از واو عطف برای ایجاد پیوند بین دو یا چند اسم و گروه اسمی استفاده می‌کنیم. با این کار، نقش دستوری اسم‌های بعد از حرف واو، معطوف و وابسته به اسم قبل از آن می‌شود. برای مثال در جمله «علی و سهراب رفتند.»، اسم «سهراب» با واو عطف به اسم «علی» معطوف شده و به‌تبعیت از آن، نقش فاعلی گرفته است. در این مطلب از مجله فرادرس یاد می‌گیریم واو عطف چیست و تفاوت آن با دیگر انواع واو همچون واو ربط را بررسی می‌کنیم. همچنین نحوه تشخیص واو عطف و کاربرد آن را نیز توضیح داده‌ایم. در انتهای مطلب نیز پرسش‌هایی چهارگزینه‌ای قرار داده‌ایم که میزان یادگیری خود را بسنجید.
در این مطلب علاوه بر بررسی واو عطف و ربط به توضیح انواع واو می پردازیم. انواع واو عبارت‌اند از واو عطف، واو ربط، واو معدوله، واو ضمیری، واو میانوند، واو تصغیری، واو پسوند اشتقاقی، واو معیت، واو مقابله، واو مباینت، واو حالیه و واو حصر. در این مطلب، همه انواع واو در زبان فارسی را با مثال‌هایی برای هرکدام از آن‌ها و به‌طور جداگانه توضیح داده‌ایم.
واو عطف چیست؟
واو عطف نوعی از واو است که بین دو یا چند اسم و گروه اسمی قرار می‌گیرد و نقش‌های دستوری آن‌ها را یکسان می‌کند. برای مثال در جمله «من او و دوستش را دیدم.» واو عطف، گروه اسمی «دوستش» را به اسم «او» معطوف و مرتبط کرده است. کاربرد این نوع واو، وابسته‌کردن نقش دستوری اسم‌های بعد از خود به اسم قبلی است. در همین مثال، کلمه «دوستش» به‌تبعیت از «او»، نقش مفعولی را پذیرفته است. در این مطلب، کاربرد واو عطف و تفاوت آن با واو ربط (واو بین دو جمله) را بررسی می‌کنیم.
البته در همین مطلب به بررسی تفاوت واو عطف با دیگر انواع واو در زبان فارسی نیز می‌پردازیم. پیش از آن می‌توانید با تماشای فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه دهم فرادرس، این مبحث را به‌خوبی یاد بگیرید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.
مثال برای واو عطف
در جدول زیر، نمونه‌هایی از جمله‌های دارای واو عطف را آورده‌ایم و واژه‌های معطوف به یکدیگر را مشخص کرده‌ایم.
| مثال | واژه‌های معطوف |
| من و مادرم به سینما رفتیم. | من / مادرم |
| برای دیدن خواهر و خواهر‌زاه‌هایم سفر کردم. | خواهر / خواهرزاده‌هایم |
| اسب تازی دو تگ رود به شتاب و اُشتر آهسته می رود شب و روز (سعدی) |
شب / روز |
| از آمدن بهار و از رفتن دی اوراق وجود ما همی‌گردد طی (خیام) |
آمدن بهار / رفتن دی |
| جهاندار هوشنگ با رای و داد به جای نیا تاج بر سر نهاد (فردوسی) |
رای / داد |
تفاوت واو عطف و واو ربط
واو ربط نیز یکی از حروف ربط و از مهم‌ترین انواع واو است که از آن برای ایجاد ارتباط بین دو یا چند جمله استفاده می‌کنیم. برای مثال در عبارت «او آمد و همگی به خانه برگشتیم.»، واو ربط وجود دارد. در واقع، تفاوت واو عطف و واو ربط در این است که، واو عطف بین دو یا چند اسم و گروه اسمی قرار می‌گیرد ولی واو ربط بین دو یا چند جمله وجود دارد. جمله‌بودنِ یک عبارت نیز بستگی به وجود فعل در ساختار آن یا داشتن معنای کامل و مستقل دارد. در این بخش با بررسی نمونه‌هایی، توضیح می‌دهیم که تفاوت واو ربط و واو عطف چیست و چگونه آن‌ها را از هم تشخیص دهیم.
