سالن قرار می‌گیرند. همین نیز باعث شد که دانشمندان مطمئن شوند با یک معبد طرف نیستند. به‌باور دانشمندان این ستون‌های سه‌گانه نشانگر باور مردم مصر باستان به بخش‌های مختلف زمان (فصل‌ها، ماه‌ها و هفته‌ها) هستند.
علاوه بر این موارد، رصدخانه مصر باستان دارای دو ورودی مختلف بود که روبروی یکدیگر قرار داشتند. یک برج نیز بین این دو ورودی قرار گرفته بود که به نگهبان آسمان اجازه می‌داد به بررسی و مشاهده صور فلکی بپردازد. کاوش‌های بیشتر در این منطقه باعث شد که دانشمندان مجسمه‌ای از خدای حوروس با سر شاهین را پیدا کنند. این مجسمه سیستم جهان‌بینی مردم این منطقه را نشان می‌دهد و عموما با خورشید و ماه ارتباط دارد.
در گذشته مردم مصر باستان خدایان بسیار زیادی را پرستش می‌کردند، ولی در منطقه رصدخانه مجسمه‌های مربوط به حوروس و وادجت کشف شده است. بررسی متون باستانی نشان می‌دهد که شهر بوتو به ایزدبانو وادجت تعلق داشته است. خدایی به‌شکل مار که معمولا از فرعون حفاظت می‌کرد. همچنین باستان‌شناسان موفق شدند در رصدخانه یک مجسمه گرانیتی از پسامتیک یکم (دومین فرعون از دودمان بیست‌و‌ششم مصر) و یک مجسمه برنزی از ازیریس (خدای جهان زیرین) را پیدا کنند.
در کنار این مجسمه‌ها ظروف سفالی متعددی قرار داشتند که عموما برای مراسم مذهبی استفاده می‌شدند. بدین‌ترتیب می‌توان گفت که این رصدخانه هیجان‌انگیز هم جایگاه علمی و هم جایگاه مذهبی مهمی در فرهنگ مصر باستان داشته است.
source