ایده کسب و کار، فکر خلاقانهای است که با هدف رفع یک مشکل توسط بنیانگذار آن تعریف میشود. شروع هر کسب و کاری آغاز یک سفر هیجانانگیز است. سفری که از تولید یک ایده شروع میشود و در نهایت با طراحی محصول یا خدمت و تبدیل آن به فعالیتی سودآور و پایدار خاتمه مییابد. در این سفر پیدا کردن ایده مناسب و اعتبارسنجی آن اساس و محور موفقیت به حساب میآید. اما نحوه ایدهپردازی نیاز به درک کامل اصول کارآفرینی و تحقیق و تایید پتانسیل ایده برای موفقیت دارد. در این مطلب از مجله فرادرس بعد از بررسی کامل اینکه مفهوم ایده در کارآفرینی چیست، انواع ایده کسب و کار، مراحل ایدهپردازی و نحوه اعتبارسنجی آن را تشریح میکنیم. این مسیر راهنمایی جامع برای افرادی است که هدف خود را تبدیل شدن به فردی کارآفرین و موفق قرار دادهاند.
ایده در کارآفرینی چیست؟
در کارآفرینی، ایده به فکری خلاقانه گفته میشود که پتانسیل حل یک مشکل یا نیاز را دارد. ایدهها با درجههای ساده تا پیچیده میتوانند با الهام از منابع مختلفی مانند تجربیات شخصی، روند بازار یا بازخورد مشتری شکل بگیرند. تعریف ایده نقطه شروع سفر کارآفرینی است، اما موفقیت کسب و کار را تضمین نمیکند. بنابراین لازم است اصول اولیه این مسیر را به درستی بیاموزیم. فیلم آموزش اصول و مبانی کارآفرینی در فرادرس راهنمای خوبی برای آغاز موفقیتآمیز مسیر ایدهپردازی است.
در مرحله بعد لازم است بررسی کنیم که شاخصهای موفقیت ایده در کارآفرینی چیست. طبق تجربه کسب و کارهای پیشرو، یک ایده زمانی موفق است که چهار ویژگی زیر را داشته باشد.
- نوآورانه، منحصر به فرد و بدیع باشد. به شکلی که از محصولات یا خدمات موجود، چیزی بهتر و جدیدتر را ارائه دهد.
- پتانسیل سودآوری کافی و بازدهی خوبی از سرمایه را داشته باشد.
- با توجه به مهارتها، تجربه و امکانات فرد واقعبینانه و قابل دستیابی باشد.
- پتانسیل رشد و توانایی گسترش به بازارهای جدید را داشته باشد.
بنابراین هنگام ایدهپردازی توجه به این شاخصها برای سودآوری و دوام کسب و کار اهمیت دارد. با نگاهی کوتاه به جدول زیر، بهتر درک میکنید که مراحل پیدا کردن ایده در کارآفرینی چیست و از چه روشهایی میتوان این ایدهها را اعتبارسنجی کرد:
پیدا کردن ایده و اعتبارسنجی | روشهای انجام |
شناسایی علاقهمندیها و مهارتها | خودشناسی و تهیه فهرست از علاقهمندیها و مهارتها |
شناسایی نیاز یا مشکل | تشخیص چالشها و مشکلات موجود، پیدا کردن شکافها یا روشهای بهبود ایدههای موجود |
انجام تحقیق در بازار موجود | نظرسنجی، گروههای تمرکز، تحقیق در فضای مجازی، تحلیل رقیبان، مشاهده مستقیم و شرکت در نمایشگاهها و رویدادها |
سنجش اعتبار ایدهها | تحلیل SWOT، تعامل با مشتریان، طراحی MVP، تجزیه و تحلیل مالی و مشورت با افراد مجرب |
بررسی چند ایده موفق در کارآفرینی
برای بررسی دقیقتر اینکه دلیل موفقیت یک ایده در کارآفرینی چیست، توجه به نمونههای مشهور در سطح جهان میتواند دید بهتری از شاخصهای یک ایده مناسب را در اختیار شما قرار دهد. در اینجا دو نمونه کسب و کار دیجیتال شناخته شده را تشریح میکنیم.