مثال ۱
در جدول زیر، نمونه‌هایی از واو عطف و ربط را با هم مقایسه کرده‌ایم. همانطور که مشاهده می‌کنید، حرف «واو» در سمت راست جدول، بین دو مصدر «آمدن» و «رفتن» قرار دارد و از آن‌جاکه مصدرها را اسم حساب می‌کنیم، این واو از نوع عطفی است اما در سمت چپ جدول، قبل از حرف «واو»، فعل «آمدیم» و بعد از آن، فعل «رفتید» وجود دارد بنابراین، این «واو» بین دو جمله قرار گرفته و از نوع ربطی است.
| واو عطف | واو ربط |
| آمدن ما و رفتن شما چیزی را تغییر نمی‌دهد. | ما آمدیم خانه و شما رفتید. |
نکته: توجه کنید که «واو» ربط، جمله‌های مرکب نمی‌سازد. یعنی با قرار گرفتن واو ربط بین دو جمله، یکی از آن‌ها به دیگری وابسته نمی‌شود. در واقع واو ربط، جمله‌های مستقل را به هم پیوند می‌دهد و آن‌ها را هم‌پایه می‌کند.
مثال ۲
حرف «واو» در سمت راست جدول زیر، بین دو اسم «یادگیری» و «دوستی» قرار گرفته و «واو» عطف است. در سمت چپ این جدول، حرف «واو» دو جمله را به‌هم مرتبط کرده، پس «واو» ربط است.
| واو عطف | واو ربط |
| مدرسه جای مناسبی برای یادگیری و دوستی است. | ما در مدرسه یاد می‌گیریم و دوستی‌ها را می‌سازیم. |
مثال ۳
در کادر زیر، هم واو ربط و هم واو عطف وجود دارد. برای تشخیص انواع «واو» موجود در این عبارت، ابتدا باید جمله‌های موجود در آن را از هم جدا کنیم.
سعدی گلستان را به نظم و نثر و بوستان را به نظم نگاشته است.
| جمله‌ها | نوع «واو» |
| سعدی گلستان را به نظم و نثر (نگاشته است). | واو عطف: بین دو اسم «نظم» و «نثر» |
| و بوستان را به نظم نگاشته است. | واو ربط: بین دو جمله (فعل جمله‌ها: (نگاشته است) / نگاشته است) |
نکته: فعل جمله اول موجود در جدول بالا، به قرینه لفظی (فعل جمله دوم) حذف شده است. پس ممکن است که فعل جمله‌ای به قرینه لفظی یا معنایی از آن جمله حذف شود و به همین دلیل، برای شناسایی جمله‌ها، توجه به معنای عبارات به اندازه توجه به ظاهر آن‌ها مهم است.
تشخیص واو عطف
تا اینجا یاد گرفتیم واو عطف چیست و چه تفاوتی با واو ربط دارد. در این بخش، نحوه تشخیص واو عطف را بررسی می‌کنیم. برای تشخیص واو عطف باید به این نکته توجه کنیم که «واو» بین دو اسم قرار داشته باشد. البته در زبان فارسی، کلمه‌های دیگری چون ضمایر، مصدرها، اسم مصدرها و… نیز در حکم اسم هستند. پس نکته مهم این است که واو عطف بین دو یا چند اسم یا گروه اسمی قرار می‌گیرد و نباید بین دو جمله قرار بگیرد. بنابراین لازم است که روش‌های تشخیص و شناسایی اسم در زبان فارسی را یاد بگیریم.
برای یادگیری بهتر مبحث واو عطف می‌توانید فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه یازدهم فرادرس را مشاهده کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.
