The International Affairs در ماه ژوئیه ۲۰۲۴، گفت که با توجه به جنگ روسیه در اوکراین، «بازدارندگی هستهای (دیگر) به معنای سنتی آن به طور کامل مؤثر نیست.» سخنان او بازتاب لفاظیهای قبلی ولادیمیر پوتین، رهبر روسیه در مورد امکان تغییرات مفهومی در دکترین هستهای روسیه است که میتواند آستانه کاربرد یک وسیله هستهای کوچک و کمتر مخرب در میدان جنگ را کاهش دهد.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز ۲۷ آگوست ۲۰۲۴ فاش کرد که مسکو در حال «شفاف سازی» دکترین هستهای خود است. اظهارات لاوروف در بحبوحه تلاشهای دولت بایدن برای کم اهمیت جلوه دادن اهمیت بهروزرسانیهای جدید دستورالعمل مربوط به بهکارگیری تسلیحات هستهای ایالات متحده ابراز شد که حالا احتمال یک چالش هستهای هماهنگ از طرف کره شمالی، چین و روسیه را تأیید میکند.
هرچند به نظر میرسد برخی لفاظیهای هستهای کرملین تاکتیکهایی برای چانهزنی در زمان جنگ (با اوکراین) هستند، ولی این گفتمان به خودی خود، سرنخهایی از قسمت زیرین کوه یخی وضعیت هستهای روسیه ارائه میکند. در ۳۱ ژوئیه، روسیه مرحله سوم رزمایش نیروهای هستهای غیراستراتژیک خود را آغاز کرد که به گفته وزارت دفاع روسیه در آن، نصب کلاهکها روی خودروهای پرتابکننده و انتقال آنها به مناطق تعیینشده «برای آمادهسازی برای پرتابهای الکترونیکی» تمرین شد. در ماه آگوست هم، روسیه از جدیدترین پهپاد خود که برای نظارت بر سطوح تشعشعات، در صورت حمله هستهای طراحی شده است، رونمایی کرد.
برخی از کارشناسان چنین رزمایشهایی را منادی عصر جدیدی در رویارویی هستهای میدانند. سرگئی میگدال، تحلیلگر نظامی و افسر اطلاعاتی کهنهکار اسرائیل به اوراسیا نت میگوید: «ما در مراحل پیشرفته یک مسابقه تسلیحاتی [هستهای]جدید هستیم.»
روسیه با بیش از ۵ هزار و ۵۰۰ کلاهک هستهای در حال حاضر از نظر کمی، پیشتاز مسابقه تسلیحاتی است. پس از آن امریکا با بیش از ۵ هزار و ۴۴ سلاح هستهای مستقر در ایالات متحده و پنج کشور دیگر، یعنی ایتالیا، بلژیک، آلمان، هلند و ترکیه قرار دارد. ینس استولتنبرگ، رئیس مستعفی ناتو گفته که ناتو در حال مذاکره برای استقرار تعداد بیشتری از تسلیحات هستهای، خارج کردن آنها از انبار و قرار دادن آنها در حالت آمادهباش است.
در ماه آوریل، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی امریکا اعلام کرد که بر اساس ارزیابیهای ایالات متحده، «روسیه در حال توسعه یک ماهواره جدید حامل یک دستگاه هستهای است.» تقریباً در همان زمان بود که مسکو اولین قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد را در مورد یک مسابقه تسلیحاتی فضایی در نطفه خفه کرد؛ قطعنامهای که اگر تصویب میشد، مجدداً پایبندی اعضا را به معاهده فضای ماورای جو تحکیم میکرد. در ماه مه، پنتاگون به روسیه مشکوک شد که جسمی را در مداری که آن را «سلاح ضد فضایی» میخواند، قرار داده است.
میگدال این فرض را مطرح کرده که این سلاح جدید میتواند یک کلاهک هستهای باشد که به عنوان جزئی از یک ماهواره با محافظ مناسب در برابر تشعشعات کیهانی و یک کانال ارتباطی محافظت شده با مرکز فرماندهی و کنترل به فضا پرتاب شده است.
دو سند اصلی طبقهبندی نشده وجود دارد که استفاده مسکو از سلاحهای هستهای و دکترین نظامی روسیه و «مبانی سیاست دولتی در زمینه بازدارندگی هستهای» را تعیین میکنند. پوتین در نشست اقتصادی بینالمللی سنپترزبورگ در ژوئن ۲۰۲۴، تغییرات احتمالی در دکترین نظامی روسیه را به «آزمایش سلاحهای هستهای» ربط داد. روسیه تاکنون برای این تغییرات، از شبیهسازیهای کامپیوتری استفاده کرده ولی میگدال معتقد است «تغییرات احتمالی (حتی) میتواند به معنای ازسرگیری آزمایشهای زیرزمینی یا جوی برای نشان دادن عملیاتی بودن سلاحهای هستهای باشد.» در اکتبر ۲۰۲۳، روسیه تصویب معاهده منع جامع آزمایشهای هستهای را پس گرفت، معاهدهای که در سال ۱۹۹۹ سنای ایالات متحده آن را رد کرده بود. همچنین هنگامی که از پوتین در جریان سفر به ویتنام در ژوئن ۲۰۲۴ در مورد احتمال حمله پیشگیرانه بر اساس دکترین هستهای روسیه سؤال شد، پوتین آن را نادیده گرفت و گفت که روسیه «هنوز» به چنین چیزی نیاز ندارد. لوزین، کارشناس نیروهای مسلح روسیه میگوید که کرملین مشتاق بحث درباره بمبهای هستهای با قدرت تخریب کم است. لوزین میگوید که هدف اصلی روسیه از ارسال سیگنالهای [هشدار هستهای]به غرب، تهدید نیست، بلکه چانهزنی است. کرملین میگوید که آماده است درباره سلاحهای هستهای غیر استراتژیک و بمبهای هستهای با قدرت تخریب کم مذاکره کند ولی فقط در ازای شرایط مساعدتر در جنگ اوکراین.
ایوانا نیکولیک هیوز و پیتر کوزنیک، در تفسیری که تحت نظارت مؤسسه کوئینسی منتشر شده، هشدار میدهند: «این نگرانی که روسیه ممکن است در صورت تهدید شکست در دونباس یا کریمه یا در جنگ مستقیم با ناتو، تصمیم به استفاده از سلاح هستهای بگیرد، نباید بهسادگی نادیده گرفته شود.» به گفته او، در حالی که با توجه به برتری متعارف ناتو، احتمال آغاز جنگ هستهای از طرف امریکا کمتر است، اما ممکن است روسیه از سلاحهای هستهای تاکتیکی (به جنگ نانو) پاسخ دهد.
eurasianet. org
۲۹ آگوست ۲۰۲۴
سرگئی ریابکوف، دیپلمات ارشد روسی، در مصاحبهای با مجله روسی
source