دانشمندان تاکنون سیاره‌ های فراخورشیدی زیادی را با احتمال میزبانی از حیات شناسایی کرده‌اند. اما اخیرا یک سیاره عجیب کشف شده که با بقیه فرق دارد و می‌تواند بهترین گزینه برای پیدا کردن حیات در خارج از منظومه شمسی باشد.

در سال ۲۰۱۷ بود که یک سیاره فراخورشیدی جذاب توجه اخترشناسان را جلب کرد. در آن زمان دانشمندان امیدوار بودند که این سیاره بتواند شرایط مناسب را برای شکوفایی حیات داشته باشد. هرچند بررسی‌های جدید باعث شده این سیاره به گزینه بسیار جذابی برای پیدا کردن حیات تبدیل شود.

امید دانشمندان برای پیدا کردن حیات در سیاره فراخورشیدی LHS-1140b افزایش یافته است

سیاره فراخورشیدی مورد نظر LHS-1140b نام دارد و بسیار عجیب به‌نظر می‌رسد. سطح سیاره با لایه‌ای از یخ پوشیده شده است و زیر آن نیز اقیانوسی بزرگ از آب مایع وجود دارد. هرچند چیزی که این سیاره را منحصر‌به‌فرد می‌کند یک منطقه شبیه مردمک چشم به‌قطر ۴۰۰۰ کیلومتر است. بخشی که به‌لطف قفل گرانشی همیشه به‌سمت ستاره اصلی قرار دارد. در واقع اینگونه به‌نظر می‌رسد که سیاره همیشه در حال نگاه‌ کردن به ستاره است.

افراد زیادی از جمله Charles Cadieux، استاد اخترشناسی دانشگاه مونترال نسبت به پیدا کردن حیات در این سیاره خوشبین هستند. وی تاکید می‌کند که ما تاکنون سیاره های فراخورشیدی زیادی را شناسایی کرده‌ایم. برخی از آنها شرایط جهنمی داشتند و برخی دیگر نیز معتدل محسوب می‌شدند. هرچند که در میان همه این سیاره‌ها هیچکدام به اندازه LHS-1140b احتمال میزبانی از آب مایع و به‌تبع آن حیات را ندارد.

چند سال پیش در اخبار نجوم اعلام شد که این سیاره حدود ۱.۷۳ برابر بزرگتر از کره زمین است و جرم آن نیز به ۵.۶ برابری بهترین سیاره منظومه شمسی می‌رسد. درست است که این سیاره نسبت به زمین بزرگتر است؛ اما آنقدر بزرگ نیست که بتواند در دسته غول‌های گازی قرار گیرد. در واقع دانشمندان اطمینان دارند که با یک دنیای سنگی طرف هستند.

همچنین مشخص شد که این سیاره در مقایسه با زمین مدار بسیار نزدیک‌تری به ستاره خود دارد. همین نیز باعث می‌شود که هر بار مدار خود را در کمتر از ۲۵ روز تکمیل کند. طبیعتا این فاصله برای پیدا کردن حیات در یک سیاره مناسب نیست. برای مقایسه باید یادآوری کنیم که سیاره عطارد هر ۸۸ روز یکبار به‌دور خورشید می‌گردد. هرچند کمی بعد در اخبار علمی اعلام شد که ستاره میزبان این سیاره ابدا به خورشید شباهت ندارد.

در واقع ما با یک کوتوله سرخ کم‌نور و نسبتا کم‌حرارت طرف هستیم. به‌همین‌خاطر می‌توانیم بگوییم که سیاره LHS-1140b در کمربند حیات ستاره خود قرار گرفته است. بدین‌ترتیب آنقدر از ستاره فاصله ندارد که همه آب‌های موجود در سطح سیاره به یخ تبدیل شوند و آنقدر هم نزدیک نیست که همه آب موجود بخار شود. هرچند نزدیکی زیاد باعث شده که حرکت سیاره به‌دور خود با حرکت آن به‌دور ستاره همگام شود. به‌همین‌خاطر همیشه یک سمت سیاره رو به ستاره میزبان قرار دارد. دقیقا همان اتفاقی که در مورد ماه و زمین رخ داده است.

نقش تلسکوپ جیمز وب در بررسی LHS-1140b

البته توجه داشته باشید که قرار داشتن یک سیاره در کمربند حیات لزوما به‌معنی وجود موجودات یوفو و موجودات فضایی نیست. اول از همه اینکه سیاره باید دارای اتمسفر باشد. در مرحله بعد نیز باید ترکیبات اتمسفر بررسی شود تا بتوان در مورد وضعیت کلی آن اظهار نظر کرد. این دقیقا همان کاری است که Cadieux و همکارانش با کمک تلسکوپ فضایی جیمز وب انجام دادند.