روش تشخیص اسم
برای شناسایی واو عطف باید روش‌های شناسایی اسم‌ها را یاد بگیریم چون واو عطف بین اسم‌ها قرار می‌گیرد. در جدول زیر، ویژگی‌ها و روش‌های تشخیص اسم‌ها را آورده‌ایم و برای هریک از آن‌ها مثالی نیز قرار داده‌ایم. معمولاً اسم‌ها تمام ویژگی‌های جدول زیر را دارا هستند و اگر حرف «واو» بین دو کلمه با این ویژگی‌ها قرار بگیرد، واو عطف است.
| روش‌های تشخیص اسم | مثال اسم | مثال غیراسمی |
| قابل جمع‌بستن (با «ها» و «ان») | نوشته‌ها | نوشتم‌ها (نادرست) |
| پذیرش «ی» نکره | کتابی | نوشتمی (نادرست) |
| پذیرش صفات اشاره پیشینی («این» و «آن») | این کتاب | این نوشتم (نادرست) |
| پذیرش انواع صفت و مضاف‌الیه | کتاب زیبا / کتاب من | نوشتمِ من / نوشتمِ زیبا (هردو: نادرست) |
یادگیری واو عطف در فارسی دهم
تا اینجا یاد گرفتیم واو عطف چیست و تفاوت آن با واو ربط را نیز بررسی کردیم. برای یادگیری درست واو عطف و شناسایی آن در جمله باید دیگر انواع واو و مشخصه‌های آن‌ها را نیز یاد بگیریم. یکی از مهم‌ترین مباحث در این زمینه، واو ربط است که بین دو یا چند جمله قرار می‌گیرد و برای تشخیص درست آن و درک تفاوتش با واو عطف باید جمله و مهم‌ترین جزء آن یعنی فعل و انواعش را بشناسیم. به همین دلیل در این بخش برخی از فیلم‌های آموزشی فرادرس را آورده‌ایم که در شناخت انواع واو، مفید هستند.
همچنین برای یادگیری ساده و کاربردی تمام مباحث درس ادبیات در دوره متوسطه می‌توانید از مجموعه آموزش زیر استفاده کنید.
کاربرد واو عطف چیست؟
حالا که یاد گرفتیم واو عطف چیست و نحوه تشخیص آن را نیز بررسی کردیم، کاربرد آن را توضیح می‌دهیم. کاربرد واو عطف، یکسان‌کردن نقش دستوری واژه‌های پس از خود با اولین واژه قبل از خود است. واو عطف با ایجاد پیوند میان دو یا چند اسم، نقش دستوری معطوف را می‌سازد. یعنی به اسم‌ها و گروه‌های اسمی بعد از واو عطف، معطوف می‌گوییم که یکی از نقش‌های تبعی یا فرعی زبان فارسی است. هر معطوف، به‌تبعیت از کلمه‌ای که به آن عطف داده شده است، نقش همان کلمه را می‌پذیرد. برای درک بهتر این موضوع به مثال‌های زیر توجه کنید.
برای یادگیری بهتر واو عطف و ربط می‌توانید فیلم آموزش ادبیات فاسی پایه یازدهم فرادرس را مشاهده کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.
مثال ۱
در مصرع دوم بیت زیر، واژه‌های «جام» و «رامشگران»، با «واو» عطف به اسم «می» معطوف شده‌اند. نقش دستوری واژه «می» در این جمله، نقش مفعولی است و معطوف‌های آن نیز به‌تبعیت از آن، مفعول هستند.
بزرگان به شادی بیاراستند
مِی و جام و رامشگران خواستند
(فردوسی)
مثال ۲
در جدول زیر، کاربرد «واو»های عطف موجود در این بیت را مشخص کرده‌ایم.