۱. Airbnb
«Airbnb» پلتفرمی آنلاین برای اجاره خانه یا اتاق به مسافران است. افراد با عضویت در آن میتوانند فضاهای خالی خود را به دیگران اجاره دهند. آمار زیر دلیلی بر موفقیت ایده اولیه این کسب و کار است.
- این پلتفرم در سال ۲۰۰۸ میلادی راه اندازی شد و در حال حاضر بیش از ۷۵ میلیارد دلار ارزش دارد.
- هم اکنون مردم بیش از ۲۲۰ کشور جهان از خدمات Airbnb استفاده میکنند.
- این پلتفرم با دریافت پورسانت از رزرو محل، در سال ۲۰۲۲ میلادی حدود ۶/۵ میلیارد دلار درآمد داشته است.
دلیل موفقیت Airbnb مدل کسب و کار نوآورانه آن است که تجربه سفری خاص با هزینه مناسب را به مشترکان خود میدهد.
۲. Canva
«Canva» یک پلتفرم طراحی گرافیکی آنلاین است که هر فردی میتواند با آموزش لازم، بهراحتی طرحهای حرفهای را تولید کند. این ایده با نوآوری و کاربری ساده خود، سودآوری بسیاری برای بنیانگذاران خود داشته است. موارد زیر گوشهای از موفقیتهای تجاری این ایده کارآفرینانه است.
- این پلتفرم در سال ۲۰۱۳ میلادی راهاندازی شد و در حال حاضر بیش از ۷۵ میلیون کاربر فعال ماهانه در ۱۹۰ کشور دارد.
- پلتفرم کانوا مدل کسب و کاری مبتنی بر عضویت افراد با پرداخت حداقل ۱۲ دلار در ماه دارد.
- در سال ۲۰۲۱ میلادی ارزش پلتفرم ۴۰ میلیارد دلار بود و بیش از یک میلیارد دلار درآمد سالانه داشته است.
اما سوال اصلی این است که این شرکتهای موفق چگونه به این ایدههای نوآورانه دست یافتهاند. معمولا شروع فرایند ایدهپردازی از شناسایی علایق و مهارتهای بنیانگذاران آغاز میشود و سپس با توجه به یک نیاز یا مشکل موجود در بازار راهحل مورد نظر بهعنوان ایده در ذهن کارآفرین شکل میگیرد. البته در طی این مسیر تحقیق کاملی نیز در مورد بازار، رقبا و شکافهای موجود انجام میشود. در ادامه بحث بعد از بررسی انواع مختلف ایده، نحوه ایدهپردازی بر اساس این مرحل را بهطور کامل تشریح میکنیم.
انواع ایده در کارآفرینی چیست؟
ایدههای کارآفرینانه بر اساس نوع فعالیت و محصولات قابل ارائه به بازار در چهار دسته رایج به شرح زیر تقسیمبندی میشوند.
- ایدههای مبتنی بر خدمات
- ایدههای مبتنی بر محصول
- ایدههای مبتنی بر فضای مجازی
- ایده های کارآفرینی اجتماعی
حال ببینیم هر یک از ایدهها چه هستند و چه سهمی در بازارهای کسب و کار جهانی دارند.
۱. ایدههای مبتنی بر خدمات
این ایدهها بر محور ارائه خدمت به مشتریان به جای فروش محصولات فیزیکی و ملموس متمرکز هستند. موارد زیر مهمترین ایدههای خدماتی بهحساب میآیند.
- خدمات مشاوره (بازاریابی، مالی، کسب و کار و سایر موارد مشابه)
- خدمات خانگی (محوطهسازی، نظافت، مراقبت از حیوانات خانگی و سایر موارد مشابه)
- خدمات شخصی (تناسب اندام، تدریس خصوصی، برنامهریزی رویدادها و سایر موارد مشابه)
- خدمات تخصصی (حسابداری، حقوقی، طراحی و سایر موارد مشابه)
کسب و کارهای خدماتی در سال ۲۰۲۲ میلادی حدود ۶۰ درصد از انواع کسب و کارها را در جهان به خود اختصاص دادند.
۲. ایدههای مبتنی بر محصول
این ایدهها بر محور فروش کالای فیزیکی به مصرفکنندگان شکل میگیرد. موارد زیر نمونههای رایج ایدههای مبتنی بر محصول هستند.