سیاره LHS-1140b تنها ۵۰ سال نوری با زمین فاصله دارد. به‌همین‌خاطر می‌توان اطلاعات زیادی را برای بررسی وضعیت کلی و احتمال پیدا کردن حیات در سیاره به‌دست آورد. این اطلاعات نیز عموما هنگام حرکت سیاره فراخورشیدی از بین زمین و ستاره میزبان جمع‌آوری می‌شوند. نور ستاره میزبان از اتمسفر سیاره LHS-1140b گذر می‌کند و سپس به ما می‌رسد. همین نیز باعث می‌شود که برخی طول موج‌ها توسط اتم‌های موجود در اتمسفر جذب شوند یا تغییر کنند.

بررسی تغییرات ایجاد شده در طول موج می‌تواند نشان دهد که چه اتم‌هایی در اتمسفر سیاره حضور دارند. خوشبختانه دانشمندان پس از بررسی نتایج متوجه شدند که نور ستاره از نیتروژن گذشته است. برای یادآوری باید گفت که در اتمسفر کره زمین نیز نیتروژن بیشتر از سایر عناصر حضور دارد. همین نیز امید دانشمندان برای پیدا کردن حیات در سیاره را بیشتر کرد.

در واقع اگر سیاره LHS-1140b یک سیاره گازی (شبیه نسخه کوچک‌شده‌ای از نپتون) بود، باید اتمسفر مملو از هیدروژن می‌داشت. هرچند حضور نیتروژن نشان می‌دهد که ما با اتمسفر دوم سیاره طرف هستیم. اتمسفری که هنگام شکل‌گیری این سیاره فراخورشیدی وجود نداشته است. دانشمندان همچنین اطلاعات دریافتی از سیاره LHS-1140b را جمع‌بندی کردند تا بتوانند چگالی آن را محاسبه کنند.

محاسبات در نهایت به عدد ۵.۹ گرم بر سانتی‌متر مربع رسید. این عدد برای یک سیاره کاملا تشکیل شده از سنگ و صخره کافی نیست؛ بنابراین دو گزینه باقی می‌ماند. یا ما با یک سیاره گازی کوچک طرف هستیم و یا اینکه این سیاره با اقیانوسی بزرگ پوشیده شده است. وضعیت اتمسفر باعث می‌شود که گزینه سیاره گازی از بین برود؛ بنابرانی تنها گزینه دوم باقی می‌ماند.

با همه اینها، قفل گرانشی سبب شده که این سیاره با آنچه فکر می‌کنید متفاوت باشد. بخشی از سیاره همیشه پشت به ستاره اصلی قرار دارد و به‌همین‌خاطر به‌صورت یخ زده در آمده است. به‌همین‌خاطر فقط قسمتی از سیاره که سمت ستاره قرار دارد توانسته میزبان آب به‌صورت مایع باشد. هرچند وقتی از دور نگاه می‌کنید، انگار یک چشم ترسناک در فضا حرکت می‌کند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که دمای این قسمت از سطح سیاره به ۲۰ درجه سلسیوس می‌رسد. دمایی که برای رشد و شکل‌گیری یک اکوسیستم دریایی کاملا مناسب است. دانشمندان تاکنون نتوانسته‌اند نشانه‌ای از وجود موجودات فضایی در سیاره های دیگر پیدا کنند؛ اما به‌نظر می‌رسد که سیاره LHS-1140b بهترین مکان برای پیدا کردن حیات باشد.

البته توجه داشته باشید که تلسکوپ جیمز وب نیز با همه شگفتی‌های خود محدودیت‌هایی دارد. در واقع کشف یک سیاره فراخورشیدی معتدل با اتمسفری شبیه به زمین حداکثر توانایی این تلسکوپ را نشان می‌دهد. اگر می‌خواهیم داده‌های بیشتری به‌دست آوریم، باید زمان بیشتری را نیز صرف مشاهده و بررسی سیاره کنیم. به‌باور دانشمندان ما به یکسال مشاهده بیشتر برای تایید وجود اتمسفر در سیاره LHS-1140b نیاز داریم. پیدا کردن کربن‌دی‌اکسید و نشانه‌های دیگر وجود حیات نیز به حدود ۲ تا ۳ سال مشاهده نیاز دارند.

بیشتر بخوانید: این تلسکوپ ناسا سیاره جدید برای زندگی انسان‌ها را پیدا خواهد کرد تلسکوپ جیمز وب قوی‌ترین نشانه از وجود موجودات فضایی را کشف کرد دانشمندان سیاره ای را کشف کرده‌اند که هم‌وزن پشمک است!