بیّا دل و جان را به خداوند سپاریم
اندوه درمّ و غم دینار نداریم
(رودکی)
| نقش دستوری | اصلی | تبعی |
| مفعول | دل | جان |
| مفعول | اندوه درم | غم دینار |
مثال ۳
در مصرع اول بیت زیر، واو عطف، اسم «بدی» را به صفت «نیک» معطوف کرده و «واو» عطف است. نقش دستوری «نیک» در این جمله، نهاد است و «بدی» نیز به‌عنوان معطوف این کلمه و به‌تبعیت از آن، این نقش را می‌پذیرد.
هر نیک و بدی که در شمار است
چون در نگری صلاح کار است
(نظامی)
انواع واو در زبان فارسی با مثال
تا اینجا یاد گرفتیم واو عطف چیست اما علاوه بر واو عطف و واو ربط، انواع دیگری از این حرف در زبان فارسی کاربرد دارند که در این بخش، آن‌ها را با مثال معرفی می‌کنیم. در این بخش، ابتدا انواع واو را نام برده‌ایم و برای هرکدام از آن‌ها مثالی قرار داده‌ایم و در ادامه، هرکدام را به‌طور جداگانه توضیح داده و بررسی کرده‌ایم.
پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری انواع واو در ادبیات فارسی از فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه دوازدهم فرادرس که لینک آن را در کادر زیر آورده‌ایم، استفاده کنید.
جدول انواع واو با مثال
در جدول زیر، انواع واو در زبان فارسی را آورده‌ایم و برای هرکدام از آن‌ها نیز مثال قرار داده‌ایم تا علاوه بر یادگیری انواع واو، بتوانید آن‌ها را با هم مقایسه کنید.
| انواع واو | مثال |
| واو عطف | این حکم و غرور و خشم تا چند هست از تو بزرگ‌تر خداوند (سعدی) |
| واو ربط | تاج بر سر نهاد و شد بر تخت بختیاری چنین نماید بخت (نظامی) |
| واو معدوله | خواهان / خوانش / خواهر |
| واو ضمیری | نخست آفرین کرد بر دادگر کزو دید نیرو و فر و هنر (فردوسی) |
| واو میانوند | پرس‌‌وجو / گفت‌وگو |
| واو تصغیری | دخترو / پسرو |
| واو اشتقاقی | نق‌نقو |
| واو معیت | ترسیدم و پشت بر وطن کردم گفتم من و طالع نگونسارم (مسعود سعد سلمان) |
| واو مقابله | اینک در این جنگ ماییم و شما. |
| واو مباینت | من و ریا؟ |
| واو حالیه | می‌رفت و گرد راهش از دود آه تیره نیلوفرانه در باد، پیچیده تاب خورده (سیمین بهبهانی) |
| واو حصر | زین‌سپس دست ما و دامن دوست بعد از این گوش ما و حلقه یار (سنایی) |
واو عطف
از واو عطف برای ایجاد پیوند میان واژه‌ها و عبارات غیرفعلی و یکسان کردن نقش دستوری آن‌ها استفاده می‌کنیم و با آن، واژه‌های بعدی را به اولین واژه معطوف می‌کنیم. در جدول زیر، نمونه‌ای از واو عطف را مشاهده می‌کنید.
| مثال | معنی |
| «رفتن و نشستن به که دویدن و گسستن.» (سعدی) | رفتن و نشستن بهتر از دویدن و گسستن است. |
واو ربط چیست؟
از واو عطف برای ایجاد پیوند بین دو یا چند جمله هم‌پایه استفاده می‌کنیم. یعنی هرکدام از جمله‌ها معنای کامل و مستقلی دارند و هیچ‌کدام از آن‌ها به دیگری وابسته نیستند. در واقع، حرف «واو» با قرارگرفتن بین دو جمله، جمله‌ای مرکب نمی‌سازد و هرکدام از جمله‌های موجود در قبل و بعد از آن، جمله‌های ساده و مستقل هستند. در جدول زیر، نمونه‌ای از این نوع «واو» را بررسی کرده‌ایم.
| مثال | جمله‌های مصرع اول |
| گل در بر و مِی در کف و معشوق به کام است سلطان جهانم به چنین روز غلام است (حافظ) |
گل در بر (است). |
| می در کف (است). | |
| معشوق به کام است. |
نکته: همانطور که در سمت چپ جدول بالا مشاهده می‌کنید، افعال جمله‌های اول و دوم این بیت، به قرینه لفظی حذف شده‌اند اما این عبارات همچنان جمله محسوب می‌شوند و به همین دلیل، «واو» آن‌ها از نوع ربطی است.