- صنایع دستی (جواهرات، پوشاک و سایر موارد مشابه)
- محصولات خاص (غذاهای ارگانیک، کالاهای سازگار با محیط زیست و سایر موارد مشابه)
- محصولات نوآورانه مرتبط با فناوری (دستگاههای الکترونیکی هوشمند، برنامههای تلفن همراه و سایر موارد مشابه)
کسب و کارهای شکل گرفته بر اساس تولید محصول در سال ۲۰۲۲ میلادی حدود ۳۲ درصد از انواع کسب و کارها در جهان را به خود اختصاص دادند.
۳. ایدههای مبتنی بر فضای مجازی
این ایدهها از اینترنت و فناوری دیجیتال برای فروش محصول یا خدمات خود استفاده میکنند. مثالهای رایج آن به شرح زیر هستند.
- فروشگاههای آنلاین عرضه کننده انواع محصولات فیزیکی یا دیجیتال
- وبلاگنویسی و بازاریابی وابسته
- طراحی انواع نرمافزارها
- پلتفرمهای آنلاین اتصال دهنده خریداران به فروشندگان
- بازارهای NFT مربوط به خرید و فروش داراییهای دیجیتال نوآورانه و خاص
طبق پیشبینیها، فروش مربوط به تجارت الکترونیک تا سال ۲۰۲۶ میلادی به ۸/۱ تریلیون دلار خواهد رسید که معادل ۲۷ درصد از کسب و کارهای خرده فروشی در سطح جهان است.
۴. ایدههای کارآفرینانه اجتماعی
هدف این ایدهها، ایجاد تغییرات اجتماعی مثبت در جامعه است. مهمترین مثالهای این دسته به شرح زیر هستند.
- مشاغل سازگار با محیط زیست (بازیافت پسماند، انرژیهای تجدیدپذیر و سایر موارد مشابه)
- مشاغل حامی جوامع محلی (اشتغال افراد نیازمند، ساخت مسکنهای مقرون به صرفه و سایر موارد مشابه)
- مشاغل مربوط به گروههای ناتوان جامعه (خدمات به افراد دارای معلولیت، بیماریهای خاص و سایر موارد مشابه)
تعداد این کسب و کارها در جهان از سال ۲۰۱۲ تاکنون حدود ۴۲ درصد رشد داشته است.
چگونه ایدهپردازی کنیم؟
ارائه یک ایده خوب برای کارآفرینی کار سادهای نیست. این فعالیت مجموعهای از فعالیتها مانند خودشناسی و جستجوی عمیق مهارتها، مشاهده دقیق برای شناسایی شکافها و فرصتهای بازار تا همفکری با دیگران را شامل میشود. معمولا برای شروع این کار سه مرحله زیر مورد استفاده قرار میگیرد.
- شناسایی علایق و مهارتها
- شناسایی مشکل یا نیاز
- تحقیق در بازار
حال در ادامه برای تشریح اینکه یاد بگیریم روش شناسایی ایده در کارآفرینی چیست، هر یک از این موارد را به شکل دقیقتری بررسی میکنیم.
۱. علایق و مهارتهای خود را شناسایی کنید
جرقه یک کسب و کار موفق در اشتیاق، علاقه و سرگرمیهای یک کارآفرین نهفته است. معمولا ایدههای کارآفرینانه با علایق فرد همخوانی دارند و به احتمال زیاد عملی و پایدار هستند. به همین منظور لازم است ابتدا مهارتها و تجربیات منحصر به فرد خود را کشف کنیم تا به چیزی دست پیدا کنیم که میتواند به یک فعالیت تجاری پایدار تبدیل شود. تهیه فهرستی از مهارتها، علایق، تجربیات و ارزیابی آنها اولین قدم در این راه است. به این شکل میتوانیم آنچه را که با تواناییها و دیدگاههای ما همسو است، پیدا کنیم. در حقیقت فرایند یک کارآفرینی موفق با خودشناسی شروع میشود.
البته شاید در این مسیر نیاز باشد برخی مهارتهای خاص را متناسب با روند روز آموزش ببینیم و علاقه خود را در زمینهای خاص با آن ترکیب کنیم. بهعنوان مثال، یادگیری نحوه کسب درآمد با هوش مصنوعی و فکر کردن در مورد ترکیب نقاط قوت خود (تولید محتوا) با این فناوری مدرن میتواند مسیرهای تازهای را پیش روی ما باز کند.
در صورت علاقهمندی میتوانید فیلم مجموعه آموزش ابزارهای هوش مصنوعی در فرادرس را مشاهده کنید. این مجموعه اطلاعات مختلفی در مورد تولید محتوای متنی، گرافیکی، ویدئویی تا نحوه بازاریابی با این فناوری را در اختیار شما قرار میدهد.
بنابراین برای شناسایی سطح مهارتهای کارآفرینانه میتوانیم با پاسخ به سوالات زیر تا حدی نقاط قوت و ضعف خود را در این خصوص شناسایی کنیم.
- آیا مهارتهای کلیدی دارید که برای ایده مد نظرتان مناسب است؟
- چه مهارتی برای راهاندازی کسب و کار بر اساس ایده خود ندارید که باید آن را برونسپاری کنید؟
- آیا در نظر دارید به شکل شخصی بر روی ایده مد نظر خود سرمایهگذاری کنید؟
- آیا قادر به تولید محتوا به شکل آنلاین برای افزایش مخاطب خود هستید؟
- لازم است چه مهارتهایی را برای پیادهسازی ایده خود آموزش ببینید؟
پاسخ این سوالات تا حد زیادی مسیر آموزش مهارتهای لازم برای پیادهسازی ایده را مشخص میکند.
۲. یک مشکل یا نیاز را شناسایی کنید
کسب و کارهای موفق راهحلی خاص برای برطرف کردن یک مشکل یا نیاز در جامعه یا بهبود آن را دارند. برای شناسایی مشکل میتوانیم از محیط اطراف خود شروع کنیم. به عنوان مثال نیاز یا چالشی که خانواده یا دوستان اغلب با آن مواجه میشوند، معمولا کلید اصلی برای جرقه یک ایده کسب و کار عالی است.
راه دیگر فکر کردن در مورد نیاز یا شکاف موجود در بازار است. برای این کار میتوانیم سوالات زیر را از خود بپرسیم.
- آیا محصولی وجود دارد که قابلیت بهبود و افزایش عملکرد به شیوه خاص ما را دارد؟
- آیا خدماتی وجود دارد که بتوان وضعیت فعلی بازار در آن را بهتر کرد؟
- چه بخشی از بازار هنوز مورد استفاده قرار نگرفته است؟
پاسخ این سوالات و نتیجهگیری منطقی از آنها در تعیین ایده مناسب کمک میکند. البته فوریت در اقدام برای حل مشکل یا نیاز در موفقیت آن نقش دارد. نکته دیگر اینکه برخی از بهترین ایدههای کسب و کار آنهایی هستند که میتوانند روند بازار یا فناوریهای جدید را تغییر دهند یا پیشبینی کنند. بنابراین علاوه بر این سوالات همیشه یک قدم جلوتر را نیز در ذهن خود بیاورید. اینکه در آینده، این ایده چه نقشی در بازار خواهد داشت و چه روندی را در پیش میگیرد. در حقیقت در این مرحله لازم است ایده خود را از زمان حال به آینده هم ربط دهیم.
بررسی مثال
بهترین نمونه ایدههایی که با محوریت بهبود وضعیت موجود بازار شکل گرفت، مربوط به شرکت شکلاتسازی «هرشیز» است. این شرکت اولین تولید کننده شکلات در جهان نبود. اما دلیل محبوب شدن و موفقیت آن تولید شکلاتهایی با اندازه کوچک در طرحهای خاص با نام «Hersheyes Kisses» است. این محصول بهعنوان ایدهای برای بهتر شدن قابلیت استفاده شکلات معمولی در بازار، مطرح شد و توانست محبوبیت بالایی بهدست آورد. مثال شکلاتسازی هرشیز نشان میدهد که در برخی موارد تلاش برای بهبود یک ایده موجود آسانتر از خلق یک ایده جدید است.
۳. در مورد بازار موجود تحقیق کنید
درک دقیق بازار و میزان پویایی آن در موفقیت آمیز بودن ایده بسیار اهمیت دارد. در این گام ترندهای بازار و الگوهای صنعت مورد علاقه خود را بررسی میکنیم. شناسایی رقبای اصلی و جمعآوری اطلاعات کافی در مورد زیر و بم بازار بینش ارزشمندی را در مورد موقعیتهای ناشناخته و فرصتهای اقتصادی موجود در اختیار قرار میدهد. برای جمعآوری اطلاعات میتوانیم از روشهای زیر استفاده کنیم.