واو معدوله چیست؟
در برخی از کلمه‌های فارسی، نوعی «واو» وجود دارد که نوشته می‌شود اما خوانده نمی‌شود. به این نوع «واو»، واو معدوله می‌گوییم. برای مثال در کلمه «خواننده»، واو معدوله وجود دارد. در جدول زیر، برخی از معروف‌ترین کاربردهای این نوع واو در زبان فارسی را آورده‌ایم.
| مثال | تلفظ |
| خواهر | خاهر |
| تمام واژه‌های ساخته‌شده با مصدر «خواندن» | خاندن |
| خوار (به‌معنای پَست) | خار |
| تمام واژه‌های ساخته‌شده از مصدر «خواستن» | خاستن |
نکته: برخی از این این کلمه‌ها، اگر بدون «و» نوشته شوند، واژه‌ای متفاوت با نسخه همراه با «واو» این کلمه‌ها هستند. برای مثال، واژه «خار» معنای خار گُل می‌دهد یا واژه «خاستن»، معنای «قیام» می‌دهد. اما تلفظِ نسخه بدون «واو» این واژه‌ها با نسخه همراه با «واو» آن‌ها تفاوتی ندارد.
واو ضمیری چیست؟
ممکن است در متون ادبی با واژه‌هایی مواجه شویم که ضمیر شخصی گسسته «او» به آن‌ها چسبیده است. این ضمیر در حالت معمول نباید به کلمه دیگری بچسبد زیرا از ضمایر شخصی جدا یا گسسته است. اما در آثار ادبی و به‌خصوص اشعار ممکن است برای رعایت وزن کلام، شاعر این کار را انجام بدهد. در جدول زیر، نمونه‌ای از این واو ضمیری را با هم مشاهده می‌کنیم.
| مثال | توضیح |
| کسی کاو ببیند سرانجام بد ز کردار بد بازگشتش سزد (فردوسی) |
واژه «کاو» به‌صورت «کو» خوانده می‌شود اما در واقع «که + او» است. |
واو میانوند چیست؟
وندها، تکواژهایی هستند که معنای مستقل ندارند و با قرارگرفتن در ساختمان واژه‌های دیگر، معناساز می‌شوند. حرف «واو» نیز می‌تواند به‌عنوان میانوند در ساختار واژه‌های مشتق مرکب وجود داشته باشد. برای مثال در واژه «رفت‌وآمد» از واو میانوند استفاده کرده‌ایم. در واقع فعل‌های «رفت» و «آمد» با اضافه‌شدن این میانوند، از حالت واژه ساده به اسمی مشتق مرکب تبدیل شده‌اند. در جدول زیر، چند نمونه دیگر از واو میانوند را مشاهده می‌کنید.
برای یادگیری انواع وند در زبان فارسی می‌توانید فیلم آموزش ادبیات فارسی پایه نهم فرادرس را تماشا کنید. لینک این آموزش را در کادر زیر آورده‌ایم.
| مثال | تجزیه |
| مرگ‌ومیر | مرگ (اسم) + «واو» میانوند + میر (بن مضارع فعل) |
| خورد‌و‌خوراک | خورد (بن ماضی فعل) + «واو» میانوند + خوراک (اسم) |
واو تصغیری چیست؟
این نوع واو برای کوچک‌سازی بعضی اسامی به آن‌ها اضافه می‌شود. برای مثال واژه «دخترو» که از «دختر + و» ساخته شده، اسم مصغری است که معنای «دختر کوچک» می‌دهد. البته این نوع واو، کاربرد زیادی ندارد زیرا امروزه برای مصغر کردن اسم‌ها، بیشتر از پسوند «چه» و «-َک» استفاده می‌کنیم. می‌توانید نکات مربوط به اسم مصغر را در مطلب زیر از مجله فرادرس مطالعه کنید.
واو پسوند اشتقاقی چیست؟
گاهی از حرف «واو» به‌عنوان پسوندی استفاده می‌کنیم که کلمه‌های ساده یا مرکب را به کلمه‌های مشتق و مشتق مرکب تبدیل می‌کند و معنای فراوانی می‌دهد. برای مثال در کلمه «شکمو» از پسوند واو اشتقاقی استفاده کرده‌ایم. این نوع واو با اضافه شدن به واژه‌ها، واژه جدیدی می‌سازد. جدول زیر را مشاهده کنید.
| مثال | معنی |
| شکمو (شکم + و) | کسی که بسیار می‌خورد. |
| غرغرو (غر + غر + و) | کسی که بسیار غر می‌زند. |
تا اینجا یاد گرفتیم واو عطف چیست و نحوه تشخیص و کاربرد آن را نیز بررسی کردیم. سپس به معرفی انواع دیگری از واو، همچون واو ربط، معدوله، ضمیری، میانوند و اشتقاقی پرداختیم. در ادامه مطلب نیز، انواع دیگری از واو مانند واو معیت، مقابله، مباینت، حالیه و حصر را با مثال معرفی می‌کنیم.
واو معیت چیست؟
اگر حرف «واو» معنای همراهی دو یا چند چیز با یکدیگر را نشان دهد، واو معیّت یا همراهی است. برای مثال در کادر زیر، شاعر برای اینکه همراهی خود با صبر را نشان دهد از «واو» معیت استفاده کرده است.
گفتم من و صبر اگر بود روز فراق
چون واقعه افتاد بِنَتوانستم
(سعدی)
واو مقابله چیست؟
اگر «واو» در جایی معنی «در برابر» و «در مقابل» بدهد، واو مقابله یا تقابل است. برای مثال، شاعر در بیت زیر از «واو» مقابله استفاده کرده است زیرا معنای این مصرع چنین است: «عمر مانند برفی است که در برابر آفتاب تابستان قرار گرفته است.»
عمر برف است و آفتاب تموز
اندکی ماند و خواجه غرّه هنوز
(سعدی)
واو مباینت چیست؟
واو مباینت یا استبعاد در جایی وجود دارد که گوینده کلام می‌خواهد دوری بسیار زیاد دو چیز از هم را نشان بدهد. برای مثال در جمله «من و دروغ؟»، از واو مباینت استفاده کرده‌ایم تا بیان کنیم که «من» هرگز «دروغ» نمی‌گویم و از دروغ بسیار دور هستم. در جدول زیر، نمونه‌های بیشتری از واو مباینت را بررسی کرده‌ایم.
| مثال | معنی |
| صلاح کار کجا و من خراب کجا؟ ببین تفاوت ره از کجاست تا به کجا (حافظ) |
«من خراب» بسیار از «صلاح کار» دور هستم. |
| من و هم‌صحبتی اهل ریا دورم باد از گرانان جهان رطلِ گران ما را بس (حافظ) |
«من» هیچ‌گونه هم‌صحبتی با «اهل ریا» ندارم. |
واو حالیه چیست؟
اگر حرف «واو» در جایی معنای «درحالیکه» بدهد، واو حالیه است و چگونگی انجام کار یا پذیرفتن یک حالت را نشان می‌دهد. در جدول زیر نمونه‌ای از واو حالیه را با هم بررسی می‌کنیم.
| مثال | معنی |
| می‌رفت خیال تو ز چشم من و می‌گفت هیهات از این گوشه که معمور نماندست (حافظ) |
خیال تو درحالیکه می‌گفت: «هیهات از این گوشه که معمور نماندست.»، از چشم من می‌رفت. |
واو حصر چیست؟
اگر با آوردن واو در جمله، نوعی انحصار را بین معطوف و معطوف‌علیه ایجاد کنیم، از واو حصر استفاده کرده‌ایم. در جدول زیر، مثالی از این نوع واو را بررسی کرده‌ایم.