نظر سنجی
نظرسنجی حضوری، تلفنی یا آنلاین از مخاطبان هدف روشی رایج برای جمعآوری اطلاعات در مورد بازار هدف است. این موضوع نکات دقیقی را در مورد ترجیحات مصرفکننده یا عادات خرید آنها را بیان میکند.
گروههای کانونی
این روش، نوعی تحقیق کیفی است که در آن گروه کوچکی از افراد در مورد موضوع یا محصول خاصی بحث میکنند. بهتر است در این خصوص از نظر خانواده یا دوستان استفاده نکنیم. زیرا آنها معمولا نظرات و واکنشهای بیطرفانهای ندارند.
تحقیق آنلاین
تجزیه و تحلیل اطلاعات موجود در شبکههای اجتماعی، جستجوی اینترنتی آمار و روندهای صنعت، استفاده از ابزارهایی مانند Semrush یا Ahref برای درک بهتر وب سایتهای رقبا بسیار مفید است.
تحلیل رقابتی
این روش شامل مطالعه استراتژیها، محصولات و خدمات رقبا برای درک بهتر بازار و شناسایی فرصتهای رشد است.
مشاهده
در این روش رفتار مصرفکننده در محیطهای واقعی را بررسی میکنیم. با مشاهده میتوانیم احساسات و فرایندهای تصمیمگیری مشتریان را بهتر درک کنیم.
شرکت در نمایشگاهها
شرکت در نمایشگاهها و رویدادهایی که در آن شرکتهای مربوط به صنعتی خاص برای عرضه محصولات یا خدمات خود گرد هم میآیند، روش موثری برای ایدهپردازی است. با این کار اطلاعات خوبی در مورد محصولات و روندهای جدید صنعت را جمعآوری میکنیم. وبینارها و کنفرانسهای تخصصی هم کمک خوبی به درک بهتر ایده کسب و کار و ارتباط با سایر کارآفرینان میکند.
مسیر آموزشی برای ایدهپردازی در کارآفرینی در فرادرس
فیلمهای آموزش فرادرس در حوزه کارآفرینی راهنمای بسیار مناسبی برای نحوه ایدهپردازی با هدف راهاندازی کسب و کار موفق هستند. در این آموزشها ضمن بررسی نحوه انتخاب ایده و ارزیابی آن، مفاهیم پایه مانند انواع کسب و کار و نحوه مدیریت آن، بیزنس مدل و بیزنس پلن نیز مورد بررسی کامل قرار میگیرند. موارد زیر مهمترین فیلمهای آموزش فرادرس در این زمینه هستند.
علاوه بر این میتوانید کلیه فیلمهای مرتبط با کارآفرینی را در مجموعه آموزش زیر مشاهده کنید.
مراحل اعتبار سنجی ایده در کارآفرینی چیست؟
بعد از پیدا کردن یک ایده کسب و کار مناسب مطابق با مهارتها که مشکل یا شکافی را حل میکند، باید آن را اعتبارسنجی کنیم. این فعالیت، فرایندی برای ارزیابی ایده در مقابل سناریوهای حقیقی و واقعیتهای رایج بازار است. به این صورت میتوانیم قبل از صرف وقت، انرژی و سرمایه مالی برای ایده، از میزان موفقیت آن اطمینان حاصل کنیم. برای این منظور پنج مرحله زیر مورد استفاده قرار میگیرد.
- انجام تحلیل SWOT
- تعامل با مشتریان بالقوه
- حداقل محصول قابل ارائه
- انجام تجزیه و تحلیل مالی
- مشورت کردن با افراد باتجربه
در صورت علاقهمندی میتوانید مراحل کامل توسعه ایده و اعتبارسنجی آن را در فیلم آموزش نقشه راه کارآفرینی در فرادرس مشاهده کنید. لینک این آموزش در ادامه آورده شده است.
حال ببینیم هر یک از مراحل اعتبار سنجی ایده در کارآفرینی چیست و چگونه اجرا میشوند.