| مثال | معنی |
| بعد از این دست من و دامن سرو و لب جوی خاصه اکنون که صبا مژده فروردین داد (حافظ) |
بعد از این، دستم را فقط به دامن معشوق و لب جوی خواهم زد. |
نمونه سؤال واو عطف
حالا که یاد گرفتیم واو عطف چیست و تفاوت آن با واو ربط را بررسی کردیم می‌توانید تمرین زیر را انجام دهید. این تمرین از ده پرسش چهارگزینه‌ای تشکیل شده است که برای پاسخ‌دادن به هریک از آن‌ها باید روی گزینه درست موردنظر خود بزنید و سپس روی گزینه «مشاهده جواب» کلیک کنید تا پاسخ صحیح را مشاهده کنید. با هر پاسخ درست، یک امتیاز می‌گیرید و در پایان تمرین یعنی بعد از پاسخ به تمام سؤال‌ها با زدن گزینه «دریافت جواب آزمون»، امتیاز نهایی خود را می‌بینید که هرچه‌قدر به عدد ده نزدیک‌تر باشد، نشان‌دهنده یادگیری بهتر است.
۱. واو عطف چه نوعی از واو است؟
هر نوعی از واو که در جمله‌ها موجود باشد، واو عطف است.
«واو»ی که بین دو یا چند جمله قرار می‌گیرد، واو عطف است.
اگر «واو» بین دو اسم یا دو فعل باشد، واو عطف است.
«واو»ی که بین دو اسم قرار می‌گیرد و نقش دستوری آن‌ها را یکسان می‌کند، واو عطف است.
۲. در کدام گزینه واو عطف وجود دارد؟
همه ما ایران را آباد و آزاد می‌خواهیم.
لباس اتاق عمل را بپوش و روی تخت دراز بکش.
حال او بد بود و حال من هم.
اینجا برای استراحت شما و آنجا برای بازی ما مناسب است.
۳. نقش دستوری واژه «دبیران» در عبارت زیر چیست؟
«و خازنان و دبیران خزینه و مستوفیان نثارها را به خزانه بردند از راه بازار.» (بیهقی)
مضاف‌الیه کلمه «خزینه»
معطوف‌علیه کلمه «خازنان»
معطوف «خازنان» و به‌تبعیت از آن، نهاد جمله
۴. کاربرد واو عطف چیست؟
وابسته کردن یک جمله به جمله‌های دیگر
هم‌پایه ساختن دو یا چند جمله با یکدیگر
یکسان کردن نقش دستوری دو یا چند واژه با یکدیگر
ایجاد پیوند بین اسم‌ها و جمله‌ها
۵. در کدام گزینه واو عطف وجود ندارد؟
من و پدر و مادرم به شیراز و رشت سفر کردیم.
سهراب پدرش را و تهمینه همسرش را نمی‌بیند.
هوای اینجا گرم و نیمه‌آفتابی است.
گفتن مشکلات و سختی‌های زندگی به بچه‌ها کار درستی نیست.
۶. در کدام گزینه واو ربط وجود دارد؟
اینجا محل ییلاق ما و آنجا محل قشلاق ما است.
پس از بررسی همه جوانب و دیدگاه‌ها، من را در جریان بگذار.
نقش‌های برجسته و زیبای فرش ایرانی را تماشا کن.
معلم تمرین‌های من و دوستم را به بچه‌ها نشان داد.