۱. انجام تحلیل SWOT
تحلیل SWOT یک تکنیک برنامهریزی استراتژیک است که در آن نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای موجود در بازار را برای ایده بررسی میکنیم. تحلیل این چهار جنبه به ما این امکان را میدهد تا مزیت رقابتی، زمینههای بهبود و فرصتهای منحصر به فرد قابل استفاده یا تهدیدهای بالقوه بازار و رقبا را شناسایی کنیم. انجام این آنالیز برای اصلاح ایده کسب و کار و آماده شدن برای چالشهای آینده بسیار مهم است.
برای آشنایی با نحوه انجام این تحلیل میتوانید فیلم آموزش ماتریس SWOT برای تحلیل کسب و کار را در فرادرس را مشاهده کنید.
۲. تعامل با مشتریان بالقوه
مشتریان بالقوه مهمترین منبع برای اعتبار بخشی به ایده کسب و کار هستند. بنابراین برای ارائه ایده و درگیر کردن آنها با محصول یا خدمت مورد نظر لازم است با تهیه یک مدل یا نمونه اولیه، بازخورد آنها را دریافت کنیم. این بازخوردها با هدف دریافت پاسخ مخاطب به مفید بودن محصول و میزان هزینه مورد نظر برای خرید آن خواهد بود. به این شکل میتوانیم استراتژیهای قیمتگذاری یا حتی تغییر بوم کسب و کار را در صورت نیاز انجام دهیم.
۳. طراحی حداقل محصول قابل ارائه
«حداقل محصول قابل ارائه» (Minimum Viable Product | MVP) راهی برای آزمایش سریع ایده در بازار است. با این کار نسخه ساده شدهای از محصول یا خدمت بر اساس ویژگیهای اصلی آن طراحی میشود. بعد از طراحی MVP لازم است که آن را به گروهی از مشتریان ارائه دهیم و بازخورد آنها را دریافت کنیم. به این شکل میتوانیم بفهمیم که آیا محصول نیاز آنها را در حد قابل قبول برطرف میکند یا خیر.
برای آشنایی با مراحل طراحی حداقل محصول قابل ارائه پیشنهاد میکنیم فیلم آموزش آشنایی با استارتآپها و محصول MVP در فرادرس را مشاهده کنید. در مطلب زیر از مجله فرادرس نیز در مورد محصول MVP و روشهای ساخت آن توضیح دادهایم:
۴. انجام تجزیه و تحلیل مالی
برای این کار ابتدا سرمایهگذاری اولیه مورد نیاز، هزینههای جاری و درآمدهای بالقوه کسب و کار را شناسایی میکنیم. سپس با محاسبه نقطه سر به سر(ROI) و بازگشت سرمایه، درک مناسبی را از قابلیت سودآوری ایده بهدست میآوریم. در انتها این اعداد را با بازخورد دریافتی از مشتریان بالقوه مقایسه میکنیم. در صورت نیاز ساختار هزینهای و مدل کسب و کار با توجه به این موارد بازنگری و اصلاح میشود.
۵. مشورت با افراد با تجربه
دریافت نظرات مشاورهای کارشناسان با تجربه و کارآفرینان فعال در حوزه کسب و کار در موفقیت کسب و کار بسیار تاثیرگذار است. آنها میتوانند با ارائه دیدگاهی متفاوت، چالشها و مشکلات بالقوه موجود که از نظر فرد صاحب ایده دور مانده است را شناسایی کنند.
جمعبندی پایانی
شناسایی و پیادهسازی یک ایده موفق کسب و کار نیاز به درک کامل مهارتها و علایق، شناخت نیازها و مشکلات بازار و انجام تحقیقات مربوط دارد. همچنین این مسیر همراه با آزمون و خطا و اعتبارسنجی است و نیاز به کسب مفاهیم پایه کارآفرینی دارد. در این مطلب از مجله فرادرس ابتدا آموختیم که مفهوم ایده در کارآفرینی چیست. سپس با مراحل مختلف ایدهپردازی و نحوه ارزیابی آن آشنا شدیم. از آنجا که آشنایی با اصول کارآفرینی به ایدهپردازی بهتر کمک میکند، علاقهمندان میتوانند با استفاده از فیلمهای آموزش فرادرس در این زمینه، دانش خود را افزایش دهند.
source