۷. در این بیت، چه نوعی از حرف واو وجود دارد؟
غلامان همه با کلاه و کمر
پرستنده با یاره و طوق زر
(فردوسی)
مصرع اول: واو ربط / مصرع دوم: واو عطف
مصرع اول: وا عطف / مصرع دوم: واو ربط
مصرع اول: واو عطف / مصرع دوم: واو عطف
مصرع اول: واو ربط / مصرع دوم: واو ربط
۸. «واو» موجود در عبارت زیر، از چه نوعی است؟
در بزم دور، یک دو قدح دَرکش و برو
یعنی طمع مدار وصال مدام را
(حافظ)
۹. در کدام گزینه واو مباینت وجود دارد؟
جهان سر به سر پادشاهی توراست
دد و مردم و مرغ و ماهی توراست
(فردوسی)
نگاه من به تو و دیگران به خود مشغول
معاشران ز می و عارفان ز ساقی مست
(سعدی)
من کجا و این‌قدر تابِ تزلزل‌های عشق
عطسه گل می‌کند آشفته دستار مرا
(فیاض لاهیجانی)
گلاب و لعل را بر کار کرده
ز لعلی روی چون گلناز کرده
(نظامی)
در فهرست زیر، نوع «واو» موجود در گزینه‌های اول، دوم و چهارم را آورده‌ایم.
- گزینه اول: واو عطف
- گزینه دوم: واو ربط
- گزینه چهارم: واو عطف
۱۰. در کدام گزینه از حرف «واو» به‌عنوان میانوند استفاده کرده‌ایم؟
از فریادهای این بچه نق‌نقو خسته شدم.
دلم برای پدر و مادرم تنگ شده است.
او گفت: «کمربندت را ببند و حرکت کن.»
هزینه‌های رفت‌وآمدت را محاسبه کردم.
در فهرست زیر، نوع واو موجود در گزینه‌های اول تا سوم این سؤال را آورده‌ایم:
- گزینه اول: پسوند اشتقاقی
- گزینه دوم: واو عطف
- گزینه سوم: واو ربط
جدول خلاصه نکات واو عطف
در این مطلب از مجله فرادرس یاد گرفتیم واو عطف چیست و تفاوت واو عطف با واو ربط را بررسی کردیم. در ادامه، روش تشخیص واو عطف و کاربرد آن را با مثال توضیح دادیم. سپس به معرفی انواع واو مانند واو میانوند، واو مقابله، واو مباینت، واو حالیه و… پرداختیم و هرکدام را با مثال بررسی کردیم. در انتهای مطلب نیز پرسش‌هایی چهارگزینه‌ای طرح کردیم تا با پاسخ دادن با آن‌ها در زمینه واو عطف و دیگر انواع واو، تمرین کنید. در جدول زیر، مهم‌ترین مباحث مطرح‌شده در این مطلب را به‌طور خلاصه توضیح داده‌ایم اما پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری درست این مبحث، کل مطلب را مطالعه کنید.
| ۱. واو عطف | واو بین دو واژه یا عبارت غیرفعلی که نقش دستوری واژه‌ها را یکسان می‌کند. |
| ۲. تفاوت واو عطف با واو ربط | واو ربط، بین دو جمله وجود دارد. |
| ۳. کاربرد واو عطف | معطوف کردن دو یا چند واژه به واژه قبلی و یکسان کردن نقش دستوری آن‌ها |
| ۴. واو معدوله | واو ناخوانا: خواهر، خواننده |
| ۵. واو ضمیری | کاو: که + او |
| ۶. واو میانوند | گفت‌و‌شنود |
| ۷. واو تصغیری | دخترو (دختر کوچک) |
| ۸. واو پسوند اشتقاقی | غرغرو (کسی که زیاد غر می‌زند.) |
| ۹. واو معیت | همراهی: «بیابان بود و تابستان و آب سرد و استسقا» (سنایی) |
| ۱۰. واو مقابله | در مقابل و در برابر کسی: حالا دیگر من ماندم و تو. |
| ۱۱. واو مباینت | دوری: من و باخت؟ |
| ۱۲. واو حالیه | درحالیکه: می‌رفت و زیرلب، شعر می‌خواند. |
| ۱۳. واو حصر | زین‌پس دگر دست من و زلف یار |
source